Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 26, 28 June 1877 — Page 4
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, IUNE 28, 1877.
KOMI TE HOOPONOPONO NO KEIA AOAO.
LAIKI MAKUA, MRS. KELA A. GILIMANA,
M RS. ELENA MAKALE, MRS. M. KUKE.
HOILIILI HUA AI.
E na makamaka a me na Keiki aloha, o ke kii i mua o oukou, oia no ke ano o ka noho ana o kekahi poe ma na mahele Aina nui; kahi hoi ona kau, i oi loa 'ku o ke anu mamua o ko kakou Pae aina.
He paina hua ai keia aia ma kekahi o na mahele aina, kekahi mau keiki ewalu, a o ko lakou nanaina, me he mea la, ua hoolei lakou ia lakou iho maluna o ka honua, no ka hooluolu ana, a i ole paha, no ko lakou paina, a me ka hahai moolelo. O na keiki kane, a i kekahi o na kaikamahine, he hauoli loa lakou, i ka hele ana i na ulu laau. O ke kunu o keia hele nui ana, oia no ka hele ana, e imi i na Hua ai.
Aia lakou e komo aku i na ulu laau, pa ikaika mai no ka makani huihui me he kui e houhou ana i ka io; Alaila, e hoomaka no lakou e holo mama e like me ka hiki ia lakou, i wahi e loaa ai ka mehana, aka he mea hauoli loa nae ia ia lakou a ua kapa'ku lakou ia he paani lealea.
E hoike aku no au ia oukou no keia mau kumu Hua ai. Ua hoomaka no ka ulu ana o keia mau kumu laau, a hoike mai hoi ma ke kahiko ana mai me kona mau lau uliuli, i ka malama o Aperila a me Mei, mahope o ka hala ana o na la loloa o ka hooilo, he hookahi, a he elua paha malama mahope hoomaka mai no ka hua ana, a ua mau aku a hiki i ka Haulelau alaila pa hou mai no na makani huihui, a hoomaka mai ka helelei ana o na Hua a paapu ka lepo. Alaila hele nui mai na kanaka, a me na keiki kane a i kekahi manawa, me na kaikamahine, i loko o ka ulu laau e ohi ai i na hua, a hoopiha i ko lakou mau hinai, a me na barela no ka hoolilo aku, a i ole, hoihoi no lakou i ko lakou mau hale a malama i mea ai i ka wa e hui u mal ai na hoalauna ma na ahiahi puanuanu o ka hooilo, aka, aole no e ohi pau loa ana na keikikane a me na kaikamahine i na Hua, hookoe no lakou i kekahi na na Kuirela, i ai na lakou. O keia mau Kuirela liilii ua noho ma na lua hohonu i loko o na kumulaau kahiko. He holoholona, piha keia i ka lealea, e lelele ana mai kekahi lala, a i kekahi lala, e walaau ana me na leo nui, i ko lakou wa e hoiliili ai i ai na lakou no ka wa hooilo.
Pela hoi na keiki o keia mau mokupuni, e hana ai e like me na keiki o ka aina mamao o Amerika, e hana ma na mea e hauoliia'i e na mea apau he nui, a no na mea a pau na hoomaikai ana he nui ko oukou makua i loko o ka lani.
S. A. G.
No Christopher Columbus.
HELU 14.
Ke hoomanao nei oukou i ko Columbus haalele ana ia Sepania e imi i na aina hou, o ka hapa nui o kona poe sela no ke awa o Palos lakou. O na makua, na wahine a me na keiki, ua aloha aku lakou i na makamaka i aloha nui ia me ka helelei ana o na waimaka, me ka maopopo ole e ike hou ana ia lakou. Iloko o kela mau mahina loihi ehiku, aole i loaa kekahi lono no na auwana, a ua uwe ia lakou i kekahi wa me he poe la ua nalowale iloko o ka moana.
I ka wa i hoolaha ia ai ma Palos e hookomo mai ana kekahi o ua mau moku nei iloko o ke awa, ua hooho ae na kanaka a pau o ke taona me ka olioli nui, ua hookani na bele, hoopaa ia na hale hana, a hoomaha ae la na hana a pau. I ka wa i lele aku ai o Columbus iuka, ua hookipa ia oia me na hooho olioli; hooke mai la na kanaka e aloha iaia. Ua hana ia he huakai loihi e hele i ka luakini o ia wahi, no ka mahalo ana i ke Akua no Kona malama ana i ko lakou poe makamaka a me ka hoopomaikai ana ia lakou.
O ka Moi a me ka Moiwahine, aia laua i Barcelone. Ua hoike koke aku o Columbus imua o laua no kona hoi ana mai, aole i liuliu ma ia hope, ua hele kino aku oia i Leville e kali ai i ko laua kauoha. Ua lawe pu oia he eono o na ilikini i holo pu mai me ia maluna o kona moku. Aole paha i poina ia oukou o Martin Alonzo Piujoe no ka moku Pinta, ua hookaawale ia kela moku me ka Nina iloko o ke ino ma ka moana, a ua manao ia ua poino ia, aka, ua komo oia i ke awa ma keahiahi o ka la a Columbus i ku aku ai.
Mahope iho o ka nalowale ana o ka Nina, ua puhi ia oia e ka makani iloko o ke kaikuono o Biscay a ku aku la ia i ke awa o Bayonne, a no ka ikaika loa o ia makani, ua manao o Pinjoe e make ana na mea a pau oluna o ka Nica, i iho la ia, "ano," wahi ana, "e lilo ana no'u na pomaikai a pau o kona ike." Nolaila, palapala aku la oia i ka Moi a me ka Moiwahine, e hai aku ana i na mea i loaa iaia. Alaila, holo aku la oia i Palos me ka manao e loaa ana ka hanohano nui iaia iwaena o kona kulanakauhale ponoi. I kona komo ana i ke awa, aia hoi ka moku o ka Adimarala e ku ana, kahaha iho la ia me ka hilahila nui, ua makau oia ke hoohalawai me ka Adimarala, a ua hilahila oia ke ike aku i kona poe makamaka, ua makau oia o hai ia kona mahuka ana ma Cuba, a hoike pu ia hoi kona ano hoolohe ole a me kona ano lapuwale. Iaia i ike ai i ka moku o ka Adimarala, lawe ae la oia i kona waapa a holo aku la iuka, ua pee oia a hiki i ka wa a Columbus i holo ai, aole i liuliu, loaa mai la iaia he palapala huhu mai na 'lii mai, e pane ana i ka palapala ana i kakau aku ai ia laua ma Bayonne. Poho iho la kona manaolana no kona puni i ka hilahila a me ka hewa, a mahope iho o kekahi mau la pokole make aku la ia, he mea kaumaha kona make ana ma ia ano. Ua kokua oia ia Columbus i kona wa ilihune, ua haawi oia i ke dala iaia, a ua kono aku oia i kekahi poe kanaka e hele pu me ia, ua hele oia me ka wiwo ole e halawai me na pilikia o ka moana ma kela holo loihi ana, aka, ua oi aku kona makemake i ke dala me ka hanohano mamua o ka hoopono a me ka oiaoia, a nolaila, ua make aku oia me ka hilahila a me ke kaumaha. Iloko o kona ola ana a me kona make ana, ua ao ia kakou a pau, o ka alunu a me ka hoopunipuni, he mea ia e poino ai mahope.
HE MOOLELO NO JAMES LICK A ME KANA MANAWALEA NUI.
O keia James Lick kekahi o na haole waiwai nui ma Kapalakiko.
I kona wa kanaka opiopio, haalele oia i kona home ia Peneselavenia, a holo aku la i Brazil a me Bueno Ayres ma Amerika Hema.
I ka hala ana he mau makakhiki mahope iho, hiki aku la ka lono i Peneselavenia e olelo ana aia oia he Ona maluna o kekahi aina nui maikai i piha me na tausani lio a me na bipi, a e holako ana no hoi i na koa oia Aupuni me na mea ai.
Mahope iho, nee aku la oia ma Chili a me Peru a noho oia no kekahi mau makahiki.
I ka hiki ana mai o ka nuhou o ke gula o Kaleponi i Valeparaiso, aia hoi, e noho ana oia me ka piha i ka hana, a e hala he mau mahina i ka hooponopono ana, ia manawa, hoomakaukau iho la oia no ka holo ana i Kaleponi, a hokomo iho la $20,000 a me na lilo no ka holo ana iloko o ka pahu, a waiho iho la i na hana me kekahi o kona mau makamaka, a kau aku la maluna o ka moku mua e haalele ana no Kapalakiko.
I kona hiki ana ilaila, loaa iho la iaia kekahi apana aina nui maikai no ka $20,000, a hoomaka iho la ia i ke kukulu ana i na hale a pela aku.
Mahope iho, hiki nui mai na haole no ka lohe ana i ke gula o Kaleponi, ia manawa, hoolimalima aku la i kekahi o na hale a me kekahi wahi o kona aina, pela oia i hana ai a hiki wale i ka lilo ana o Kapalalkiko i kulanakauhale pookela ma ka moana Pakipika.
Ua olelo ia no hoi, oia kekahi o na hiki mua ma ka aina gula.
O ka apana aina ana i kuai no ka $20,000, ua manaoia ua hiki aku kona kumukuai i keia la i na miliona.
MANAWALEA NUI.
E ike no kakou i ka nui o kana manawalea nui malalo iho, a he mea no hoi na kakou e olelo iho ai "tu mati."
I ka Hui kilo Hoku ma ka Puu o Sierra—$700,000.
I na Kula no ka Hoonaauao ana i na keiki ma na hana lima—$300,000.
I ka Hui hana hao ma Sakarameto,—$250,000.
I ke Kia Hoomanao ma Kapalakiko—$1510,000.
I kekahi wai auau ma Kapalakiko—$150,000.
I ka Hale e malama ia ai i na wahine ilihune ma Kapalakike—$100,00.
I ka Ahahui Anaaina ma Kapalakiko—$255,000.
No ka hoopau ana i ka pepehiino ana i na holoholona ma Kapalakiko—$10,000.
I ka Hui Kristiano o na wahine ma ke Kulanakauhale o Kapalakiko—$25,000.
I ka Hui no ka malama ana i na keiki Auwana ma ke Kulanakauhale ma Kapalakiko—$25,000.
Ia malama ana i na keiki Auwana ma ke Kula Sana Jae—$25,000.
I ka Hui malama Buke ma ke kulanakauhale o Kapalakiko—10,000.
Huina $2,000,000.
Ua oleloia no hoi. (E like no me ka nui o kana mea e haawi ai pela no ka nui e loaa hou mai ai.)
Nolaila, he mea pono ia kakou ke malama ikeia mau kumu 1.—O ka maluhia o ka noho ana .2—O ka malama i kahi ike e loaa. 3.—O ka mikiala ma na hana. 4.—O ka malama i kahi loaa. O wau no me ke aloha. PA—HUI.
Waimea, Kauai, Iune, 19, 1877.
Na Hui Kinaiahi o Amerika.
Auwe, he keu aku o ke ahi weliweli maanei! O kela hale nui, ua kokoke e pau loa i ka a ia a hiki i ka lepo. Ke hoao ala na hui kinaiahi e hoopio, a e hana ana e like me ka makemake, aka, aole nae e hiki ia lakou ke hoopakele iaia. Aka, auhea la hoi na lio? a auhea la hoi ka mahu ? Ua manao au, he kaa ili wai wale no, e pauma ia'na e na lima me ka ikaika. Ma na kulanakauhale nui o Amerika i keia manawa, he ukuia na hui kinaiahi e ka poe o ke kulanakauhale.
Ma ka hui hookahi, he nui na kanaka, a ua ukuia lakou ma ka malama, e like me na koa. O na kanaka o keia mau hui, aole lakou e kaawale aku mai na hale kaawai aku, e noho mai ana lakou malaila i na manawa a pau. Ua makaikai au ma kekahi hale kaawai ma Kalevelana, o ka mokupuni o Ohio,—ma Amerika Huiia, i ka makahiki i hala, a ua hoomaopopo pono loa au i ka'u mau mea i ike ai malaila. Ma ke kua o kekahi hale nui, a ma ke keena malalo e pili ana i ka hale lio, iloko olaila e ku ana he mau dia nui a opiopio, i kupono no ke kauo kaa ana, i hoonani ia a maikai me na mea a pau.
Ma ke alo o ua hale nui nei, e ku ana ke kaa lio me ka eneginia. Ma na keena maluna o ua hale nei na kanaka he lehulehu, me ko lakou mau bela moe i hoomaiau ia a puni na keena. Hookahi kanaka e noho ana, a e kiai ana ia i na po a pau a me na la. Ua palua ke ia ana o na lio a me na kanaka i ka la hookahi, no ka hoomaamaa mau ia lakou ma na mea pili i ka lakou oihana, ua hoomakaia i ka wa e kani ai ka bele pauahi. I ka manawa e kani ai ka bele, o ka wa ia e wehe ia'i ka puka o ka hale lio. Ua hoopaaia na lio me na ili kalapu, i hauhoaia i ka puka i ka wa e wehe ia'i ka puka, haule iho na kalapu i hoopaa ia'i, holo aku no lakou me ka hikiwawe ma ko lakou wahi. E hoopaa ia'na lakou me na ili kauo i na wa a pau, a e hoohulihuli mau ia'na lakou e na kanaka. I ko lakou wa e hoohanaia'i i ke kaa eneginia, a iloko o na sekona eiwa, i ka wa a na leo hikilele e pae mai ai no ka pilikia. Ua ike au ia lakou, a me ka makaukau o na lio no ka holo ana'ku i kahi o ka pilikia. O na lio, ua aoia lakou a akamai, i ko lakou wa e lohe ai i ka leo o ka bele pauahi, o ko lakou wa no ia e holo ai me ka mama i kahi o ka pauahi. Eia kekahi i ka manawa e ao ia'i, ina e poina ka weheia ana o ka puka, he keu aku o ko lakou huhu loa, no ka mea, aole lakou i hoopukaia i ka wa i kani ai ka bele. O keia mau lio, aole e kaheaia no ka pauahi i na la a pau, aka, i na wa e ao ia'i, oia ko lakou wa e hookuuia mai ai.
Ma na kulanakauhale nui, aole no e hookaniia ka bele pauahi a puni ke kulanakauhale, aka, o keia pilikia ke ike ia, na ka makai e kokoke ana i kahi o ka pilikia e lawe koke mai a hai aku ma ke telegarapa i ka halekaawai. I ka wa e hiki aku ai i ka hale eneginia keia lono, hoomaka ia'e la ka hookaniia ana o ka bele. I ka wa e kani mai ai ka bele mai kahi oioi o ka luakini, ia wa e ike ia'ku ai na kanaka nawaliwali e hele ana i kahi o ka pauahi e aihue a e hao wale ai i na waiwai. ELENA.
He mea nui ke Aloha.
He Palapala no ka Panalaau mai o Wasinetona.
REV. H. H. PALEKA;
Aloha oe, a me ko ka hale ou, a me na hoahanau a pau o Kawaiahao.
Ua hiki malihini mai au maanei, a ua ike malihini i kau nupepa ka LAHUI HAWAII, he mea hou no ia ia'u, ua nana au i kona mau aoao mai ka mua a ka hope, ua pau pono na nuu eha, olioli au. Pela paha ke ano o ka noho'na kuaaina, o ka ike iho i na mea hou, he mea olioli loa iho la ia. A no ka nana ana i na mea hou ma kona mau aoao, ua ono a momona ia imua o'u; ua ike au ma kekahi mau kolamu, he nui ka walohia, a ehaeha o ka naau.
Aohe no he mau mea hou o onei a'u e hai haahaa aku nei ia oe, no na mea pili i na keonimana a me na lede o ua aina nei; he kuli hoi au ma ka lakou olelo, nolaila, haule na mea pili ilaila.
No makou iho na Hawaii maanei.—Maanei, ua maluhia ka noho ana o na Hawaii, no ke ku ana he "Ahahui Hawaii," he "Ahahui hoomalu a hoopau i na hana lapuwale a makou i hana'i;" he "Ahahui kokua i na mea i loaa i ka pilikia." Nolaila, ua maluhia ka noho ana. Ua malamaia he mau ahiahi halawai haipule; pela ma na Sabati a pau. He nui ka hauoli no ka iho ana mai o ka Uhane Hemolelo iwaena o ka noho auwana hele ana i o a ia nei o keia aina malihini. He aina makua ole keia, a makamaka ole no hoi; aka, Oia hookahi ka Makua a makamaka o keia wahi. Aohe ai, aohe hale, aia no a loaa kahi kenikeni, loaa keia mau mea a pau.
He mea aloha ua hala.—O kekahi o ko makou hoa o ka "Ahahui," ua make ma ka la 1 o Aperila, o kona mai mau he luaiakoko; he hopena no ia nona, oiai, ua elemakule a palupalu. Ua hanau ia oia ma Puaaa, a ua noho loihi ma Napoopoo, Kona, Hawaii, noho ma Honolulu, i Oahu. A i ka wa e ohiia'i na kanaka hana no Keomolewa, ua komo pu oia, a noho maanei he mau makahiki loihi, i hanauia i ke au o ke Kuiwai i ka wa o Kamehameha 1. O kona inoao Kaui.
"Ko makou makuakane ua hala,
Ko makou hoa ua nalo,
Auhea iho nei oe?
Ei aku nei no paha,
I ke Kai Malino a Ehu,
I ka pohu a ka lawaia."
J. W. D. KALEHUANUI.
Tacoma Saw Mill, Iune 1, 1877.
Ka Aha Luna o Kalapana me Opihikao.
Ua loaa mai ia makou ka moolelo o ka hana o ka Aha Luna o na Ekalesia hui ia o Kalapana a me Opihikao ma Kehena e kakauia e S. T. Piihonua, a oia ka makou e lawe mai nei ma ke ano nui.
Ua noho ka Aha ma ka la 19 o Aperila o keia makahiki, a eia na mea i hooholoia.
1 Aole e komo aku ka hemahema o kekahi apana iloko o kekahi apana.
2 Ua ulu hou ka Ekalesia a ke nee nei imua.
3 Ua mahaloia ka hoike a ka Puuku no kona malama maikai i ka hana i ka haawi ia iaia.
4 He $20 ka uku o ke Kahu no ka manawa pokole ana i noho kahu ai.
5 E aua ia S. P. Kaaia i kahu no lakou; a e koho ia i komite e pane aku i ka Papa Hawaii no keia mea, oia o S. W. Kaikuahine, J. Paakaula, a me S. T. Piihonua.
6 He $10 ka uku o ke Kahu no kona holo ana i ka Ahahui Euanelio o ka Pae Aina Hawaii.
7 E malama na Luna i na halawai apana a me ka lulu dala no ka mahina hou i ka wa e kaawale aku ai ke Kahu Ekalesia i Honolulu.
8 E waihoia no na dala ma ka lima o na luna o kela a me keia Apana, mahope iho o ka ukuia ana i ke kahu he $30, a i ka Elele $2,00 a i ke kula kaula $5,00.
9 O S, W. Kaikuahine ke kahukula Sabati nui.
10. E imi ia ka Ekalesia i Buke kakau moolelo ame na lako kakau no ka Ekalesia a waiho aku ma ka lima o ka Puuku.
11. S. W. Kaikuahine ke Kakauolelo o keia Aha.
12. E hui hou keia Aha ma ka Poaono la 29 o Sepatemaba 1877, ma Kalapana.
O ka olelo Hope loa i Hooholoia, oia no ka haawi ana aku o ka Aha i ko lakou mahalo i na Luna a me na hoahanau o Kehena, i ko lakou malama ana mai i na hoa o ka Aha i na mea e oluolu ai ke kino.
HAAWINA KULA SABATI.
HELU 2—SABATI, IULAI 8.
KUMUHANA.—Paulo ma Anetioka.
PAUKU BAIBALA.—Oihana 13:26—41.
26 E na kanaka, na hoahanau, na mamo a Aberahama, a me ka poe o oukou nei e makau i ke Akua, ua hoounaia mai ia oukou nei ka olelo o keia ola.
27 No ka mea, o ka poe i noho ma Ierasalema, a me ko lakou mau alii, aole lakou i ike ia ia, a me ka leo a na kaula, ka mea i heluheluia i na la Sabati a pau, ua hooko lakou ia leo i ko lakou hoohewa ana ia ia.
28 Aole no i loaa ia lakou kekahi hala e make ai, aka, nonoi aku la lakou ia Pilato e make ia.
29 A pau ae la na mea i palapalaia nona, i ka hookoia e lakou, lawe mai la lakou ia ia, mai ka laau mai, a waiho maloko o ka hale kupapau.
30 Na ke Akua no ia i hoala mai mai ka make mai.
31 Ikeia mai la no ia i na la he nui e ka poe i hele pu me ia, mai Galilaia mai a Ierusalema, na lakou no i hoike aku ai i kanaka.
32 Ke hai aku nei makou i ka olelo maikai ia oukou, i ka olelo hoopomaikai i haiia i na kupuna;
33 Oia ka ke Akua i hooko mai nei i ka lakou mau mamo, ia makou, i kona hoala ana mai ia Iesu; e like me ka mea i palapalaia ma ka Halelu elua, O oe no ka'u Keiki, i keia la wau i hoohanau ai ia oe.
34 A no kona hoala ana mai ia ia mai ka make mai, aole hoi ia e hoi hou i ka palaho, i mai la ia penei, E haawi aku wau ia oukou i ka lokomaikai oiaio o Davida.
35 No ia mea, i mai no hoi ia ma kahi e, Aole oe e haawi aku i kau mea hoano e ike i ka palaho.
36 Aka, o Davida, hookauwa aku la ia na kona hanauna, ma ka manao o ke Akua, a hiamoe iho la ia, a hui pu ia iho la me kona poe kupuna a ike i ka palaho.
37 Aka, o ka mea a ke Akua i hoala mai ai, aole ia i ike i ka palaho.
38 No ia mea, e ike pono oukou, e na kanaka, na hoahanau, ma ona la, ua haiia aku ia oukou ke kala ana o ka hala.
39 A o na mea a pau, aole e hiki ia oukou ma ke kanawai o Mose ke hoaponoia, ua hoaponoia no ma ona la ka poe manaoio a pau.
40 Nolaila, e malama pono oukou, o hiki mai auanei maluna o oukou, ka mea i oleloia mai ai e na kaula;
41 E ka poe hoowahawaha, e nana mai oukou, e pilihua hoi, a e hoomawale; no ka mea, ke hana nei au i ka hana i ko oukou mau la, ina e hai aku kekahi ia oukou ia hana, ina aole no oukou e manaoio mai.
Pauku Gula. "Ke hai aku nei makou i ka olelo maikai ia oukou." p 32.
Mele.—Mele hou 8—7.
1
Maikai wale kau olelo,
Kau olelo, e Iesu;
Nu maikai a hoohauoli,
Lohe pono, hoopae pu.
2
Eia makou ke hoolohe,
Ke hoolohe ano no.
Me ka imi, hoopaa pono;
Ono ia ia makou.
Pule i hoopaa ia, a malamaia ka olelo maikai a Iesu.
Na Ninau a na Kumu.
Haalele kakou ia Paulo ma, ma Perege no Pamepulia. Aole akaka ka hana malaila. He poe hoomaloa paha ko laila, makaukau ole e hoolohe i ka Iesu olelo. Haalele lakou ia Perege, a hele i Anetioka no Pisidia. Anetioka okoa keia. Aia Anetioka mua ma Suria. Aia keia Anetioka ma Pisidia, ma ka akau ia Pamepulia, ma Asia Uuku. Aole nae ia iloko o Pisidia, aka, nolaila no. He poe Iudaio no malaila, he Sunegoga (hale halawai Iudaio) kolaila. A ma ka la Sabati komo ae la Paula ma iloko o ia Sunegoga. ua piha ia i na Iudaio. Heluhelu ka luna i ke kanawai a me ka na kaula. A pau ka heluhelu ana, kii ka luna ia Paulo ma, me ka olelo, ina he olelo paipai ka olua, e olelo mai.
Ke ku no ia o Paulo iluna a hoomaka i kana haiolelo. Hoike oia i ko ke Akua wae ana i na kupuna, ia Aberahama ma, i kona hookiekie ana i ka Iseraela, kona lawe ana ia lakou mai Aigupita a Kanaana, a kipaku aku i na lahuikanaka ehiku, a haawi i ko lakou aina i ka poe Iseraela. A haawi oia i mau lunakanawai no lakou no na makahiki 450. A mahope iho, ma ko lakou nonoi ana ia Samuela, ka lunakanawai hope, i alii. Ua haawi oia ia Saula i alii no lakou. A mahope iho, kapae oia ia Saula, a haawi ia Davida, he kanaka kupono, i alii no lakou.
A na Davida mai ua hoopukaia he mamo, o Iesu, i alii a i mea e ola'i ka Iseraela me na kanaka a pau.
Ua hai mai ia Iesu e Ioane Bapetite me ka paipai ia. E mihi oukou, a e manaoio i ka mea e hiki mai ana.
P 26. Ka olelo aha ka i hoounaia mai ia wai? Owai ia poe makau i ke Akua? He poe kanaka e, ua lilo nae i poe hoomana e like me na Iudaio.
P 27. Owai ka i ike ole i ke aha? Naaupo ka, ka poe heluhelu mau i ka ke Akua olelo? Aole anei pela kekahi poe maanei?
P 28. Hoahewa wale ka lakou ia Iesu me ka loaa ole o ka hewa iloko ona? Pela paha kekahi poe hoahewa wale ia Iesu, i na hoahanau. A nonoi lakou ia Pilato e aha? Ae anei Pilato? Ae no ka makau, aole no ka ike ana i ko Iesu hewa, ua hoole oia, aole ona hewa iki.
P 29. Hanaia keia mau mea no ke aha? Make Iesu a kanuia mahea?
P 30, 31. Na wai Iesu i hoala? a ikeia oia e wai mahope o kona ala hou ana? No na la ehia, he poe hoike lakou no keaha?
P 32. Heaha ka pauku gula? Hai mai i keia pauku.
P 33, 34. Owai na mamo? Mahea na pauku wanana no ko Iesu ala hou ana? Ke ala hou ana mai ka make mai ua like ia me ka hoohanau ia mai. Ua lilo ka mea i hanauia i keiki na ka mea nana i hoohanau. Pela Iesu, ma kona ala hou ana, ua lilo oia i keiki na ke Akua, a i alii mau loa hoi, e like me ka ke Akua olelo ia Davida, aole oia e nele ana i ka hooilina no ka noho alii. Iesu ia hooilina, ia alii mau loa.
P 36, 37. Ma keaha i maopopo ai, aole o Iesu i ike i ka palaho? Ua ike anei Davida i ka palaho? Ae. Nolaila, he wanana ka Halelu 16. p 10 no Iesu, ka mamo o Davida.
P 38, 39. Heaha na pono e loaa ana ma o Iesu la? Ke kala ia o ka hewa—ka hoaponoia ma ka manaoio, aole ma ke kanawai.
P 40, 41. Hai paanaau mai i keia mau pauku.
Aia mahea? Isaia 29:14. Habakuka 1:5.
Mele. 8—6. Leo.
1
Hoolohe e na kamalii,
Me na makua pu,
I keia olelo paipai mai;
Hoolohe a makau.
2
Ke kau nei no ka make mau,
Maluna o oukou;
E holo iloko o Iesu
O hoopaiia ano.
Na Ninau a ke Kahu.
Na makua. Mahea keia haiolelo a Paulo? Ehia Anetioka? Anetioka hea keia? Heaha ka Sunegoga? Heaha ka hana mua ma ka Sunegoga? Heaha ka hana hope? Owai ka i konoia e haiolelo maloko o keia Sunegoga? Heaha ka hapa mua o ko Paulo haiolelo? Ka hapa waena? ka hapa hope a hoopili?
Na keiki. Hai paanaau mai i ka himeni mua. Owai ka mamo kaulana a Davida? Heaha Iesu? he keiki, he kalahala, he alii. Hiki anei ia oukou ke lilo i mau keiki na ke Akua? Ae. Hai paanaau mai Ioane 1:12.
Ke kula a pau. Na manao pili. 1 Nui ka poe heluhelu i ka baibala a lohe—a kula a hoopaanaau—naaupo no nae—a make no. 2 Mai paulele ma ka ike, ma ka lohepinepine—E makau, e weliweli, e mihi, e manaoio, e hana.
Mele. 7—Leo.
1
Kula no, a kula mau,
Aole nae i naauao,
Lohe lea ia Iesu,
Ao a ao a mele pu.
Nani no ka naaupo,
Ke hookuli hou makou,
Hewa loa, make e;
Iesu, e hoola mai.
Pule, &c.