Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 37, 13 September 1877 — Page 2
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU SEPATEMABA 13, 1877.
I Ko'u WA kaawale aku mai ka mokupuni o Oahu, e lawelawe o Kenela W. F. Allen ma ke ano Kiaaina. J. O. DOMINIS.
Kiaaina o Oahu.
Keena Kiaaina, Sept. 11, 1877. 37 3ts.
OLELO HOOLAHA.
E halawai ana ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu ma ka luakini o Waianae, ke hiki aku i ka Poalua elua o Okatoba, o keia makahiki. Ma ke kauoha a ka Lunahoomalu.
33 7ts. Rev. S. WAIWAIOLE.
Hoolaha no ke Kula Kahunapule.
E wehe hou ia ana ke Kula Kahunapule ma Honolulu, malalo o ke alakai ana o ke kumu hou, o Rev. C. M. Hyde, D. D., ke hiki aku i ka Poalua mua o Okatoba ae nei.
E ao ia ana na haumana iloko o keia makahiki ma ka Hoikehonua o na aina o ka Baibala, a me na ano o ka noho ana me na hana i maa i na lahuikanaka o ka Baibala ; Hoike Akua ma na mea i hanaia ; Hooiaio o ka Pono Kristiano ; Moolelo Ekalesia a me ka Hooponopono Ekalesia ; Hoomakaukau ana i na Haiolelo a me ka Haiolelo ana; Wehewehe ana i na buke mua o ke Kauoha Kahiko a me ke Kauoha Hou, a me ka Heluhelu ana me ke Kamailio ana ma ka olelo Haole.
O ka Huli ano Akua a me ka Pale ana i na manao lalau no ke Akua, e ao ia ana ma keia makahiki ae, a ma ia wa e hoonohonoho ia ai ka papa hana no na makahiki eha.
Ua makemakeia na haumana e akoakoa pau mai i ka la e weheia ai ke Kula. Ua oluolu ia na haumana hou i aponoia e na Ahahui Euanelio a me na Ahahui Lunakahiko e hele mai. O na haumana no hoi i aponoia e ke Komite Hoonaauao o ka Papa Hawaii, o lakou kekahi e hele mai.
He wahi hoomaha iki ko ke Kula ma ka pule mua o Ianuari, a e pau ana ka makahiki Kula ma ka Poalua mua o Iune. Ua makemakeia na haumana e haawi lilo ana ia lakou iho ma ka hana a Kristo ma na kihapai kuloko a kuwaho no hoi.
Eia kekahi, ua hooholo iho nei ka Papa Hawaii e haawi i mau wahi dala kokua wale no na haumana ilihune, i mea hoolawa i ke ola o ka poe i makaukau ole; aole no na mea a pau keia, no na haumaua pilikia wale no; a e nana pono ia ana na pilikia a pau o na haumana.
E hooponopono hou ia'na na rumi i maemae kupono.
37 tf MA KE KAUOHA.
Na kanaka waiwai ma Kaleponi.
Ina o na kanaka waiwai loa o ke ao nei, aole e ola ana ma Kaleponi i keia la, alaila, he mea maopopo, e loaa no lakou maanei no ka hapalua Keneturia e hiki mai ana.
Ua waiho iho o Barona Rokekaila ka Iudaio mahope i kona waiwai, he hookahi biliona fancs,-he $200,000,000 ia, ma ka .05 hapa haneri ka uku no ka makahiki, e hoohua mai ana i ka pomaikai o na dala he $10,000,000.
O ka Makuisa o Westminister i make, ua ikeia ka nui o kona waiwai ma ka £800,000, oia he $4,000,000 i ka makahiki.
He ekolu wale no makahiki i hala aku nei, ua hoomaopopoia ka loaa makahiki o Senate Jones, o ka mokuaina o Nevada, mailoko mai o kona mau lua dala, ma ka $5,000,000 ka huina, he pomaikai keia i hoahuia me ke akahele, iloko o na la o ko ke kanaka ola ana. Ano la, ua oi mahuahua loa aku. Ua ohi mai nei hoi o J. W. Mackay i kona mau loaa makahiki mailoko mai o kona mau lua waiwai ma ka mokuaina o Nevada, a ua ikeia iho he £2,750,000, oia he $13,750,000. Nolaila, ma ka hoonoho papa ana iho i na huahelu, i mea e maopopo ai na loaa o kela a me keia mea pakahi o lakou i ka makahiki, ka malama, ka la, hora a me ka minute, a me ka huina nui pakahi o lakou, a oia keia malalo iho:
Westminster. Rokekaila
Huina waiwai $80,000,000 $200,000,000.
No ka mak. 4,000,000 10,000,000
No ka malama 300,00 250,000
No ka la 10,000 25,000
No ka hora 450 1,000
No ka minute 7.50 20
Jones. Mackay.
Huina waiwai $100,000,000 $275,000,000
No ka mak. 5,000,000 13,750,000
No ka malama 400,000 1,000,000
No ka la 15,000 35,000
No ka hora 600 1,500
No ka minute 10 25
O ka uku la o ka Emepera o Rusia he $25,000, aia oia mawaena o Senate Jones a me Barona Rokekaila ka Iudaio. O Mackay hoi ka mea nona ka pomaikai e pii mahuahua ana he $25 i kela a me keia minute a he 42 keneta i kela a me keia sekona; oia hookahi ke kanak waiwai loa o na kanaka waiwai a pau malalo iho o ka la, a he mea kahaha nui ia no kakou i ka ike iho, he wahi keiki ilihune loa oia no na makahiki pokole he 30 i hala aku, iaia e noho ana ma Irelani, a he 20 makahiki mamua aku nei, he kanaka kuai piepiele e kaahele ana ma Amerika; a he 16 makahiki i hala aku nei, ua banekorupe iho la, a lilo aku kona mau mea a pau.
Aka, oiai oia i ke 45 o kona mau makahiki, he ona oia no ka ekolu hapawalu o ka Bonanza Nui, ka lua dala nui loa i ikeia, a pela iho la i ike ia ai kona hakoko ana i na la o keia ola ana.
Aohe no he kanalua o ka hui eli dala nui ma ke ao nei, oia ko Flood a me O'Brien, Mackay a me Fair. O ko lakou mau loaa ma na lua waiwai a elua o ka Bonanza, aole ia e emi iho malalo o ke $32,000,000. Ke ona ia nei e lakou ka Banako o ka mokuaina o Nivada me ke kumu waiwai he 10,000,000 dala, a me $2,000,000 no kekahi mau hana e ae. A ua ona pu ia no hoi e lakou he $20,000,000 maloko o na Bona o Amerika. O ko lakou mau waiwai paa, a me na waiwai e ae i ike maka ia , aole loa e emi iho malalo o $3,000,000.
Aole o keia mau mea wale ae la no, aka, he poe ona no lakou no kekahi mau maine e ae, e like me ka Best & Belcher, ua manaoia laua ma ka papa o ka poe waiwai, a no kekahi mau la e hiki mai ana, e helu pu ia me ka maine Bonanza.
E hoohui i keia mau mea a pau, a e loaa ka huina he $60,000,000, he heluna malalo iho o ko lakou waiwai, aka, pehea la ka nui, aole e hiki ia kakou ke hoike. O ka loaa makahiki maluna aku o keia mau waiwai a pau, aole emi malalo o $20,000,000.
WALOHIA WALE KA HAALELE ANA IHO!
E KA LAHUI HAWAII ; He welina, he aloha oiaio:—
Ua hala ae nei na malama 11, ua aui ae nei hoi na la 98 a ua nalo aku la ma kela aoao na hora 2,352 o ko'u noho ana ma ke kulana he kokua Luna Hooponopono no ka kakou pepa, a mamuli hoi o ka lawe ana mai o ke au o ka manawa i na hiona ano nui o ke au hou, ua hapai ia mai ko'u noonoo e na leo uwalo kupinai o ka hauoli, a ke ku ae nei au me ke aloha a waiho aku me ka walohia i ko'u noho ana ma ia kulana.
Ua aloha au ia oe e kuu lei, no ka mea, nau i hoohiehie i ko'u mau helehelena no ke au i hala ae nei, a he mea nui hoi oe na'u, no ka mea, o oe ka'u i hoopunahele ai.
Ua pahola aku au i ka'u peni ma na ilihualala o kou mau aoao mania, a ua kanu iho hoi au i ka'u mau pohuli waiwai o na nuhou o na aina e ma kou mau kolamu, a na kou ahonui a me kou lokomaikai kunukunu ole i hoomakaikai aku i kou poe heluhelu ma na kahua kaua weliweli o Tureke a me na puali koa nee papa o Rusia.
Ua halii aku hoi au ma kou mau papalina me na wehiwehi o na nuhou kuloko, me na papahi lei nani o na leta a na makamaka ma kou poo, a ua apo mai kou poe heluhelu a hookipa aku ia oe ma ko lakou mau keena mehameha.
Ua lawe aku hoi lakou ia oe me ka oluolu, a me na leo huro o ka olioli, ua wehe ae lakou i ko lakou mau waihona, a hookipa aku la ia oe ma ka lakou mau papaaina momona me ka uku mai i ke dala hookahi me ekolu hapaha, a nau no hoi i hoike aku i na mea a pau e pili ana i ko kakou honua nei ; oia mau hana nui au i lawe ahonui iho nei, he sila paa loa ia ma na aekai o keia mau mokupuni, a he kia hoomanao hoi na'u e poina ole ai, a oia ka'u e puana ae nei:
O ka manaoio, e pau ia,
O ka manaolana e pau ia,
Aka o ke aloha aole ia e pau.
Ua makaikai pokole au i kou kino holookoa, mai kou piko poo a hiki i kou mau kapuai, he ihiihi hoi na mamala olelo nana e alakai i kau mau hana, a oia kau e kono aku nei i kou poe lawe, e nana ia mau huaolelo me ka noonoo.
O ko'u aloha i kou Luna Hooponopono, aole au e poina ana, he makua kupono oia nou a he kapena akamai nana e alakai ia oe iloko o na kai kupikipikio o ka hoino a me na kuaua panopano o na oaio manao ana. Ua mahalo au iaia no ka mea, ua mahalo au i kana mau hana.
O ko'u welina i kou poe heluhelu, aole ia i kaawale aku mawaho o ke anapuni o ko'u walohia, no ka mea, o lakou ko'u mau hoa kuilima o ke au o na pomaikai o ke Kuikahi Panailike, ke ku nei au ma ke kahua o ka walohia, a me na huaolelo pokole, ke pane aku au i ka huaolelo hope loa, aloha oukou.
O na keiki lima hei o ka oihana pai, na lakou hoi i hoinainau pu mai me a'u i na wa kupilikii o ka kakou milimili, aole e nele ko'u hoomanao ana no oukou o ko'u aloha hoi kekahi ma ko oukou mau puuwai, a e hoomoe iho hoi i ka'u wahi kanaenae maluna o na gale, i lolii aku hoi ia ma na kolamu o na nuhou kuloko, a no oukou hoi au e puana ae nei me ka walohia:
Nee mai kakou e pili la,
Oi noho pono iho ke aloha la,
He aloha oukou na keiki la,
Kuu mau hoa lima hei la.
Mamua ae o ko'u hooki ana i ka'u wahi kanaenae, ke haawi pakolu aku nei au i ko'u aloha oiaio ia oe e ka nupepa KA LAHUI HAWAII, me ke noi pu ae e kokua ia mai kou holomua ana. Owau no me ka walohia. B. W. KAWAINUI.
Nu Hou o na Aina E.
Ke Kulana o na Puali Kaua!
LANAKILA HIWAHIWA NA TUREKE!
He wahi Lanakila malani
WALE NO KA RUSIA.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi ''Kulanakauhale o Kikane," ua loaa mai ma ko makou papakaukau na mea hou no ke kaua nui ma ka hikina, a ke panee aku nei makou imua no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu.
Ladana, Aug. 19.—Ua hoouka kaua aku he hookahi regimana o na koa lio Rukini, me ka puali kua hele wawae he 35,000 me na pukuniahi he 110, i ka puali o Mukhtar Pasha i ka la inehinei, ma kahi kokoke i Kars, ua hakaka lakou a po ka la.
Ua kono ia mai na Rukini e emi hope aku me ka poino o na koa he 1,200. O ka poino ma ko na Tureke aoao, he 100 wale no. Ua noho hou ae la na Rukini ma Kustendji.
Augate 21.—Ua haalele aku la na Rukini i ke kaona o Shipka; a ua noho ae la ka puali o Suleimana malaila.
Ua hoakoakoa ae ka mana aupuni o Tureke he kanalima tausani poe koa kuikawa iloko o Bulgaria, a o Kenela Baker ke alakai o ka puali koa lio.
Augate 23.—Malalo o ka malumalu o ka po, ua hoouka mai la kekahi puali o na Tureke he kanaha tausani, malalo o ke alakai ana a Suleimana Pasha, i ke kulana o na Rukini ma Shipka Pass. Ua hoomau ia ka hakaka ana a po ka la. Ua hoouka aku na puali kaua Tureke me ka ikaika nui no na manawa elua maluna o na laina o na enemi, aka, ua hoauhee ia mai la me ka make nui.
Ke hoao nei na Tureke e a-e aku maluna o ka muliwai Danube ma Widdin ae. Ke kukulu paa ia nei kekahi puali o na Tureke ma Dobrudscha.
Ma Asia uuku mai ka hoauheeia ana o ka puali kaua Rukini malalo o Kenea Melikoff, ua noho no na puali a elua ma Armenia, me ke ano nawaliwali.
E hoike ana kekahi lono mai Ladana mai, o ka la 24 o Augate, he kaua nui kai hoouka ia no na la elua ma Shipka Pass, a ua hoauhee ia aku na Tureke me ka make nui, aole i hoohui ia aku na puali kaua Tureke me Osmana Pasha.
Ua loohia ka poino ma ke kulanakauhale o Rustchuk, mai na kipoka pahu mau ia.
He ekolu haneri o na koa Cossaka i i waiho iho i ka lakou mau mea kaua ilalo, ua pepehiia aku lakou me ka mainoino.
Ua ala ae kekahi kaua kipi ma Cerete, a he nui na Tureke i pepehi ia.
Augate 25.—Ua hoike pili aupuni ia ma ko Rusia aoao, no ka hoouka kaua ikaika ma Shipka Pass, o ka la 23 o Augate. Ua hoomau ia ke kaua no na hora he 13, ua kupaa na Rukini ma ko lakou kulana, a he kaumaha na poino.
Ua telegarapa aku la o Suleimana ma ka la 21, ua pii aku oia ma na kiekiena a hakaka aku la no na hora he 14. Ua hoopaa no oia i ke kuiana i lawe pio ia a ua kaua aku i na Rukini me ka holopono ole, me na manaolana no nae no ka lanakila.
NA TELEGARAMA NO KE KAUA.
Berelina, Aug. 14.—Ua hiki mai maanei ka Elele mai Kina mai, no ka hooponopono i kela hihia powa no ka pepehi ia ana o ke Kapena a me ka malamamoku o ka moku kuna "Ana" i keia makalii aku nei.
Kikako, Aug. 14.—Ke hoike mai nei ka nupepa ''Manawa Kuikawa'' o Ladana, ina aole e loaa ana ia Rusia kekahi kaua nui lanakila, alaila, e hoomau ia aku ana no ke kaua a keia makahiki ae, a ke ae ole mai o Serevia i ka nee ana ae o na Rukini ma ka Balakana, alaila, e loaa auanei i na Tureke ka ikaika kupono e hookuemi hope aku ai i na Rukini a hiki i ka malama o Okatoba, a ua manaolana ia aku nei, e hui mai na mana e ae e imi i ka mea e maluhia ai, ma ka hookuu ana aku i ka apana aina ma ka akau o ka Balakana.
He nui ka nune o na manao lahui ma ke aupuni o Helene, a ke hakilo aku nei lakou no na pomaikai o na kahua kaua Rukini. O ka nee ana aku o na puali kaua imua, ua halawai mau mai no ia me na hoomaikai piha ia. E hele makaikai aku ana ka Moi o Helene ma Lamia.
Ua kono ia aku he elua mau alihikaua Perusia e lawe i ke alakai maluna o ka puali kaua, aka, ua hoole aku laua.
Ua hoike ia mai he umikumamakahi ka nui o na hora hoouka kaua ma Asia, a ua hoemi hope ia mai na Rukini, me 1,200 o ka poe make a me ka hoeha ia.
Ma Aredahana, ua hooauhee aku o Kuredesa i na Rukini no na manawa elua, ma ka hoouka kaua alua ana, ua make a hoeha ia he mau haneri o na Rukini.
I ka wa a na Rukini i nee hope mai ai ma Kalofere, ua poha ae la kekahi wahi hoahu pauda mai na kipoka ana mai o na Tureke, a he 500 o na Rukini i make, a 1,000 i hoeha ia ma ia ulia wale ana.
Ua hoike ia mai, ke ano hookalakala mau ia mai nei na manao o ka lahui Helene maloko o Tureke a me Helene pu. Ua ala kipikipi ka poe Ceretana, a ua telegaramaia mai ; he elua mau moku hao kaua me na kanaka he 2,600 e aneane nei e haalele ia Konatinopela no Cerete.
Ua hai pili aupuni ia mai, o ka nui o ka poino o ko Gen. Gouroko puali, ma ka la 14 a Iulai i ka la 1 o Augate, he 10 alii a me na koa 181 i make, a he 25 mau alii a me 706 ka poe i hoeha ia, a he 57 i nalowale. Ua poino pu hoi ma ka puali Bulageria, he 22 mau alii a me na koa he 600. He lono mai Bucharest mai e hoike ana, ke mahuahua loa la ka luku ana a ka mai fiva iwaena o na puali kaua Rusia ma Bulageria.
Ua nele na koa i ka ai ole, a ua hoole lakou i na uku, ke hookaa ole ia ma ke dala ponoi o ko lakou aina. Ke olelo hooweliweli mai nei lakou e haawi pio aku imua o na Tureke, ke uku oleia mai ma ke dala a lakou i makemake ai. He mea hoolele oili ke ano o na hana iwaena o na puali i keia wa.
Viena, Aug. 18—E olelo ana ka Political Correspondence. Ua hoike ae o Gen. Gourko, ua ikaika loa na kula o na Rukini mai ke Danube mai a hiki i Shipka Pass, aole e hii i na Tureke ke hoouka kaua mai. Ke kukulu nei na puali ia laua iho ma ke kulana ikaika. Ke paa nei hoi na Tureke he kulana ikaika kamahao ma Pelevena, aka, eia o Osamana ma ke kulana kupilikii, no ka mea, ua hooki pu ia mai la kona launa ana aku ia Sofia e ka puali kaualio nui, i hoohuiia ae la me na koa Rukini he 80,000, ma kona alo, a ua lawe pio aku i kona puali kiai pono kaua a me ka ai. Aole e hoomaka na Rukini i ka mea kaua, a pau pono na puali kiai i ka hiki, mai Sana Peteroboro mai, e hoopanee ana no na pule elua.
Ke hoomau nei no ke ki poka ana o na Rukini ia Rustchuk. He 200 na poka poha i haule maloko o ke kulanakaule, me ka hoomake iho ia 2 mau kino ola. Ua hooauheeia aku kekahi puali Rukini hoomakakiu ma kahi kokoke i ka muliwai Lom.
He mau hoike pili aupuni e olelo ana, ua hoohamau ia aku la na pu o na batari Tureke ma Rustchuk e na pu o na batari Rukini ma Giuregevo, ma ka la 15. He lanakila malani wale no ko ka la 16, ma ka aoao akau o ka muliwai e kokoke ana i Rustchuk.
NA HIOHIONA O KEAUKUKUIULA.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
Me ka naau i piha i ka hauoli au e hoike aku nei i na mea a ka maka i ike ai ma keia wahi, a na kou ahonui e hoolawa aku i ka makemake o ka poe puni i na mea hou, mai kela pea a keia pea o ka aina. I ka nana ana, a i ke kiei loa ana'ku hoi i na palena koiuiu o ka aina, ua maopopo ka ike a ka maka, a ua akaka lea hoi kahi a ka manao e koho iho ai, me ke kanalua ole. Oia hoi aole i ku like me kona kulana mua. Ma ke ano o ka waiho ana o ka aina, he oia mau no. Aka, o na mea ulu e uhi ana i kona ili, ua halala a weu aku no ia ma kona mau papalina.
O ke kukui ka laau nui o keia wahi i na makahiki mamua, a pela no a hiki i keia wa. Aole nae i ulu paapu mai o a o o ka aina, aka, ua ulu me he pa la e hoopuni ana i na kauhale. Ina e holo kekahi maluna o ka mou, a nana aku, alaila, e ike no oia i na kipuka kahi a na hale i ku ai, ua hoopuni ia e na ulu kukui, me he mau palena la no ka aina ke alai ia ae e ka ulu kukui, a nalowale kahi aoao me ko laila poe hale, a pela hoi kekahi aoao.
Ma keia aoao i kapaia ai ka inoa hui o keia wahi, Keaukukuiula. Iloko o na makahiki eha a oi o kuu kaawale ana ma Honolulu, ua mau no ke kawelewele aloha i ka aina hanau, a i ka la 25 o Iulai aku nei, 1877 ka ike hou ana. He mea haohao loa ka ike ana aku i ke kuawa e ulu paapu ana ma na kihapai, e hoopio ana i ka ulu maikai ana o na kumu kope, a ke aaki paa mai nei hoi ma na ipuka hale. He kakaikahi wale no keia laau i ka wa mamua, aole no hoi i manaoia e lilo ana oia i mea keakea i ka hana a ke kanaka, aka, iloko o keia mau makahiki eha, ua kupu a kawowo ma na kihapai maikai, ua laha hoi aia iloko o na mala kope. Ke make loa iho la ke kope, ke lanakila ae la hoi ke kuawa. Aole hoi oia wale, aka, o ka mauu o Hilo kekahi, he keu keia o ka mauu mua, a ikaika no hoi kona ulu ana, e like me he mauu honohono la; ina e pili kau wahi lala ona ma ka lepo, alaila o ka ulu mai la no ia.
No na hale.—Ua hooikaika nui iho nei kekahi poe kanaka e kukulu i mau hale laau no lakou, a ke ku nei me ka maikai. Ua pau ko lakou noho ana i na pupupu opala kahiko, ua loaa hoi ia lakou ka noho kuonoono ana ma na home kupono, o kekahi hapa o na kanaka, ke noho nei no ma na hale pili maoli a me ka lauhala i hoomaemae kupono ia, aka, ke hoomakaulii nei no nae i na wahi kenikeni i hale laau. Aia ma na hale i paa, ua hoomakaukau ia i mau lua wai, no ka wa e ua mai ai. He maikai loa keia noonoo ana, no ka mea, he aina wai ole, aia iloko o ke ana ka wai, me ke kukui e loaa ai ka wai. Iloko o na makahiki mamua, nui ka pilikia i ka wai, aka, i keia wa, ua kokua ia kekahi poe pilikia e na lua wai o na hale i paa.
No ke Kope—O keia kekahi laau i kanu nui ia e na kanaka o keia aina, ke halalo aku malalo o na ulu kukui, ua paa i kanu ia i ke kope, ke nana ae hoi ma kekahi mau kihapai a ma ke kula hoi, ua paa wale no i ke kanu ia. He ano kakani ka ulu ana o ke kope mauka i keia manawa, aole he hoohua nui mai, aka, o ke kope maikai o ke kula, he maikai ka ulu ana a he hua nui no hoi.
No ka ua.—Ke hana mau nei ka ua maanei, he hapa na la malie ; e hoopolapola mai ana i na la maka poniuniu o keia kau wi. I ka nana aku, ua ane ola mai ka wi, o na lau uala mua no ke hookomo nei i ka waha, he ola no ko ia poe, aka, o ka poe no i haule ole kahi lau uala i ka lepo, no lakou ka mahina palaweka. Ua oleloia, o ka la ke kumu i wi ai keia aina, eia iho hoi ka ua, mahi ia ka ai a nui.
No no kanaka—Aole lehulehu loa na kanaka ma keia wahi, e like no me ka hapa ma na aina e ae, pela no maanei, o ka hele ma ka aina e a me ka make na kumu i koe kakaikahi loa ai na wahi kanaka. Ua hoomaopopo au, mai ka malama mai o Iune a hiki i keia malama, aole i nele i ka make. Penei, Iune make o Kaawahua w., Iulai make o Nawahie k., a me Kewalo w., Augate, make o Kahalelau w., Sept. 1, make o Keawe k., Ke noho nei na kane a me na wahine a ka poe make, me ka naau kaumaha a aloha hoi no lakou.
Na hana a ka Haku.—Ke nee malie nei imua na hana a ka Haku, ma keia apana o ka Ekalesia o Kekaha, o Rev. G. P. Kaonohimaka ke kahu. Ua hooikaika na wahi hoahanau uuku e hapai i na hana me ka paupauaho ole, ma na kokua kuloko a kuwaho a me na hana e ae e pili ana i ka Ekalesia. Iloko o ka wa nui o na hoahanau, ua hoopalaka ia ka hana, aka, i keia wa, ua hooikaika nui lakou nei. O ke kahu Ekalesia kekahi mea mahalo nui ia, no kona ikaika a makaala hoi i ka hana a kona Haku. Ke kaapuni mau nei oia iloko o kona kihapai i kela me keia pule a pau ka mahina. I ka nana aku, ua nui a palahalaha ke kihapai, aka, he uuku wale na hipa, a kakaawale hoi ko lakou noho ana.
Aka, ua hiki no ke kahu ke hele e huli a halawai pu me lakou, a hanai aku i ka ai o ka uhane. I kona hele ana i ka ioa a i ka laula o kona ekalesia, aole oia i hopo. O ke Kula Sabati kekahi mea i hoala nuiia, a ke ku nei oia me ka makaukau. Ua ulu nui keia hana maikai ma keia apana, a ma na apana e ae no hoi kekahi, o J. W. H. Kukapu ke Kahu Kula Sabati. Me ke aloha i ka Lunahooponopono, a welina hoi i na keiki ulele hua metala. SAM. BENIAMINA.
Kalaoa, Kona Akau, Sept. 5, 1877.
Mahope iho o ka hora 5 ahiahi Poalima o ka hebedoma i hala, ua hoohikilele ia ka lehulehu ma ka makeke kuai ia, i ka ike ia ana'ku o kekahi ahi e lalapa ana ma ka pa kapili moku o G. Emmes ma. I ka holo ia ana'ku e nana, e a ana ke ahi ma kahi o ka ipuhao puhi ta, a o ka hele aku koe e hoopalahala loa i kana hana weliweli, a ua kinai koke ia e ka lehulehu a pio. A ina la paha he po, ina aohe nao ai i ka paapaa.
NA ANOAI O LELE.
E KA LAHUI HAWAII E. Aloha oe:—
Ma ka hoi ana mai a ka mokuahi Kilauea mai Hawaii mai, a o kana huakai hope loa no hoi ia, ua hoihoi mai la ia i ka Hooilina Moi mai Wailuku mai, mahope iho o o kona noho pokole ana e hooluolu i ko laila mau ea huihui, a kipa mai la e hooluolu malalo iho o na lau laau wilou o ka malu hale Leiaulani Home, me ka manao e hoohala ana paha elua a ekolu pule, alaila huli hoi aku no Kakuihewa.
Ma ka ike ia ana aku e welo mai ana na kukui ma na kia o Kilauea, ua haiamu ae la na mea a pau ma ka ae kai o U-o me ke Kiaaina W. L. Moehonua me ka makaukau e hookipa mai i ka hiwahiwa a ka lahui. Ua ukali ia ka Hooilina o ke Kalaunu e ke Kiaaina Moehonua, a me ka Hon. L. Aholo, Mrs. Nele Everett, me Mrs. King, Peresidena o ke kula hui o Lahaina nei, maluna o na kaa, a mahope aku ka lehulehu hele wawae. I ka hii ana o ka huakai alii i ka pahu hope, ua hoi kela me keia mea i na home. I ka nana aku, o ka poe i ike i ke ano o ka 'lii wahine, ua maikai no ke ola kino.
Ma ka Poaono, Sepatemaba la 1, ua houluulu ae la na poe iwa kiani maka onaona o ua kaona nei a ke aloha i noho ai, me na haumana o ke kula hui o Halealoha a me na kumu ao pu kekahi. I ka hiki pono ana i ka hora 10 A. M. ua akoakoa ae na mea a pau me na makana pakahi a kela me keia mea, ma kahi o ka Ilamuku o ka la, Mrs. N. Everett, ka mea hoi nana ka hoonohonoho ana e ka huakai i ka hapalua o o ka hora umi.
O na haumana kula ka maka uina o ka huakai me na kumu, mahope iho, na makua, eia na makua: Nele Everett, Mrs. Kamala Aiona, Mrs. Kapika Walter Baker, Mrs. Punohu, Mrs. M. Makalua, Hate Eyers, Mrs. T. K. Palau, Mrs. K. Aholo, Mrs. Kamanaonui Kahauonesi, a me ka lehulehu mahopo o ka huakai ike alii.
Eia ka lakou mau makana: moa, huamoa, ko, ulu, maia, uala, a o ka oi aku nae o na makana oia la, o na papahi lei, i awili pu ia me ke ala o ka uka wao me na opuu rose o Maunahoomalia, me na lei hala ula wena hoi o ka ua paupili o lele nei, a nona hoi ka hoomanao ana ae i keia lalani mele penei:
Eia ko puni o ka lei e
E lei e lei no au &c.
Mahope iho, ua heluhelu ia aku kekahi palapala i hoomakaukau ia e ka Peresidena a penei:
E ko makou Alii ka Hooilina hoi o ke Kalaunu o ke Aupuni Hawaii, aloha. Aole no he mea e ae a makou i manao ai, hookahi wale iho no o ke aloha ia oe e ke 'lii, me ka piha o ka naau i ka hauoli no ko makou ike ana i kou ola maikai, a eia he mau wahi makana uuku, a ke noi nei makou i ke Akua e hooloihi mai i kou ola ana.
La Hanau.—Sabati la 2 o Sepatemaba, oia ka la i puka mai ai ke alii ka Mea Kiekie Liliu, a ua haiamu ae na maka hanohano o Lele nei, mahope o ka pau ana o ka pule kakahiaka. O ka piha ana hoi ia o ke 39 makahiki.
Ma ka la 2 no o keia mahina, ua ike ia aku la he ahi e ana mawaenakonu o ke ko a Turton, eia ka ua pau i ke ahi ke ko, a mamuli o ka lokomaikai o ka Makai nui, ua kii mai la i na paahao e hele e kinai, nolaila, ua hookuu ia eono paahao, a mamuli o ko lakou hooikaika ana, ua pakele ka hapanui o ke ko, a ma ka lohe mai, e haawi makana ia mai ana ia lakou.
No na mea ulu.—O ka ulu ana o na mea i kanu ia, he maikai a hoihoi na maka ke nana aku, o ka ulu, oia kekahi mea nui ma Lahaina nei, aka, i keia wa, ua ano malili na hua ulu, aole e like me na kau o ka wa i hala.
No ka niu.—O ka uluniu o Mala, oia kekahi ulu niu nui a lehulehu, aka, i keia wa, ua pau kona hie ke nana aku, no ka mea, ua pau na hua i ka helelei a me ka lau, a ku olohelohe a nemonemo ke kumu, oiai, i ka wili ia paha e ka makani puahiohio i kela pule aku nei, a pela mai no hoi ko Panaewa mau kumu niu, he like wale no me ka niu o Naue i ke kai.
O na kumu niu hoi o Mokuhinia, he ulu maikai, a he pokaka na hua, no ka ikaika ole no o ka makani ma ia wahi, nolaila, aole i poino loa, no ka malama a mikiala, nolaila, pakele. o Waianuukole mau niu, oia mau no kolaila, aole no i nui ka poino, no ka mea, he pekepeke ka ulu ana o kolaila niu;
Ka ulu ana o ke ko.—Aole no he ano maikai loa o ka ulu ana o ke ko o keia wa, e like me ka wa i hala, no ka mea, ke ulu pu nei ke ko me ke kikania, no ka ua ole paha o keia mau la keia hoomimi.
Ka holo ana i Molokai.—Ma ka la 3 o keia mahina, ua holo aku ka Hooilina Moi e ike i kolaila mau hiona, me ke Kiaaina a me kana Ewa, me na hoa hele, John W. Kalua, Mrs. Maielua, Mrs. Telupaina Kauhiakama, e hookalua iki ana paha malaila a holo pololei ae i Lanai, i ka aina o ka ululaau, a mailaila mai hoohiki loa ia nei. Ma ka lokomaikai o ka Lunakanawai Apana o Molokai, ua kii mai la me na waapa huelo poki a lawe aku la i ka Hooilina Moi me ke Lii Kiaaina.
Me na Lunahooponopono au e kuilima pu ai, a me na keiki ulele hua metala hoi ko'u wehe papale. M. P. KAALAWA.
Lahaina Prison, Sep. 7, 1877.