Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 35, 30 August 1877 — Page 4
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, AUGATE 30, 1877.
KOMI TE HOOPONOPONO NO KEIA AOAO.
LAIKI MAKUA, MRS. KELA A. GILIMANA,
M RS. ELENA MAKALE, MRS. J. M. KUKE.
J esus Lo ves even Me.
I am so glad that our Father in Heaven,
Tell s of his love in the book he has given;
Won derful things in the Bible I see,
This is the dearest — that Jesus loves me
Chorus.
I am so glad that Jesus loves, Jesus loves me,
Jesus loves me,
I am so glad that Jesus loves me Jesus loves even me.
Though I forget him, and wander away,
Kin dly he follows wherever I stray;
Back to his dear, loving arms would I flee,
When I remember that Jesus loves me
Oh, if there's only one song I can sing,
When in his beauty I see the great King,
This shall my song in eternity be —
Oh, what a wonder that Jesus loves me.
KA LA SABATI HE LA ALOHA.
I aku la kekahi wahi keiki i kona makuahine, "ke manao nei au o kekahi kumu i kapa ia'i ka la Sabati he la hoano, no ka mea, he la aloha." Ninau aku la ka makua; "ole anei he la aloha na la a pau?'' I aku la ua wahi keiki nei, "aole oe e olelo pela i na la e ae; ua paa oe i ka hana a ua paa o papa i ka hana, a i kona hoi ana mai, ua luhi loa i ka hana, aohe olelo mai; aka, i ka la Sabati, ua hele pu kakou i ka hale o ke Akua, a ua hai mai ia'u i na moolelo maikai, manao au he la aloha loa ia."
I aku la ka makuakane, "ae, o kuu keiki, he la hoano a he la aloha ka la Sabati. Ua haawi mai ke Akua ia la no ke aloha, i mea e maha'i kanaka i na hana luhi, a i wa e ao ai na makua i na keiki liilii. He aloha ke Akua, a he aloha o Iesu Kristo; a o ka la Sabati, he makana ia o Kona aloha."
Na Hokuhele Ekolu.
Owai la o kakou i nana i na hokuhele nani ekolu e kau nei i keia mau po? I ka molehulehu ana o ke ahiahi e kau mai ana o Venusa ma ke komohana, o ko kakou "Hoku ahiahi ia." I ka nee ana'ku o ka po, hoea mai la o Iupita, maluna pono e ike ia'i, i kahi wa e pili kokoke ana i ka mahina, he aiai a he alohilohi. O kekahi poe o oukou, ua nana paha ia Iupita me ka ohenana, a ua ike i na kiko aiai eha me he mea la e hele pu ana me ia. O na mahina 4 ia o Iupita, a ua like me ko kakou mahina ma na loli ana. He nani maoli paha na po o Iupita!
I ka nee mua ana o ka po—ma ka hora 9 paha, ma ka hikina e ike ai kakou i kekahi hoku hou e alohilohi mai ana ma ka lewa lani. O Mars ka inoa o kekahi hoku, ha ula kona malamalama, a i keia wa he aiai loa, aole nae pela mau. Ua hai mai ka poe kilo hoku iloko o kela a me keia 80 makahiki kona hookokoke ana mai ia kakou, e like me keia wa.
Iloko o Sepatemaba, oia kona wa e kokoke loa'i i ko kakou honua. O keia hoku, he mea i manao nuiia e kakou, no ka mea, ua ano like ia me ko kakou honua. O na mahele ana o ka aina me ka wai, o na kau, o ka loa o ke ao a me ka po, ua like me ko kakou. Aia nae a kau ia'ku ka ohenana ma ia hoku, aole ikeia he mahina.
He mea hiki ia kakou ke hoohana i na maka me he ohe la, e nana a e noonoo i na mea i ikeia, a iloko o keia mau ahiahi maikai o ke kau, he nui na mea e ikeia no keia mau hoku. E nana kakou ia mau hoku, i ke kaalo ana iwaena o na hoku e ae, i na nee ana imua a me na nee ana ihope.
E hoomanao kakou, o ka poe kahiko, ua nana no i keia mau hoku a ua ao ia lakou i na mea he nui, a ua kapa lakou i na inoa no na hoku, a ua kapa lakou i na inoa no na hoku, a ua mau kahi o ia mau inoa, a hiki i o kakou nei.
Ia kakou e alawa'i iluna a ike i na hoku, ua koho wale kakou ina ua noho ia e kanaka; aka, o keia aole i maopopo ia kakou. Na ke Akua i hoonoho keia mau ao ma ko lakou mau wahi, a ua haawi Oia i ka lakou hana, a Nana lakou e alakai nei, e like me Kona alakai ana i ko kakou honua uuku. E hoomanao kakou i ko kakou ano liilii loa imua o Kona alo: Pela e loaa'i ia kakou ka naauao, i ko kakou hoomaopopo ana i na lani i hooholoia imua o ko kakou maka.
KE GULA.
Ua ike na mea a pau, o ke gula, no loko mai no ia o ka honua. O Kaleponi, Ausenelalia a me Aferika, oia na aina kahi i ike nuiia ke gula. Hookahi makahiki i hala'e nei, oia ko'u wa i ike ai i kekahi mine gula ma Kaleponi, iuka loa iwaena o na kuahiwi; he aina nani, aka, he mehameha no nae, no ke kakaikahi loa o na kanaka. Mamua ua hele kekahi poe kanaka mai ia nei aku, a ua lawelawe ma ka eli gula ma ia wahi, a i keia wa, o kahi o lakou i lawelawe ai, ua kapaia oia o "Kanaka Ba."
He nui na ano o na mine, a he okoa ka hana ma ka lawe ana mai i ke gula o kekahi a me kekahi wahi. O ka mine a'u i ike ai, aia ia ma ka aoao o kekahi puu, a ua eliia a loaa ka pohaku o lalo. Aole hiki ke lawe ia mai ke gula mai ka mine mai o ia ano ke ole ka wai, a i kekahi wa, ua eliia e ka poe eli gula na auwai he kanaha mile ka loa i mea e hiki ai ka wai iloko o ka mine. Alaila, aia a pau ka eli i ka lepo maluna o ka pohaku, o ka pulumi aku no ia i ka lepo maluna o ka pohaku me kekahi pulumi nui, a pau ia pulumi hou ia'ku la me ka pulumi liilii. Aia a pau na hunahuna gula i ka pulumiia mailoko ae o na pukapuka o ka pohaku, alala ua makaukau lakou no ka holoi ana a kaawale ke gula me ke one. He auwaha papa ka mea i hoomakaukau mua ia. O lalo o ua auwaha nei, ua hanaia no loko ae o na papa manoanoa i hookunihi ia, o ka mea i makemakeia, aole e mania, aka, e ano apuupuu. Ua hookuuia mai ka wai iloko o keia auwaha, alaila, me na kopala, e hao ana lakou i ke one iloko o ka wai ma kekahi welau o ua auwaha nei. Na ka ikaika o ka wai e lawe i ke one a puka aku ma kekahi welau o ka auwaha laau, aka, o ka mea kupanaha, o ke gula, ua pipili aku la ia iloko o na wahi apuupuu o ua auwaha nei ; o ke kumu o keia, no ka oi o ke kaumaha o ke gula mamua o ke one. Aia a pau ka holoi ana, alaila ohi mai ka poe eli gula i ke gula e pipili ana iloko o ka papa; o kekahi o ke gula, ua oi aku ka makalii mamua o ke one. I ko'u wa i hele ai ilaila, e kuai ia'na ke gula maikai no ka $17 o ka auneki, ua like ia me $204 no ka paona.
O ka mea eli gula, e kiai makaala loa ana oia i kana mine. O kekahi o ka poe eli gula a'u i ike ai, e moe ana oia i na po a pau ma kahi kokoke loa i kona mine, iloko o kekahi wahi lanai. Ua like ia me na wahi lanai o ka poe kiai waena o kakou. Ina ua hele mal kekahi kanaka i ka po ma kela mine e aihue ai, aole e nele kona ki ia i ka pu, e like me ka ilio. He poe hana ikaika loa ka poe eii gula, a he kakaikahi loa nae o lakou kai lilo i poe waiwai. I ka wa e loaa ana ia lakou he $150 ma ka la, no ko lakou uhauha ana a me ka piliwaiwai, ua like ko lakou ilihune i ka wa e hoi ai me ko lakou wa i hoomaka'i e eli gula.
IO SEPA.
I ko'u wa kamalii, ua lealea loa au i ka heluhelu ana no Iosepa. Ina i pau na Baibala i ke puhiia i ke ahi, he nui no na mea iloko o ia buke i paanaau ia kakou. Ke manao nei au he nui na wahi o ko Iosepa moolelo e paa ana ia'u. Eia kahi mau mea i paanaau ia'u : Oia ka muli loa o kona poe hoahanau he 12. Ua aloha loa kona makuakane iaia, no ka mea, oia ke keiki a Rahela, a ua aua ia o Iosepa e noho pu me ia ma ka home. O kona kapa onionio, aole poina ia'u, a me ka hua a kona poe hoahanau ; a me ka hoouna ana o ka makua i ua keiki nei e ike i na hoahanau; ua olioli ia i ka ike ana; aka, o lakou kai manaoino, a lawe lakou i ua wahi keiki nei a kiola iloko o kekahi lua, a mahope kuai lilo aku la i ka poe Isamaela. O na moeuhane kekahi a Iosepa, aole poina. O kona makuakane kekahi i manao he ano hookiekie kana moeuhane. Aole poina ia'u kona hookauwa ia ana iloko o ka hale o Potipara, kekahi luna o ke alii, a me kona kue wiwo ole ana i ka hoowalewale. Ua kiola ia oia iloko o ka hale paahao no ia mea, aka, ua poina ia'u ka loihi o ka wa ana i noho ai iloko o kahi paa. Ua ike au ua hemo oia mailoko ae o kahi paa, no ka mea, ua hai oia i ke ano o na moeuhane o na paahao elua, a o ka luna lawe kiaha no ke 'lii, oia kai hai mai i ke 'lii no Iosepa.
Aole poina ia'u ko Io sepa hookiekie ia, a lilo oia i luna nui iloko o ke Aupuni no kona wehewehe ana i ke ano o ka moeuhane o ka Moi, a nana no i hoomakaukau no na makahiki wi ehiku i hoike ia mai e ke Akua. Aole poina ka hele ana mai o na hoahanau o Iosepa iloko o Aigupita e kuai i ka ai, a me ka hahao ana o Iosepa i ke kiaha dala iloko o ka Beniamina eke.
Aole poina ia'u ka hoi hou ana o na hoahanau, i hoihoi ia e ka luna o Iosepa, a me ka waiho ana ia Beniamina, a hiki i ka wa i hoi hou mai ai lakou, a me ke koi ana e hoi hou o Beniamina me lakou, no ka mea, e make auanei ka elemakule, ko lakou makuakane ke poino ia keiki. O keia anei ka wa i hoike ai o Iosepa ia lakou? Ae, no ka mea, aole o Beniamina i hele pu me lakou i ka hele mua ana.
Aole poina ia'u ke aloha pumehana o Iosepa no kona makuakane. Aole poina ka makau o na kaikuaana i ko lakou wa i ike ai ia Iosepa, ka mea a lakou i hana ino ai. A mahope hele kino o Iakoba i Aigupita e ike ia Iosepa. Aole i poina ia'u ka halawal ana o ka makuakane me Iosepa, me ko laua apo ana kekahi i kekahi a honi iho la. He mua anei ka hanau ana o Beniamina a he hope ko Iosepa kuai ia ana ? Ehia la ka huina o na keiki a Iakoba ? E ike ana oukou he nui na mea i koe o ia moolelo, aole i hai ia e a'u, na oukou e pakui mai, a e heluhelu iloko o ka Baibala.
KA HOME.
Ke noonoo nei au no na pomaikai o Hawaii nei, a ninau iho la au ia'u iho, heaha ka oi i na mea a pau no ko keia poe kanaka ? Olelo iho la au, "o na home maikai. A pehea na home maikai ? O kahi noho anei o ka poe inu rama, a inu awa ? Aole. O ka hale e noho ai ke kanaka waiwai ? Aole. O kahi noho ma ke kuaaina anei ? Aole. O kahi noho no i ke kulanakauhale alii ? Aole no.
Eia ka home maikai—O kahi no i noho ai na makua haipule aloha, me ka lakou mau keiki. Aia no ka home pomaikai ma kahi i noho mai ai ke aloha i ke Akua ka Makua Nui iloko o na naau o na mea a pau e hoopiha ana ia home. Aole loa e hoopoina i na kamalii oia home, i ka oluolu a me na pomaikai o ko lakou noho ana ma kela home.
Haalele kekahi kanaka ui i kona home, a hele aku la mamuli o ka uhauha ana. Mahope olelo mai oia, aole e loaa iki iaia ka hauoli ma kela noho ana; no ka mea, ua halawai mau kekahi anela me ia, e hookapu ia mau hana, a e keakea ana i kona ala e hele hewa ai. O ka anela i hoopaa mai iaia, oia no ka hoomanao ana i kona home i kona wa opiopio, na oleloao a kona makuakane, ke aloha o kana kaikamahine, a me ka pule a kona makuahine. Nolaila hoi mai kela keiki mai kona auwana ana ma ka hewa, a imi i home maikai nona.
KA KETE LETA.
Ka Home, Augate 3, 1877.
Aloha oe e Mele,
Ua olioli au i ka loaa ana o kau leta. He kakaikahi ka'u mau buke olelo haole a me na nupepa, nolaila, aole au i holomua ma ka olelo haole. O keia kane, aole ike i ka olelo haole. He pule kanaka wale no ka maua e hele nei, pela me ke Kula Sabati. Owau a me ka'u kane, he mau kumu maua maloko o ke Kula Sabati ; aole ma ke ano kumu wale no ko maua lawelawe ana, ma ke ano makamaka kekahi no na haumana.
Pehea la oukou i ka wa i hiki mai ai na makamaka maluna o Kilauea, ke ake nei au e lohe.
Ua pilikia no hoi makou i ka poe makaikai.
He umi la i hala ae nei, ua hele mai ka hoahanau o kuu kane me kekahi wahine, ke hopo nei au, aole ia o kana wahine. He mau mea inu awa laua, a ua hele a mahuna a piha i ka palaka, aole nae koe ka ai ia laua. Ua huhu loa au i ka ike ana aku ia laua e hoonuu mau ana i ka ai a kuu kane i imi ai me ka hoomanawanui. O ka laua hana, he ai, a he uhauha me he puaa la, a he hiamoe, aia a hiki i ko makou wa moe, o ko laua wa ia e ala ai a noke i ka walaau. Ua lawe laua i ka rumi maikai no laua, a owau a me kuu kane, ua hoi maua i ka rumi ai e moe ai, me he mea la ua makau kuu kana ia laua, aohe kipaku. Pehea la ka pono? Ua makau loa no hoi au o maa kuu kane i ka inu awa, ka mea e makole ai ka maka, nakaka ka ili, a kohu holoholona ke kanaka.
Aole o'u makemake e lilo i wahine hakaka, e like me ka mea i olelo ia e Solomona, aka, o ka lilo ana o ka nani
O kuu home i mea ole, he mea kaumaha loa ia.
E palapala mai oe, a e hai mai i ka mea a'u e hana ai. Me ke aloha.
NA KE TE.
KA MELE LETA.
Honolulu, Augu st 16.
Aloha oe, e kuu Kete,
Ua heluhelu au i kau palapala me ka mahalo ia olua me kau kane. Ua noonoo au no na pilikia au i kakau ai, aole ia olua wale no keia pilikia, ua pili i na kanaka a pau ma keia pae aina, eia no me makou nei i ko'u manawa e palapala aku nei ia oe.
Ua ike oe i ko'u makuahine, he wahine pono maoli, a o kona ahonui, aole pau i ke ana ia. Ua hele au e kamailio iaia no keia mau mea, ua ike oia i ko'u maka, he ano kokoke e like me ka huhu, nolaila, hoomalielie mai oia ia'u I mai oia, "mai hooki i ka hookipa." Mele pela ma ka palapala.—"Aole kaua i kii i keia poe e hele mai maanei, aole paha e loaa ia kaua ma ka buke i ke kauoha e kipaku i na malihini. Eia ka kaua: e ao aku ia lakou i ka pono o Iesu Kristo, e hoomaopopo ia lakou, he mau hoa manaoio kona ma keia hale. E hai oe ia Kete, O ka pule me ka hoomanawanui oia kana. Aka, ina ua komo ka hewa iloko o ka home o laua, aole a'u olelo e hoomanawanui i ka hewa, a paumaele ko laua home.
Noho iki iho la au e noonoo, a lohe i na leo kamailio ma ka lanai, ku au a hele ilaila, (ua hele na malihini malalo, e imi hana mamuli o ka manao o kuu makuakane.) E kamailio ana o Papa me Kali. "Olelo ana o Papa, aole e like keia manawa me ka manawa kahiko. Ia wa aole waiwai a ke kanaka; o na mea a na lii i makana iaia oia kana, a oia wale no. I keia manawa, loaa no na hua o na hana a kanaka, aole he mea e hiki ke hoole. He hale kona, aole he mea e hiki ke kipaku. He lole kona, nona no ia, aka, koe no kekahi manao no loko mai o ke ano kahiko, koe no kolaila molowa, a me ke noi wale i ka hai.
O Kali—"A me ka haawi wale i ka poe molowa, oia koe, nui wale na mea koe. Ahea la pau? Pai oia i kona lima, kiola iluna kona papale, a huro'ku la, huro! huro!! Ua maikai o Hawaii no na kanaka Hawaii e haalele i na ino kahiko, a pipili i na mea maikai o keia wa hou.
Kani ke oeoe hana, a hele aku la laua i ka hana.
E Kete, e hoolana i ko manao, e lalau i na hana, me ka hilinai maluna o ka mea Ikaika. Aole e moe ana i ka honua ma ko kaua mau ai. Eia ka kaua: e kupaa ma ka pono, a hana mau i ka hana i haawi ia mai. Aloha oe.
NA MELE.
No Christopher Columbus.
HELU 20.
Mahope o ko Columbus lohe ana no ka poe o Guadaloupe he poe aikanaka lakou, kaumaha loa iho ia no Kapena Marque a me kona poe kanaka ewalu, no ka mea ua nalowale lakou. Ua hele lakou iuka i ke kakahiaka nui me ka ae ole ia aku, a aole i lohe ia mai kekahi mea no lakou ma ia hope mai.
Ma kekahi la mai; ua imi nui ia lakou me ka loaa ole. Ua puhi ia na o-le a ua ki ia na pu, aole nae he wahi mea iki i lohe ia no lakou, a ua manaoia ua nalowale loa lakou iloko o ka ululaau, a i ole ia ua lawe pio ia e na Ilikini.
Ua auhee na kamaaina o ua mokupuni nei imua o na Paniolo, aka o kekahi poe Ilikini i lawe pio ia, ua hele mai i na Paniolo e imi i ka maluhia. Ua hai mai lakou ia Columbus, he 300 poe kaua me na waa he umi i hele aku i kahi e, e hao i ka waiwai a e lawe pio i kanaka.
Ua ake nui ka Adimarala e holo aku i———kahi ana i haalele ai i kekahi pakaua a me na koa, he umi mahina mamua ae. Ke hoomanao nei paha oukou ua haalele oia he 39 kanaka ma ia wahi mamua e kial ia wahi, a e kalepa aku me na Ilikini no ke gula.
Ua hoi mai ka poe i kena ia e imi i na mea i nalowale iloko o na ululaau, ua hoopau ia ka imi ana ia lakou. Ua kauoha ia na moku e holo, ia wa hoea mai la o Marque a me kona poe kanaka, ua hauoli nui lakou me ka mahalo, no ko lakou hiki hou ana i kahi o na moku, no ka mea, ua pilikia loa lakou. Ua hai mai lakou, ua hele iloko o ka ulalaau me ke alakai ole, aole no hoi lakou i ike he alanui. Ua nalowale ka meheu a ua hoaa lakou, a auwana wale aku la me ka maooopo ole o kahi e hele ana. Ua pii lakou iluna o na pohaku nui, ua hele maluna o na muliwai. No ka paapu loa o na ulalaau, aole i ike ia na hoku, a ua maka'u lakou o make i ka pololi, a i ka wa a lakou i ike ai i ke kai, nui loa ko lakou olioli, ma kahakai ko lakou hele ana a hiki i kahi o na moku i ku ai. Ua olioli no hoi o Columbus i ka ike ana i ua poe la, aka, ua manao oia he mea pono ke hoopai ia, no ko lakou hoolohe ole.
Ma ka la 10 o No vemaba, holo aku la o Columbus ma ke komohana akau. Ina e nana oukou ma ka palapalaaina a loaa ka mokupuni o Guadeloupe a mai laila aku a i Porto Rico, e ike auanei oukou i na mokupuni kahi ana i maalo ae ai. Ku aku la oia ma ka mokupuni o Santa Cruz, nana no i kapa ia inoa. O kekahi keia o na aina i kapa ia he aikanaka. Ua hoouna oia he 25 kanaka iuka, i ka hoi ana mai o na kanaka, ua loaa ia lakou he waa me kekahi mau Ilikini, eha wahine ; e nana pono ana lakou i na moku me ke ano kahaha loa aole hoi i ike ia lakou nei e holo aku ana a hiki i ka wa i pili loa ai. O ko lakou holo koke no ia, aka, komo e aku la ka waa o na Paniolo mawaena o ko lakou waa a me ka aina, ia wa huli mai la na Ilikini e hakaka, hakaka pu no hoi me na wahine me he poe kane la, me he mea la he wahine alii kekahi o lakou. Hooholo wikiwiki aku la na Paniolo i ko lakou waa a ku ia i ka waa o na Ilikini a kahuli ; aka, ua hakaka no na Ilikini iloko o ke kai. Ua hopu ia lakou a pau, a ua lawe pio ia i Sepania, a malalla i hoomakaukau mau ai lakou i ka poe i hele mai e ike. Ma ka la 22 o Novemaba, hiki aku la ke aumoku o ka Adimarala i ka aoao hikina o Cuba. (Aole i pau.)
HAAWINA KULA SABATI.
HELU 11. SABATI, SEPT. 9, 1877.
KUMU HANA.—Paulo ma Epeso.
PAUKU BAIBALA—Oih. 19:1—12.
I KA wa a Apolo i noho ai ma Korineto, kaahele o Paulo i na aina mauka, a hele aku la i Epeso; a loaa ia ia kekahi mau haumana.
2 I mai la ia lakou, Ua loaa anei ia oukou ka Uhane Hemolele i ko oukou manaoio ana? I aku la lakou ia ia, Aole makou i lohe no ka Uhane Hemolele.
3 I mai la kela ia lakou, I ke aha la oukou i bapetizoia'i? I aku la hoi lakou ia ia, I ka bapetizo a Ioane.
4 I mai la o Paulo, Bapetizo mai la o Ioane i ka bapetizo ana o ka mihi, i ka i ana mai i kanaka, e manaoio aku lakou i ka mea e hiki mai ana mahope ona, o ka Mesia no ia, o Iesu no.
5 A lohe lakou, bapetizoia iho la lakou ma ka inoa o ka Haku, o Iesu.
6 A kau aku la o Paulo i na lilma maluna iho o lakou, hiki mai la ka Uhane Hemolele maluna o lakou; a olelo ae la lakou ma ka olelo e, a wanana mai la.
7 A oia mau kanaka a pau, he umikumamalua lakou.
8 Hele mai la ia iloko o ka halehawlawai, olelo wiwo ole mai la, ekolu malama ana i hooakaka ai, a i hoohuli mai ma na mea o ke aupuni o ke Akua.
9 A paakiki kekahi poe, a hoomaloka no hoi, olelo ino no lakou i keia aoao imua i ke alo o kanaka; alaila haalele oia ia lakou a hookaawale iho la i na haumana, a hoakaka mai la ia i kela la i keia la, maloko o ke kula o kahi Turano.
10 Ua hana mau ia keia mea i na makahiki elua; no ia mea, lohe ka poe a pau i noho ma Asia i ka olelo a ka Haku, a Iesu, o ka poe Iudaio a me ka poe Helene.
11 Na ke Akua no i hana i na mea mana ano e, ma na lima o Paulo.
12 No ia mea, laweia'ku la, mai kona kino aku, na hainaka a me na pale, no ka poe mai, a haalele iho la ka mai ia lakou, a puka aku la na uhane ino mailoko aku o lakou.
Pauku Gula. "No ka mea, aole ma ka olelo wale no i hiki aku ai ka makou euanalio io oukou la, aka, ma ka mana no hoi, a me ka Uhane Hemolele, a me ka hooiaio loa." 1 Tes. 1:5.
Hoopaa naau, p 1—6.
Na mahele. 1 Ka bapetizo mua me ka bapetizo hope ana p 1—7.
2 Ka hookaawale ana i kekahi poe no ke aoia p 8—10.
3 Na hana mana i hana ia p 11—12.
Mele. Mele hou, 8—7.
Bapetizo no Ioane.
Bapetizo i ka wai;
Bapetizo nae Iesu la
I ka Uhane mana e.
E ka Uhane Hemolele,
Bapetizo ia makou
I ala'e a hooikaika
No Iesu a mau loa no.
Pule i bapetizoia kakou a pau e ka Uhane Hemolele a hana ikaika no Iesu, &c.
Na Ninau a na Kumu.
Ia Paulo e noho ana ma Korineto, ua hopuia oia e na Iudaio a alakai ia imua o Galio, ke kiaaina e hookolokoloia. Aka,
ma kona noonoo ana, aole kupono ke kumu hoopii i kona aha hookolokolo, nolaila hookuu aku oia ia ia. Mahope iho, lawe Paulo ia Akua me Perisekila a holo i Suria. Mailaila aku a Epeso. Halawai oia malaila me na Iudaio. A noi lakou ia ia e noho loihi me lakou. Aole nae oia i ae e noho ia wa. Holo oia mai Epeso aku a hiki i Kaisareia e pili ana i ke Kaiwaenahonua. Mailaila aku oia i pii aku ai i Ierusalema. Aloha oia i ka ekalesia malaila, a hele aku i Anetioka ma Suria. Mailaila aku oia i kaahele ai a pau Galatia, me Perugia ma Asia uuku, e hooikaika ana i na haumana a pau. Ua haalele Paulo ia Akula me Perisekila ma Epeso. Loaa ia laua kekahi Iudaio malaila, o Apolo kona inoa, he kanaka ikaika i na palapala hemolele. He haumana oia na Ioane Bapetizo. A ua ike oia i kekahi mau mea e pili ana i ka Mesia. Ua hemahema nae oia ma kekahi mau mea. Na Akula ma no nae i hoopau ia hemahema. A mahope iho hoohuli nui oia i na Iudaio e hoomaopopo loa ana, o Iesu no ka Mesia, a lilo oia i lunahaiolelo akamai a ikaika loa. Mok. 18:12—28.
Mok. 19 P 1—7. Ka bapetizo mua, me ka bapetizo hope. Ia Apolo ma Korineto. Ua hele o Apolo mai Epeso aku ai Korineto ma Akaia mok. 18:27. Ia Apolo ma Korineto, ua kaahele Paulo i na aina mauka, ma Galatia, ma Perusia, a hiki hou oia i Epeso e like me kana olelo, mok. 18:21 Epeso, he kulanakauhale kaulana ia ma Ionia ma ka aoao komohana o Asia uuku. Kaulana ia no ka heiau nui o Diana, ko lakou akua nui. Oia heiau kekahi o na mea kamahao ehiku o ke ao nei, 220 makahiki ka loihi o ke kukulu ana a paa maikai. He mau haumana he 12 ka i loaa ia Paulo ma Epeso, heaha kana i ninau aku ai ia lakou? Heaha hoi ko lakou pane ana? Heaha ko lakou bapetizo mua? Heaha ka bapetizo hope? Heaha ka i loaa ia lakou ma keia bapetizo hope ana? Ka bapetizo aha ka i loaa ia lakou? Hai mai Mat. 3:6,—11. Ioane 3:5. Pil. 4:19.
P 8—10. Ka hookaawale ana i kekahi poe no ke ao ia. Ehia malama i ao ai Paulo iloko o ka hale halawai? Pehea hoi kana ao ana? A i ka hoopaakiki ana, ka hoomaloka ana, ka olelo ino ana o kekahi poe no ka aoao o Iesu, heaha ka Paulo i hana'i no ka poe i manaoio? He Iudaio o Turano, he kumu akamai, a ua oluolu oia ia Paulo, a ae e haiolelo oia ma kekahi keena o kona hale kula. Pehea ka loihi o ka Paulo ao ana malaila? Nui anei ka poe lohe a manaoio? Noloko mai oia poe ua loaa anei he ekalesia? A he ekalesia anei ma Galatia? Ma ke aha i maopopo ai? Hai mai i kela hookaawale ma 2 Kor. 6:17.
P 11—12. Na hana mana i hanaia. He mau hana mana, nawai i hana? ma ka lima owai? Heaha ka hana a na kanaka? Pehea hoi na mai, na uhane ino? Hai mai Mok. 5:15. Io. 14:12.
Mele. Mele hou, 8—7. Leo Bentley.
1
Hooikaika, e na kahu,
Me na kumukula pu,
I ke ao i na haumana,
Ao, paipai, hoohuli no.
2
Noi aku i ka Uhane
E kokua mai a mau,
I ala'e a huli nui,
A hoopili ia Iesu.
Na Ninau a ke Kahu.
Na makua. Owai na hoa kokua elua a Paulo i waiho ai ma Epeso, a hoomau oia i kona kaahele ana? Owai ka haumana i loaa ia Akula ma ma Epeso, a lawe laua ia ia a ao lea'ku no ko Iesu aoao, a lilo oia i lunahaiolelo akamai a ikaika loa mahope? Heaha Epeso? aia mahea? Kaulana oia no keaha? Ehia makahiki ke kukulu ana a paa maikai? He poe haumana i loaa ia Paulo ma Epeso ka i bapetizoia ma keaha? Ma keaha i bapetizo ia'i lakou mahope? Ehia lakou?
Na keiki. Ehia haumana mua a Iesu? Ehia makahiki i kukulu ia'i ka luakini o Solomona a paa? Ka luakini hea ka i kukuluia iloko o na mak. 46? Ehia mak a paa ka luakini o Diana? Owai ka haumana ikaika i huli me ke ao i na palapala hemolele? Ua like pu anei oukou me APolo? Hai paanaau ami. 2 Kor. 6:17, 18. Io. 5:39.
Ke kula a pau. Owai ke kiaaina i kipaku aku i ka poe hoopii ino aku ia Paulo? Heaha ke kumu o ka hahauia o Soretene? Ua lilo anei oia i haumana na Iesu mahope? Heaha ke ano o kela pane, aole makou i lohe no ka Uhane Hemolele? Mahea ka like ole o ko Ioane bapetizo ana me ko Paulo bapetizo ana? Heaha ka bapetizo e ola'i? He kula Sabati anei ka Paulo ma ka hale kula o Turano? He kula la paha? Ma keaha e hoohalike ai kakou me Paulo, me Apolo, me Akula ma?
Hai like mai i ka pauku gula, me na mahele ekolu.
Mele. Mele hou, 8—6. Leo.
1
E na pokii, hoolohe e,
E hele mau mai no;
E ao, hoopaa, a himeni,
E pau ka naaupo.
2
Aloha i na hoa e,
E kii apaipai ae
E komo i ke kula nei,
I lohe a ola'e.
Pule i ikaika na kumu me na haumana i ke ao i ka ke Akua olelo.
Haawina no Sept. 16. Oih. 19:17—28.