Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 33, 16 August 1877 — Page 3
NA ANOAI O LIHUE, KAUAI.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Ma ka la 15 o Iulai, hora 11 a oi aku, ua hiki mai la ma ka Luakini o Lihue, ka Moiwahine Kapiolani me kona mau ukali, me ka ukali pu ana o ke Kiaaina Jno. E. Bush, a mahope o ka pau ana o ka pule, ua ku mai la ke Kiaaina Bush a hoakaka mai la i ka hana a ka Moiwahine i hele mai ai, oia hoi ke kukulu ana i Ahahui Hoola Lahui ma ka Apana o Lihue nei; a pau kana hoakaka ana, ua wehe ia ka hana, a ua kukulu ia ka Ahahui—ua ku mai la ka Moiwahine a heluhelu mai la i kekahi palapala e pili ana i ka hana i manao nui ia—ka makia hoi o ko ka Moi Aupuni he Hooulu Lahui ; a pau kana, ua ku mai la ke Kiaaina a heluhelu i ke Kumukanawai o ka Hui, a mahope ua lulu dala ke anaina, he hapa no ka poe i hiki mai, a ua loaa no he $20 a oi aku. Ua koho ia na Luna Nui o keia Aha, o Mrs. L. K. Puhiula, Peresidena, Mrs. M. Lovell, Kakauolelo, Mrs. B. P. Isenberg, Puuku. A pau na hana, hoi aku la ka Moiwahine ma kahi o Mr. P. P. Kanoa e hoaumoe ai, a i ka Poakahi ae, haalele iho la ka Moiwahine ia Lihue no Kapaa.
Piikai na Pake paahana o Kapena Ki. Ma ka la 26 ae o Iulai, ua ulu ae he wahi hoopaapaa mawaena o na pake paahana a me ka Luna hana a Kapena Ki, no ka noho ana o kekahi mau pake elua i ka hana, ua hoopii ia ua mau pake nei imua o ka Lunakanawai Apana o Lihue, ua kii aku ka makai nui a me kona hope e hopu i ua mau pake la, mamuli o ka mana o ka Palapala Hopu mai ka Lunakanawai mai. I ka wa a ka makai nui i heluhelu ai i ka Palapala Hopu a hopu ia no hoi na pake—ua olahani like mai la kekahi poe pake, me ka manao e kue mai i ka hana a na kanaka o ke Aupuni, eia nae, aole lakou i lawelawe lima mai, he oleole wale iho no na ka waha e kakani ai ; i ka lawe ia ana o na pake i hopu ia ai; ua uhai mai la na pake mahope, e hele pu ai, a hiki maluna aku o Kapaa, poeleele loa, oia paha ka hora 8 a oi aku, ua kauoha aku la ka makai nui i na paka e hoi a apopo laua hele hou aku, ua hoi aku la na pake me ka haawi mai i ke aloha lulu lima ana.
Ma ka la 27 ae, ua kii ia ka Lunakanawai e hele pu me ka makai nui ma kahi o na pake, ua holo aku la lakou. Mamua nae o ka hiki ana aku o ka Lunakanawai me ka makai nui ma kahi o na pake ma Kapahi ua hiki mua na koa o ka Moi ma kahi o na pake ia po, ua ku ia e hele e malama i ka maluhia, aka, ua malama no nae na pake i ka maluhia ia po a hiki wale i ka manawa i hiki ai ka Lunakanawai a me ka makai nui.
I ka hiki ana o ka Lunakanawai, ua akoakoa ae na pake malalo o kekahi kumu inia, ua hai aku la ka Lunakanawai i na pake i ke ano o ka noho'na o ke Aupuni, ka lahui a me na kanaka o na aina e malalo o na Kanawai a me ka malu o ka Moi, ua ao pu ia lakou e malama i ka maluhia o ke Aupuni, ua ao ia aku no hoi lakou e hana malalo o ko lakou haku me ka hoolohe pololei, aole pakike, aole huhu, aole kue i ko lakou mau olelo aelike, a pela aku. He nui na olelo ao a ka Lunakanawai ia lakou, e alakai ana i mea e pau ai ko lakou kuhihewa, a ma ia alakai maikai ana a ka Lunakanawai me ka malie, ua pau ke kuhihewa o na pake, ua ae mai lakou e hooko i ko lakou olelo aelike.
A pau ke ao ana a ka Lunakanawai i na pake, ua huli aku la oia a ao aku la i ka Luna nui o na pake; o ka pau no ia o na hana, a he mau aloha me ka lulu lima ana o na pake me ka Lunakanawai; ka makai nui, a hoi mai la makou me ka maluhia maikai mawaena o na aoao elua. KAMAAINA.
Lihue, Aug. 3, 1877.
Kekahi mahele o ke Akeakamai.
MAHELE 7.
[Koena mai Iulai 5 mai.]
3. Ke Pokakaa.—O ke kolu keia o na mea hoonui ikaika, he huila ia me kona ili poepoe ma kona anapuni, e kaa ana ma kekahi iho i paa, a i ole ia, ma ka iho e nee ana ma ke kaula e hookaa i ka huila o ka pokakaa.
Elua ano o ke pokakaa. (a) O ke pokakaa paa ( fixed), oia hoi, aole e nee kona iho. (e) O ke pokakaa lewa, (movable) oia hoi, ua nee kona iho me ka mea kaumaha. Ma ke pokakaa paa, aole no i hoonui maoli ia ka ikaika, a pela no hoi aole ike nui ia ko ke ao nei waiwai ma keia ano pokakaa. Eia wale no, o ka hiki ke hapai i kekahi mea ma kahi kiekie me ka pii ole aku. Pela ka hapai ana i ka hae maluna o ke kia moku me ke pokakaa paa.
Ua hiki no ke kanaka ke hapai iaia iho ma ke ano pokakaa paa i kapaia ka fire escape. Oiai oia e huki ana, ua palua ka loa o ke kaula i pau i kona lima i ka loa o kona nee ana iluna, nolaila, he hapalua wale no ka ikaika o kona huki ana i ke kaumaha o kona kino iho, ina he 160 paona kona kaumaha, he 80 paona wale iho no e hiki ai iaia iho ke hapai.
Ke pokakaa lewa—Oia ka mea hoonui ikaika, elua ona ano, o ka mua ua huiia me ke kaula hookahi, a o ka lua ua huiia me na kau a elua, ekolu &c. Ua papalua ka ikaika i ka hana ana me ke pokakaa lewa, a ma ke pokakaa paa hoi ua 1/2 wale no i kona ikaika iho. Ma ke pokakaa i huiia me ke kaula hookahi, ua loaa ka loina no ke kaulike ana o ka hoeueu ikaika i ka mea kaumaha.—Loina. E hoonui i ka hoeueu ikaika me ka heluna o na kaula ma ke pokakaa malalo. Penei, eono kaula o ke pokakaa malalo, a o ka hoeueu ikaika 1 1/2 lbs, alaila 1 1/2 x 6 = 9 lbs ka haina.
Ma na pokakaa hoi i huiia me na kaula okoa, eia ka loina,—E hoonui i ka hoeueu ikaika me ka palua o 2 N, (o N ka nui o na kaula okoa o na pokakaa lewa), alaila puunaue iloko o ke kaumaha i hoikeia, o ka huapuka oia ka haina. Penei, ina hui ia na pokakaa okoa eha me na kaula okoa eha, a o ka mea kaumah 400 paona, alaila, 4 kaula ua like me N, 2N = 8, kona palua 16; 400 ÷ 16 = 25 paona ka haina.
Ma na pokakaa huiia, ua pono lakou no na hana e hapai ana i na i-a o ka moku, huki ana i na pea, hoomalio ana i na kaula a me na pono e ae o na moku. Ua hiki no hoi i ka poe kukulu hale a me na hana e ae e hoonee wikiwiki ia e ka lima o ke kanaka. He mahele hoopomaikai nui keia i na moku.
4 Ka holua.—O ka 4 keia o na mea hoonui ikaika, he mea kokua keia no kona paepae ana i kekahi hapa o ka mea kaumaha. Ua waiho mai ke Akua i kona aina i wahi holua e hoopokole ai i kekahi luhi o ke kanaka. Ma ka hooponopono akahele ana a kekahi poe, ua loaa keia loina. Me ke kiekie o ka holua i kona loa, pela ka hoeueu ikaika i ka mea kaumaha.
Ua maopopo no hoi, ina e hoonee ia ae iluna ka holua i 5 deg. ua hiki 1 paona e hapai 10 paona a oi ae, ina hapai 20° ua hiki 1 lb e hapai ia 3 lb, ina hapai 30° elua paona e kaulike i ka mea hookahi.
Niele—Ina e pii ma ke alanui Nuuanu, 1 kapuai ka pii ana i na kapuai elima, alaila, ehia paona e hiki ai i na pipi kaulua, ina e kauo pakahi laua 250 paona ? Haina, 2,500 lbs. Wehewehe, 1:5::250 x 2:2,500. He nui no hoi na hana i ike ia ma na holua, penei, 1 Ma ka wailele o Niagara, he holua maikai loa e hookuu ia ai na malihini he 30, komo na malihini i ke kaa a hookuu ia ilalo ma ka holua me ke kaulahao nui, na ka enegini mahu e hookuukuu ilalo a huki hoi iluna.
2 Aia ma Switzerland, kokoke i ka loko o Lucerne, kekahi holua nui i hanaia aneane 8 mile ka loihi, kua ia na laau nui a olokaa ia maloko o ka holua, hookuu wale ia no, holo pahee iho la na laau me ka motio hoomahuahua ia a lele i ka loko o Lucerne, 6 wale no minute o ka holo ana o na laau ma na mile aneane 8.
Ua ike no hoi kakou i kekahi mau ano holua, aia no ma Honolulu, ke kumai na moku ua hoomoe ia kekahi mau papa nunui mailuna mai o ka moku a i ka uapo malaila e olokaa mai ai ka ukana, pela no hoi maluna o Kilauea ua ike au he holua no, malala e hookuu ai ka ukana i kekahi manawa ilalo, pela no hoi ma Maliko, ua ike no au mamua he holua nui e hookuu ai i ke ko mailuna mai o ka pali a i kahawai.
He nui loa na hana a ka holua e kokua nei ia kakou. Ua pohihihi paha kekahi poe no keia inoa ka Holua, ae pela io paha aka o ka'u unuhi ana ia ma kahi mea hiki mailoko mai o keia huaolelo The inclined Plane.
Ka Makia, (The Wed ge).—O ka lima keia o na mea hoonui ikaika, he holua no ia, eia nae, aole o ka mea kaumaha kai hoonee ia maluna oia holua, aka, o ka holua-makia, kai hoonee ia maluna o ka mea kaumaha e hapai ai iaia maluna. Ua like no ka nui o na makia me ka holua i papalua ia. O ka pono nui ikeia ma ka makia oia no ka mahele ana i na mea oolea a paakiki paha. O ka makia ka mea e wehe ai i na pani o na pahu i kakiaia i na kui, pela hoi ka wawahi ana i na pauku laau nunui na ke kui ana i ka hamare ka hoeueu ana i ka makia. Ina he paakiki ka mea i hoohemo ia, ua pono i uuku ka manoanoa o ka makia a loihi ka loa. O ke koi lipi a me na koi a pau, ua mahele i ka mea i okiia ma ke ano makia, a ua kapaia lakou he mau makia, pela hoi ke kila, pahi, kui kakia, kui humuhumu, pine a me na mea like.
Eia ka loina no makia.—Me ka manoanoa o ka makia, i kona loa, pela ka hoeueu ikaika i ka mea kaumaha. Elua no ano o na makia, o ka makia pakahi a me ka makia papaluaia.
Niele.—12 iniha ka loa o ka mekia. 4 iniha ka manoanoa a 8 lbs ka hoeueu ikaika, ehia paona o ka mea kaumaha? Haina 24 lbs. Wehewehe 4:12:::8:24.
6 Ke kuinao, (Tae Screw).—O ke ano keia o na mea hoonui ikaika, he mea waiwai loa keia, elua mau mea hoonui ikaika i komo ma ke kuinao, oia ka holua a me ke kuinao une. Elua apana o ke kuinao, oia ke kuikao a me kona iho, ua komo na niho o ke kuinao ma na niho mole o ka iho. Ma kekahi ano ua like ke kuinao me ka holua, penei, ina okiia ka pepa ma ke ano holua, a owili i ka penikala, e loaa no ia oe ke ano o ke kuinao a me kona ano ili pu. Ma ke kuinao he holua e pii mau ana a puni ka aoao o ka mea poepoe, ina e wili oe i ka pepa, pii ka holua ma kona ihi a puni; o ka loa o ka holua ua like me ke anapuni o ke kuinao, no ka mea, i ka wili hookahi ana ua pii holua ae ka iho e like me ke kaawale mai kekahi niho a i kekahi niho. Eia ka loina no ke kuinao. Me ka ratio o ke kowa o na niho i ke anapuni o ke kuinao, pela ka ratio o ka hoeueu ikaika i ka mea kaumaha.
Na mea hoakaka. 1 E loaa ai ke anapuni e hoonui i ke anawaena me 3 1 7. 2 Ina he une ma ke kuinao, alaila e hana i ka ratio ma ke anapuni e kaa ai ka une a kaa ka iho. 3 Ina palua na niho, e helu i ke kowa ma ka puni loa ana o ka niho hookahi. 4 Ina ua hoikeia ka loa o ke au, o ka hanai no ia o ka poai, alaila, e hoonui i kona palua me 3 1 7 loaa ke anapuni.
Niele. Ina 1 kapuai ka loa o ka une ma ka mea kaomi buke, a 2 iniha ke kaawale o na niho o ke kuinao, pehea ka nui o ke kaomi ana, ke huki ka welau o ka une i ka ikaika e like me na paona he 10? Haina, 377 1-7. Wehewehe, 2:75 3 7::10-377 1-7. 1 kapuai o ke au x 2 = 2 kapuai = anawaena. 2 kapuai like 24 iniha x 3 1-7 = 75 3-7.
Ua pau aku la mea hoonui ikaika eono i olelo ia, a ke a-e aku nei kakou i kekahi mau mea i koe e pili ana i na Mekini, i kapaia, na mea i koe o na mekini. E hoomaka kakou ma ka mua, i kapaia ka anai.
O ka anai oia ka ili ana o na wahi apuupuu liilii o na ili o na mea kino a pau kekahi i kekahi aole oia wale no o ka pipili ana kekahi o na ili o na mea kino kekahi i kekahi, he mau apuupuu liilii e kalakala ai, ina e nana ia ke kuikele me ke aniani hoonui ike, ua kalakala kona ili e like me ke kolopa, nolaila, ua ili keia mau apuupuu kalakala kekahi i kekahi a keakea ia ka nee ana, i ke kau ana hoi o kekahi mea kino maluna o kekahi, ua hakalia ka nee ana. (Aole i pau.)
KO LELE MAU ANOAI.
Wai kahe Weliweli.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:
Ma ka la 25 o July iho nei, nui loa ka ua ma ia la mai ke kakahiaka a hiki i ka auina la, a mamuli o ka nui loa ana mai o na paka ua, ua loohia kekahi poe kino ola i ka malulelule, mamuli o ka wai kahe weliweli i pua ae ma kahii e kokoke 'la i ka hale halawai o Adamu ma ka aoao hikina o keia kulanakauhale (Lahaina.)
Ma kahi o J. Aimoo, mai laila, mai ke kahe ana a hiki i kahi o mea ma, a mai laila ae a hiki ma ke alanui ma kai loa, a pelu hope hou ke kahe ana a ka wai, a hiki i kahi o lakou nei ae. Ja. Paulo, i o ili ae ai me ka manao e hele ma ke alanui, o ka wa noia a mea i iliki ae ai pau na niho i ka lilo i ka wai. Oia kahe no, a hiki ana i mua o ka Makai nui & kona hope, ma ko laua hiki ana malaila, ua ninau ia aku kahi o keia wai kahe mea ole ka pane ia mai.
O ka Ilihao me i'la ae hoi e palepale ana i kui mai ka hana o mea e alo ae ana hala nainei aku hoi lilo na kuemaka, a o na wahine hoi keia pukui ae la na lima i ke poo he uwe ka hana, ninau aku o Makakehau ka haha! e uwe ana maua i na kane a maua ua lilo i ka wai e! kupanaha ka hana a ka eha ko.
Ke hana ia nei ka uapo o ke Awaiki ua hiki mai nei ka mea nana e hana na hana hou o ke Aupuni, a ma ka Poakolu nei ka hoomaka ana o kana hana, ua lohe pu mai no hoi makou e hooloihi ia aku ana i e 8 kupuai a e 7 kapuai kalaula.
HE OLALAU.—Ua lohe ia mai ua hokukule ko makou hoaloha oiaio, i kekahi mai pilikia a ua hai amu ae kekehi o na hoa ma kona home oia hoi o Jrase Elia.
KU I KA MAHALO.—Ma ka nana ana i ka Luakini Kakorika Roma i keia mau la, ua maemae mamuli o ka maka ala a na hoahanau, ma ko'u kaalo ana ae ma ka i puka e komo aku ai e ike aku oe i na hua palapala i kakau ia penei: He wahi E ehia keia. (Ma ko'u kilohi ana ma kona mau paia ua ku no i ka maemae a me ka Mahaloia.
HANA I-O KA HAOLE.—Ma na la o ka pule i hala, ua ku mai he moku papa na W. M. Kipikona, me na kapuai laau 5,564 K. P. a oi aku a emi mai paha pela mai ka lohe, ua hele a kupai ua mea he papa, hana i-o no hana i-o ka Haole ia Hawali nei ke hele ala a ku kapaila hana ka haawe ua mea he papa o kai o Ainahou.
HAI E MALULE O I ALA.—Ma ka Poaono la 21 iau i kii aku ai i ka Laina o na Paaeao e hoihoi mai no ke kokoke ana aku i ka wa e pau ai ka hana i ka hora 4 P. M. o ke ahiahi, loaa aku la ia'u eha kuamakahiki ua hele no hoi a pulu elo i ka ua Kipuupuu o Waimea ua hala hu mawaho o ke kaha palena kupono ole i ko ke kanaka ano kulana ke hele 'la a hai malule o i ala. Eia ka mea kupanaha, ia'u i hiki aku ai a kokoke ia lakou, e heaha keia o oukou? ina oukou i ona e hoopii no wau ia oukou no ka ona, e pane mai ana lakou ala ia'u ka aole makou i ona, aka, ua inu no makou aole i ona iike mai nei ka hana o makou hoomea wale iho nei no hoi oe, ae, a i ike hou au e hana ana oukou pela, alaila, e hoopii no wau ia oukou no ka mea aole ia o ka iini o ka Moi o kakou o kona makemake o ka ulu o kona lahui o kona makemake ia no ka mea, o ka olelo kaulana o ke'lii lokomaikai Kamehameha III penei.
O ke'lii hana ma ka pono o ko'u alii ia, a o ke kanaka pono o ko'u kanaka ia, aole o ke kanaka i hele a kohu me he mea ala ua lou i ka makau ka hele a kikiwi io i anei, oiai, ua ka ena ae au i kuu aina kahi hoi a'u i noho ai a kamaaina a hilinai hoi i kona mau kapa kai a me kona mau kuahiwi uliuli me kona ea maikai, aka i ko'u ike pono ana, ua piha loa wau i ke kanalua.
He moa hanau kupanaha.—Ma ka Poakahi o keia pule iho nei ma kahi o Opihi k, ua hanau mai he moa wahine mamuli o kona malama loihi ana i na hua elima, a i ka Poakahi nei no ke kiko ana. I ke kiko ana o ka hua mua i nana ia aku ka hana eia ka he moo kaula e au ana kona poo io ia nei, a maia hope kiko mai ana ka lua o ka hua, he Pelehu kane e koukou ana no me ke ola ana he 2 hora maia hope mai, a make iho la.
A no e ka hana a ka Haku.—Oiai, i loko no keia makahiki lohe ia ka nene o na kaua ma Europa a me ka wi nui o ka pae aina holookoa mai o a o me ka noho kue o na kanaka a me na Haku. Me he mea ala o ka hooko ana paha keia o ka olelo a na kaula i waena aia ma ke kauoha hou e i ana. A i lohe oukou i ka nene kaua ka wi ka maiahulau, alaila, e hiki mai auanei ke keiki a ke kanaka e hookolokolo i ko ke ao nei. Nolaila, ua kauoha ia mai kakou e noho me ka makaala me ka pule hooke ai, oi hiki ole mai ka wa ino a hookokoke ole ia mai ai ka make me he aihue ala i ka po.
Me ka mahalo i ka Luna Hooponopono, me ka welina i na keiki ulele hua kepau Lawe ehu kai o ka papa pai.
M. P. KAALAWA.
Lahaina, Iulai, 27 A. D. 1877.
NA ANOAI O KONA AKAU.
MAKE I ALOHA NUIIA.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
He mau wahi puolo kaumaha ka'u e waiho aku nei; a na kou ahonui hoi ia e hoike ae, i ike mai ai na kini o kaua.
Ua hala.—Ma ka la 16 o Iulai, hora 11 1/2 A. M., ua haalele mai i keia noho ana o J. G. Nawahine, i ke 67 o kona mau makahiki. Ua mare oia i ka wahine i ka makahiki 1827, na ka Rev. A. Bihopa laua i mare, ma Kailua, Kona A. H., mai ia wa mai a hiki i keia wa, ua piha he 50 makahiki o ko laua noho pu ana, a eia no kana wahine ke ola nei, o Kaeha kona inoa. Ua komo oia i ka hoahanau i ka m h 1837, a i ka m h 1840, lilo i luna ekalesia, kahu kula Sabati a me na hana pili ekalesia e ae, oia kana i lawelawe ai.
He nui na keiki mai a laua mai, ua pau ka nui i ka make, a elua wale no i koe, oia o Keanini a me James Hanuwela. Aka, he pomaikai paha o laua e hahai ana i na meheu o ko laua makua, he hana nona iho, he kuokoa nona iho, a he waiwai nona iho, ua hiki ke oleloia, nona iho, ua lako ia nona iho a me kana wahina a me kana mau keiki.
Ma ka la 17 ae kona nalo ana, he nui loa na poe i ukali aku i kana huakai hope loa. Ua haalele mai oia i kana wahine, na keiki, na ohana a me makou na hoaluhi e noho u ana ma keia aoao. Auwe! Aloha ino. He oiaio, e hoi ka lepo i ka lepo. Ua elemakule oia iloko o ka pono, a ua make oia iloko o ka pono. Aloha no.
O ke kumu o kona make ana, he mai iloko o ka opu, he puu, he 21 makahiki o ka paa ana o keia mai iloko ona a make aku la, he nui no ka poe i kokua e lawe i hemo ia pilikia, aole i hemo a waiho aku la i ka aoao mau o ka honua.
Hale pauahi.—Ma Kaloko, i ka la 13 paha o ia malama, ua pau iho la kekahi hale i ke ahi, no Ohialau, o ke kumu, no ka hoohemahema o na makua i ka lepopele, a loaa i ke keiki, a na ke keiki i puhi. Ua nui no ka poino.
No ka aina.—He pilikia no ka noho ana o kekahi poe, aole no i pilikia loa i ka ai. O ka mea i hoolahaia e J. K. Keka, o Kaloko, he hoopunipuni loa ia a he epa nui hoi i ke akea, eia no ka oiaio, ma na malama mua aku nei, ua ano pilikia io no, no ka mahuahua loa ana mai o ka la, aka, i keia mau la, ua oo ka uala a kekahi poe, a ua ola no hoi kekahi poe i kahi raiki. O ka lima hana, aole no ia e pilikia, aka, o ke kanaka palaualelo, oia no ke pilikia. Ua pau me ka welina i na Lunahooponopono a me na keiki ulele hua metala. G. W. K. K.—
Kala va, Kohala A., Iulai 25, 1877.
OLIOLI PO MAHINA.—E haawi ana na keiki Puhi Ohe o ka Moi he mau leo houheuhene no ka olioli po mahina ma ka po o ka la apopo, a me ka po Poalua, ma Ema Kuea, e hoomaka ana i ka hora 7 a me ka hapa o ka po mua, a i ka hora 8 o ka po elua.
No ko makou hoopiha loa ana i ka hapanui o ka kakou pepa o keia la me na mea hou, nolaila, ua hoonele ia na kolamu anoai.
Ua ku ae ma ke awa o Hilo i ka pule i hala aku nei ka moku manuwa Jamestown mai Kapalakiko mai, e ku ana oia malaila he 10 la, a mailaila mai a i Kealakekua, Lahaina, e hoohiki loa mai ana paha oia i Honolulu nei ma ka la 15 o Sepatemaba.
MAHIKO UA KUAIIA.—O ka hapalua o ka puka o ka mahiko o Koloa, ma ka mokupuni o Kauai, oia hoi ka mahiko o Hon. P. Isenberg, ua kuaiia aku ia His Ex. A. S. Hartwell, no ke kumukuai $75,000. O kona kumukuai i kuaiia iho nei iloko o 5 makahiki i hala ae nei, he $35,000 wale no, ma ia manawa mai he nui na hooponopono hou ia ana a me ke kapili ia ana o kekahi mau hemahema, i keia wa ua loaa he kumukuai makepono.
KA HUAKAI MUA LOA A KA MOKUAHI LIKELIKE.—Ma ka hoolaha a ka Agena Waila, o ko kakou mokuahi Hawaii, e puka aku nei ma ka kakou pepa o keia la, e ike ai ko makou poe heluhelu, e holo mua ana oia no ka mokupuni o Kauai, ma ke ahiahi o ka la apopo. E ku ana oia ma Nawiliwili, a malaila e kau mai ai na 'Lii, ke huli hoi mai me ke ahiahi Poaono, a ku maanei ma ke kakahiaka Sabati. Ke kono aku nei hoi makou i ko makou mau makamaka e manao ana e lilo ka hanohano o ka hehi mua ana i na papahele panio o ka mokuahi Likelike, ma kana huakai mua loa. E eleu ae i keia wa, oiai o ka wa pono no keia au e olelo iho ai, "Na'u no nae i holo mua ka mokuahi Likelike."
KA MOKUAHI HAWAII NANI!
LIKELIKE!
KAPENA MARCHANT.
E HAALELE ANA KA MOKUAHI HAWAwaii nani LIKELIKE ma ka Poalima, Augate 17 ma kana huakai mua no ka Mokupuni o Kauai. E ku ana ma Nawiliwili, a huli hoi mai.
NA UKU OHUA.
Na Ohua o Lalo, (Cabin) $10.00
Na Ohua Oneki, (Deck) 3.00
33 1t S. G. WAILA, Agena.
Eia ka Makepono e na Hoa!
Hanaio ke Keiki Walakahauki!
HALEKUAI HELU 10, ALANUI PAPU!
HE KUAI MANUAHI MAKEPONO LOA!
E haawi hou aku ana ko'u Halekuai e ku nei ma ke Alanui Papu he pomaikai no ka lehulehu, ma keia Poaono ae, Augate 18, i na Lole o kela a me keia ano.
HE KUAI EMI LOA I IKE OLE IA MA KEIA KAONA.
No ka hoopau ana i ka nele o ka poe hune, a me ka hoaahu ana i ka lako no ka poe kama ole, o ko makou mau makamaka.
E KIPA NUI MAI E KA LEHULEHU.
I ike maka i ke Keiki J. T. Walakahauki, me kona Halekuai hoemi loa.
O ka lua keia o ka makou leo aloha ia oukou, ua ike pono oukou i ka oiaio o ka makou leo mua i kahea aku ai.
E naue nui mai me ke aloha, a na'u no e hoolawa i ko oukou mau iini me ke kumukuai oluolu loa.
HE ALOHA KO'U MAKEMAKE, AOLE HE HUHU.
J. T. Waterhouse, (Walakahauki.)
Honolulu, Aug. 15, 1877. 33 1t.
A. A. MONTANA
PAIKII HOOLELEAKA!
HE NUHOU NO HAWAII NEI!
Ua wehe ae nei au i ko'u hale paikii ano hou loa i ike ole ia ma keia mau Kaiaulu. He mau hooleleaka kupanaha o ke pai ana i na kii nani o na
IWA O KE KAONA NEI!
O na lako paikii a pau, no ka helu 1 wale no ka maikai. E naue mai i ike i ke keiki A. A. Montana.
Aole au i makau a kunana no ka noi o ko'u mau lilo ma keia hoala ana, no ka mea, na ka nani a me ka aulii o na kii e pai ia'na e hoihoi mai i ko'u mau lilo nui a pau.
O ko'u hale paikii, aia no ia maluna'e o ka hale kahi umiumi, ma ke kihi komohana o Alanui Papu a me Alanui Alii. O ke alanui e pii ai iluna, aia ma Alanui Papu, maanei aku o ka halekuai o E. O. Holo ma.
E loaa no au ia oukou i na wa a pau. A he emi loa no hoi ka'u uku o ke pai ana.
E NA LEDE O KE KAONA,
E NAUE NUI MAI.
E NA KEONIMANA O KE ALO ALII,
E HELE MAI I IKE PONO.
Me ka manaolana hauoli, e kipa nui mai ana oukou me ke aloha. A. A. MONTANA.
33-4 ts.
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!
A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai. 17-1y.
E IKE IA KAKOU HOOKANAKA!
E LULU LIMA ALOHA!!
ME KO OUKOU MAKAMAKA!!
L. ASEU.
UA HOI MAI NEI AU MAI KO'U KIEI ana aku nei i kuu Aina Kulaiwi. Ano, ke ku aku nei au me ka makaukau mau e lawelawe a e kuai makepono loa me oukou e na makamaka o ka Ua Kukalahale, i na Lole Nu Hou loa o kela a me keia ano, mai ko na Lede, Keonimana a me ko na Kamalei. I pau ai kuhihewa, e naue mai ma ko'u Halekuai, ma ke kihi ma Ewa o na Alanui Moi a me Nuuanu. [8 6m.]
HALEKUAI MAKEPONO LOA!
E NAUE, E KIPA,
Ua loaa mai ia'u he mau ano lole maikai hou he nui wale mai a J. T. Walakahauki mai. E kuai aku no au me oukou ma ke kumukuai Makepono loa. Nolaila, ke kahea aku nei au i o'u mau hoa'loha o na wahi mamao aku, e wikiwiki mai oukou o pau e auanei i na kamaaina o Kikiula nei. JAS. GIBSON.
Hanalei, Kauai, Aug. 9, 1877. 33 4ts.
AILA.
Ua makemakeia na aila Bipi, Hipa, Kao a me na ano aila e ae. E haawiia na kumukuai kiekie no na aila ke lawe ia mai i ka Hale hana Sopa Hawaii ma Leleo. (20 3m) GREY & Co.
Leleo, Mei 16, 1877.
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau, pake, haole, pukiki a me na ano e ae, ua haalele mai kuu wahine mare ia'u, oia o Mrs. Lopo, a me ko maua wahi moe, me ke kumu kupono ole. Nolaila, ke hoolaha a ke papa aku nei au i ka poe a pau, aole e hoaie wale iaia, aole no hoi e hookipa wale iaia. O na aie a pau a Mrs. Lopo i hana ai me ko'u kakau inoa ole aku, aole au e hookaa aku ana. E hoolohe i keia. Manuel Gonsalver.
Honolulu, Iulai 30, 1877. 31 3ts*
OIAI ua hookohu ia ka mea nona ka inoa malalo nei i Lunahooponopono no ka waiwai o KAUMIUMI k. o Alakahi, Hilo, i make. Ke hoolaha ia aku nei i ka poe a pau, ina he koina ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai i ka mea nona ka inoa malalo nei, iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole ia, e hoole loa ia aku no, a o ka poe i aie mai iaia, e hookaa koke mai lakou ia'u. J. H. Pahio.
Lunahooponopono Waiwai o Kaumiumi k. i make.
Onomea, Hilo, June 18, 1877. 25 2ms.
AINA HOOLIMALIMA.
AIA kekahi aina e waiho ia ma Kalihi, aina paha eka, he aina loi kalo, ua makemakeia e hoolimalima aku ka mea e makemake ana. He aina waiwai nui keia no ka poe e makemake ana e mahi. E loaa ana ka wai i na manawa a pau. E ninau i keia hale pai. 21 tf
E weheia ana ke Kula Hanai a Kula La o Haleakala, Maui Hikina, i ka pule mua o Iune, me ka makaukau pono no Kanaono haumana. O ka Olelo Beritania pololei ka mea e aoia, a e hoomaamaaia na haumana ma na mea pili mahiai, kanu laau, kanu kope, ka hana ana me na mea hana a na kamana, a me na ano hana e ae. E aoia no na haumana me na hana hooikaika kino, ka Paikau Koa, ka Himeni, &c.
O ka uku he $40.00 no ka makahiki, e uku mau i kela a me keia hapaha, e hookaa mua mai me ka hala ole. No ka hoomaopopo pono ana, e nana i na palapala pai liilii, a i ole, e kakau i ke kumu ma ke Kula o Haleakala, Maui. F. L. CLARKE. Kumu.
19 3ms.
Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
KE hoolaha ia aku nei ka lohe i kela a me keia mea i hoolimalima mai i na Aina, na Apana Aina, a me na Pa Hale o ke Lii Ka Mea Kiekie R. Keelikolani, mai Hawaii a Kauai; e hookaa koke mai i na uku hoolimalima i ka manawa i olelo ia maloko o na Palapala Hoolimalima ma kuu keena hana i Kaakopua, Honolulu, Mokupuni o Oahu, a i ole e hana ia e like me ia i olelo ia maluna a hala na la he 14 ma ia hope mai, alaila, e hoopau wale ia ka hoolimalima. A ke hoolaha pu ia aku nei ka lohe i na Luna Agena a pau i hookohuia e ke Lii Ka Mea Kiekie W. P. Leleiohoku, ua pau lakou, a ma keia ke hoopau loa ia aku nei lakou. Simon Kaloa Kaai.
Lunahooponopono Waiwai o Ka Mea Kiekie R. Keelikolani.
Honolulu, Oahu, Iuna 19, 1877. 25 2ms
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
Loio a me Luna Hooiaio.
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, a lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no, a he Notari Hooiaio Palapala no ka lehulehu.
Keena hana, ma ke kiho o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu. (786 1y 827) [51]
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A.
763 1y 814
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE.
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKA ANIANI.
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI LIILII,
AMI LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Ma Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna'e, e kuai makepono loa ia'ku no ke Dala Kuike. [3—1y.]
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA REYNOLDS.
Poakahi Aug 12 " " . . . . . Kaapuni ia Hawaii.
Poakahi Aug 20 " " . . . . . No Hilo.
Poakahi Aug 27 " " . . . . . No Kona
(Ina e hiki e mai ka mokuahi hou mai Kapalakiko mai, e hoololiia no keia papa manawa holo.)
I KA HOLO ANA MA KONA, O HOOPULOA KA PALENA.
Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kawaihae a hiki i ka hora 10, a mahope iho paha; Makena, e like me ka mea i hoolaha wahaia; Maalaea a hiki i ka hora 7 a. m. a mahope iho.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Kaunakakai pela maluna mai . . . . . $5.00
" Lahaina, " " . . . . . 6.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makena, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.50
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 8.00
Uku kaapuni ia Kauai, . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki, . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. (801 3m) 14 3ms.