Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 30, 26 July 1877 — Page 1
KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE III.} HONOLULU, POAHA, IULAI 26, 1877. {HELU 30.
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA, Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.
NO NA OLELO HOOLAHA.
E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
S. B. DOLE.
LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania. 1 1y
WAi Hui o ka Hau!
E IKE IA ka Hale ma ka inoa o "BONANZA" Ke haawi ia aku nei ka poloai i na makamaka keonimana a me na lede o ke kaona Alii, e kipa ae ma ka hale hookipa inu wai momona o ko oukou makamaka nona ka inoa malalo iho, a e loaa no ka hau i hoomomonaia (ICE CREAM) na wai momona o na ano a pau! hoohuihui ia e ka hau iniki o Nuuanu. O keia hale, he hale i hoomakaukauia no na keonimana a he keena nani i hoomakaukau ia no na lede. E kipa mai, a o ka makepono me ka oluolu ke haawi ia'ku, oiai, he makamaka, a he kamaaina no Hawaii nei o JOHN W. CROWELL.
2-1 y (Keoni Koloela.)
Ma ka Hale "BONANZA" ma alanui Moi, mawaena o ka hale kahi umiumi a me ka halekuai o Dillingham ma.
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!
A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai. 17-1y.
E. O. HALL & SON
[E. O. HOLO MA.]
NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI
NA LOLE, PENA, AILA,
—A ME—
NA ANO LAKO E AE A PAU.
Kihi o Alanui Papu me Moi. 1-1y
KE HOIKE AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo iho i ka lehulehu o Koloa a me na wahi e ae e kokoke ana, ua makaukau oia i keia manawa e hana i na
KII KAHA NO KE KUKULU HALE
ana a me ka houluulu ana i na lilo, no ka poe e manao ana e kukulu hale. A ua makaukau no hoi e hana Olelo Aelike no ke kukulu hale o na ano a pau, a
HANA KAA O KELA ME KEIA ANO.
O na ano mea hana kamana a pau e loaa no ma ke kahua kahiko, ma Koloa, oia hoi na
PAPA O NA ANO A PAU, PUKA
MOLINA-PUKA ANIANI, KUI,
PENA, AILA, &c. &c.
E kuaiia no ma ke kumukuai haahaa loa. E hoopaeia no ka papa ma na awa pae a pau mai Koloa a hiki i Waimea me ka uku haahaa loa. Aole uku o ke kaha ana i na Kii Hale ke kuaiia ka Papa mai a'u aku.
W. H. WRIGHT.
Koloa, Kauai, Dek. 4, 1876. [51-6m.]
PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)
KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ka nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1 a me ka maikai.
F rom the Sunny Morning.
Golden Sunbeams. p. 28.
1
Mai ke kakahiaka
A kau mai ka po, Nana ka Makua
Ike ia kakou;
Ike no ke noho,
A ke hele ae ;
Lohe i na hua
Mai ka waha mai.
C ho.—Ko makou Makua,
Kiai ia makou,
I na pokii iki,
Alakai a mau.
2
I ka naue ana
Ma o a ma o,
Ike ka Makua
I na hana a pau;
Ao a hooikaika,
E na kamalii,
Hana me ke aloha,
Hana a maikai.
C ho.—Ko makou Makua, & c.
3
Kiai i ka waha,
Pane olu no,
Kiai i ko loko
I maemae a mau.
Pela ka Makua
E mahalo mai
I n a hua pono,
Na manao maikai.
C ho—Ko makou Makua, &c.
HAWAII.
Ka Honua nei.
A ME NA MEA A PAU MALUNA IHO.
No ke kanu ko o Hawaii nei.—O ke kanu ko ka mea e hiaai mau nei ka poe mea dala, a me ka poe ikaika i ka hana. He waiwai io no ke ko, ina nae e lawa na eka he 2,000,000 no ke kanu ko ana. E puka mai auanei he 4,000,000 tona ko paa, a ua like hoi ia me 8,000,000,000 paona, a he 8 keneta no ka paona, e loaa mai auanei he $640,000,000 polohuku, a e auhau auanei na Luna Helu i keia mau dala no ka ¾ keneta no ke dala hookahi, loaa mai he $4,800,000 auhau aupuni. Owai la ka poe pomaikai no keia mau miliona dala he 640. Eia no ka poe pomaikai, 1 ka poe mea aina; 2 ka poe mea dala. Ina paha he 4 haneri miliona dala i hoaie ia, no 10 keneta, e loaa mai no hoi he 40 miliona dala waiwai puka no ka lakou dala hiamoe iloko o ka Banako. O ka poe mea aina nui hoi kekahi. Ua loaa ko lakou waiwai nui ma ka hapai ana i keia mea he mahiai ko. A o na kanaka no hoi, ua loaa ko lakou waiwai ma ka hana ana, malalo o na huipa a ka hookaumaha, he ikaika nae ke kanaka i ke komo ana'ku, a he nawaliwali ka hai ana mai, me ka loaa i na koko ino e kuhihewa ia'i he mai pake.
Ka mahiai kalo ma Hawaii nei.—Ua ike kakou mamua ae nei, he mau wahi eka aina ko ka poe i loaa na aina mai na Luha Hoona mai, he mau wahi loi 2 a 3 paha, ua lawa pono no ia no ko lakou ola iho me kona ohana. Aole nae e hiki ke lawe aku e kuai kalepa mai kekahi mokupuni a i kekahi mokupuni no ka uuku. A ina e lawe aku no ke ea ana mai paha o ke dala ma na mahiko, a ma kekahi wahi wi e ae paha, ua nele loa kona a o ko lakou ohana paha. A ina hoi e kii aku i ka aina o na konohiki mea aina e mahiai, ua paakiki no, ma ka hapalua ka mahele ; he pomaikai loa hoi ka hapakolu. A no kekahi mau ulia e ae paha, ua hoopau a kipaku ia mai ka mea e mahi ana, a nele iho la ka makaainana aina ole, hoopili wale paha, a auwana hele aku la ma kahi e ae, me ka hoowahawaha ia, a lilo aku la ia aina no ka nahelehele a me ke poho, loaa ole ka huahelu.
Ua olelo ae nei kakou mamua, he 56 tausani kanaka o Hawaii nei, a he hapalua o ia mau kanaka he poe wahine, a he hapalua hoi o ke koena iho he mau keiki hele kula, a he mau elemakule nawaliwali. A ina paha ua koe iho he 10 tausani kanaka ikaika, a ua kau liilii no nae ma na hana e ae. He poe kamana kekahi; he poe amara kekahi, he poe hana mahiko kekahi, he poe lawaia kekahi, he poe maauauwa mauu kekahi ; he poe pai palapala kekahi, he poe kia--kaa kekahi, he poe Poola kekahi, he poe luina kekahi, no na moku okohola, a me na moku holopiliaina, a he nui loa na hana lima e ae, e hoopau ai i na kanaka ikaika ma ia mau hana lima ike. A, ua kokoke he 1,000 kanaka i koe a oi ae paha, oia wale iho la no na wahi kanaka mahiai kalo ma Hawaii nei; a he elemakule ka hapanui oia poe nana e mahiai mai nei na kuauna loi, o kakou, nawai ole o ka wi, a ke u-we nei kakou no ka wi. (I kohu no la hoi ka imi o ke dala a lealea ka ninau hoohuoi iho; "he puupuu paha he hehee paha." i ka loaa o ka poe nana e mahi.
Kekahi wahi mea lealea loa, o ka pau loa ana aenei o kekahi mau aina nui o na'lii konohiki o kakou i ka hoolimalimaia e na pake; he mau loi laiki ka kakou mea ike aku, ua oki nae hoi ko kakou olelo iho; "i pono no ka hoi ua laiki i ke kamau wahi poi aku mamua, a kau aku kahi laiki o ka maona noia, mai luna no ka hoi ua laiki a hele ana" oia na olelo a kakou i keia manawa. Elua no kumu o ka wi, 1. O ka palaualelo, 2. O ka aina ole, (ua wehewehe mua ia ae nei.)
I na paha e hoopapau kakou i ka mahiko, a paa ka kakou hale dala no ka nui o ke ko. A ina i nele i ka poi ole, i ka mea i maa ia Hawaii nei, heaha iho la ka pono oia dala? he mea paani wale.—Eia hou kekahi kumu e wi mau loa ai, o ke kuai opiopio o ka poe mea dala i ka ai iwaena o kaupapaloi.
Ina e lawe ae ana kekahi poe mea aina nui o kakou, a i kokua pu ia hoi e ke dala, a mahiai ia kekahi mau tausani eka kaupapa-loi, alaila, e ola koke keia wi a like hou ke kuai ana me ka wa mamua; he hapalua a he dala ko ke pai kalo; a ina o ke ko wale no ka kakou mea e paipai a e kumakahiki ai paha i na koena wahi kanaka ikaika, alaila, e mau loa ana no ka wi, a he hoihoi nae paha ia no ka poe mahiai, a koele iho i ka poe ilihune aina ole, aohe pilikia a keu aku.
Eia hoi kekahi, i ka wa i make ai ka Moi Lunalilo I, ua hoholo ae ka lohe ma kela a me keia pea o ka mokupuni, ua hookaawale o Lunalilo i $25,000 no ke kokua ana i ka poe ilihune, a eia ma ka lima o na luna hooponopono pai keia manawa na aina nui kupono i ka mahiai ko a me ka mahiai loi, a hookupono ia no hoi ke kumukuai o ua mau aina la me na dala he $25,000, a wae ia hoi ka poe pilikia aina ole, a pilikia paha no kekahi mau palapu e ae i loaa i ke kanaka, a e hoihoi ia lakou i ua mau aina la e mahiai kalo ai, alaila, e hoopau ia no ka pilikia a ka hune a me ka makapehu ai ole; aole hoi e luhi nui wale aku ka malama ana ia poe a ka hune i hooipo ai. Eia ka kakou ninau, ehia la makahiki i koe a hooko ia kela olelo a palapala hooilina paha? Ehia la? Ke manao nei au, aia a hiki mai ka hanauna hou mai Asia mai, a hoomahuahua hou ia ka lahui e ia lahui Hawaii hoomeamea, alaila, ilaila paha e hooko ia ai keia mau tausani dala.
Ina hoi he $25,000 na ka Moi Lunalilo I, a pela iho hoi ke aupuni e kokua ai i $25,000, a i ka hui ia ana, he 75,000 dala, ka loaa no ia o kekahi mau aina aupuni a konohiki paha, i wahi e mahiai kalo ai no ko kakou poe ilihune, a ma ia mahiai ana, ua hiki ke hoolawaia kekahi poe paahana e ae ma na hana lima ike. A ua oi aku no hoi ka pono oia, mamua o ka hoomaloeloe wale iho no i na komite Hoola Lahui, me ka ninau iho, owai koonei poe mai a pilikia ilihune? O mea ma, wahi a ka pane; a pela aku ana ia la e hookuoe hele ai e hoomaika ai i na au.
Eia kekahi kuhihewa, ua kuai aenei ko kakou Moi Kalakaua me kekahi poe mea hui o lakou, a manao kuhihewa 'e nei, e ola na iwi o ka poe ilihune aina ole, o ka ke alii la ke kuai i ka aina, o ka poe mea aina ole la e hoi lakou ilala e mahiai ai malalo o ke alii, a pela aku ana la ia aina ma Oahu nei, Molokai, Maui a me Hawaii, a o ka mea e loaa ana, e mahele me ka Moi ma ka hapalua a hapakolu paha, no ko ka aina kuleana, alaila, o ke ku no ia i ka makia o ke aupuni he hooulu lahui, ua loaa kahi e noho ai ke kanaka a waiho i kaea, a ina e makemake ia kanaka e hoihoi poho aku i ko ke alii mea poho e like me ka olelo ana, ua pono no ia, aole e auwana wale ke kanaka ia wahi aku a ia wahi aku; a i ka loaa ana o ke kanaka i ka poe kepa, o ke alakai ia'ku la no ia ma kahi o ka poe luna kepa, a hoohoihoi me ka pelo ia, aia ka haku o mea, he haneri dala ka ohi mua, ia nei no na wahi dala o ka pau no ia, hele wale ana i kahi o na haku hana, hele pu no nae me ka lolo.
Nawai hoi eloaa ke kanaka o ia haku e ina ua makaukau mua ka aina no ka poe Hawaii ilihune ponoi. O na haole no ka poe nana i hoouna i ko kakou Moi e hele i na aina haole, i mea e loaa mai ai ke Kuikahi Panailike. A ke paipai nei no ko kakou Moi e hele i ka mahiai ko, a pau pu me kekahi poe o kakou i ka hele malalo o ka olelo alii, a makemake ponoi paha no lakou iho, ma ka mahiai mahele hapakolu, a ma ka lawe mua paha i ka haneri dala. O na konohiki mea aina nui, a me ka poe mea dala nui, ua pomaikai lakou ma keia Kuikahi Panailike; a pa iho nae hoi i ka poe ilihune, eloelo launa ole; pii mai hoi ke kumukuai o ka ai, a pela hoi ka ia, kahi e noho ai, a me ia mea aku ia mea aku.
Ka Mai Pake ma Hawaii nei.—O keia mai ma Hawaii nei e laha nei a puni keia pae aina, he mai keia e hoonalo ai i keia lahuikanaka e like me na olelo hooiloilo. I ka wa mamua aku o ka makahiki 1864 a me 1865, he kakaikahi wale no ka poe i loaa ia e keia mai; a i na makahiki la i olelo ia ae nei, ua kau ia he mau kanawai no ka hookaawale ana i ka poe i loaa ia ano mai, a ua loaa, aia ma Kalawao, Molokai, aia ilaila e lawe mau ia nei ka poe pilikia ia mai. I ka Ahaolelo Hui Euanelio o keia Pae Aina ma Honolulu nei i ka makahiki 1873, hooholo lakou a kakau pakahi i na inoa, a hoopii aku ia Mr. Holo, ke Kuhina Kalaiaina ia manawa, ma ka lakou palapala hoopii; e kiola loa i ko lakou poe mai, e hoolei, e kipaku loa, e like me ke kuhikuhi a ka Baibala, a pela lakou i hana ai, a huipu ko lakou hoole me na kauka haole, he mai ole keia, e kipaku, e hoolei loa ia lakou mai ka poai o ka poe i loaa ole ia ua mai la.
A mahope iho oia mau makahiki a hiki i keia la, ke mau nei no ka lawe mau ia ana, ke hooulu nei ka lahui, a ke hooulu nei no hoi ka lawe ia ana ma Molokai. Ua loaa kekahi o keia mai, no ka pala a me ke kaokao mai na mai na makua mai; a ua loaa hoi kekahi mai na hoounauna ino mai a na haku mahiko, i ka hana iloko o ka ua a me ka la ino, ke anu o ke kehau huihui o ke kakahiaka nui molehulehu wale, nolaila, inoino ke koko, paakuku, oiai, aohe mea nana e lomilomi, e opaopa, e hahi, a ua like no hoi ka poe kumakahiki me ka poe i loaa i ka mai pake, oia wale no ia i kona hale kumakahiki aole i hele pu na makamaka, he wahine kapae ka mea e noho pu ana, a haalele paha, ua nele paha, ua aha la?
Nolaila, oia kmmu nui ia a ka lahui e nana ai, mai ka mea e noho ana i ka noho Moi a hiki i ka lopalopa, lopa kuakea no keia mea he ola no ka lahuikanaka. Ke paipai nei kakou no ka hele e mahiai ko, a ke koe nei no nae kela puolo nui e waiho mai la i Kalawao, ke hooikaika nei oe me ka manao e loaa he mau haneri tausani paona ko i ka wa e oo ai ua ko la, a i ka loaa ana ae o kahi ahihi o ka pilikia, pipili paha ka heu ko, a me kekahi mau pilikia e ae a'u i hoike mua ae nei, a o ka lilo iho la no ia o ka luhi i mea ole, a o ke kanea mai la no ia o ka ai, a hookahi wale no manao i koe, o kela awawa nui e hamama mai la ma Kalawao, a me kona luapele kai o Kauhako.
Ua oleloia i ka wa kahiko, ina e loaa ke aupuni i ka pilikia no ka wi, ke ahulau a me na mai o kela a me keia ano; na ka Moi e olelo pu me na kahuna i ke kumu e pau ai ka pilikia; a ua pau io no, a hoolaupai hou ka lahui, a ulu hou ua mea kanu, a pae wale mai na ia o ke kai, i ola no ka lahui; a i keia wa hoi, o ke emi o ka lahui ka mea e ikeia nei, a o ia holo aku imua he mea ole hoi ia; nawai ole ana paha, eha hoomana Kristiano e noho nei ma ko kakou Paeaina. Aka, ke hoole nei lakou, aole e ola; ae, oia no ka mea nui, o ka hoomaemae mua i ka lahuikanaka, a mahope ka huli waiwai ana. Pehea la e ono ai ka ai ke ho-o loko o ke kanaka ina he mai ko ka opu e pono e hoohainu paakai, apu koali, pilikia, a aila hoonaha e ae e pau ai ka lena, a me ke ano ohaohao o ka opu, alaila, e ono auanei ka ai. A pela hoi ka mahiai ana, e waele mua i ka mahakea, e kipulu a maikai, e palau, e ha-lo, a pulu iho, a pela pono iho ka weuweu, alaila, e kanu iho i ka mea kanu, e ulu auanei ka mea i manaoia, ina paha he ko, a he kulina, ipu aimaka, a mea kanu e ae paha, ua maikai ka aina, aole e paa ka ulu, e uliuli ana kona mau lau, e pua mai ana na pua, a e hua mai ana ka hua a nui loa, aka hoi, me ia nahelehele no a kanu iho, he paupulu ia lau e kanu ai. O ko kakou aupuni e noho nei, ua maio, ua haumia, ua hewa, ua haalele ka uhane hemolele a me na anela kiai o ke kanaka, ua hoohiki ino, ua haalele i ka olelo aelike o ke Akua a me ke kanaka, ua lanakila ka manuahi, ua kiekie ka poe manuahi o keia manawa mamua o ka poe mare kupono. Ua haalele ke kane i ka wahine, ua haalele ka wahine i ke kane, ua aiahua, ua aimule. Ua hehi i na mea i maa mai na kupuna mai, ua hoohiki hewa imua o na kahunapule no ka papakema ana, ua hoi hope, ua poina, ua haalele i ka hoohiki. A hookahi wale no mea a ke Akua e aloha hou mai ai i keia lahuikanaka, o ka mihi i ka wa o Iona ke Kaula, a e pau no i ke kalaia.—Malia he nui no ka poe i koe a i ike paha e noho mai nei.
(Aole i pau.)
UKUIA NA MEA A PAU MALUNA O MARION.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
Ke aniani kilohi a ke kahaka Hawaii e kilohi ana i kona mau hiohiona, i ike pono i na hiona o kona mau maka, a me ha akaku o kona kino, e hoike mai ana i ka nani o ke kanaka Hawaii.
I ka la 30 o Iune iho nei, ua ee ohua mai makou maluna o keia moku i haiia maluna, owau a me ka'u wahine a me ke keiki a ka'u wahine me ke kane mua, a me ka maua mau keiki liilii, ke keiki mua 7 makahiki, kona hope aku 6 makahiki, a me kekahi mau ohua e ae 3. Haalele makou ia Nonopapa, Niihau, ia ahiahi, holo mai makou no Waimea, Kauai, ku makou ilaila i ke kakahiaka Poakahi, Iulai 2; haalele ia ahiahi no Koloa, ku ilaila i ke kakahiaka Poalua, Iulai 3, hora 12 M. ; holo mai makou no Honolulu nei, a ao ae o ke kakahiaka Poakolu ia, kokoke makou i Waianae, haiolelo ke kapena, e papa ana i na sela o ka moku aole e haawi i ka ai o ka moku na makou na na ohua, ua ike mai la kela ua pau ka makou wahi ai, aole a makou wahi ai i koe, pilikia makou i ka pololi a po ia la, a ao ae o ka Poaha ia ku makou i Honolulu nei.
Ko makou uku kino a me na wahi ukana.—W. P. Kealaula, $1.50, Nahakuelua, $1.50, John, $1.50, Pualiilii, $.75, Kanio, $.75, 1 kakini moa, $1.00, 5 puaa i ka iwilei ka nui, 3 puaa i ola, a 2 puaa i make, ua like no ka uku me na puaa ola, $3.75, 6 puaa liilii, i ka hai lima ka nui, $3.00, 3 eke uala, $.75 1 pahu lole, $.50, pakeke me na uluna, a me na wahi umeke ai, $.50, huina o na dala i lilo, he $15.50; oia iho la ko makou lilo ma keia moku, a me ko makou pilikia i ka pololi.
Eia kekahi hana ino maluna o keia moku, he ipukai opihi na makou, a me na hala kahiki he 14, ua pau i ka lawe malu ia.
E Hawaii o Keawe, e Maui o Kama, e Molokai nui a Hina, e Oahu o Kakuhihewa, a me ka mokupuni kaili la o Kauai o Manokalanipo, E ala! E ala!! E ala!!! E ia ka leo! Eia ka leo o ko oukou makamaka, ke kahea aku nei ia oukou, e nana pono mai i na hookele o keia moku, malia o noho oukou a makemake e holo ohua maluna o keia moku, ua ike mua oukou i na pilikia, o ko oukou makamaka nei kai ike pono, aole kupono o na hana a keia poe hookele. Ke hooki nei au maanei, me na keiki ulele hua kepau ko'u aloha. Owau no me ka ike pono. W. P. KEALAULA.
Kapalama, Oahu, Iulai 14, 1877.
O ka wili olopapa a F. M. Whitmore, e ku ana oia he 7 mile ka mamao mai ka luapele mai, ma ka okana ainao Amador, ua lele mai la kekahi wahi huna ahi, a hoopau ae la i ka wili, a me na kapuai papa he 350,000 i paila ia iloko o ka pa.
HAIOLELO A F. T. STEVENS KAUA.
No ka Oihana hoalohaloha i ke Akua ma na himeni hoolea, oia hoi na Halelu no Iehova.
E na hoa'loha, na hoa alo makani a me ka ua liilii noenoe hoope pua hala o ka lai o Haiku nei.
Aloha wai huihui kakou; ano hoi, ua loaa mai ia'u ka hanohano nui imua o keia anaina i akoakoa mai nei i keia hora, mamuli o ka haawina nani a oukou i makana mai ai ia'u, a mamuli hoi o ke kono ana a ka olelo hooholo o ka halawai komite mau o keia Ahahui Himeni o ka Lanakila iloko o na pule ekolu i hala ae nei, ano e na hoa, eia imua o ko kakou alo ponoi ua haawina la, a ku poloai mua ae nei au i ko oukou ahonui, e kala mua mai oukou i ko'u hawawa ana, mamua ae o ko kakou naue ana aku imua, iloko o na ale hanupanupa o nei mea he kalai manao ana, a oiai hoi ma ko'u ano he hoa himeni a he kauwa lawelawe hoi no oukou ma keia hana, ke ae aku nei au imua o oukou i ka aneane hiki ole ia'u ma ka wehewehe ana i keia mea pohihihi, a ano nui hoi, oia keia: Ka hoalohaloha aku i ke Akua ma na himeni; aka, e pono hoi kakou e na hoa e maliu mai, a e kuilima pu mai hoi me a'u, a oiai hoi ka eehia me kona mau eheu o ka maluhia e hoalii ana iwaena o kakou ano, he oiaio paha ke ole au e kuhihewa.
Ua hookumu paa ia ka oihana hoolea i ke Akua e Ia ponoi no, mamua loa'ku o Kona hookumu ana i ka Lani o na Lani, a me ka honua hoi iwaena o na anela a pau, oiai e uhi ana ka pouli ia wa. A ma keia wahi e na hoa, ke noi aku nei au i ko oukou kiekie e hookuu mai i ko oukou noonoo ana no'u no kekahi mau minute pokole, a ke waiho molaelae aku nei au i ke kahua huinaha o ka Baibala imua o kakou e na hoa, a na oukou hoi e kia pololei aku no kakou, oiai hoi o ka Palapala Hemolele a pau, ua haawi ia mai ia e ka Uhane o ke Akua i mea e pono ai no ke ao ana, a hoonaauao ana. E like ala me keia ao ano nui ana no kakou i keia la. E na hoa'loha e, ua hoike mua iho nei au, ua hookumu ia ka oihana Hoolea i ke Akua e Ia ponoi no, mamua aku o ka hookumu ia ana o ka Lani a me ka Honua. Pela ko Iehova ninau ana aku ia Ioba i hoike ia ma Ioba 38:4—7.
A oia wa mua no i hana ia ai, oia iho la no ko lakou la hoike malalo o ka noho alakai ana a ka Mea Mana loa a o Kona poe anela io no, na haumana, a ia wa no i puka mai ai lakou iloko o ka malamalama kupaianaha a ke Akua i olelo aku ai me Kona mana nui "I malamalama, a ua malamalama ae la."
A mahope iho hoi o ka hooko io ia ana oia mau kauoha Hemolele a pau i ka hana ia, a maloko oia manawa koke no ka hookumu ia ana o ka oihana hoolea ia Iehova ma ka honua nei, mao Iubala la ke alakai himeni mua o ke ao nei, pela i hoike ia ma Kinohi 4:21, a mai ia manawa mai hoi, a hiki i keia au a kakou e ola nei, he oia mau no na halelu Nona inehinei a i keia la, a i ka wa pau ole, pela ka piha ana i ka hoolea Nona a puni ke ao nei, a ma keia wahi ua lawa paha na anoai o ko kakou kumumanao me na hooia kupono, aka, aole ia o ko kakou palena; a no ka mea hoi, e na hoa, aole paha oukou i hoopoina ia ma ka hoomanao ana ae i ka moolelo kupaianaha o kela puali mele anoano, oiai ka Rose o na Rose a wehiwehi hoi i na pua, ia wa koke no o Kona mohala ana ae, a moani koke ae la kona ala waianuhea a hiki i na welelau o ka honua nei, a ia wa hoi, oiai na opua hinano ua malie, a e pa kohaihai ana hoi na kulu kehau o ka po, e hooipo ana me ke ala o na pua o ke kihapai o Edena, a o na manu liilii hoi, e hiolani malia ana ma ko lakou home lau laau iloko o ko lakou hihio hoolipolipo, a o na holoholona hoi o ke kula ua pau ko lakou uwo ana, a he anoano mehameha ke hooalii ana ia manawa, a he mau kahu hipa wale no koe, aia lakou iloko o na hoonanea ana, "E lea ana kulou a ka lawaia i ka malie;" aia hoi he leo mele anoano lua ole i hoopiha ia ke o-aheahe ana o kona leo me ka walohia ku i ka eehia a hoonanahe aku la hoi ma na hookuuna leo a pau, oia no oe la o ka leo o ka hanehane kani kua mauna i ka pili o ke ao.
(E nana ma ka Aoao 3.)