Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 34, 23 August 1877 — Page 3
Kea & Lei.
Leo.—Cross & Crown.
1
Na Iesu wale no anei
Ke kea e amo ae,
A hele ku ke ao a pau
A mama wale ae.
2
He kea no na mea a pau
E amo no Iesu ;
Maluna mai no o'u e kau
A olioli mau.
3
Ke kea laa mau e kai
A kau ka make ia'u ;
Alaila hoi iluna ae,
Kuu lei alii e kau.
Mai ke "Alaula" mai.
E Hoolohe.
Aole makou e lawe ma keia hope aku i ke dala "Un Sol" ma ka helu piha, oiai, ua emi ka waiwai oia mau dala. Nolaila, ke papa pu aku nei makou i na makamaka! e hoouna mai ana i ke dala, aole e hoouna hou mai ia ano dala.
Honolulu. 34 2ts
NA ANOAI.
Ma kekahi o na nupepa haole o keia kulanakauhale makou i ike iho ai, o ko kakou Lunakanawai kiekie Hailaki, ke hoomakaikai ia la oia i ka Bishopa Staley ma Enelani, a he maikai hoi kona ola kino. Hano io no?
E HOOLOHE.—Ma ke kauoha, ua makemakeia na lala a pau o ka puali kaua lio e akoakoa mai ma ko lakou hale paikau no ka halawai o keia mahina ae.
S. H. MEEKAPU.
Hope Kakauolelo.
NA MOI MAI KAUAI MAI.—Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Likelike mai Kauai mai i kau mai ai ke'lii ka Moi a me ka Moiwahine mai Kauai mai, no ka hoau ana i ka mokuahi hou, ua kiia na pu o Puoina, a ua lehulehu hoi na kanaka i haiamu ae ma Ainahou.
He elua mau moku i lawe mai nei i na pake no ko kakou nei mau mahiko, oia ka maku kiapa Harriet N. Carleton mai Hongkong mai me na pake he 360 no ka hui o Afong & Achuck ma. A maluna mai hoi o ke kiapa W. H. Deitz, he 80 mau pake hou. Ua ike iho makou ma ka nupepa puka la a Wini, aole e loaa ka pake ke kepa ia malalo o ka 15 dala no ka malama.
KA HOOILINA MOI NO NA WAIEHA.—Ma ka Poakahi aku nei i kau aku ai ka Hooilina Moi Mrs. L. Kamakaeha Dominis no ka malu Hekuawa o Wailuku maluna o ka mokuahi Kilauea, oia hoi ka Kilauea huakai hope loa malalo o ka ke aupuni hooponopono ana, a na ka Hooilina Moi nae i hehi hope i kona papahele, e noho ana oia ma Wailuku he mau pule a hoi mai.
Ma ka halawai ana a ka Ahakumu Kula Sabati o Kaumakapili ma ka po o ka Poalima, Augate la 3, ua koho ia na Luna oia Kula Sabati penei: Henere Walakahauki—Kahukula Sabati. B. W. Kawainui—Hope Kahukula Sabati. G. B. Elama—Kakauolelo. A. L. Kamika opio, Puuku. S. Aukai—Malama Buke, e like me ka hoakaka ana o ko lakou kumukanawai. G. B. ELAMA, Kakauolelo.
KA HOME HALEIWA.—Ua lohe mai makou, ma ka la i wehe ia ai ka home ola o Haleiwa ma ke kula kaikamahine ma Kaehukai, no ka hoomaka hou ana o ke kula, aole i emi malalo o ke kanakolu ka nui o na kaikamahine, a mamua hoi o ko makou hoonoho ana i keia, ke kaheawai hou aku nei he mau haumana i ke ehukai, he hoike akaka keia o ka pii mau o keia ku a iluna ma ka make make ia.
PAKELE MAI PAU I KE AHI.—Ma ka hora 12 o ke awakea o ka la 20 o Augte mai pau o Kilauea kahiko i ke ahi, ua a a ka nanahu, eole na poe kolu waapa o ka Moi, pakele ai, ina ua pau ko kakou makua, nona ka inoa lanakila i kau maluna ona "Kilauea," a e hoomanao no hoi ka lehulehu i kona mau pilikia nui a pau, a hiki i ka 18 o na makahiki o kona ola ana.
KE KEIKI O PELEKANE.—Ua lohe mai makou i ko makou mau makamaka e akena mai ana no ke kuupau o ke keiki Walakahauki ma ka Poaono aku nei, ua emi loa na mea kuai e like me kana i hoolaha ai. O ka paa kamaa nona ke kumukuai 4 a 5 dala, ua loaa no ke dala hookahi, o ke kuka paina nona ke kumukuai 7 a 8 dala, ua lilo no ke 3 a 4 wale no dala. Ua ko e like me kana hoolaha, "Hoike ke Keiki Pelekane."
UA NANI NO.—Ua makaikai kino makou ma ka hale paikii o A. A. Montana, a ua ike maka makou i ka nani a me ka maikai o na mea paikii. He mau mea hou loa wale no ke aniani hoolele aka, a he mau pohaku mabala nani kahi e hoolele a mai ai ke kii, mai ke kino mai o ka mea e pai ia ana, o na aniani keia o na kii nui kauhale, ua kinohinohia me na wai gula maemae loa, e kuaiia ana ia mau mea me ke kumukuai oluolu loa, a he emi loa hoi ko na kii hoolele aka, e naue nui ae i ike pono i ka oiaio, he haaheo na kii ke ike aku, a he nani na helehelena ke waiho mai.
E puhi ohe po mahina olioli hou ana ka poe puhi ohe i keia ahiahi ma ka Ema Kuea, hora 8. O ka 178 ia o na puhi ana a lakou. E hele nui ae i ka holoholo mahina malaila.
HE MAU OPUU ROSE HOU.—Ma ka la Sabati nei, Augate 12, hora 2 1/2 o ka auina la, mauka o Makiki, ua opuu mai la he mau pua rose, mai ka puhaka mai o Lutanela David Leleo a me Mrs. Hanakeola, he mau keikikane mahoe, a i ka elima hoi o ka laua mau keiki i keia wa, a ke mohala maikai nei.
UALA NUI.—Ua lawe ia mai mai Kalapana kekahi uala nui, i kanuia e Malulani wahine, a kuai ia aku no 2 kenikeni. O ka inoa o keia uala he Pikoolu. He ano kiokio no kona ano, kona anapuni he 42 iniha 8 iniha ka anawaena ; mai ke au e paa ai maluna a hiki i kona mole malalo, he 18 iniha ke anawaena ma ka laula, a he 4 iniha ke anapuni o ke au, o kona kaumaha he 32 paona. J. P. LEIALOHA.
O ke keiki mua loa a Walter M. Gibson i noho mua ai no na makahiki he 14 ma ka mokupuni o Lanai, ua make ma kona wahi noho ma Lahaina, he ola maikai kona no ka manawa loihi i hala ae nei, aka, mahope iho o kona haule ana i ka lio, ua loaa iaia ka nawaliwali a hiki i kona wa i haule aku la i ka aoao mau o ka honua. He kamaaina oia i ko Lanai poe, a he oluolu oia i ka launa ana me ko Lahaina lehulehu.
LAWE KOLOHEIA.—O kekahi o na kumu o ke kulanui o Punahou, iaia i iho mai ai ma ka po o ka Poaono aku nei, a kukulu i kona lio mawaho o ke alanui ma ka pine o ka pa o Frear kahunapule o Kaukeano, iaia i komo aku ai no kekahi mau minute a puka mai, aole ka lio a me na pono a pau. Ua hoi wawae aku oia a hiki ma ka puka pa o Punahou, loaa aku la ka lio a me ke kaulawaha, o ka noho lio Italia maluna o ka lio, ua lilo. E uku ia aku no ka mea nana e hoihoi mai i ka noho ma keia keena.
HE IPO ALOHA KA AWA NA KEKAHI HAPA O NAWAIEHA NEI.—Penei na kumu o ko'u manao ana, He ipo aloha ka awa na kekahi hapa o Nawaieha nei," aole e haule iki ia lakou ka huaolelo "awa," he awa ka huaolelo nui i ka waha o na kane a me na wahine i na la a apu, no ka ona i ka awa, a mea ae hoi kekahi, aohe ona. Ina e ike aku oe i na kane a me na wahine e mumulu ana, he awa no ka lakou mea e kamailio ana; a ina e mahuna na lima o kekahi, a haueka na maka, e olioli auanei ia mea. Ma na ahiahi Poaono, e ike no oe i ka "huikau o na makau a ka lawaia i Wailua."
MO SE K. K. H.
Waihee, Maui.
MAI KE KAHUA O IA MAI.—Ma ka nupepa haole a Wini makou i ike iho ai i ka hoike no na mea e pili ana i na moku okohola ma na kai anu o Alika, a me ka nui o ka lakou mau barela aila, a me ka poina malaila. O ke kiapa Mount Wellaston ua loaa iaia he 4 kohola; Romana he 2 kohola, Rainbow 600 barela uwalo, a he 143 barela aila bum; Helen Mar he 2 kohola o S a Breeze, Helen a me Three Brother, aole wahi ia i loaa. O ka moku awa, kapena Colson, oi kai paa pu i ka nau, ma ka la 7 o Iune ma ka latitu akau 59° 57' lonitu hikina hoi 128° 20', a ua nui ka poino. Ua pakele na mea a pau, a o ke kapena Colson, ua kau aku oia maluna o ka moku General Harney no Kapalakiko. Ma ka hoike hoi a ke kapena Ravens o ka moku kuna Timiranda o ka la 2 o Iulai, ma ka moana Anu Akau, ua loaa mai na nuhou e pili ana no na kanaka Hawaii i haalele ia aku e make maluna o ka hau i ke kikina aku nei i hala, ma ka lae Hope, ma ka la 28 o Iune, e na moku okohola. Aole he mau hoike hou mai no lakou.
MAKE MA KA HALEMAI MOIWAHINE.—Ua make mainoino kekahi mai ma ka Halemai. Ua haule iho oia mai luna o ke alapii, iaia i kenaia ai e pii e pena i ka hale hou, haule iho la nae oia a hai kona a-i, a nahoahoa ma kekahi aoao o ke poo. A i ka hora 12 ae no o ia la, make loa iho la. Mamua ae, ua ola oia a maikai, aka, ua make iho la nae mamuli o ka hana naaupo a ka Hope Kauka, oiai aole oia i kauohaia e hana pela.
Ma Kepohoni, ua ao aku kekahi wahine i kana kane paniolo, me na olelo maemae, "Mai hoohainu oe i ko ho ilo, ko ka umeke poi a kekahi poe." Piha loa nae ua paniolo nei i ka huhu, a keehi aku la ma ka iwiaoao o kana wahine ui opiopio, a kulana aku la. Me ka eehia nui o ko'u puuwai i ke aloha aku. Aka, ua poluluhi nae oia i ka ona.
E hana hou ia i Kumukanawai.—Ke puanaia aku nei ka lohe imua o na lala o ka Hui Poo La o Honolulu, ke makemake nei na lala he kanaono o ua Hui nei, e hana hou ia ke Kumukanawai o ka Hui Poo La, oiai ua haalele ino mai Mikakolo i keia hui me ke kumu ole; aia nae maluna o kona poo ka aie nui i keia Hui, a makou i hoohanohano ai i kana wahine, he mea haalele ino ia iho no ka ia. HUI POO LA.
HOOPOLOLEI.—Ma ka aoao 4 o ko kakou o keia la, e pili ana i na haawina Kula Sabati, ua hewa ka la 2 o Augate, o ka pololei, Sepatemaba 2.
ANOAI O KA LAHUI HAWAII.
Ia oe e Kaikainahaole ko Makou Aloha a me ka Malu mai ke Akua mai, Amene.
Ke hoike aku nei ka Aha Luna o ka Ekalesia o Ewa nei, i ko makou aloha a me ko makou mahalo piha ia oe ma o ko makou Kakauolelo 'la, no kou lokomaikai i ke Aupuni o ke Akua i hiki mai imua o keia Aha ma o Kelama 'la na dala eiwa a me hapalua, a i hookaawale ia ma kou lokomaikai no na hana: Hanai Kumu, $2.50. No ka Mahina Hou, $2.00. A no ka Luakini, $5.00, oia ka loaa o na Ipu Haole he kanaha i hookaawale ia e oe no ko ke Akua lokomaikai mai, no kau mau hana i loaa i kou lima e hana ai. A no keia mea, ua loaa ia makou ka manao hauoli a me ke aloha pu no kau hana maikai, ke nonoi aku nei keia Aha i kou ahonui e launa pu mai me keia Ekalesia ma na hana a pau e pili ana i ke Aupuni o Kristo. O Makou no me ke aloha. H. U. MAHI.
Kakauolelo o ka Aha Luna o Ewa.
Waiawa, Ewa Aug. 15, 1877.
KA MOIWAHINE MA HAENA.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Ia'u e noho ana ma na kaiaulu o kuu home, e walea ana i ka hai mai a ka nalu o Kahoaloha, nana ae o ka uliuli mai a ka lau o ka Hinahina o Makana, o ka noho maikai mai a kuu pua aloha o Esetera Kanani, me ka manao e launa mai na hoa'loha i na hana maikai o ko ke Akua pono e ola ai.
Kuia mai la au me na lono, "aia ka Moiwahine i Haena nei, e hele mai ana i ka makaikai. A ma ka la 23 o Iulai, Poakahi, hiki ana i na aekai o Haena, a noho ma ka hale o John Kaui, ke keiki lalawai o ka aina i ka welelau makani kuehu one. A malalo o kana hanai ana ua lawa no me ka oluolu. Ia la no, ua hele aku ka Moiwahine e makaikai i ke awawa lipolipo o Limahuli, no laila, ka makani he huliwaiamau. Aka, aole i lohe ia aku ka hope o ia makaikai ana. A ma ke ahiahi o ia la, ua hoomakaukau iho la na keiki pii pali o Makana e hoolele mai i ke ahi, a ua holopono; a o ka ikaika o ka makani e puhi ana i o a ia nei, ua hiki ole i ke ahi ke kau pono mai. A mahope o ka pau ana o na lealea, haule iho la i na hana lealea a ko laila kamaaina, ka hana hoolioli o ko kanaka manao.
Owau kekahi i kolo aku e ike i na hana lealea a ka wahine nona ka po; i ka nana aku i na hana a keia lede makaonaona, hoomanao ae la au i keia lalani mele:
"Hulei lua i na nalu o Launipoko."
Moe ia po a ao ae auau i ka wai makaikai o Waiakanaloa, a hoi mai la mai ka auau ana, komo mai la i ko makou pupupu hale, me na naau i piha i ka hauoli a me ke aloha lahui, aole o kanamai ke kaumaha a me ka menemene o makou i kona komo kino ana i keia hale kupono ole, a huli hoi loa aku oia no Kealia, me ka ukali ana a ka lunakanawai apana o Kaualoku, H. I. Wana, Z. Seta a me ke Kiaaina. D. P. PUNIAWA.
Haena, Kauai, Iulai 31, 1877.
HUI KUI PUA LEI.
E KA LAHUI HAWAII E. Aloha oe;—
Eia ma Puepaku nei kekahi hui kui pua lei, a ua wehe ae na wahine no lakou na inoa malalo nei ma ka la 28 o Iulai iho nei, oia o Mrs. Loheole, Mrs. K. Apana, Mrs. Naopala, Mrs. Kaiwi, Mrs. Nahaku, Mrs. Lonoaea a me ekolu mau kaikamahine, oia o Miss Kinolua, Miss Ahono a me Miss Kauikaneole. I ka hora 9 p m, ua wehe akea ia ka lakou hana penei: 1 Kui i ka lei a paa, he ilima ka lei, a me kekahi mau pua e ae, a nui wale, ina 3 lei he 10 keneta.
Eia kekahi, ua hoolilo no keia mau wahine i na kenikeni a lakou no ke aupuni o ka Haku, ua mahalo loa au no keia hana maikai a lakou.
2 Ke hoohuli nei lakou i na kane me na wahine ma ka pono. I kekahi la Sabati, ua pii kekahi poe i ka uhi ma kuahiwi, he pii kolohe keia, oiai he maikai na haku hana, he haawi i ke dala i kela a me keia Poalima i mea kuai ai, a i ka Poaono ae, hora 12 m, hookuu pau loa ia'ku lakou e hele e kuai i ai, aka, i keia mau la ke huli mai nei lakou mamuli o ke kauo o keia poe kui pua.
3 Ka lakou hana i ka wa e ike ai i ka makamaka, oiai, aia no ko lakou hale hana ma kapa o ke alanui. "Eia ka ohu la! Kuai i ka lei!" Miki ka waha, like loa no me ka poe pakaukau o ka makete kuai ia o Honolulu. Ke kokua pu nei no hoi na kane i ka lakou hana, o ka lulu mahinahou a me ka hoohuli mai i ka poe hele auwana e komo i ke aupuni o ka Haku. O Asi ko lakou Peresidena. E welina auanei kou kapena pauaho ole, a me kou mau sela makau ole i ka ino.
J. K. ANAEHOLO.
Puepaku, Hilo, Au g. 10, 1877.
WAHINE ANO PUPULE.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
He wahi mea hou ka'u e hooili aku nei ma kahi kaawale o kou kino ahonui, kunukunu ole, pauaho ole.
Aia ma ka po o ka la 28 o Iulai, hora 10, i lohe ia aku ai he leo uwe kapalili ana, e holinna ana, ua holo kiki kekahi poe e nana e kokua, me ka manao o ka poe kokua, no ka wahine ka uwe kapalili hookamani, e noho ana no me ka maikai e hii ana no i ke keiki i ka uha, aole he helehelena no ka pilikia, o ka waha nae ke hea leo nui ana, o ke kane hoi, e noho maikai mai ana no, aole he helehelena o ke kanaka huhu, eia ka he hana maalea, ua ike ka i ka punua peepoli, ua iho mai mai ka mauna mai.
Ua loihi loa ke kaawale ana, he mau pule paha, nolaila, imi iho la kela i kumu e hele ai mai ka poli pumehana aku o kana kane. Kuamuamu aku la ua wahine la i kana kane, "kanaka pupuka, heaha kau loaa, waiwai ole, e ike ana oe i ko haalele ia e a'u," i aku ke kane, o hele e like me kou makemake. Ia olelo ana 'ku no a ke kane e hele, o ko ia la ku ae la no ia hele ana.
Eia nae ka mea manaonao loa i ka ike aku, ua haalele iho i ke keiki uuku iluna ke alo, 5 mahina. Ua hele ke kane i ka po e imi i waiu bipi, a loaa hoi mai hanai, a ao ia po. Aole nae pela kona hanai ana i ke keiki manuahi me ua kane hapahaole nei ana, ua hanai oia me ke kunukunu ole. Ua nui ka mea i makemake e hoowahawaha i ka ili ulaula, pailani i ka hapa puakea.
Aloha ino ka lahui opiopio o ko kakou Lani Moi Kalakaua, ke haalele waleia nei e ka makuahine lalau puni lealea i na hana o ke kino. E ka Moi a me kou Ahakaukanawai a hiki mai ka makahiki 1878, e kauia i kanawai no na makuahine kolohe haalele keiki e like me keia wahine, aole malama pono i kou lahui ponoi, ka makia o kou aupuni.
Eia nae ka mea kupanaha loa, i ka hoi ana mai o ua wahine nei i ka wanaao, ua hoouweuwe mai oia me ka hoalohaloha i ke kane a me ke keiki, kii aku la e hanai i ke keiki, olelo mai ke kane, ua pau, aole oe i aloha i ke keiki a me a'u pu, o hele i kou lealea, ua oi aku ko'u minamina i kuu keiki i keia po mamua ou.
Eia kekahi, ina he leo holina ko ka po, he leo himeni kona e ku mai ana me ka maka hilahila ole ma ka papa himeni o Lanakila, Konawaena, kaumaha ole ka naau o ka mea kolohe. Penei ka Solomona, o ka waha o ka wahine hookamakama, he meli ia e kahe ana. Aia la ihea na luna kiai o ia ekalesia, ua hiamoe paha i ike ole ai i keia haukae nui i ku mai ai imua o ia anaina haipule e himeni. Eia no hoi kekahi mau olelo a Solomona, o ka wahine noho pono, he papale alii ia no kana kane. Aole oe e lilo i papale alii no ke poo o kau kane ke hana oe e like me keia. O Mrs. Makanoe Kaaepa ka inoa o keia wahine.
J. R. NOHEA.
Kainaliu, Konawaena, Aug. 10, 1877.
Ka pohu lai o Kona.
O Kona i Hawaii ka aina maikai o ke ea, a he hikiwawe no ka hooikaika ana i ke kino nawaliwali o kekahi poe.
O ka hanu ana aku i ko laila ea, ua like no ia me ka ai ana aku i na mea ai maikai loa, a ka puu no hoi e ike iho ai la i ka ono kuhikuhinia, a pela no ke ea oia aina a ka lai i noho ai ke hanu aku ka malihini kaahele ilaila.
Ua mama a lahilahi maikai ka makani ke pa mai, a i kekahi manawa hoi, ua nawali maoli no, a me he mea la he leo no ka ipo ahi e honehone ae ana.
Ina e pii aku ke kanaka a maluna o na wahi kiekie o kela aina i ka manawa kakahiaka, a kiekie mai ka la ma ke kua, i ka hora 8 a oi ae, o ka manawa no ia i moe malie iho ai ko uka makani, he kehau lahilahi lawe aala o ka uka, a ho-la ia ma la ko kai makani kolonahe he Eka mai ka moana mai; ia manawa no, e ikeia ke kulana maikai loa oia aina. No ka mea, e ku malie ana na laau a me na mea ulu a pau me ke anoano eehia; aohe ka m umu, aohe hoi he mea nana e hooluli ino i na mea ulu a pau.
Mai na wahi kiekie aku o ka aina, ke nana aku oe i ka moana, oia mea nani okoa aku no ia. E waiho palahalaha mai ma ka moana imua o ka maka, me kona kinohinohiia e ka maokioki; a ke leha 'ku ka maka i kai lilo loa, oia like ana no. Aole i hoonioniia kona ili e ka makani, e ikea aku ai la hoi na tausani kiko keokeo o na ale ma ka hokua o ka moana, e like me ko na wahi e ae.
Aka, he kamahao keia haawina no ia aina, a he mea hoi na ka manao e mahalo nui ai.
O kahi e noho nui nei, a noho mau hoi o na kanaka, aia ma kahakai. Aohe nae he nui o ka oluolu malaila, aole no hoi i nui na pono kino o ka noho ana. Mai kahkai aku a hala na mile elua, malaila aku kahi oluolu loa oia aina, a me na pono kino he nui i ulu ai.
O na hao e i noho ma kela aina, ua noho nui lakou ma ia mau wahi, aole noho ma kahakai. No ka mea, ua maopopo no ia lakou, aia mauka kahi maikai loa o ka noho ana oia aina, aole ma kahakai.
No Kaawaloa.—O keia kekahi o na wahi kaulana loa o ko kakou aina nei, mamuli o kekahi mau hana ano nui i hanaia i ke au paeleku i hala aku la, oia hoi ka pepehiia ana o Lono, (Kapena Kuke) e kekahi poe kanaka.
Mamuli o ka lokomaikai o kekahi kamaaina olaila, ua kuhikuhi pono ia mai au i ka papa pahoehoe kahi i ka make loa ia ai o Lono.
O ua papa pahoehoe la, aia no ke pili la me ke kai, a ua nokea i ka wawahiia a niho mole, a laweia ka na apana e hemo ana e na haole i mea hoomanao paha no kahi i make ai ia kanaka kaulana o Beritania.
Maluna mai oia papa pahoehoe, he kahua hale no na 'lii, o Hanamua ka inoa.
Makai iho no hoi o ua papa pahoehoe la, he awa pae no na waa, a o kahi no ia i pae ai kekahi alii, o Kuakini ka inoa i ka wa kahiko, a pakipa iho la hai ka uha.
Mauka ae hoi o keia mau wahi ka pali kapu o Keoua a me ka wai o Haliilua. Nolaila, i ka hoomanao ana i ka puana a ke aloha no ia mau wahi, a penei no ka hooho ana, wahi a kahiko:
"A Kaawaloa i ka wai o Haliilua,
I ka pali kapu o Keoua;
Hoolono ana i ka nu a ke kai,
I ke one o Kealakekua."
Ua oleloia mai hoi, aia ma ke kumu o ka pali, he lua kupapau no na 'lii, he nani a akea ka oloko, me he hale nui la i hoonaniia a maikai.
Aia iwaena o ka pali, he wahi puka e poliuliu mai ana, a ua olokea ia aku nae o mua i kekahi mea, oia ka ko Keoua lua kupapau, pela ma kamaaina.
(Aole i pau.)
Pane ia W. L. Huliaikala.
E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe:—
Aole au i nau o e pane aku la ia la maluna, no ke hana i kona inoa ponoi, aka, no ke kuhikuhi ana mai nei, aia oia ma kahi o Iosia Meemano, e loaa ai ia'u ma na Poaono a pau.
E W. L. Huilaikalalau, ua ike iho nei ao i ko ninau "O S E K P paai makai anei oe?: Haina. E nalo no ka hoi ia i mau ike ana, he makai au? Na ke Kiaaina hea au i hookono i makai no Koolaupoko nei? Haina. Na Kuhihewa.
E ka makamaka, e hoopololei oe i kau kumu hana, a mai pane oe mawaho o ke kumumanao, o ku auanei oe i ke a'u, i ka ia nuku oioi o ke kai. Ke i mai nei oe, he makai au no Koolaupoko nei, he malama ole au i ka maluhia o ka pana. He mahalo ko'u ia oe, i ko lilo ana ae nei i Kiaaina no Koolaupoko nei, a koho mai nei oe ia'u i makai. O ko lalau akani ia.
Ke i mai nei oe, He malama ole au i ka hihia a ke Alii kue ia Kaili. Me ko i mai no, ua ko lohe au i ke dala o ia hihia. O kou lalau alua ia. Aole au he Luna Makai, a Hope Luna Makai hoi, e hiki ai ia'u ke malama i ka hihia a me ke dala pu hoi, a me ka hana ana i Palapala Hoopaa Hope no ka hele ana i ka hoopii, no ka mea, o Kaili ka mua, a o Puka kona hope.
He nui no na olelo lalau au e pane mai nei; ua like loa oe me na hoki hihia ke ku ma kahi kiekie, a hau ko lakou waha i ka makani. Aia ma kau mau olelo e pane nei, ua akaka wale oe ia'u, he kanaka legeona lehulehu na olelo.
Ke hai mai nei no oe i ka ona o ka Luna Makai G. B. Barenaba a me J. W. Pii opio a me na makai e ae. Pehea la i maopopo ai ia oe ka ona o keia poe, oiai aole loa oe i hoopii mua o na Lunakanawai, a hoopa a ia ana keia poe no ka ona. Ke i mai nei oe, No ka hopu ole o na makai. O kou ike ole ia, no ka mea, ua kauoha ke kanawai i kela kanaka keia kanaka i ike i ka mea e ona ana ma kahi akea, a wahi kanaka paha, e hiki no iaia ke hele imua o na Lunakanawai Apana a Hoomalu paha e hoo hiki ai, i hoopukaia ai ka palapala hopu i ke kino o ka mea a mau mea paha i ona, a hoopaiia ma ke Kanawai, alaila, ua hewa ma ke kanawai no ka o ia.
Ke hoolaha e nei nae o e ma ke akea iloko o ka nupepa, me ko ike ole iho no i ke kanawai no ka la ifila ana i ka inoa maikai o ke kanaka, me ka hewa ole. E lilo mai paha auanei oe, "Ua ike pono au i ka ona, ka hoeha a me ke kue ana i ka maluhia o ka la Sabati." Heaha no ka hoi ko mea i hoopii ole ai, no ka mea, ua akoakoa keia mau hihia i kahi hookahi? E hai mai aua nei paha oe, "Ua paa wau maloko o kou haku hana, oia kuu mea i hele ole ai i o J. Lota la, ka Lunakanawai, e hoohiki ai."
Ke hai nei au ia oe, he wahahee nui oe no Kaneohe, e like me ko huna i ko inoa ponoi, a hoopuka mai nei oe i ko inoa kapakapa Hu ilaikala ; me ko i mai no, aia oe ma kahi o Iosia Meemano. O oe no ka paha ka popoki nui e moe ana, ka mea ike i ka huna i kona huna lelo?
He ake hoopuka nupepa kou, i ike ia ai kou inoa kapakapa e ka lehulehu o ka poe lawe i ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, alaila kaulana oe.
Ua oki au maanei, a e nana aku au i ko ia la oala mai, alaila, waiho aku au i ka ha una laau a Kulepe.
Me ka Lunahooponopono ko'u welina me na keiki ulele hua kepau ka hakoi o ko'u puuwai. S E K PAPAAI.
Waikane, Augate 7, 1877.
$20 MAKANA!
UA HAULE ma ke Awawa o Manoa ma ka Poaono aku nei, la 18 o keia malama, he wahi pakeke liilii, me ke Kaula-wati Lauoho, na kekahi o ke Aliimoku o ka Moku Manuwa Beritania "Albatross," ua wahi ia me ka pepa. E haawi ia no ka uku makana i hoike ia maluna, ke hoihoi ae i ka Halekuai nui o Theo. H. Davies Esq. ke Kanikela Beritania, ma Alanui Kaahumanu.
34 1t*
LIO KAUO KAA KUAI!
O KA POE a pau e makemake ana e loaa i na Lio Kauo Kaa maikai, aole huhu, aole hoi puiwa a he ikaika kupono no ka holoholo lealea ana, e hele mai e ninau ia'u, a e kuai aku no au no ke kumukuai oluolu.
HENERE WALAKAHAUKI.
Honolulu, Aug. 22, 1877. 34 ts
EIA iloko o ka Pa Aupuni i Heeia, Koolaupoko, hookahi hoki i laweia mai ke ano. Hoki k, ulaula hao manamana ano e. E kuai kudala ia ana ke hiki aku i ka Poaono, oia ka la 26, i ka hora 12 awakea, a he Lio hou mai kekahi, ke ano, Lio k, ulaula, kiko ma ka lae, hookahi wawae keokeo mahope hema, hao NE ak, E kukala ia ana i ka Poalima oia ka la 31 hora 12 awakea. P. KAHUHU.
34 1t Luna Pa Aupuni o Heeia, Koolaupoko.
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
Loio a me Luna Hooiaio.
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, a lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no, a he Notari Hooiaio Palapala no ka lehulehu.
Keena hana, ma ke kiho o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu. (786 1y 827) [51]
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A.
763 1y 814
HALEKUAI MAKEPONO LOA!
E NAUE, E KIPA,
Ua loaa mai ia'u he mau ano lole maikai hou he nui wale mai a J. T. Walakahauki mai. E kuai aku no au me oukou ma ke kumukuai Makepono loa. Nolaila, ke kahea aku nei au i o'u mau hoa'loha o na wahi mamao aku, e wikiwiki mai oukou o pau e auanei i na kamaaina o Kikiula nei. JAS. GIBSON.
Hanalei, Kauai, Aug. 9, 1877. 33 4ts.
AINA HOOLIMALIMA.
AIA kekahi aina e waiho ia ma Kalihi, aina paha eka, he aina loi kalo, ua makemakeia e hoolimalima aku ka mea e makemake ana. He aina waiwai nui keia no ka poe e makemake ana e mahi. E loaa ana ka wai i na manawa a pau. E ninau i keia hale pai. 21 tf
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau, pake, haole, pukiki a me na ano e ae, ua haalele mai kuu wahine mare ia'u, oia o Mrs. Lopo, a me ko maua wahi moe, me ke kumu kupono ole. Nolaila, ke hoolaha a ke papa aku nei au i ka poe a pau, aole e hoaie wale iaia, aole no hoi e hookipa wale iaia. O na aie a pau a Mrs. Lopo i hana ai me ko'u kakau inoa ole aku, aole au e hookaa aku ana. E hoolohe i keia. Manuel Gonsalver.
Honolulu, Iulai 30, 1877. 31 3ts*
A. A. MONTANA
PAIKII HOOLELEAKA!
HE NUHOU NO HAWAII NEI!
Ua wehe ae nei au i ko'u hale paikii ano hou loa i ike ole ia ma keia mau Kaiaulu. He mau hooleleaka kupanaha o ke pai ana i na kii nani o na
IWA O KE KAONA NEI!
O na lako paikii a pau, no ka helu 1 wale no ka maikai. E naue mai i ike i ke keiki A. A. Montana.
Aole au i makau a kunana no ka noi o ko'u mau lilo ma keia hoala ana, no ka mea, na ka nani a me ka aulii o na kii e pai ia'na e hoihoi mai i ko'u mau lilo nui a pau.
O ko'u hale paikii, aia no ia maluna'e o ka hale kahi umiumi, ma ke kihi komohana o Alanui Papu a me Alanui Alii. O ke alanui e pii ai iluna, aia ma Alanui Papu, maanei aku o ka halekuai o E. O. Holo ma.
E loaa no au ia oukou i na wa a pau. A he emi loa no hoi ka'u uku o ke pai ana.
E NA LEDE O KE KAONA,
E NAUE NUI MAI.
E NA KEONIMANA O KE ALO ALII,
E HELE MAI I IKE PONO.
Me ka manaolana hauoli, e kipa nui mai ana oukou me ke aloha. A. A. MONTANA.
33-4 ts.
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUAHI HAWAII
LIKELIKE!
KAPENA MARCHANT.
Poakahi Aug. 27, 5:30 . . . . . Kaapuni ia Hawaii
Poalua Sep. 4, 5:30 . . . . . Kaapuni ia Hawaii
Poalua Sep. 11, 5:30 . . . . . Kaapuni ia Hawaii
Poakahi Sep. 17, 5:30 . . . . . Mahukona a me Kawaihae a huli hoi mai no
Poaha Sep. 20. 5:30 . . . . . Kaapuni ia Kauai.
I KA HOLO ANA MA KONA, O HOOPULOA KA PALENA.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Lahaina a pela maluna mai . . . . . $5.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makana, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.00
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 8.00
Uku kaapuni ia Kauai . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma a Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole koena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ua hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL C. WILDER (Waila,)
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. (891 3m) 14 2m
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE.
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKA ANIANI.
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI LIILII,
AMI LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Ma Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna'e, e kuai makepono loa ia'ku no ke Dala Kuike. [3—1y.]