Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 31, 2 August 1877 — Page 3
E Hoolohe e na Makamaka.
Ke poloai aku nei makou i ko makou poe makamaka lawe i ka kakou milimili, e hookaa koke mai i ka auhau o ka kakou pepa. Oia hoi ka hapa mua a me ka hapa hope o 1877 nei.
O ka mea hoopanee a hala na pule elua mai keia la aku, alaila, aole loa e hoounaia kekahi pepa a mau pepa paha i kekahi mau Luna lawe pepa, pela ka poe lawe pepa. Oia ko makou Rula paa i keia wa. E hoouna mai ke dala i ka LAHUI HAWAII.
NA ANOAI.
UA MAKEMAKE IA—Ua makemake ia na mea nona na inoa malalo iho, e akoakoa ae ma ke keena o ke Kula Sabati o Kawaiahao ma ka hora 7 pm o ka Poalima la 3 o Augate A. D. 1877, no lakou na inoa: Mose Hiram, Solomona Hiram, Chas. Hiram, John Kaiawahakena, D. H. Mikekolo, Sam. Kamakaia, William Aylett, S. Kaina, C. N. Kahulu, Keomaka Kalana a me na lala o ka Ahahui Imi Pono o Kawaiahao. David K. Kekuaihe a me Henry P. K. Malulani na komite.
Ua pukalaki ae mamua pono iho o ka hale leta kekahi wahi kaa lawe mea ai o McIntyre, a holo pukaka aku, a i ka huli ana e pii i uka ma ke alanui Papu ua hulihia iho la ke kaa a me ka lio, a o ka haole maluna e kau ana, ua haule aku la ia, aohe wa e hookui aku me ka pohaku e ku ana ma ke kihi o ka hale kauka o B. F. Hutchinson (Kauka Pelekane.) Aole he poino nui, he wahi ano maui ma ka uha akau o ke kahu kaa, a aole hoi he poino ma ke kaa a me ka lio.
Ma ke ahiahi Poalima aku nei, i ka wa a ka mahina e kuu pau ana i kona nani maluna o ka honua. Ke ea hoi e aheahe malie ana maluna o ka lewa, a o ka lilelile o na hoku ke uhola ia ana ma ka hualala poopoo o ke aouli. Ua mahalo loa ia ka naue ana a kekahi mau keonimana o keia kulanakauhale me kekahi lede o keia taona ma ka holoholo ahiahi, ma ke alanui Nuuanu mai ka naue ana mai a pii aku ia ma ke alanui Alii. O na po mahina o keia ano, he malihini kona ike mau ia i kela a me keia makahiki, he wa kupono hoi no ka holoholo ana.
KE KILAUEA KAAPUNI IA KAUAI.—E haalele ana ke Kilauea ia Honolulu nei ma ka Poakolu e hiki mai ana, no kana huakai kaapuni i ka mokupuni o Kauai, e ku mua ana oia i Nawiliwili ma ke kakahiaka Poaha, a mahope o kona kaapuni ana, e haalele hope loa ana oia ia awa ma ke ahiahi Poaono, a e ku mai ana i Honolulu nei ma ke kakahiaka Sabati. Ke paipai nei makou i na ohua e manao ana no na awa o Kauai, ano ka manawa e liuliu ai no ka mokupuni o lalo.
AHAAINA LA HANAU.—E haawi ana kekahi o na kupakako o ka halekuai Kahikinanui, he wahi paina la hanau no kana makahiapo, ma ka auina la o keia la. Ua loaa mai ma ko makou lima kekahi poloai a no ko makou pilikia ma kekahi mau hana pilikino, nolaila, ua minamina makou i ka launa ole aku ma ia papaaina momona. O na la nui keia o ke kanaka e kupono ai ke olioli, o ka la hanau a me ka la mare, a o ka la make, he la ia iloko o ka luuluu, ua lohe pu mai hoi makou he nui ka poe i konoia ma ia papaaina.
MOKU I KA PIOEOE.—Ma ka Poalima i hala, i ka wa a ka moku kalepa Atlanta e hekau ana ma ka nuku o Mamala me kona piha papa, ua holo aku o Wahineaua me kekahi mau kanaka hana o ka hui Poola no ka hana ma ka moku. Ua hoolei ia kekahi mau puu papa iloko o ke kai, i ka luu ana a Pueu malalo o ka paila papa e hoopaa i ke kaula ua moku ae la kona wawae Akau i ka Pioeoe e pili ana i ka aoao o ka moku malalo pono o kapuai he aneane elua iniha ka loihi kahi o ka Pioeoe i komo iloko, ua maheleia me he moku pahi ana la.
HE HOOULU LAHUI MA WAIKIKI-KAI—Ua hanau mai ma ka Poaha aku nei, Iulai 26, o Charles William Eberhardg Kaloaaole, na Wahalama k., me Naholowaa w., i ka 18 o kana mau keiki i puka mai i keia ao, a i ka 11 hoi o kana mau keiki e ola nei, a i ka ehiku hoi o kana mau keikikane. He hoike oiaio keia e hooia mai ana, ke nee aku nei ka lahui imua ma ka hooulu lahui, ke ko ana hoi ia o ka iini o ko kakou Moi i aloha nui ia Kauliluaikeanuowaialeale oia hoi "ka hooulu lahui," ka makia o kona aupuni.
Ua lilo he mea e kamailio nuiia ma na alanui a iwaena hoi o ka poe i halawai mai me makou, ka inoa o ko kakou mokuahi holo pili aina hou "Likelike," o ka hapa nui oia poe i halawai mai me makou, he hoohalahala ko lakou i ka laweia ana o ka inoa o ko lakou mau alii hanau o ka aina a hookau aku maluna o keia moku hou, wahi a lakou, o na inoa me ka pelapela o ka hooponopono ana a kona mau luna, ua kapia aku ia no ia moku, e like me kekahi mau leo i kapaia aku i ka kakou mokuahi i kekahi manawa, "he ino ke Kilauea, he kaki ino ia na wahi ukana a ka ohua," a me na hoohalahala e ae, a a he ano malihini no hoi ia inoa ia kakou ma ke kamailio mau ana. LAWE MEA HOU.
WAHINE HAALELE KEIKI.
Aia ma ka Pa o Neki w ma Kulaokahua Honolulu. nei, kekahi wahine haalele keiki o Polunu ka inoa o ka wahine. Ekolu mahina o ke keiki i keia wa, hele loa kela me kekahi koa ma ka hale koa a ao hoi aku o ka Neki hana ka imi wale aku no i mea ai na ke keiki o ke kopaa me ka wai. Aloha wale ke keiki ka mea a ko kakou makua lani ka Moi e olelo nei o ka hooulu lahui ke kakia o kona Aupuni e paa'i, ona makuahine e hana ana e like me Polunu nei, he pepehi kanaka e aho ka noho i Kawa, e pili pu me ke kane nana e lawe nei.
Me ka mahalo. D. A. MANUIA.
KA IKAIKA O NA PUALI KOA O KE AUPUNI O EUROPA.
Ke waiho aku nei makou ma ka makou pepa o keia la i ka ikaika o na puali koa o Europa, no ka pomaikai o ko makou poe lawe pepa oia hoi, o keia papa hoike i ka nui o na koa o Europa, ua paiia ia a ua hoolahaia e ka Ahahui nana e malama la i ka maluhia ma ke kulanakauhale o Ladana, a o keia ka ikaika o Europa iloko o keia makahiki, oiai o Rusia e kaua ana me Tureke.
O Rusia, oia ka helu akahi o na aupuni ikaika o Europa, he 800,000, ka nui o kona mau koa i ka wa kaua ole, oia ka wa maluhia. Aka, i ka wa kaua, ua hiki no i kona ikaika ke hoomahuahua ae a hiki i ka 1,600,000, ka nui o na koa ma kona mau puali koa, ma ka aina, a oia ka huina nui o kona mau koa iloko o keia wa e kaua mai nei me Tureke. Aka, he emi kona ikaika ma ka moana, he 80,000 wale no ka nui o ka huina o na tona o kona mau moku kaua.
O ke aupuni hoi o Geremania, oia ka helu e lua o na aupuni o Europa ma ka ikaika he 80,000 ka nui o kona mau koa i ka wa kaua ole. Aka hoi, ina hoi i hiki mai i ka wa kaua, e hiki no i kona Emepera elemakule me kona leo mana, ke hoomahuahua ae i kona ikaika mai keia heluna, a hiki aku ka nui o kona mau koa ma ka aina i ka 1,400,000, a oia kona ikaika i keia manawa, e hiki ke kaiehu hou mai ia Farani, ke manao oia e lele hou aku maluna o Geremania, aka, o kona ikaika ma ka moana ua oi iki ae ia mamua o ko Rusia ikaika, ha 85,000 ka huina o na tona o kona mau moku kaua.
O ka Repubalica o Farani ua emi iho kona ikaika, malalo o kona aupuni i hoikeia ae nei maluna, he 75,0,000, ka nui o kona mau koa ma ka aina iloko o ka wa kaua ole, aka, ina hoi e ala mai o Europa iloko o ka enaena o na hoouka kaua ana, alaila e hiki no i kona mau kuhina, ke hoomahuahua hou ae i ko lakou mau puali koa ma ka aina a hiki i ka 1,300,000 aka, o kona ikaika ma ka moana, ua oi ae ia, maluna o ka ikaika o Rusia a me Geremania he 100,000, ka huina nui o na tona o kona mau moku kaua ma ka moana.
O ke aupuni o Auseturia, he 400,000, ka nui o kona mau koa ma ka aina i ka wa kaua ole, aka hoi, i ka wa kaua, ua hiki no i kona ikaika ke hoomahuahua ae i kona mau puali koa ma ka aina, a hiki aku i ka 800,000. O kona ikaika ma ka moana, he 65,000, ka huina nui o na tona o kona mau moku kaua ma ka moana.
O ke aupuni hoi o Italia, oia kekahi o na aupuni o Europa i heluia he aupuni ikaika, he 2000,000, koa kona ikaika ma ka aina i ka wa kaua ole, aka, i ka wa kaua ua hiki no i kona ikaika, ke hoomahuahua ae i keia heluna a hiki aku i ka 450,000, ka nui o kona mau koa. He 100,000 ka huina nui o kona mau tona moku ma ka moana.
O ke aupuni o Beritania nui, ka mea hoi i kapaia, he Liona o na aupuni o ke ao nei, oia ke aupuni o Europa i emi loa ka ikaika o kona mau puali koa ma ka aina, he 150,000, wale no ka nui o kona mau puali koa i ka wa kaua ole. Aka ina he wa kaua, o ka palena kiekie wale no a kona mau hookele aupuni e hoolako ai, he 400,000, wale no koa, ua emi loa hoi ia malalo iho o ka ikaika o Rusia, Geremania, Farani, ame kekahi mau aupuni e iho, aka o ke kumu wale ona i kapaia aku ai he Liona no na aupuni o ke ao nei, oia no ka oi pakela loa aku o kona ikaika ma ka moana, mamua o ka ikaika o na aupuni eae o Europa, he 2000,000, ka huina o na tona o kona mau moku kaua ma ke kai. Oia no hoi ka Beritania kaua i kapaia aku ai he helu 1 ma ke kaua moana.
Ua manaoia, ina e huiia ka ikaika piha o Europa mailoko mai o Europa, ua like ka huina nui o ka ikaika o kona mau aupuni i ka 6,000,000, a oi aku aka, he aupuni kipikipi mau o Europa o lakou iho no ko lakou mau enemi. Aole mai waho aku nei.
Ma keia hooakaka ana, aole i komo kekahi aupuni e iho o Europa, oia hoi o Tureke, Denemaka, Sepania, a me kekahi mau aupuni e ae. No ka mea, ua manaoia, aole paha lakou i komo aku iloko o ka heluna o na aupuni ikaka o Europa.
O ka nui o na kanaka o Europa koe o Beritania nui he poe makemake lakou i ke koa, i ka wa e komo ai ma ka oihana koa, ua hiki aku ko lakou heluna mai ka 6.000,000, a i ka 10,000,000, o ka hapa uuku paha keia heluna, oia kai like aku me na koa ma ka panalaau o Beritania. O ka hapa lua o keia heluna malua ae, ua manaoia he mau puali ku i ka wa, a o ka hapalua i koe iho 3,000,000, oia na koa ku mau i kela me keia manawa, oia ka poe mai 20 makahiki a hiki aku i ka 25 makahiki, a he hiki no hoi ke hoohana hoolimalima ia, me ka loaa o ka puu dala nui he $300,000,000, e hiki ai ke uku aku i na auhau e kauia mai ana maluna o lakou.
Kaua ma Europa.
Na wahi i a-e ai na koa o Rusia ma keia aoao o ka muliwai Danube.
Ma ka la 22 o Iune, ua kau mai na Rusia ma keia aoao o ka muliwai Danube ma kahi kokoke i Giurgevo, mai Galatz mai.
Ma ka la 23 ae hoi ua kau hou mai he mau puali koa o na Rusia ma keia aoao o ka muliwai Danube, no lakou ka huina 6,000, aia ma kahi kiekie mahope aku o Seivezilla, e kokoke aku ana i Matchin.
Ma ka la 25 mai hoi, ua kau hou mai la he mau puali koa o na Rusia ma keia aoao o Hirsora, o ka nui o na koa ma keia kau ana mai, he 18,000, me ka manao e maki pololei aku imua i ka laina mawaena o Chenavoda a me Kustenje e kue aku i na Tureke.
Ma ka la 27 mai, ua kau hou mai ma keia aoao, ma kahi kokoke i Sistova a me Yautro.
Ma ia wa koke no hoi ke kau hou ana mai o kekahi mau mahele koa hou ma keia aoao, a ke noho nei na Rusia ma na kahua lehulehu loa, a me he mea la, ua pau ka hana nui a na Rusia, ua kokoke ka hopena o keia kaua.
Ka nui o na koa o Rusia ma ke Danube.
O ka nui o na koa o Rusia i hoonohonoho ia ma ka muliwal Danube, he heluna nui hewahewa loa ia i ike ole ia ma na kaua he nui i hoouka mua ia.
O ka nui o na koa mawaena o Simnitz a me Giurgevo, he 96,000; ma Turnuc, Magurelle a maluna aku hoi o Karobbia, he 40,000, ma Rahova, he 60,000, e nee ana i Kalafat a me Gladova; mawaena hoi o Giurgevo a me Kalarasch a me Gungaria, 232,000, ma ka laina mua i makaukau no ka lele aku; ma ka laina elua, aia ma Siabodia, Bucharest, Slalima, a me Rahova, he 78,000; ua hoonoho ia hoi ma ka akau loa aku, ma na kulanakauhale hoi hoi o Piofesto a me Putesch, he 40,000, nolaila, o ka ikaika o Rusia ma ka muliwai Danube, ua like me 646,000 ka nui o kona mau puali koa, he heluna nui hewahewa keia i ike ole ia ma na kaua mamua e nee ana ma ke kahua kaua hookahi.
Na Rusia ma ka Hikina.
Ua hiki mai ke kauoha hope loa i na koa o Rusia ma Asia Uuku i hoonoho ia ma na mahele nui he 2o ma ke kulanakauhale o Kars, he 9,000, ka nui o na koa ma ka mahele hookahi, nolaila, ua like me 18,000 ka nui o na koa o Rusia, ke nee nei oia mawaenakonu mai a hiki i Sarokamyish. O na Tureke mawaenakonu, ua hoonohonoho ia ma na mahele he 18 wale no, he elua hoi mile ka mamao mai Zerwin mai, oiai hoi na koa Ottoman e noho malie ana.
O ka aoao akau o na Tureke, ua maikai ko lakou kulana, ke nee mai nei lakou me ka manao e hoauhee i na puali koa o Rusia ma ka aoao hema, ke nee mai nei hoi na Rusia me ka manao e lele mai maluna o ke kulanakauhale o Erzeroum, ke hoemi ia mai nei nae na Rusia ma ke kulanakauhale o Kars. Ua lehulehu na hoao pinepine a na Tureke mamua e hoemi aku i ko lakou mau enemi, aka, aole nae he kuemi hope aku, o na koa no ka make, e piha mau mai ana i kela a me keia manawa.
Er zeroum, Iune 28.—He 15,000 mau koo ikaika o na Rusia i hiki mai ma mua o Khorassan mawaena mai o na Tureke. Ua lilo ae nei ia Capt. Mahmed o Tureke ka malama ana ia Kuhrikoi ma ka hema o Khorassan. He 908 ka nui o na kaa lawe ukana ia'ku ma kahi hoomoana o ka alihikaua Tureke, Moukhtar Pasha.
Pe terobolo, Iune 28.—Ua telegarapa ia mai ma ka la 23 o Iune e olelo ana. Ua hoao mai na Rusia e nee i Zichidei ma ke Kai Eleele, ma ka akau ae hoi o Batoum. Ua hooukaia ke kaua mawaena o na aoao elua, mai ke kakahiaka a po, o ka hopena oia no ka hoauhee ia ana o na Tureke mai ko lakou kulana mai, me ka lilo aku o ko lakou mau Lutanela he 16 i hoehaia, a he 400 ka nui o na koa i make a i eha.
Buchare st, Iune 28.—Ua kau ae nei ke Dute nui o Nicholas ma kela aoao o ke Danube, ma kahi kokoke i Simnitza ma nehinei, a hoopuehu aku la i na Tureke mai ko lakou kulana mai e paa ana. Ua hoopihaia na waapa nunui me na puali koa i ka wa a lakou i hoomaka mai ai ka nee ana i nehinei. Ua hiki mai kekahi alakai o na koa Rusia ma nehinei mai Nikopolis mai, a olelo mai la. Ua nee maiie ka nee ana o na puali koa me na Tureke. O ke kulanakauhale o Nikopolis, ma Bucharest, ua pani ia'ku e lakou me na ki poka pahu ana, a na Rusia.
Simnitza, Iune 30.—He lohe kai holo mai mai Shumla e olelo ana he 200 ka nui o na wahine a me na keiki i pau i ka make mamuli o ke ki poka pahuia ana o ke kulanakauhale o Rustchuk.
Ua ano oluolu ka nawaliwali o ka Allhikaua Czar, ua manaoia e komo koke mai ana oia ma ke kahuakaua me kona mau ukali ma kahi ko koke i Giurgevo no ka manao i ke kipoka pahu ia ana o Rurchest.
Vienna, June 29. —Ua hiki ae ka Adimaral Hussein Pasha o Tureke me kona mau mokuhao ma na wai o Morcan a me Jolian o ke kali ana a loaa ka manawa kupono o kekahi mau puali koa elua o na Rusia maia wahi.
Hunahuna o ko na aina e.
E mare ana ke keiki alii Alekane dero Buspoli me Miss Broadwood kekahi o na lede o Amerika.
Ua kakau inoa aku ka Peresidena i ka hookohu o Henry C. Nurrick i Luna Leta no ka okana aina o Nevada, a me ka hookohu o A. Wickware no Kaliponi. Ua kakau inoa pu aku no hoi oia i ka palapala hookohu o Alfred V. Dockery o Kalolina Akau i Kanikela no Leeds.
Ua palapala aku nei ka Peresidena Hayes i ka Lunakanawai W. G. Riley o Viriginia, e holo aku ana oia ilaila, a ua makemake ka Peresidena iaia e holo mai i ka auwai eli o Jordon Alum, ma ia apana aina iloko o ka manawa pokole.
O kekahi o na wahine akamai loa ma ke mele ana ma Ladana, oia no o Mrs. Patti, ua mahalo loa ia oia e na wahi a pau ana i hele ai. Ua haawi pu ia mai no hoi na hoomaikai i kana kane. Ua ku ae oia ma Livapula, kahi ona i haawi ia mai ai i na hookipa oluoluia ana. Ua kono pu ia aku no hoi oia e wehe i aha mele nui maloko ma ka Hale Alii o Buckingham, ma ia okana aina.
Ua make mai nei o John O'Kcefe kekahi o na lunamakaainana o ka ahaolelo makaainana o Amerika.
E mare ana ke kaikamahine ponoi a Bisimaka, oia hoi o Miss. Marie Bismark me Count de Lehndorf, kekahi o na kanaka nani o na helehelena ma ke kulanakauhale o Berelina, kekahi o na punahele ma ko ka Emepera Uilama alo alii. He 29 na makahiki o Miss Marie i keia manawa, a ua make kona kaikunane ma ka 1875 koke iho nei, oia o Count von Eulenberg.
Ke Kau Kiure ma Honolulu, Oahu.
Ua noho ka Aha Kiekie no ke Kau Kiure ma Honolulu, Oahu, ma ka Poaha o ka pule i hala oia ka la 17 o Iulai, 1877, e hoolohe no ka hoopii a W. S. Pahukula, me ke koi ana i na dala he 2,500 no kona noho Lunahooponopono Waiwai ana no ke 'lii C. Kanaina i make, a ua noho ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina e hoolohe no keia hoopii a W. S. Pahukula, ma o kona loio la, J. M. Davidson, a me kekahi notes i kakau inoa ia e ko C. Kanaina lima kakau ponoi, i kakau ia ma ka la 20 o Aperila, 1874.
Ua waiho ia keia hihia imua o ke Kiure, eono haole, eono kanaka maoli, a ua piha pono na aoao elua i na wehewehe ana, a ua waiho ia aku imua o na opu noonoo he umikumalua, a i ko lakou noonoo hohonu ana a me ka naauao, ua hooholo lakou, ua pono ke koi ana a ka mea hoopii, a ua mahalo no hoi ka lehulehu i ka lakou olelo hooholo, koe wale no elua kiure ma ka aoao e kue ana i ka mea hoopii, no ke ano hohonu paha o ko laua naauao mamua ae o na haole eono a me na kanaka maoli eha, a ua mahalo ia no hoi ka ike a me ka naauao o kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, nana i malama i ua hihia nei ia la.
Ua like ka ike o ka Lunakanawai me ko na Kiure ma keia hihia a W. S. Pahukula kue ia C. Kanaina, o na mea a pau mai ka mua a ka hope, ua pololei wale no me ke kanalua ole ia. Eia kekahi, ua piha pu au i ka mahalo i ka loio o ka mea nana ka hoopii, ua maikai a ku i ka naauao kana mau olelo, a ua ku no i ka naauao kana mau wehewehe ana me ka noiau imua o ka lehulehu, me ka olelo ana a ka loio o ka mea hoopii, ua kakau ponoi ia keia palapala e ka lima kakau o C. Kanaina, a me ka ike ana a na hoike i noho pu me C. Kanaina, e hoapono ana i ua palapala la i kakau ia ma ka la 20 o Aperila e like me ia i hoike ia maluna, nolaila, aohe mea hiki i ka poe naauao io ke kue mai i keia lima kakau a me na olelo maluna o ua palapala la, a ua malama pono ia ka maluhia o ka aha hookolokolo kiekie e ka lehulehu e noho hoolohe ana i ke akamai o na loio, o A. S. Hartwell ka Loio Kuhina a me E. Preston ma ka aoao o ka mea i hoopii ia.
Nolaila, ke waiho aku nei au i ko'u mahalo piha ana i na Kiure, a me ka lakou olelo hooholo, e uku ia na dala 2,500 a me ka ukupanee o keia mau dala nolaila, ma ka nana aku i keia hoopii a W. S. Pahukula, he hoopii ano nui loa keia i oi aku i ko na hoopii e ae a pau i hana ia imua o ka Aha Kiekie, oia ka mana e hiki ai ke paulele ia, oiai, o ka olelo hooholo a na Kiure, he olelo mana ia i oi aku i ko na aha e ae a pau malalo iho, a ma ke kanawai o Kamehameha IV i olelo ia ma ke karaima, aole loa e hiki e hookolokolo hou ia kekahi hihia oia ano imua o ka aha nana i apono aku i ka mea i hoopii mai.
Oiai, o na koi ana a ka loio o W. S. Pahukula, he koi naauao loa ana ia e like me na kanawai o Beritania Nui a me Geremania, ma ka hoolohe ana i keia hihia, a me ka olelo a na loio, ua kau iho ke eehia nui maluna o ka poe hoolohe e nana pono ana imua, aole no paha he mana e hiki ai ke kulai hou iho i ka olelo hooholo a apono a na Kiure he umi imua o ka Aha Kiekie no keia hihia, oiai, ma ke kaupaona ana, elua wale no Kiure i kue, a ina e kaupaona ia, e lele ana keia mau Kiure elua i na poe he umi, nolaila, he mea akaka loa ia, ua hooko ia ka olelo hooholo a na Kiure e uku mai ka Lunahooponopono Waiwai o C. Kanaina i keia mau dala 2,500, e like me na koi ana a ka loio o ka aoao nana keia hoopii.
O ka Loio Kuhina, A. S. Hartwell a me E. Preston, ua ku no ka laua mau olelo i ke akamai a me ka naauao e nele ai o W. S. Pahukula, a me na olelo ano lua ku i ka anoi, a me na wehewehe ana a ka poe akamai oiaio, oia na mea i hana ia, a pau ae la ka manawa o ka la. Me ke aloha. S. B. KANAKAOLE.
Honolulu, Iulai 28, 1877.
[Aole hiki ia makou ke mahalo i keia palapala. L. H.]
HE MOKU ILI PAHA.—Ua loaa mai ma na Koolau o kakou kekahi mau apana liilii o kekahi mau laau moku, he mau kia a me na lako e ae, ua manaoia he moku paha ua ili a i ole ua nahaha ma ka moana.
E IKE auanei na kanaka a pau, pake, haole, pukiki a me na ano e ae, ua haalele mai kuu wahine mare ia'u, oia o Mrs. Lopo, a me ko maua wahi moe, me ke kumu kupono ole. Nolaila, ke hoolaha a ke papa aku nei au i ka poe a pau, aole e hoaie wale iaia, aole no hoi e hookipa wale iaia. O na aie a pau a Mrs. Lopo i hana ai me ko'u kakau inoa ole aku, aole au e hookaa aku ana. E hoolohe i keia. Manuel Gonsalver.
Honolulu, Iulai 30, 1877. 31 3ts*
AILA.
Ua makemakeia na aila Bipi, Hipa, Kao a me na ano aila e ae. E haawiia na kumukuai kiekie no na aila ke lawe ia mai i ka Hale hana Sopa Hawaii ma Leleo. (20 3m) GREY & Co.
Leleo, Mei 16, 1877.
AINA HOOLIMALIMA.
AIA kekahi aina e waiho ia ma Kalihi, aina paha eka, he aina loi kalo, ua makemakeia e hoolimalima aku ka mea e makemake ana. He aina waiwai nui keia no ka poe e makemake ana e mahi. E loaa ana ka wai i na manawa a pau. E ninau i keia hale pai. 21 tf
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
Loio a me Luna Hooiaio.
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, a lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no, a he Notari Hooiaio Palapala no ka lehulehu.
Keena hana, ma ke kiho o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu. (786 1y 827) [51]
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A.
763 1y 814
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA REYNOLDS.
Poakolu Aug 3 " " Kaapuni ia Kauai, me ke ku mua ma Nawiliwili
Poakahi Aug 13 " " . . . . . Kaapuni ia Hawaii.
Poakahi Aug 20 " " . . . . . No Hilo.
Poakahi Aug 27 " " . . . . . No Kona
(Ina e hiki e mai ka mokuahi hou mai Kapalakiko mai, e hoololiia no keia papa manawa holo.)
I KA HOLO ANA MA KONA, O HOOPULOA KA PALENA.
Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kawaihae a hiki i ka hora 10, a mahope iho paha; Makena, e like me ka mea i hoolaha wahaia; Maalaea a hiki i ka hora 7 a. m. a mahope iho.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Kaunakakai pela maluna mai . . . . . $5.00
" Lahaina, " " . . . . . 6.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makena, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.50
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 8.00
Uku kaapuni ia Kauai, . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki, . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. (801 3m) 14 3ms.
OLELO HOOLAHA.
E weheia ana ke Kula Hanai a Kula La o Haleakala, Maui Hikina, i ka pule mua o Iune, me ka makaukau pono no Kanaono haumana. O ka Olelo Beritania pololei ka mea e aoia, a e hoomaamaaia na haumana ma na mea pili mahiai, kanu laau, kanu kope, ka hana ana me na mea hana a na kamana, a me na ano hana e ae. E aoia no na haumana me na hana hooikaika kino, ka Paikau Koa, ka Himeni, &c.
O ka uku he $40.00 no ka makahiki, e uku mau i kela a me keia hapaha, e hookaa mua mai me ka hala ole. No ka hoomaopopo pono ana, e nana i na palapala pai liilii, a i ole, e kakau i ke kumu ma ke Kula o Haleakala, Maui. F. L. CLARKE. Kumu.
19 3ms.
OIAI ua hookohu ia ka mea nona ka inoa malalo nei i Lunahooponopono no ka waiwai o KAUMIUMI k. o Alakahi, Hilo, i make. Ke hoolaha ia aku nei i ka poe a pau, ina he koina ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai i ka mea nona ka inoa malalo nei, iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole ia, e hoole loa ia aku no, a o ka poe i aie mai iaia, e hookaa koke mai lakou ia'u. J. H. Pahio.
Lunahooponopono Waiwai o Kaumiumi k. i make.
Onomea, Hilo, June 18, 1877. 25 2ms.
Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
KE hoolaha ia aku nei ka lohe i kela a me keia mea i hoolimalima mai i na Aina, na Apana Aina, a me na Pa Hale o ke Lii Ka Mea Kiekie R. Keelikolani, mai Hawaii a Kauai; e hookaa koke mai i na uku hoolimalima i ka manawa i olelo ia maloko o na Palapala Hoolimalima ma kuu keena hana i Kaakopua, Honolulu, Mokupuni o Oahu, a i ole e hana ia e like me ia i olelo ia maluna a hala na la he 14 ma ia hope mai, alaila, e hoopau wale ia ka hoolimalima. A ke hoolaha pu ia aku nei ka lohe i na Luna Agena a pau i hookohuia e ke Lii Ka Mea Kiekie W. P. Leleiohoku, ua pau lakou, a ma keia ke hoopau loa ia aku nei lakou. Simon Kaloa Kaai.
Lunahooponopono Waiwai o Ka Mea Kiekie R. Keelikolani.
Honolulu, Oahu, Iuna 19, 1877. 25 2ms
E IKE IA KAKOU HOOKANAKA!
E LULU LIMA ALOHA!!
ME KO OUKOU MAKAMAKA!!
L. ASEU.
UA HOI MAI NEI AU MAI KO'U KIEI ana aku nei i kuu Aina Kulaiwi. Ano, ke ku aku nei au me ka makaukau mau e lawelawe a e kuai makepono loa me oukou e na makamaka o ka Ua Kukalahale, i na Lole Nu Hou loa o kela a me keia ano, mai ko na Lede, Keonimana a me ko na Kamalei. I pau ai kuhihewa, e naue mai ma ko'u Halekuai, ma ke kihi ma Ewa o na Alanui Moi a me Nuuanu. [8 6m.]
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE.
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKA ANIANI.
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI LIILII,
AMI LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Ma Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna'e, e kuai makepono loa ia'ku no ke Dala Kuike. [3—1y.]
NA Buke
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
ME KE
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BIABALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao . . . . . $12 00
Biabala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula . . . . . 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula . . . . . 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele . . . . . 4 00
Baibala Hemolele ili eleele . . . . . 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi . . . . . 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula . . . . . 1 00
Kauoha Hou ili eleele . . . . . 75
Kauoha Hou Hapa Haole . . . . . 75
Moolelo Ekalesia . . . . . 50
Haiao ili lahilahi . . . . . 10
Hele Malihini ana . . . . . 25
No ko ke Akua ano . . . . . 20
Hoike Palapala Hemolele . . . . . 20
Moolelo o Heneri Opukahaia . . . . . 10
Hoike Akua . . . . . 25
Wehwehehala . . . . . 25
Ninau Hoike ili manoanoa . . . . . 55
Kumumua Kula Sabati . . . . . 25
Buke Lawe Lima . . . . . 15
He Buke no ka Pope . . . . . 15
Ui Kula Sabati Helu 3 . . . . . 25
Ui Kula Sabati Helu 4 . . . . . 10
Ui Kula Sabati Helu 5 . . . . . 20
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole . . . . . 10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano . . . . . 2 00
Buke Wehewehe ano Mataio . . . . . 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani . . . . 1 50
Ili eleele kaekae nani . . . . . 50
Ili eleele . . . . . 35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani . . . . . 1 70
Ili eleele kaekae wai gula . . . . . 65
Ili eleele . . . . . 50
NA HALELUA PAKEKE.
Ili Gula nani . . . . . 50
Ili eleele kaekae wai gula . . . . . 30
Ili eleele . . . . . 20
Ka Hae Hoonani (Buke Mele) . . . . . 25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani . . . . . 1 75
Himeni Hawaii . . . . . 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa . . . . . 50
Kumu Leo Mele . . . . . 10
Li ra Kamalii . . . . . 25
Li ra Hawaii 1848 . . . . . 25
Li ra Hawaii 1855 . . . . . 25
Hae Hoonani . . . . . 20
Leo Hoomana . . . . . 25
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio ko Hawaii Pae Aina.