Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 38, 20 September 1877 — Page 3

Page PDF (1.27 MB)

NA ANOAI.

          He iniki huihui kehau ko keia mau kakahiaka.

          I keia kakahiaka i ku mai ai ka mokuahi Zealandia mai Kaleponi mai me na nu hou o ke kaua.

          O ka mea i hoopukaia i kela pule no ka lunaauhau o Koolaupoko, aole na makou ia. Ua hookomo malu ia me ko makou ike ole.

          Mai ka Poaha o ka pule i hala a hiki loa mai i ka Poalua iho nei o keia pule, ua hiki aku i ka 110 ka nui o na palapala mare i haawiia mailoko mai o ke Keena Kalaiaina, a ua like me na kino he 220 i hoomaemaeia.

          Ma ka hora 9 o ka po Poalua iho nei i ku mai ai ka mokuahi Likelike mai na awa mai o ka hikina. Apopo, e holo hou ana oia no Nawiliwili, Kauai. Ma keia hope aku, e hoololi hou ia ana ka manawa holo o ua o Likelike.

          Ma ka Poakahi iho nei, ua lawe hou ia imua o ka Ahahoomalu ke kapena o ka moku kalepa Edward James no ka hoopae malu ana mai i na tini opiuma 9 i loaa aku ma kona kino, a ua ae oia i kona hewa, a ua hoopaiia oia no na dala he 400.

          Ua pakele hou ka moku kuna Luka mai kona ili ana ma na kahakai o Wailua, Kauai, a makou i hoolaha aku ai i ka pule i hala, a mamuli o ka hooikaika ana a ke Kiaaina Bush a me na kanaka hana o ka mahiko o Kealia, aole i poino oia, a holo aku la no Hanalei.

          Ma ke ku ana mai o ka moku kalepa Dis covery, ua ike iho makou i kekahi wahi waapa mokuahi maluna mai nei ona, a o kona inoa, o Cuyamaca. Ua hana ia he malumalu maluna iho, a he nani oia ke nana aku.

          Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Likelike i ke kakahiaka Poakahi o ka pule i hala, ua hoi mai ka Hooilina Moi, maluna ona, mahope iho o kona hoohala ana i kekahi mau la ma na mokupuni o Maui a me Molokai. A ke olioli nei makou i ka hoike aku, ua hoi mai oia me ka maikai o kona ola kino.

          I ka auina la poalua iho nei ka hoi ana mai o ka Moiwahine Kanemake Emma Kaleleonalani mai kana huakai kaapuni aku nei i ka mokupuni o Kakuihewa. Ohuohu no hoi kana huakai ke hele iho. Ma kana hele kaapuni ana'ku nei, ua nui a hu wale aku na mea ai i hoonuu ia e ka huakai holokooa, e ai a ukele ka waha me ka liliha pu, ua inu a kena i ka wai hui o na Koolau. Ua hoi mai ka Moiwahine a me kona mau ukali he eha haneri a oi me ka maikai a me ka oluolu o na ola. E ola ka Moiwahine Kanemake Emma Kaleleonalani i ke Akua.

          Ma ka la 3 o keia malama, ua haalele ka Moiwahine ia Hilo, a hele kaapuni aela ma ka hema o Hawaii. Ua hele aku oia mawaena o Puna, Kapapala, Punaluu, a hiki i Waiohinu, a malaila kau ma ka mokuahi a hiki ma Hookena, Kona, me ka manao e lele ilaila a hele mauka a hiki i Kealaakekua a me Kailua. Ma ko makou lohe mai, ma na wahi a pau ana i kipa aku ai no kana hana nui e hooikaika nei o ka Hooulu Lahui, ua halawai mai no ia me na apo aloha ana a ko laua mau makaainana me ka hauoli nui, a anoi paha ma ka mokuahi o keia pule e hiki mai ana oia no Maui i keia mau la.

          Ma ke kakahiaka o nehinei, mauka o Kaopuaua, ia Mr. Kalolii e lawelawe ana i kekahi pu liilii me ka panapana wale ana i ke kiko'u a kani aku la, me ka manao mua ole ia e kani ana, a lele aku la ka poka a ku mua aku la ma ka lap-uwila o ka puka o ka hale, a halaihi loa aku la ma ka aoao o Kamalii, oiai oia e ku mai ana maloko o ka hale, a nalowale aku la ka poka ma kahi e, ua ike pono makou i kahi o ka ipuka i ku ai i ka poka a ke hoomaopopo iho, he weliweli maoli, ina i ku pono ka poka ia makamaka, nolaila, ea, mai lawelawe hemahema hou i na pu me keia o loaa auanei na ulia poino.

HALE PAU AHI.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          He wahi nuhou kaumaha ka'u e pahola aku nei i mua o na tausani e heluhelu mai ana i kou kino.
         Ma la ka 25 o Aug, hora 3 P. M. ponoi ua holapu aela na lima weliweli o ke ahi ana ole i ka hale o Kaleoiki, ma Honokaia, Hamakua, Hawaii, o kekahi mau ukana ua pau mai a o kekahi pahu ua palu mai ko ia la alelo ana ole, a he mau pono e ae kekahi he dala he 40 ua hapala ke kea na ka ele ka ai, ua loa no nae me kona kii paele, he mau dala he 37.50 ia Mr. Mamane ka loaa ana, i ka wa i lehu ai ke ahi, o kekahi mea hilu o ke kinai ana'ku o kekahi kanaka me kona mau lima e palu mai ana ko iala alelo pau ka lima akau, o Kahuhu kona inoa.
          He kaikamahine uuku ka mea nana keia ahi kukaepele, o na keiki ka hapanui o na hale pau ahi, o ka hoohemahema i ke kukaepele ke kumu o ka poino. E makaala mai oukou mai hoohohemahema i na ahikoe o loaa i na keiki hamo ka hulu aohe koe o pala.
ELLEN. HOONA.
Kapulena, Hamakua.

Kekahi mahele o ke Akeakamai.
BUKE II.
(Kakauia e James Hanuwela.)
MAHELE 2.

          O ka Hydrometer ka mea paahana e ana ai i ke kaumaha hoohalike o na mea wai, ma ia mea e akaka ai ko lakou ikaika a o ko lakou wahi paha; ekolu apana nui o ka Hydrometer, 1 he popo hakahaka nana e hoolana, 2 he mea kaumaha nana e hoopoho i ka popo ilalo o ka wai, 3 he ohe i hoailonaia me na deg. Ina e hookomoia ka Hydrometer iloko o ka wai kaumaha, e lana no ia iluna, ina he wai mama, e poho no ia ilalo, ma ka hua deg. o ka ohe i ikeia ma ka ili o ka wai e maopopo ai kona kaumaha hoohalikeia. Ma keia ano e ike ia ai ka waiu i pai ia me ka wai, ina ua loaa i ko Honolulu keia mea paahana, e ikeia ko na pukiki awili ana i ko lakou mau waiu me ka wai, a wai kukui i kekahi wa, me neia ano e hoao ia ai ka wai ko ma na hale wiliko.
          Eia ka papa helu o ke kaumaha hoohalikeia o na mea kino paa, na mea hehee, a me na mea ea, ua waihoia hoi ka hapa nui, no ka mea, he mau mea i ike nui ole ia o ka oiaio, a he like ole no hoi na hoike ana.

NA MEA PAA A ME NA MEA HEHEE.

I ridiama  23.000  Anthracite coal  1800
Pela tina  22.069  Lanahu bitu  1250
Gula  19.358  Lignumvitae  1333
Waikala   13.568  Oka  970
Kepau   11.445  Hau  930
Kala   10.474  Kanaka ola  891
Keleawe   8.788  Umoki  .240
Tini  7.291  Koko kanaka  1.045
Hao   7.207  Waiu  1.030
Honua nei  5.210  Wai kai  1.026
Daimana  3.536  Aila oliva  .915
Pa rian marble  2.808  Alcohol  792
NA MEA EA, (GASES).
H ydriodic acid  4.300  Ea  1.000
Carbonic "  1.524  Nitrogen  0.972
O xygen  1.111  Hydrogen  0.069
          O ka Iridiama ka oi o na mea paakiki, ua pa 23 i ko ka wai, o ka Hydrogen gas ka mea palupalu loa, ua like kona 12000 kapuai paailiono me 1 kap., paa o ka wai. O ka wai hoi ua pa 815 kona kaumaha i ke ea, ua like ka 815 iniha paa o ke ea me 1 iniha paailiono o ka wai.
          O ka Lignumvitae ka lalo o na mea oolea, o ka waiu e .004 kona oi i ko ka wai kai a o ka alakohola hoi ka mea haahaa loa, aka, he oi aku kona ikaika o ka hoopoino ana i ke ola o kekahi poe kanaka.
          No ka lana ana o na mea kino ma ka wai kai a me ka wai maoli.— No ke kaumaha loa o ke kai, ua lana loa iluna na mea kino, ma na muliwai, moanawai a me na loko, ua mama; nolaila, kaumaha na mea kino. Ma na moanawai nui o Amerika, ua hoopihaia na moku a komo i ka ukana, a i ko lakou holo ana ma ke kai ua lana loa ae iluna; o na moku i hooiliia ma ke kai a komo loa, aole pono e komo me ia piha iloko o na moanawai. Pela no hoi ke kanaka e au ana, hooikaika loa oia ma ka moanawai, aka, ma ke kai he maalahi wale no. Ma kahi oi nae o na wai awaawa loa a nui hoi o ka paakai, e like me Loko Paakai a me ke Kai Make, ua lana loa ke kanaka iluna, aneane hoea na poohiwi, a nui ka hooikaika i ka luu ana.
          O na ia hoi, ua like no ko lakou kaumaha hoohalike me ko ke kai, aia no he opu makani iloko o na ia ua piha i ke ea, ina makemake e luu ilalo, ua um i i ka opu makani a uuku, a ina makemake e holo iluna, hoomohala hou i ka opu. O ke kanaka a me na holoholona, ua mama ae i ka wai, no ka makani maloko ke kumu, ina piha ke akemama i ka wai, e poho ke kino ilalo, a i ka wa e pilau ai ke kupapau, mohala hou na ea iloko o ka opu a lana ke kino iluna.

MAHELE 3.

          Ka motio o na mea wai.—Aole no i like ka motio o ka wal i na wa a pau, o ka wai e kahe ana ma ka auwai, ua nui kona anai ke hoomaemae ole ia i ko ka auwai papa, pela no hoi i ka ohe a me ka piula. Aka, eia ka loina huiia no lakou ke ole he anai.
          Loina. — Ina e kahe ma ka ohe, piula, auwai a hawai paha me ka piha pono, alaila, ua ratio kue ka vilosite o ka wai i ka nui o ka area ma kela wahi keia wahi o ka ohe, piula, auwai a hawai paha.
          O na wai hoi i puka mailoko mai o na pahu ke hou puka ia, ua lele mai ma ke ano palapola. Eia ko lakou loina, ua like ka vilosite e puka ai ka wai me ka vilosite i loaa i ka wai a hiki i kahi i hoomaka mai ai.
          Ua keakea ka wai i na mea kino e motio ana, i ka ia, kanaka, moku, &c. Eia ka loina no ke alai ana o na wai i ka mea kino. Loina.—Ua ratio like ka anai ana o ka wai i ka mea kino me ke kuea o ko na vilosite. Eia hoi kekahi, ina e pai ikaika mai kekahi ma ka ili o ka wai ua emi ua wahi la ilalo a pii ae iluna kahi e pili ana i kono aoao, kekahi kumu ia o ka ale ana o na mea wai ; aka, eia ke kanawai nui o ka wai, "he imi i ke kaulike." O ka motio iluna, ilalo, imua a me hope.
         Na huila wai.—Eha ano o na huila wai, huila pailuna, huila, pailalo, huila paiwaena a me ka huila kuinao.
          1 Huila pailuna (over shotwheel).—Ma keia ano huila, ua kahe mai ka wai maluna loa o ka huila a hoopiha i na bakete o ka huila.
          2 Huila pailalo (undershotwheel)—Ma keia huila, ua kahe ka wai malalo wale no, a na ka ikaika o ka wai e hoomotio iaia, he huila kupono keia ma kahi nele i ka wailele.
          3 Huila paiwaena (breast wheel).—Ma keia ano huila ma ke alo komo ai ka wai.
          4 Huila kuinao (turbine)—He huila ikaika keia e niniu ana iloko o kekahi pahu nui, me keia ano huila e hooniniu ia ai na mekini hoomaloo ko o Wailuku mamua.
Aole i pau.

Hunahuna Mea Hou o Kuaaina.

E KA LAHUI HAWAII E: Aloha oe;—
          Ua hoomaka iho nei ka helu o keia mau apana, i ka la 1 a me 2 o Augate. I ka nana ana i na hana a keia Luna Helu, ua ku maoli i ke ano kaulike, mawaena o na makaainana a me ke aupuni.
          Nolaila, he mahalo ko makou mau apana iaia. Ina he mana koho kai waiho ia mai imua o ka lehulehu, aole makou e koho i kahi mea e ae, i ka buke helu, e haukae ai, oi nei wale no.
          I ka la 3 o Augate, ua kii mai la ka alelo ana ole o ka make ia M.rs. K. Punihaole, iloko o kona mau la e kaa a mai ana, he mea e na haawina a ka pilikia iaia, ua huli ia ke ola iloko o na kahuna elua, ka haole a me ke kanaka, aole he loaa o ka pono, a hiki i kona hora i haalele mai ai i ke kane, a me ka ohana e paiauma aku ke kae o ka muliwai eleele. Aka, e ko mau ana Kana Olelo, e hoi ko ka lepo i ka lepo, o ka uhane i kona kumu o ke Akua. Oia keia:
          E! aloha ka uhane,
          Ka hoapili o ke kino,
          Hoa iloli o na la ai ole,
          Ola aku i ka ai a ka haole,
          Oia ai hoomaalili i ka nuku,
          E mukiki ai i ka wela.
          No ka maa mau o na kanaka i ka ai i ka raiki, i keia manawa, oiai ua haawina a ka wi e hooneo nei i keia mau la, ua kii aku la no e kuai, me ka manao no hoi he mau haawina hoopomaikai mai ka ka raiki, oia ka hala ae o na hora kulipolipo, o ka maka poniuniu a ka ai.
          Eia nae, i ka ai ana i ua raiki nei, ua moku kahi mau mea i ka apana liilii o ka omole, i ka hookomo ana ae i ke puna raiki, kamumu ana ke aa me ka apana omole aeae, iloko o ka waha. Nolaila, he mea pono ole i ka poe na lakou keia ai (raiki,) ke hana e like me keia. Me he mea la, me keia mau apana omole i hana ia ai a pau ke aa o waho (alualu) i moku ai ka waha o na pake Hawaii.
          I keia kau wi wale no i ike ia ai, ka mokuahana o keiki i ka makua. Ina e loaa ana na na keiki kahi nukuana (ai,) e holo auanei i ka nahelehele e ai a pau, hoi mai; ina na ka makua kahi pilali maia, e waiho ana a hookahi ka hamu like ana, ola ka noho'na wi o kuaaina. Eia nae, i ka ike ana i na hana o keia, hanauna, he mea kupanaha ia iwaena o ka noho like o ka ohana, kai no o ka loaa ka pono, hookahi ka paina o ka makua o na keiki i huli i ka lakou loaa (waiwai.)
          Oia Kana i kau leo mai ai i na keiki, "E malama i kou makuakane a me kou makuahine. E hoolohe i na makua no ka Haku."
          He ma-u ia o ke kai ka nui. Me ka mahalo i ka Lunahooponopono, a me na keiki ulele hua kepau o kou keena ka welina hope loa. Owau no me ke aloha.
J. W. H. KEALOHA.
Ka Lai a Ehu, Aug. 9, 1877.

NA ANOAI O KOHALA.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          O Kohala nei ke ono o na mahele aina o ka mokupuni o Hawaii nei, he mahele aina nui no a maikai, he palahalaha kauwahi, a he mau pali no hoi ma ka aoao hikina, he wahi nae e ulu ai na loi kalo. Ma ke komohana nae o keia mahele, he nui ka wela, he panoa wale no, he a-a ka nui, he hapa na kanaka, a me na pono kino o ka holoholona ka mea nui ka pipi o ka Hui o Puehue a me ka Hua.
         no Niulii.—He wahi mahi ko hou keia o na kanaka nae ka hapa nui e paeli nei i ka lepo, he hapa na haole, e makaukau ana ko laila wili ko, aole paha e pau keia makahi, a pua kea mai na hale i ke pena.
          no Halawa.—Ke nome nei no ia wahi wili ko, me ke kanalua ole ma kana hana, ke holo pono nei no kana mau hana, aohe mea na e keakea. Ua hoomaha iho nei ka hale wili ko makua. Halaula no kekahi mau pule, o ka hoolale aku no paha koe e wili hou ana aku ma keia mau la aku.
          no Puehuehu.—Ua paa ae nei ka hale puhi ko o Puehuehu, mai kona pau ana i ke ahi, ua oi ae ka maikai o keia hale mamua o ka hale mua i pau ae i ke ahi, ua hoopuni ia na wahi a pau me na pili hao anuunuu, ma kahi kokoke i kapuahi, a me ka mahu, he mau apahu hao i ole e pau i ke ahi nana aku o kona kupopohe lua na puka aniani.
          Kaauhuhu.—He mahi ko hou keia, ke ulu nei na ko ke puakea nei na pena o ka hale, ke hamama nei na lua wai, ke uleu nei na ili puakea o maleta. H. R. Hind ke ulu-pu nei na kela no ka hana, no ka luawai mai o Waialeale he punawai kahiko keia mai ka hiko loa mai mamua aku o Kamehamehaa 1, aka, ua holo ae nei ke paipu a ka haole holo ke pani paa ka punawai pale ka pono, hoaa na kania-i o ka lehulehu i ka wai ole piliki no keia poe uhane lehulehu a ke Akua i hana ai, pehea la e loaa'i kau kulu wai no ko makou kania-i? na ka Makua lani mai paha e haawi mai i wai no makou.
          Kilauea hou no Mahukona.—I ke ku ana mai o ko kakou mokuahi hou ma ke awa o Mahukona, i ke kakahiaka nui Poakolu iho nei, he nui no ka hooho o kahi poe o Kilauea hou! Kilauea hou! kahi poe hoi hooho ae no o Likelike! o LikeLike!! o kekahi poe hoi e hoopuka ana ma ka olelo haole penei Steamer LikeLike, ka pau no ia no Hilo ka ihu, I ka poe paa hana o ka Lahui Hawaii ko'u aloha.
JOHN. KAUAKAHIALII.
N. Kohala. Aug. 31 1877.

UA KU AKU LA PAHA I KA PIKO
KE HAUOPI NEI NO KA WAHA I KA MAKANI.

I KA PUA LANIUMA O KUU LIA MAU; Anoai wale:—
          E ahonui hou mai ia'u, i lena pono ae ai au i na alu he 52 o ke kakaka a Pikoiakaalala, i kuu hou aku ai au a ku aku i kahi keiki o Ulupalakua e kupaka mai nei maluna iho o ka ililaumania o ka Hoku Kauawakea o ka Lahui.
          Alia oe e ke aloha
          E pulale e mai,
          A motio pono ae ka ihu
          O ka Nautilo i ka Hikina.
          I ike pono loa mai na maka o J E Hart, e hou kuhihewa wale la iloko o na Opihi koele io ole, me ka manao kuhihewa e nalo ana la ka mai nui o ua o J E H i ka maka winiwini o Huelo, ka ihe laumeki, ka laau hoi a Kawelo i paha'i.
          E kala mai nae ia'u e kuu pua i moeuhane ole ai mamua no keia mau olelo maluna ae, no ka mea, ua hiki ole i na kaula uwila o ke Kulanui o Lahainaluna ke ratio bauti ae i ka ihu eku kapalulu o ka Nautilo, a hooiho pono ae i ka hikina hema, oiai ke Kauaula e pa nei. Auhea oe e J E H e hoole manawaino mai nei aole na S E K ia mau ninau, aia ka a hoike maoli mai kela ia makou nana ia ninau, hoole no oe.
          O oe ka ke kanaka i hanauia'i iloko o Huna a me Ole, i hoole manawaino iho ai oe, a huna i ka oiaio imua o kou mau hoakanaka, e hoonipo ana i na hunahuna materia o ka papaaina hanohano o ka Lahui. Nolaila, o na olelo a S H K maluna ae, ua holu pono i ko piko.
          Ke pane hou mai nei oe, na'u aku na ninau mua, pela io no, malalo nae o keia kumu maopopo lea. Maanei e hoike aku au i ka oiaio i ka poe e kilohi iho ana. Na ia nei no ka leta mua i hiki mai ma ko'u keena hana, me na olelo hooio e like me kona ano mau a oukou e ike nei, a hilahila ole ae i ka mea nana i hoohoka iho, a imua o ka lehulehu naauao, me ko manao kuhihewa o oe hookahi ke kanaka naauao o ko Hawaii Paeaina.
          A no ko'u ike hoi he mau olelo hooio ka ua oia la, nolaila, ua hoao ia'ku i na wahi hua nioi o Pakaalana, ka mea paani hoi a kamalii iluna ke alo, aole no i loaa mai ka haina a hiki i keia la a'u e kakau nei; malaila e maopopo ai he nele loa i ka ike mea helu. Ke komo hou ae la no oe iloko o ke koloka hoonalonalo, aole i loaa aku ka pane a hala hookahi makahiki; akaka no hoi ka eepa nui o Kula. Ua kuhihewa paha oe i ka pikapika o ka hee, o ka pokake o ko ipupaka au e kekee.
          Me ka olelo ae, ua lilo ka na hiena o ka Poaiwela i poe kanu ko, ka ka ike ole no hoi ia. Ua pono ole io, no ka haawi ia ana'ku o na kalo paa o Waiaholo, no ke mae he keiki ai waiu oe aole i paa pono ka manawa, ke holu la no. Ke olelo mai nei oe ua hookohukohu aku au ia S E K i ko mau wahi kao kolila o Kahikinui; e lohe pono oe, aole hookahi o ia ano i hoouna ia'ku ia S E K, aole hoi kekahi hunahuna a hiki i ka haule ana mai o na lani.
          Ke mahalo aku nei au i kou likipaupaka i ka moakaka o ka ili o waho o ka Arimatika ia oukou e ka poe hooio; ina e ae mai na lani e hiki kino aku au ilaila e ike io au i ka mohole ae o waho o kona alualu, koe aku nae ka io na na liona hae o ke kulanui o Lahainaluna e noho ana ma ka Poaiwela.
          Olioli piha na manu o Haleakala i ka lilo ana o ke Akeakamai i buke kaao na lakou. Owau kekahi e hui pu aku iloko oia hauoli, no ka mea, ua akamai io no oe i ke Akeakamai, piha no, ka hele ia a niniu ana ka Enegini o ko hale puhi ko, akaaka ka poe o Kalepolepo ia J E H; i ka olelo ana he mea niniu ka Enegini o ka piha io paha ia la o na keiki o Haleakala i ke Akeakamai.
          Ke ao aku nei au i na keiki o Haleakala o hoka oukou i na kanaka i hele ole i na kula, hoolohe pono mai oukou. O ka Fly Wheel, oia ka mea niniu, a oia no hoi ka waihona nui o ka ikaika o ka Enegini mahu. Na ka lehulehu e nana mai i keia. Mahalo hou aku au ia oe i ko lawe ana mai i ka ninau moku a kuu mua, oia hoi o G M Koha e waiho kahela nei iloko o ke "Auokoa"
          He haawi wale iho no i ka ninau me ka loaa ole, he ake e hai ia'ku ka haina me ka wehewehe, hoopaa kela iloko o ka buke kakaulima ana. Nolaila, o keia mau olelo au e ke hoa, ua kau ka iwa he la makani. Mahalo piha au ia oe i ka hoomaha ole o ka ihu o kau palau, palau paha ole paha.
          Mahalo hou aku au ia oe i ko malama mau i ka manawa, malama paha ole paha, makau paha o uwa hauia oe e na lau kiawe o Kawaiahao, e hoopulu mau ia'na e na huna wai piula o ke kulanakauhale alii, a ua kilihune omaka wai hui hoi o ka Ua Kukalahale nei, e kipehi mau ana i ka piko olu o Wakea.
          Ke olelo hou mai nei oe, ina he mea hiki ia'u ke naue aku i Haleakala, pela kuu manao ana ina iloko o keia mau la iho, aka hoi, ua eleu no oe i ka waiho ana a hala hookahi tausani makahiki i hoopaa ia'i ko kuaana, alaila hemo mai, loaa kou kokua.
          Ma ia olelo ana au pela, he hohe wale ke ano, ua manao paha oe o kou mea ia e pakele ai i ka batari o Puowaina, a manao ae oe o ko wahi kumu a me kou mau hoa ka mea e pakele ai oe e ka hooio nui kiekie loa.
          Ina o kau kauoha ana i ka liona o ka Poaiwela a i keia mau pule ae, ina ua lohe pono o Kauai i ka uina o ko lae, ka mea nana e hoauhee aku na keiki omo waiu o Haleakala.
          Aka, ma kela mau olelo a'u imua o oukou e ka lehulehu, aole au e akena ana owau ka oi o ke akamai, aka, he poe kekahi i oi ae mamua o'u a emi iho paha, no ka mea, he haawina like ole i loaa i kela a me keia.
          A i olalau hou mai oe, ia wa oe e ike pono ai i ka hauna laau a Kulepe, ka mea nana e iliki aku ka alualu o ko puniu, holo wale ko poo aohe lauoho. A i amo hou mai ou maka, ia wa oe e ike pono loa'i ia Waiekeeke, ka hauna laau a Pupuakea, ka mea i oleloia, ua make aku la ka luahi ua kukai ka ila o Pupuakea.
          Olioli piha na amaama o ka makeke o Honolulu nei i ke koa J E H i lawe ia mai e Likelike, ka hele ka ia o ka puna o ke ko a lelo, anana a pulelo wale aku i ka ua mea o ka loloa launa ole mai e noho mai la i ka olu o Ulupalakua.
          A i pinana hou mai oe maluna ae o ke kikowaena o ko ka honua ume kaumaha, ia manawa koke no e lapuu ai ko kikala, a e pahu mao ole aku au ma ke kua o ka mea hewa i ka winiwini o ka pahi wakawaka.
          Maanei, ke hooki nei au me ka waiho pu aku i keia manao imua ou. Ua ae au i kau noi e waiho a hala 1 keneturia, alaila paio.
          Ke ae mai oe i ka'u wahi noi, nau no e uku mai ka uku moku, a lawe ae i lio maikai i kai o Maalaea, me ko imi pu aku i komite i ike i ke kapili moku, no ka mea, o lakou ka poe i ike a i maa ma ia hana, ina i haiia mai ka loa o ka heleuma, ka loa paha o ke kia, malia o loaa ka lonitu a me ka latitu o kahi a ka ihu o ka moku o olua o lalau, i holo ae ai ma ka lalani pelu kapakahi o ka hawawa, a hookui aku la ka ihu i na apana hau paa o ka moana Alika.
          E like me ka like ole o ka wela a me ke anu mawaena o na kai elua, aole auanei e nele ko laua puko ana. A i oni hou mai oe, o ko hana'na'ku ia pau poo pau hiu iloko o ka eke talena. I hewa no la hoi ka honua i ka lele mua, he hope ka ke Akua hana ana i ke kanaka.
          Ke haawi aku nei au i ko'u anoai onaona, i awili pu ia mai hoi me ka olu iniki hooipo o ka Ua Kuahine o Manoa i na keiki ulele hua. Owau iho no me ka wiwo ole.  S. H. KAHUKULA.
Ka Ua Kukalahale, Sept. 8, 1877

          Wai! Wai!—Ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau i loaa ka mana hookahekahe wai, mai na hawai aku o ke Aupuni, mai keia la aku a hiki i ka wa e hoolaha hou ia aku ai. Eia wale no na hora hookahekahe wai i ae ia ai: Mai ka hora 6 a hiki i ka 8 o kakahiaka, a mai ka hora 4 a hiki i ka 5 o ke ahiahi. O ka mea hoolohe ole, e lawe ia kona mana wai.  ROBERT LISHMAN,
Aponoia:  Luna Wai Nui.
J. Mott Smith, Kuhina Kalaiaina.  821 3t

WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
Loio a me Luna Hooiaio.

MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, a lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no, a he Notari Hooiaio Palapala no ka lehulehu.
Keena hana, ma ke kiho o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu.  (786 1y 827)  [51]

CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 3 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
763 1y 814

OLELOHOOLAHA.

          O KA mea nona ka inoa malalo, ke hoolaha aku nei ma ke akea i ike na mea a pau, he lio kane ulaula laeka, ekolu wawae keokeo, 1 hoailona ia ma ka uha akau P.E a ma ka uha hema D, oia na hoailona o ua lio nei, a ina o ka mea nona kela lio, pono oia e kii mai, me ka uku pu mai he $10 no ko'u malama ana i keia lio iloko o na malama elua, no ka mea, ua loaa ia'u ma ka la 17 o Iulai, 1877, a ina aole e kii mai ka mea nona keia lio a hala he umi la mai ka la aku a'u e hoolaha nei, alaila, e hiki no ia'u ke kuai i mea e hoihoi ia mai ai ko'u mau lilo, a ina aole pela, alaila, e lawe no au no'u, a owau ka ona nona ia lio. E loaa no au ia oukou ma Kapalama, mauka iho o ka pa hale kula o Keoneula. Owau ko oukou makamaka maikai.  D. Kahiamoe.
Kapalama, Sept. 17, 1877.  2t* 38

OLELO HOOLAHA.

          I na kanaka a pau e ike mai ana i keia; Aloha.
          MAI keia la 15 aku o Sepatemaba 1877, ua kapu loa ka lawaia ana o na ano a pau, ma ka waipuna, a me na kahe-na wai a pau o ka aina o Kapakahi, ma ka apana o Ewa, i ka mokupuni o Oahu nei.
Simona Kaloa Kaai.
Agena a Lunahooponopono Waiwai o ke Lii ka mea Kiekie Ruta Keelikolani.
Honolulu, Sepatemaba 15, 1877.  38 3t

HENEIKI KA AKA I KA OLU.
OLU O KE AHA?
OLU O KE KUMUKUAI O NA LOLE HOU
o ka Halekuai o
GOO KIM!

MALUNA mai nei o ka mokuahi Hawaii "Likelike," a me ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka."
E hoomaka ana ke kuai manuahi ma keia Poaono, a pela mau aku ma na Poaono a pau. Nolaila, e hele nui mai oukou e o'u mau hoa maikai ma keia la, e wae a ka mea a ka iini e lia ai, kiola iho "i ka a-la a mau a-la paha o Kaualeau," a e loaa no na holoku poni uliuli a halila, a me na kalakoa hou loa i ike oleia mamua ma Hawaii nei, na palu huluhulu a me na iliwai o kela a me keia ano, na kihei huluhulu nani loa akahi a ikeia, na makalena au liilii, kakau loloa ulaula, hinahina, uliuli a me ka poni, na mamalu liilii, na Lakeke keiki, a me na koloka hoopumehana o na kaikamahine liilii, a me na mea nani e ae he lehulehu wale. E hele mai i ike i ka nani o Aipo.
GOO KIM.
Alanui Nuuanu, ma ka aoao ma Ewa mai o ka hale polapola.  35 6ms

          E IKE auanei na kanaka a pau o kela ano keia ano, Owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke hai aku nei au ma ke akea, imua o ka poe mea holoholona ma Pauoa-uka nei, Honolulu, Oahu, ua kapu loa na holoholona, Lio, Hoki, Piula, Kekake, Puaa, Kao, Moa, Kaka, Pelehu, ke hele e hehi maluna o kuu aina kuai, a hoopoino wale i na mea kanu e ulu ana maluna iho. A pela na ano kanaka a pau e hele ana maluna o kuu aina, me kuu ae ole, a o ka poe kue i keia olelo papa me ke ao oiaio ana a ke kanaka haahaa mai kona la e puka ai ma ka Nupepa Lahui Hawaii, e hoopii no au e like me ke kanawai o keia Aupuni mai keia la aku, a e hopu no au a me ka'u mau keiki i na holoholona a pau i hai ia maluna, a e hana hoi me ka oluolu, a i ole, e lawe no au i ka Pa Aupuni ia mau ano holoholona a pau, a e lilo keia i kanawai paa no kuu aina, mai kona la e puka ai ma ka Nupepa Lahui Hawaii. Nolaila, e hoomanao e na hoa i keia, a e malama hoi i pono ai. Me ka mahalo.  MR. I K AIAWALE.
Pauoa uka, Honolulu, Oahu, Aug. 29, 1877.  35 4t*

EIA KA POMAIKAI E NA MAKAMAKA.
E NAUE! E KIPA!
KUAI MAKEPONO LOA MAANEI!
HE KUAI MANUAHi!

KE KAHEA aku nei au i kuu mau makamaka a pau o ka olu o Makawao, e hoopulu mau ia'na e ka Ua Ukiukiu, mai ka apana o Hamakua a hiki aku i ka apana o Huelo.
Ua wehe ae nei au he elua mau Halekuai Lole nani, hookahi ma Haiku a hookahi ma Makawao ponoi, a e kuai aku ana me ka makepono loa ia oukou e ko'u mau makamaka, ma ke kumukuai haahaa loa i ike oleia mamua.
OIA KO'U ALOHA IA KAKOU IHO.
O na lole nani loa e kupono ana i ka linohau ana o na Keonimana, a me na kahiko kupono no ka hoohiehie ana o na lede maka palupalu o ua aina ua kaulana nei, e hoopakika aku ana au i ke kuai ana ma ko'u mau Halekuai. E kipa nui mai oukou me ke aloha, e ike pono i ko keia.
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
a me kona mau Halekuai manuahi. He ole ka lohe pepeiao, o ka ike maka ka pono. Owau no me ke aloha.
36 3ms.  C. H. DICKEY, (Kale Kika.)

NU HOU! NU HOU!
NA LOLE KANE
NA KAMAA KANE,
NA KAMAA WAHINE.
NA KAMAA KEIKI.

HE MAU waiwai hou loa keia mai Kaleponi mai. O na kamaa ua hanaia e na kumeka kamaa o Kaleponi e ku ai i na kanaka nunui a me na keiki liilii.
E loaa no na waiwai ma ke kuai makepono loa. E hele nui na kanaka e nana i keia mau waiwai mamua o ka hele ana'ku ma kahi e.  CHAS. BRENIG.
Kihi o na Alanui Nuuanu me Marine.  36 1m.

Puehuehu, Kaiopihi.
KIKAHA KA IWA I NA PALI

ANO IHO nei no ka huli hoi ana mai o Ake mai Kaleponi mai me na Waiwai he nui wale o na Lole Hou Loa o ke ano Nani Makamae, i kuai ia'ku me ka haahaa loa no ke dala kuike. Nolaila, ke pahola ia'ku nei ka lono i na kanaka o Kohala a me Waimea, ke hiki aku i ka
POAONO, SEPT. 15,
a mau aku no Ekolu Pule, e kuai aku no maua
I na waiwai!
ma ko maua mau Halekuai ma Puehuehu a me Kaiopihi.
NO KE KUMUPAA A MALALO IHO.
I akea ai kahi no na Lole Hou. Aole maua e hoolauwili a wahahee aku ia oukou, aka, e haawi aku i ka oi o na oi! I ike mua oleia maanei mamua'e. E malama i ka oukou mau dala, mai hoolilo i kekahi keneta a hiki i ka la e hoomaka'i ke kahe ana o keia wai,
KUAI HOOPOHO!
Alaila, e hele mai hookahi, e hele mai no a pau loa, a ike iho i ka oiaio o ko maua puana, a me ka makaukau e kuai.
I KE KUMUKUAI I IKE OLEIA MA KOHALA!
E hamama ana na Halekuai i ke kakahiaka nui, a e pani ia i ka napoo ana o ka la. E au! E au!! E na kane a me na wahine.  AKE MA.
36 3ts  KOMO, Lunahooponopono.

E. STREHZ,
[AILUENE]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

AINA HOOLIMALIMA.

AIA kekahi aina e waiho ia ma Kalihi, aina paha eka, he aina loi kalo, ua makemakeia e hoolimalima aku ka mea e makemake ana. He aina waiwai nui keia no ka poe e makemake ana e mahi. E loaa ana ka wai i na manawa a pau. E ninau i keia hale pai.  21 tf

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUAHI HAWAII
LIKELIKE!
KAPENA MARCHANT.

Poalua Sep. 11, 5:30 . . . . . Kaapuni ia Hawaii
Poakahi Sep. 17, 5:30 . . . . . Mahukona a me Kawaihae a huli hoi mai no
Poaha Sep. 20. 5:30 . . . . . Kaapuni ia Kauai.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Lahaina a pela maluna mai . . . . . $5.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makana, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.00
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 8.00
Uku kaapuni ia Kauai . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma a Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole koena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ua hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine.  (891 3m) 14 2m