Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 36, 6 September 1877 — Page 3
NA ANOAI.
O ka Poalua e hiki mai ana, oia ka la e ku mai ai ka mokuahi Kulanakauhale o Kikane mai ka hema mai.
E hoomanao e ka lehulehu, e haiolelo ana o W. N. Armstrong Esq. ma ka luakini o Walakahauki e ku nei malalo o Peleula, i keia ahiahi Poalima ae.
E kau mai ana maluna o ke kiapa Discovery kekahi mau lako no ka mokuahi hou o ke keiki lalawai Hopena o ka ua Ukiukiu o Makawao.
Ua hekau ae ma ke awa o Lahaina ka moku kula holomoku o na keiki Amerika Jamestown. E haalele oia ia awa he hookahi pule mai keia la aku.
Ma Kawaiahao, Sept. 4, 1877, ua hanau ia mai he malihini keikikane mai ka puhaka mai o Hiwauli w., me J. K. Keliilomia, he makana makamae na ka Haku no ko laua mau la opio. ULELE
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Likelike ma ke kakahiaka o ke Sabati i hala, ua nui na ohua holo kaapuni aku nei maluna o kona mau oneki, no ka lehulehu o kona mau ulia poino ma kana huakai mua, a oia ka makou e hoopuka aku nei ma ka kakou pepa o keia la.
Malalo iho o na eheu anoano o ka po, a me na hoku e imo houiki hooipo mai ana, ua nalo hope aku la na hiona ilihia o ka nani ao, a e haiamu ana maluna o ka hokua o ka po ka eehia aloha no ka nani; a me he la, he leo aloha ka na ale e pahola ana i ko lakou owe malie ana ma na ae one i ka puana ana mai, aloha! A adieu pu.
HOOPOLOLEI.—Ua paewa ka huahelu 1078,788 galani; eia ka pololei: 1122 18-231 galani o ka Poaha Aug. 30, 1877 a pela mamua aku. Ua paewa o Makaweli, o Hanapepe ka pono. Aole muliwai o Koloa, a pela o Waipio, Ewa ma Oahu nei. J. H. K.
Ke waiho loihi nei kekahi mau hoolaha ma ko makou nei keena e kali ana no ka uku ia mai, alaila, hoopuka aku, na D. Himeni o Pelekunu, Molokai a na D. W. Poaipuni o Kanio, Ulupalakua, Maui, a ua loaa hou mai nei kekahi palapala na J. D. Kanoe, aole nae he olelo hoolaha i hoouna mai. E hoomanao ko makou mau makamaka, aole e hoopuka ia na olelo hoolaha, ke hookaa mua ole mai ke dala.
OPIUMA.—Ua loaa ma ka hale Dute ma ka Poaha aku nei kekahi mau tini opiuma he 300 ka nui, ua hooia ka opiuma iloko o na tini kahi e waiho ia ai ke ki lau inu, i hana ia, ke mahalo nei makou no ka eleu o ko kakou mau Luna malama awa. O keia mau kini, oia kekahi o na waiwai mai Honokaona, Kina mai, maluna o ka moku nana i lawe mai nei na pake no ka Hui o Afona ma, o keia kulanakauhale.
UMI DALA MAKANA.—Ua hiki mai ma ko makou nei keena o Mr. Kane me na dala he $10, oia ka hua mua a kekahi poe i mahi raiki ai ma ka apana o Waimanalo, no lakou keia mau inoa. Mahoe, Kane a me Sam Kane, a ua makemake lakou e hoounaia keia mau dala i makana na lakou no ka hoolaha ana i ka olelo a ke Akua i ko na aina e. Ka mea hoi nana i haawi mai i ka waiwai a me ka lako ia lakou. Ke haawi nei ka Lahui Hawaii i ka mahalo piha ia oukou, me ke noi pu ae i ka mea Mana Loa, e hoomau ia ka holomua o ka oukou oihana mahi raiki.
NA KEIKI O KEAWAIKI—Ua hoounaia mai e ke keiki lalawai o Lahaina Jas. Campbell kekahi waapa mai Lahaina mai no ka ahai ana mai i kana leta ano nui i kona agena ma Honolulu nei. Ua haalele aku ka waapa ia Lahaina i ka hora 11 o ke kakahiaka Poalua, a ku mai ma Honolulu nei ma ka hora 11 o ke kakahiaka Poakolu. Ua ku ka waapa ma Kaunakakai i ka holo ana mai. He elima ka nui o na kanaka maluna, o ke kapena waapa, Kahakauila, Punihaniha, Kaha, Poepoe a me kahi keiki Keaweiwi, ua hoolimalima ia ka waapa no na dala he $50, a ua alo mai na keiki o Keawaiki me ka eleu, pela no i ko ai ka olelo, "Eo no i na keiki o Maui."
Ma ka hoike a kekahi makamaka ia makou, ua hoeha aku la kekahi keiki hanai i kona makua hanai, ma ka pehi ana aku i ka pohaku a pa ma ke poo o ka makua, pehi hou i ka lua o ka pohaku a haule kona makua mailuna iho o ka lio a waiho malie ilalo, a i kona pohala ana ae, ua kaukoo aku oia me ka hoomanawanui a hiki imua o ke kanawai, a na ka lima kanawai i pehi aku iaia a noho i ka halepaahao o Waimea, Hawaii. O ke kumu o keia poino, i kii ka makuahine kolea o ua keiki nei iaia a hoowalewale, a ike ke kane ka makua hanai hoi o keia keiki kii aku, o ka wa ia i ho-a ia ai kona inaina a haawi mai la i kana makana awahua he lima koko maluna o kona makua. Ma Kawaihae uka i hanaia ai keia hana weliweli. O ka inoa o ka mea i hoehaia oia ka makua o keia o Kumunui, a o ka inoa o ke keiki a me ka wahine, aole i haiia mai. O kela makuahine, he hana ino a pelapela loa kana i hana ai, a ua like laua me na mea lawe ola. ULELE.
EHUEHU KA HELE'NA A KA WAHINE!
E like me ka makou i hoolaha mua'i no ka huakai kaapuni a ka Moiwahine Kanemake Emma Kaleleonalani, ua hooo ia. Ma ka hora 7 a me 10 minute o ke kakahiaka onehinei, ua hoomaka mai la ka huakai e kai mai ka home ponoi mai o ke Aliiwahine, mahope o na huro ana 5 a na makaainana. Ua piha eehia na lehulehu e ku aku ana i ka ike ana'ku ia
"Me he lamalama la ka pua lena o ke Koolau,
I ka pala luhi ehu ma ka uka o ka Ako."
O ka makou wale no e noi ae nei i ka oluolu o na Lani, e kiai maluhia mai i ka huakai a ke Aliiwahine, a e hoohalawai mai hoi me na pomaikai ia
"Maikai Kawaikini he nani ke nana,
Ka hemolele o ia uka me ke onaona,
Ua hele wale a nolupe i ka lehua maka noe,
Ua ike maka iho nei i ka nani o Aipo."
NA LETA A NA MAKAMAKA.
Eia ma ko makou nei keena hana kekahi palapala nona ke poo "E nana mai e ke Aupuni i keia a me kou mau hookele," mai ka peni mai a ko makou mea kakau S. B. Kanakaole, e hoopuka ia aku ana mahope.
He wahi kanaenae maikai hoi kau e ko makou lawe mea hou Beni, e kaukau ana no ko kakou mokuahi Hawaii kahiko "Kilauea," e hoopuka aku ana makou i keia pule ae.
Ke lolii malie nei ma ko makou keena waiho palapala kau mau hunahuna materia o na mea hou o kuaaina mai ka peni kakau mai a J. W. H. Kealoha, e kuu pau aku ana makou i kou mau iini ke loaa ka wa pono.
O kekahi palapala e waiho nei ma ko makou keena, nona ke poo, "He manao noi kiekie," ua hookaulua ia ka hoopuka ana aku.
O kau wahi opuu pua nani e N. Kaha-opio o Kainaliu, Molokai, nona ke poo, "Ka Hale wiliko ma Moanui, Molokai," i pakui ia mai me na huaolelo "Pua ka uahi o ka Lakakaheke," e hoohiehie ana ia aina pa malo, ua nina a momona na manao i kakau ia, e puka aku ana ia ma ka eheu kunukunu ole o ka kakou milimili i keia pule aku.
O kau leta e J. K. Panepono o Kapuukolo, nona ke poo, "No na hana pono ole a ka Puuku a me na Komite o ka Hui Poola." Ua nana makou, aole i hewa ka Puuku ma kau kamailio ana, a aole hoi oe i hoike pono mai i kou inoa, nolaila, ke waiho malie nei makou ma ka papa.
He palapala kekahi i hoouna ia mai i ko makou nei keena, ma ka inoa o kekahi pake mai ka apana mai o Hilo, a o ke kamailio ana, ua like me ke kamailio ana a ka mea ike ole i ka olelo Hawaii. O ka lima kakau nae he maikai launa ole, kupono no na haumana o na kula nui, nolaila, ua kanalua makou, aole paha na ka Pake, a ua kapae ia.
O kau leta e ka makamaka Joseph E. Kaualanipolua o Halaula, Kohala Akau, No ka hiki mua ana mai o ka leta a kekahi mau makamaka, nolaila, ua manao makou, ua lawa paha ia mau hoolaha ana no na mea hou o ko oukou mau apana.
MAI A J. W. D. KALEHUANUI A ME JAMES AURMY KINI, HE MAU HAWAII PONOI MA KALAPONI.
I ke kihapai pua kaulana o na ano like ole he lehulehu, ka "Lahui Hawaii," a ia oe hoi e B. W. Kawainui, welina auanei.
He mau lala pua daimana o na nuhou hoohauoli puuwai, kai loaa mai ma ko'u lima, i keia la 26 o Augate nei, ma ko'u "Happy Home" nei, mai na makamaka hanohano mai o Maunapohaku a home makua ole hoi o Kalaponi.
Na ka balelana (City of New York) i lawe mai, i pai pu ia mai hoi e na ale lipolipo o ka moana Pakipika, hiki ai ia nei, a o ka'u wahi mea kanu ia la ma kahi kowa ikinae o kou kahua iliwai like, i ulu ae, a pua mai, holo ke onaona i na moku, honi mai hoi na makamaka, o ka poe i oki ia e ke kai kaawale, aia la i na aekai o Kalaponi.
Penei ke ano nui oia mau palapala: Tacoma Saw Mill, August 1, 1877, ua hoakoakoa ae he mau Hawaii Ponoi malalo o ka inoa hanohano "Ahahui Hawaii Kalakaua," a ua hiki aku ka lakou i ka 350, mai na kane, a me na wahine, a keiki pu, aka, ke hoohuli la no ke komite i ke koena, e huipu me ia aha. ua hala ko lakou kakauolelo mua ma ke ala hoi ole mai, J. A. Kamai no Honomakau, Kohala Akau, a he kamalei hoi na ka mea kakau, kakauolelo hou, H. N. Nahale.
Eia ko lakou mau inoa pakahi, a me kahi i noho ai. J. W. D. Kalehuanui, no ka paia ala o Puna, (ka wai puka iki.) P. Samuela, no ka Ua Kanilehua o Hilo, P. Wahiawa, no ka wai o Hiilawe, Waipio, Hawaii. Davida a me Kaui, no ke kai malina a Ehu, Kona Akau. A. Andrew, no Kaupo i Maui, S. Kahoomana, no na waieha, Wailuku, Maui. W. H. Kahou, no ka Ua Kukalahale, Honolulu, Oahu, N. Nahale, no ke kai hawanawana o Kawaihae, Kohala Hema, Emene, no ka Ua Kukalahale no. Pau ka poe i akaka ia laua kahi i noho ai oonei.
Eia ka poe i hai ole ia mai na inoa aina, Kuapuu, B. B. Kahaawinui, Maluae, Kupanihi, Maihuki, Kahalaala, Kumukahi, Davida 2, Nakoa, Kiki, Kema, Haili, a me James Aurmy Kini no hoi aole ia i hai mai i kona wahi.
Aka, wahi a James A. Kini, aia no ko lakou mau inoa pakahi a me kahi i noho ai, ma ka buke a ke Kakauolelo hou H. N. Nahale. Nani wale ko lakou noho malihini ana ia aina kaulana. Ka poe wale no keia i ka Hui, koe aku ka poe i komo ole mai.
Me ka mahalo i ka Lunahooponopono, ke aloha hoiko na keiki hoonohonoho. Owau iho no me ka haahaa.
S. L. KAWELO.
Hale Koa, Aug. 27, 1877.
Halia mau ke aloha.
[He Leta Walohia.]
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
Oiai au e hoolono malie ana i ka pa nahe hui a ke kehau makani o na pali koolau, e naue ae ana e kui lima pu me ke ahe makani o ka moana, aohe loa oia moana i ke kono mai a ke aloha, e! hoi mai, o ka'u hoi ia e puana ae nei:
"Hoi mai kaua e pili la,
Oi noho pono iho ke aloha; e
He aloha kuu hoa kuilima,
Kuu partner o ke ahiahi."
Oiai ka waimaka e huahuai mau ana me he wai mapuna 'la, a o na lau lihilihi hoi keia, ua hele a pulu eloelo i ka wai, a o ka puuwai e paila hakukoi ana me ka hoolele aunete pu ae i ke koko a puni ke kino, a e haa ana hoi ka welelau o ka lima me ka makapeni e hoolualuai hala ole ana i ka wai eleele o ka inika iluna o ke kalana, a hui aku hui mai, hui kalo i ka nawao o na kolamu manao walohia, a o ka'u ia e puana hou ae nei :
"Kupouli ke aloha e Kanehoa,
Aohe loaa oni i ka haua e ke anu."
Ua anu au i ke aloha e noho nei, no oukou e na lehulehu a pau e heluhelu ana i keia.
Ke aloha i ke one hanau.—"Ia Kohala-iki, Kokala-nui, Kohala ua apaapaa, o Pili, o Kalahikiola, o na puu haele lua,"—elua hana a ke aloha e noho nei o ka pilikia a kaawale ae, a o ka hoi aku no.
Kuu one hanau.—Mai ka palena i Keahualono, e hoolono ae ana i ka nehe o ka makani olauniu o Kekoha, a hiki i Honokea ka palena i Honapue, pupue au la i ke aloha ke hiki mai—pale mai.
O Kohala ia la o kuu aina haaheo, nona ka olelo ia, "Aohe ui hele wale o Kohala." Kuu one hanau, ke kai hawanawana o Kawaihae, hae ke aloha iloko o'u me he ilio la—Mai ka ulu niu i Waikui, pakui kenakena au i ke aloha e noho nei ; a hiki i ka ulu kou o Onouli, pouli poele ka hale a ke aloha e noho nei no ke one hanau, a o ka'u ia e puana ae nei :
"Kuu aina hanau e,
Nou au e mele nei,
Aina maikai, &c.,
Ke aloha i na makamaka.—Aloha au e poina i ke aloha no oukou e na makamaka, mai ka la hiki i Kumukahi, a ka haka lewa i ke kai o Nualolo, hoi mai, o'u mau makua o ka pono me a'u mau kumu hanai ike, a me na hoa alo paka ua o ke kau, e pukukui la i ka ua Kukalahale o Honolulu kahi a'u a me ka'u aloha i niau mololali'ku la, i kokoolua i ke keiki. Ma ia wahi no hoi au i luana oluolu ai me na mea a pau i kipa ae ma ko'u home, a hiki wale i ka lawe ana o Pamano ma ia'u i ka heiau (halemai). Ia'u no e luana iki ana ma ua halemai nei, ku ana ke Kauka, kiei halo mao a maanei, kuhi ae na lima i Leahi, "E hele oe ma Kalawao." Alaila, k au mai la maluna o'u ka weli eehia o ka inoa Ikaboda, ua hala ka nani ! A ua kaa ua hai ka hana, a kukuku ana makou i kai o ka uapo, mala la kahi i kukai aloha pu ai me ka lehulehu, e inai pu ana i ka upe me ka waimaka, a o ka'u ia e puana ae ai.
"Hanini ka waimaka,
Uwe ka opua."
Ua hehi iho la au me ka ehaeha o ka manao, me he nahu kuakoko la iluna o ka papahele o ka puhi olali o Kalawao ke kuna Wawiki, ka mea makaulia hoomokumokuahua manao o ka poe e hookaawale ia nei, a o ka niau kaupe mai la no ia o ua wahi moku nei, hao ae la na pea, o Mareka i ke hoa la lilo, o Keonipulu ma ka hoe. Haliu hope ae la au iuka e nana aku ana i na hiona o ke Kapitala e nalo ana ! A uwe iho la! ! Pa iho la ka makani mauka iho, piha pono ae la na pea, a hoomanao ae la au i keia mau lalani mele :
"Ke ani nei ka makani,
Ani, ani, ani,
Oolopu na pea,
Holo e ua wahi moku nei."
Ke aloha ohana.—He mea pau ole, ina he wanana, e pau ia ; a nou e kuu papa nona na oho elua, eia au kau lei aloha he keiki, ka mea hoi i oleloia mai, "O ka nani o ka wa ui, oia na keiki a na keiki," ua hoopainaia nae ia mau huaolelo imua o kou alo, he hiapo kau, a ke kukai pu mai nei o Iakobo e i ana, "Ina aole e hoihoiia mai kuu keiki, e iho pu no kuu oho hina me ia i ka lua." A ke noi ae nei au i na lani, o hooloihiia kou mau la ma ka aina, a hiki i ka wa a na lani e wehe mai ai i ka puka a e hookuu mai ai i ke alanui no kona lahui, e hoi lanakila aku i ka home, a o ka'u ia e puana ae nei:
"Oli aku ia Iehova,
Lanakila pomaikai,
He Alihikaua mana,
Pio e na enemi."
Ke aloha Keiki—He ukana kaumaha loa keia a ke aloha i hooili iho ai, a o ka'u ia e auamo hele nei, me ke ake e kaawale aku keia haawe mai a'u aku, a o ka'u ia e puana ae nei:
"Ua k up ilikii loko i ke aloha,
Ka hik ina ana mai anu kuu kino,
Ua ku hi au o ka eha a ka manao,
Ua a nu au mamuli o ko leo."
A no keia mau la e noho ia ae nei, ua kuilima pu, ua launa oluolu me o'u mau hoa'loha, Ephraim Kanoe, P. W. Kaawa, a me na ho a no a pau. A o makou a pau e noho aku nei ma keia home Koolau, ua uwe ku-o ae la no ke aloha i ke one oiwi, na makamaka, ka ohana a me na lehulehu a pau. Owau no me ka puuwai i kiponaia e ka ehaeha. D. PUNA.
Makana lua , Kalaupapa, Aug. 22, 1877.
MA KA AP UA KE OLA O KA MEA PUHI OKOLEHAO.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:
E oluolu oe e hookomo iho ma ke kowa kaawale o kou kino lahilahi, i ike mai kuu mau hoa e noho mai la i ka aina paia ala i ke onaona i ka hala, o Puna kai nehe i ka puhala.
Ua pak ele iho nei o Kaeha mai na maiuu o ke kanawai, a ma ka apua ke ola, a mai ka loa aku nei i Molokai me kuu hanau muli. Ua puhi i ka okolehao iuka o K ea ku, a ua hookomoia iloko o na eke p ulu , a he pulu ka olelo ana, a ua holo mai nei i Honolulu nei e kuai malu ai, a kolekole ae nei ka no'a, ma ka ona ana o kekahi kanaka, a paa i ka Halewai, ninauia ka mea i ona ai, olelo kela he keiki no Puna, H awaii mai, he okolehao kana, i miki aku ka hana o ka makai, ua heo ka, me ka lawe pu i kuu kaikuahine, imi loaa aku ina ua ike i na ai a ke kanawai, o Kawa kahi noho.
I ka olelo mai o keia kanaka, aia iuka o Kaohe ka nui e puhi malu nei, a kuai malu i na haole. Ua hooia ia mai keia ma ka o na ana o ke kauka Nikola i make iho nei. A ua pakele hou no ia mea haawi waiona mai mo'a i kapuahi.
No laila, e na makamaka e noho la ma ia uka o Kaohe, mai hoomahui i ke puhi okolehao, o loaa aku auanei alali ka niho i ka mea loaa.
Pe nei ka hana a kekahi kanaka a'u i lohe ai, puhi i ka okolehao maloko o ke ki, laui a nui, he okoa ka mea nana e kii aku e kuai me na haole, aia ia kanaka iuka o Kaohe e hana mau nei i keia mea ino e ulu nei ma ia apana.
E ka ninau ia Rev. J. N. Kamoku, he ma hina hou no anei malaila mai kou noho ana'ku a hiki i keia la? Ea, aole, aia iu ka. Heaha ka hana? He puhi okolehao, hooinu ka wahine, keiki, a hakaka. Auhea ka makai o ia apana, ua paa p aha na maka pilipu me na kamaaina. Ahea ka lunamakai o Puna, e kinai i ka ahi nui e a nei ma kou apana. Eia i Honolulu nei kahi i hoikeia'i o ka no'a a oukou, pilikia ke kahunapule. Auwe, e ala, e kinai i pio ke puhi okolehao a me ke kuai malu me na haole. E makaala na makai i keia hana ino.
Nolaila, e nana mai e na makamaka i keia hana ino, mai hoomahui i ka hana hewa, aka, i ka hana pono. KUAMOO.
Kal ihi , Kona, Oahu, Aug. 13, 1877.
Kekahi mahele o ke Akeakamai.
MAHELE 8.
(Kakauia e James Hanuela.)
KEKAHI MAU MEA PILI I KEIA MAHELE.—
No na laau e moe iliwai ana.—Loina 1. Ua ratio like ka ikaika o kekahi laau paa e moe wai ana i kekahi mea kaumaha maluna me ka laula i hoonuiia me ke kuea o ka hohonu. Penei, o H ka laula o 1, ka hohonu, alaila, ua like ka ikaika like me H X L? Ma ka moe kunihi ka oi aku o ka ikaika o na laau, o ke kumu nuiia o ka hoomoe kunihiia o na kaola a me na o -a o na hale.
Loina 2.—Ua ratio kue ka ikaika o kekahi laau moe iliwai me kekahi mea kaumaha maluna, i ka mahuahua o ka hualoaa o aoao elua o ka laau mai ka mea kaumaha a i na paepae.
Ma na laau kaola, ua oi ka ikaika o ka laau pokole, a ua oi no hoi ka ikaika ke hooko kokeia ka mea kaumaha i ka welau, nolaila, ua pono e hoonui i ka manoanoa i ka laau kaola.
No na ohe .—Ma ka loina 1, ua maopopo ua ikaika loa ka laau ohe, no ka mea, me ka uuku o ka materi ua nui ka hohonu mai kahi aoao a i kekahi aoao, nolaila, ina emi ana ke kanaka i mea e paa ai ka uapo nui ma kekahi muliwai akea, eia ka pono hana i ka hao ma ke ano o ka ohe loloa like me ka puka uahi o ka ma hu ma na hale wiliko. Aia ma Montreal he uapo nui me na kaola 600 kap. ka loa, ua hana ia me ka hao, he ohe huinaha 20 kap. ka loa a pela no hoi ka laula, ua hele na ka a mahu kaumaha loa maluna o ka uapo, hookahi wale no kapuai ke pelu ana ilalo. Ma na moku nunui, ua hanaia me na kia hao, ma ke ano ohe. Ma na eheu o na ma nu nui, he ano ohe ko lakou mau iwi, he ikaika loa a paa hoi i ka paio ana me na ale o ke ea.
No na m ea kino elua i pa aku kakahi i kekahi.— M a na mea i pa pu ua opaha na aoao o luna i pili pu i ka pa ana aku, o na mea ano palupalu e laa ka piula, palolo a pate paha, aole e mohala hou ae ma kahi i opaha ai, a noho laua pela me ka pili pu ana, aka, ina he mea oolea a holuholu ko laua ano, alaila, mohala hou aku na aoao i kaomiia a e pale ikaika aku laua kekahi i kekahi nolaila, ina e pa aku kekahi mea holuholu ole i kekahi mea like loa o ke ano e noho malie ana, alaila, e nee pu aku no laua, a e like no ka momenetu huiia o laua me ka momenetu o kahi i pa mai mamua. A ina e motio kekahi mea kino holuholu loa a pa aku i kekahi mea kino holuholu kuaniti like e noho malie ana, alaila, e like ka momenetu a pau o ka mua e haawi ia aku i ka lua, ku malie ka mua, a nee aku ka lua me ka motio like i ko ka mua.
Eia hoi, i ka halawai pu ana o na mea kino holuholu kuaniti like me ka motio kue, ua oi ane ka motio o kekahi i ko kekahi, alaila, e pale aku laua kekahi i kekahi a motio pakahi laua ihope, me ka vilosite like i ka vilosite o ka mea nana i pale mai, ina he mau popo i kau lalani like ia, a hookui ia aku ka mua i ka lua, a pela ka lua i ke kolu, alaila ua like ka ikaika lele o ka hope me ko ka mua.
Eia hoi kekahi, ina hookuu ia ka popo holuholu loa a haule kupono maluna o kekahi mea ililaumania holuholu loa, e lele hou mai ka popo iluna ma ka huina kupono a hiki i kahi i hookuuia ai, no ka mea, e like me ka pa ana i ka honua, pela ka ikaika o kona pale ia mai, no ka mea, he holuholu ka honua a me ka popo, no ka hapa nae o ka holuholu, aole ia e pii e like me mamua, he nui na mea e pili ana i ko na mea kino lele ana, oia hoi, ka lele kupono a me ka lele kapakahi ana.
Ua hiki mai au i ka pahu hopu o ka mea hiki ia'u ke hoopuka aku, no ka mea e pili ana i ka buke I o ke Akeakamai, a e hoomaka aku kakou ma ka Buke III, e pili ana no na mea hehee. Aka, ke olelo oiaio aku nei au ia oukou, he uuku loa na na mea i hoopuka ia aku ma ka buke mua a ua hele mai me ka lelele ma kahi kupono ia'u, aka, ua hai mua ia ke kumu oia mea. Aole no hoi e keakea ia ka mea e hoopuka ana i na mea i koe no ko kakou pomaikai. (Aole i pau.)
EIA KA POMAIKAI E NA MAKAMAKA.
E NAUE! E KIPA!
KUAI MAKEPONO LOA MAANEI!
HE KUAI MANUAHi!
KE KAHEA aku nei au i kuu mau makamaka a pau o ka olu o Makawao, e hoopulu mau ia'na e ka Ua Ukiukiu, mai ka apana o Hamakua a hiki aku i ka apana o Huelo.
Ua wehe ae nei au he elua mau Halekuai Lole nani, hookahi ma Haiku a hookahi ma Makawao ponoi, a e kuai aku ana me ka makepono loa ia oukou e ko'u mau makamaka, ma ke kumukuai haahaa loa i ike oleia mamua.
OIA KO'U ALOHA IA KAKOU IHO.
O na lole nani loa e kupono ana i ka linohau ana o na Keonimana, a me na kahiko kupono no ka hoohiehie ana o na lede maka palupalu o ua aina ua kaulana nei, e hoopakika aku ana au i ke kuai ana ma ko'u mau Halekuai. E kipa nui mai oukou me ke aloha, e ike pono i ko keia.
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
a me kona mau Halekuai manuahi. He ole ka lohe pepeiao, o ka ike maka ka pono. Owau no me ke aloha.
36 3ms. C. H. DICKEY, (Kale Kika.)
NU HOU! NU HOU!
NA LOLE KANE
NA KAMAA KANE,
NA KAMAA WAHINE.
NA KAMAA KEIKI.
HE MAU waiwai hou loa keia mai Kaleponi mai. O na kamaa ua hanaia e na kumeka kamaa o Kaleponi e ku ai i na kanaka nunui a me na keiki liilii.
E loaa no na waiwai ma ke kuai makepono loa. E hele nui na kanaka e nana i keia mau waiwai mamua o ka hele ana'ku ma kahi e. CHAS. BRENIG.
Kihi o na Alanui Nuuanu me Marine. 36 1m.
Puehuehu, Kaiopihi.
KIKAHA KA IWA I NA PALI
ANO IHO nei no ka huli hoi ana mai o Ake mai Kaleponi mai me na Waiwai he nui wale o na Lole Hou Loa o ke ano Nani Makamae, i kuai ia'ku me ka haahaa loa no ke dala kuike. Nolaila, ke pahola ia'ku nei ka lono i na kanaka o Kohala a me Waimea, ke hiki aku i ka
POAONO, SEPT. 15,
a mau aku no Ekolu Pule, e kuai aku no maua
I na waiwai!
ma ko maua mau Halekuai ma Puehuehu a me Kaiopihi.
NO KE KUMUPAA A MALALO IHO.
I akea ai kahi no na Lole Hou. Aole maua e hoolauwili a wahahee aku ia oukou, aka, e haawi aku i ka oi o na oi! I ike mua oleia maanei mamua'e. E malama i ka oukou mau dala, mai hoolilo i kekahi keneta a hiki i ka la e hoomaka'i ke kahe ana o keia wai,
KUAI HOOPOHO!
Alaila, e hele mai hookahi, e hele mai no a pau loa, a ike iho i ka oiaio o ko maua puana, a me ka makaukau e kuai.
I KE KUMUKUAI I IKE OLEIA MA KOHALA!
E hamama ana na Halekuai i ke kakahiaka nui, a e pani ia i ka napoo ana o ka la. E au! E au!! E na kane a me na wahine. AKE MA.
36 3ts KOMO, Lunahooponopono.
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 3 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
763 1y 814
HENEIKI KA AKA I KA OLU.
OLU O KE AHA?
OLU O KE KUMUKUAI O NA LOLE HOU
o ka Halekuai o
GOO KIM!
MALUNA mai nei o ka mokuahi Hawaii "Likelike," a me ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka."
E hoomaka ana ke kuai manuahi ma keia Poaono, a pela mau aku ma na Poaono a pau. Nolaila, e hele nui mai oukou e o'u mau hoa maikai ma keia la, e wae a ka mea a ka iini e lia ai, kiola iho "i ka a-la a mau a-la paha o Kaualeau," a e loaa no na holoku poni uliuli a halila, a me na kalakoa hou loa i ike oleia mamua ma Hawaii nei, na palu huluhulu a me na iliwai o kela a me keia ano, na kihei huluhulu nani loa akahi a ikeia, na makalena au liilii, kakau loloa ulaula, hinahina, uliuli a me ka poni, na mamalu liilii, na Lakeke keiki, a me na koloka hoopumehana o na kaikamahine liilii, a me na mea nani e ae he lehulehu wale. E hele mai i ike i ka nani o Aipo.
GOO KIM.
Alanui Nuuanu, ma ka aoao ma Ewa mai o ka hale polapola. 35 6ms
KIEKIE KAU HANOHANO I KA MAKANI!
E ALA E NA KANAKA HAWAII!
E OHI I KE 50, 60, 70, 80, 90,
A ME $100 PAHA OHI MUA!
$10 NO KA MAHINA!
O NA mea nona na inoa malalo iho nei, he mau kanaka Hawaii ponoi. Oiai, ua loaa mai ia maua he aina kupono no ka mahiko no maua iho, ma Kau, Hawaii, ke kahea aku nei maua i ko maua mau makamaka o ka Lahui o ka waihooluu hookahi.
E KU ILUNA! E HANA ME KA IKAIKA!!
E haawi ana maua i ko maua mau paahana 4 mau haawina paniolo hana no kela a me keia makahiki, oia hoi, I i kela a me keia 3 malama, mawaho o na dala he 10 o ka malama i hoikeia maloko o ka Olelo Aelike.
Ma na kakahiaka puanuanu o ka hooilo a me na la kuaua nui o ka makalii, e haawi makana wale no maua i ko maua mau paahana he mau kiaha kofe ma ka aina kakahiaka a he mau bola ti ma ka paina ahiahi, no ka hoopumehana ana ia lakou, e like me ka hiki.
E haawi ana no hoi maua i ka maua hana ma ka ukupau oluolu loa, e hiki ai ke pau ma ka hora 11 a 12 paha o ka la, a o ke koena o ka la nana no e noonoo.
He mau kanaka Hawaii no maua, mai kanalua oukou. E ike no maua i ko maua mau hoa kanaka a hana me ka oluolu aloha. O na mea i koe e kuka pu no me maua me ke aloha. A. B. KALAULI.
Honolulu, Aug. 27. 25 2ts MOSE NALUAI.
E IKE auanei na kanaka a pau o kela ano keia ano, Owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke hai aku nei au ma ke akea, imua o ka poe mea holoholona ma Pauoa-uka nei, Honolulu, Oahu, ua kapu loa na holoholona, Lio, Hoki, Piula, Kekake, Puaa, Kao, Moa, Kaka, Pelehu, ke hele e hehi maluna o kuu aina kuai, a hoopoino wale i na mea kanu e ulu ana maluna iho. A pela na ano kanaka a pau e hele ana maluna o kuu aina, me kuu ae ole, a o ka poe kue i keia olelo papa me ke ao oiaio ana a ke kanaka haahaa mai kona la e puka ai ma ka Nupepa Lahui Hawaii, e hoopii no au e like me ke kanawai o keia Aupuni mai keia la aku, a e hopu no au a me ka'u mau keiki i na holoholona a pau i hai ia maluna, a e hana hoi me ka oluolu, a i ole, e lawe no au i ka Pa Aupuni ia mau ano holoholona a pau, a e lilo keia i kanawai paa no kuu aina, mai kona la e puka ai ma ka Nupepa Lahui Hawaii. Nolaila, e hoomanao e na hoa i keia, a e malama hoi i pono ai. Me ka mahalo. MR. I K AIAWALE.
Pauoa uka, Honolulu, Oahu, Aug. 29, 1877. 35 4t*
OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa aku nei au i na Kanaka, Haole, Kepani, Paniolo, a o na ano kanaka no a pau, aole e hoai mai i kuu kane mare ia PAULO, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia'u a me ko maua wahi moe, no na makahiki ehiku, me ka malama ole mai i kuu ola a me na keiki a maua, a ina o ka mea e hoaie mai iaia, aole au e hookaa ana i kona aie, maluna no ona ke poho o ka mea nana i hoaie mai iaia.
KALAWELA w.
Kikihale, Honolulu, Oahu, Aug. 29, 1877. 35 2ts
HALEKUAI MAKEPONO LOA!
E NAUE, E KIPA,
Ua loaa mai ia'u he mau ano lole maikai hou he nui wale mai a J. T. Walakahauki mai. E kuai aku no au me oukou ma ke kumukuai Makepono loa. Nolaila, ke kahea aku nei au i o'u mau hoa'loha o na wahi mamao aku, e wikiwiki mai oukou o pau e auanei i na kamaaina o Kikiula nei. JAS. GIBSON.
Hanalei, Kauai, Aug. 9, 1877. 33 4ts.
AINA HOOLIMALIMA.
AIA kekahi aina e waiho ia ma Kalihi, aina paha eka, he aina loi kalo, ua makemakeia e hoolimalima aku ka mea e makemake ana. He aina waiwai nui keia no ka poe e makemake ana e mahi. E loaa ana ka wai i na manawa a pau. E ninau i keia hale pai. 21 tf
Wai! Wai! Ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau i loaa ka mana hookahekahe wai, mai na hawai aku o ke Aupuni, mai keia la aku a hiki i ka wa e hoolaha hou ia aku ai. Eia wale no na hora hookahekahe wai i ae ia ai: Mai ka hora 6 a hiki i ka 8 o kakahiaka, a mai ka hora 4 a hiki i ka 6 o ke ahiahi. O ka mea hoolohe ole, e lawe ia kona mana wai. ROBERT LISHMAN,
Aponoia: Luna Wai Nui.
J. Mott Smith, Kuhina Kalaiaina. 821 3t
A. A. MONTANA
PAIKII HOOLELEAKA!
HE NUHOU NO HAWAII NEI!
Ua wehe ae nei au i ko'u hale paikii ano hou loa i ike ole ia ma keia mau Kaiaulu. He mau hooleleaka kupanaha o ke pai ana i na kii nani o na
IWA O KE KAONA NEI!
O na lako paikii a pau, no ka helu 1 wale no ka maikai. E naue mai i ike i ke keiki A. A. Montana.
Aole au i makau a kunana no ka noi o ko'u mau lilo ma keia hoala ana, no ka mea, na ka nani a me ka aulii o na kii e pai ia'na e hoihoi mai i ko'u mau lilo nui a pau.
O ko'u hale paikii, aia no ia maluna'e o ka hale kahi umiumi, ma ke kihi komohana o Alanui Papu a me Alanui Alii. O ke alanui e pii ai iluna, aia ma Alanui Papu, maanei aku o ka halekuai o E. O. Holo ma.
E loaa no au ia oukou i na wa a pau. A he emi loa no hoi ka'u uku o ke pai ana.
E NA LEDE O KE KAONA,
E NAUE NUI MAI.
E NA KEONIMANA O KE ALO ALII,
E HELE MAI I IKE PONO.
Me ka manaolana hauoli, e kipa nui mai ana oukou me ke aloha. A. A. MONTANA.
33-4 ts.
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
Loio a me Luna Hooiaio.
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, a lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no, a he Notari Hooiaio Palapala no ka lehulehu.
Keena hana, ma ke kiho o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu. (786 1y 827) [51]
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!
A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai. 17-1y.
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUAHI HAWAII
LIKELIKE!
KAPENA MARCHANT.
Poalua Sep. 11, 5:30 . . . . . Kaapuni ia Hawaii
Poakahi Sep. 17, 5:30 . . . . . Mahukona a me Kawaihae a huli hoi mai no
Poaha Sep. 20. 5:30 . . . . . Kaapuni ia Kauai.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Lahaina a pela maluna mai . . . . . $5.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makana, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.00
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 8.00
Uku kaapuni ia Kauai . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma a Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole koena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ua hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. (891 3m) 14 2m