Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 38, 20 September 1877 — E kaupaona pololei i ka makemake o ke Kanawai! A e hooko ia ka Pono ina haule mai na Lani. [ARTICLE]

E kaupaona pololei i ka makemake o ke Kanawai! A e hooko ia ka Pono ina haule mai na Lani.

E k.\ Lrs'Anoop««Nor<-»N*o : ;— Ua knliuna uti i kc kul ina o kau |o pi, u ii;i iiiuoli i kā piuma ;i<\ lio ki:.o

kona i makaukau i m» \v;v a oau e Imok.wiw.i no-ka lehuh-hu. m.i n,i kalai nia- ; aao kujKino » kt la a iui» ko:a an > c ulu uuii aua maloko n< i o ua | .> '.i «> ko kakou ; uina oiwi, a nn' ko \v;jiio aku, A no ko'u haomanao i kiia inoa. i;a ulu uo ko'u inauao kauiailio inaloko o k -k.:hi kolaiuu o tca kakou j», [a. no na moa e ; pili ana i-kokahi kumu nune nui i ala'o r»awuon-a o ka lvhu!thu i :;a )a i hala iiio mi. a h ki mai i k;ia. Aoiio pah i k.inaka o a1 o n-oho an 1 inaloko mai o na {hmī o koia aupuni i , UOOU(.k» nui a i hoouiao|>opo j iiia Ju>i i k»aao oka uoiio'na o-ko kakou i ihui liki-» 'ia mo oe o Mr. Lunahov>{K>no{)ono ; h lio oiaio. ua hoike man oo i kot» manao ma ' kt*i' « aJoha ma kau mau hana no ko kakou jH»njaikai: a noUiia, ua mao|K>|H> iā'u, aolo no oo o hikiiolo ana ko holuho-1 lu ilio oo i k< iā «ahi m*n*o

I koia m:vu la iho nei. ua hopn ia ih<> la kt*k*hi m»u k»nc Hawaii, a uu> kt*ka hi tnau w*Uinc iiwaii, o ha ntakai o ko .Vununi, a Uwe ia i:nua o k.i Lim.ikAuawai Htx>malii, hooko!ok<>ii»i.'i :t lv>oj»a! ih, no ka hewA «(<>? m <h, (im**kol«>hr k<* »n,> nui.) maUlt> <» ka man«. o km Mokun* XIII o na Kat>»«-*i K.tr,vnu« o ko kukou *ujmui ih'i 1* Mr LniiHhv>o j«nojxvio: o k*U ;* mc k.->;i {.;iu\vaj i aloh* 10 i k<>ua Ul) ii. mmli- no i tu i< ku Kwtrt an* *> iia koui 1n.1i1.4i-' )>iiM i kn loi»t> Nim\u u» k.« n j*].« ic> !i.": * ,»->> B,t hvH J».»;!.♦ < l>t !» >••. k,»:u • pu *Q* ni4 ia kii!.>:iu htv>K.4ii! \< ■' O ka h«>u> ī.i a:ia «' 1 k<- ** h.i*ok«i* *nai.,v »'.4 110 i-, k'.nuu hvK»ru*»".ij V lln ,i,..«kH'»ic U >i 1 kf k'Um» o k» i.ti|i i Ok«u :i Ui:»* h L ><.« : t :« a v rkv mv *.»'iu iiiMAiui. |w u ih> k&OMMUna >« m& kihi * |uii o ko k* «in« 00«, (imi im rh•«>«».,;) v niAi. • k« kiiwhii* u<>4 #u 1 t* hsu *■. « kv>u».i> pu uw> n« v>j»4v>, n* ki«o hoi 1 miuiAo u h< hi

lihST, a b« o a bo Uh lahai a K&iaemi &S a wa,iho iho tae ka oialuhia. 0«-ai k ? Ae ! Owai ka Hawuii oiuio e hiki ke kaeoa ae no koaa lahui isa o ke ano keia o ka poh«'na ? Aole hookahi; a aole loa no. Ua ulu oui ka noho ana o ti;i kaoe me na wahine i hoohui k elike nie ke kanawai; aua uee paf>a niai nei a komo iloko o na ohana i nofto maluhia, a hoea loa'ku iloko'o na anaina kula a me na anaina haipule, Weliweli! iieaha ka hopena ina e mau loa'ku ? Hookahi no hopena ! Oia ka nalo loā ana o ke kana wai mare, a nolio alii iho la ka hewa nu malima oka pono maemao. Mahalo ! i neia hoeu ana o na mana malatua maluhia oke kanawai. E Mr. Lutmhooponopono ; o ko'n manao oi.iio keia kekal\i aoao o keia ninau, a aohe no paha inea nana e kanalua ; no ka mea, o ka 1 noho pn ana o kekahi kane me kekahi j wahine i inare ole ia, he hewa 'ia., no ka j mea, o.ka. mua, ua kue i ke kanawai o | ke Akua, a o ka hoi>e, ua kue i ke kanaj wai o ka aina ; ija papale lualuhia hoi o j ke Uanaka. j E hoao nni ia a ika;ka e kinai i k«ia j noho'na haumia i pouo ai. Ae ! Aka, e | Mr. Lnnahooj>oiio|>oiio; ina e mai ke ki- | no o ke kanalea, aole ]>ono o ka liaawi ana'ku ika laau a |tau kona ikaika i i liookahi manawa e inu ai; aoie hiae oluolii a maaliilii ka mai niai koua kiuo ae; j aka,.e liaawi liilii nku nie kn ku]H>Do, a ! |«-Ja e olnolu liilii inai ai. a hiki ika |ia- | Ukana aua. Pi*la no ka'u hoohalike ana :' kv.ia nua. Oke kii ana ku ike kane a i'iue ka wahine i n.iho pu he niau makahi loihi a loaa tca ohana nui, a kauo hele ! n.i;.ii a hiki iuiua o ka Ahahookolokolo, hookaawale ia ko laua nolio pu ana, inokuahaoa ka noho'ua o nu keiki, a hele wal«' me ka makua ole, ke inanao nei au, aole loa he walii e hiki ai ke apono ia. Xo ka mea, e nlu mni ana ka ninan: nawai la kela inau keiki ? Ua hoole ia ka uiakuakane ana a me ka makuahine ana oko lakou mau makua eke kanawai, a mamnli o ko laua htwa, r.a nele ilio ]a lakou ika makna olo! Aloha wale na keiki hewa ole i hookaumaha ia elikeme keia. Aole anei i kau aku nialuna oke Aupuni ka hana o ka maiania ana ia lakou ? Ke manao nei au ua kau, u e pono e hooniakaukau mna ke aup:ini no ka inaiaina ana i ua keiki kauiehai o keia ano.

! 0 kekuhi kumu nun.e nni e Mr. Lunanōpww, oia no fc*ia : Ua hopii ia he.man piia o keia ano, he ?mu Hneii ' Puiioi ic le 7io, ua luwe hele ia mai uia ' 'ke :ila.uui mai na wahi mamao mai o laiii lau ana i na keiki, a waiho malie ia iho i la.na heu*a loliulehii wale oia ano hooka- : iii no ma na poiii kokoke o ke kulana- ; kauhale nei! Xo ke 'aha ia ? No ka : manaou anei he kokoke wale no ke kii iaku? Ina }M la, noh loa ia he m*onoo : E hoj>tt i ka hewa ke hewa, ina na !uatnao a kokoke (inlia

; oka makenmke bkc kapawai, okō : kauiiko, aiea. a hiki mai*i keia imnawa a n e kakau nei, aolo Kwi i hanaia keia : hana me ke kauHke. Xo ke aha ? wahi aka ninau. Xo ka inea, mawaena oka iehuk'hu e noho nei maloko koke inai nei no o keia knl;ina'-.a"ihalt\ ua noho loihi he niau makahiki iniua o ke akea a iniua [H>noi o «m inaka o na kahu kanavr.ii, he leholehu wale o na Uawaii a n»e na Haole me na wnhine i man» oleia : ua ulu nui na ohana nni ti l.'hnk-hu na kei ki, av>!e loa i u-a ia e kii a'.u a iiopu no hi iiewa n ke ano hookaiii o kel i jk*< Jl iwaii ilihune !■ kauo huhiii |Iu i.i mai Ia inai kahi mamao mai. Kufumaha io no ! Ae aku e noho he mau imua ponoi o na niaka, e haihai i ke kanawai, e lKK»maamaji a e kanu i keiahua malili maloko o ke kiha|tai a hala ua inakalilki he 3v> a 40. alaila kii »ku m» na la|a e haihai ai iue ba Kai nor» v kii ma ke kumu a ulaa'e, alaila ]iau ka

uluana. E Mr. Lnoahooponopono: like nii« ko'u niāhaio nui 110 k* h<tuo i« nna p ki- . iwi i kei« howa uui, jvl* hnka nui o k»>'u liii nu-ko'u ni ui oiwi iliul»n!:i, tio k«"k*ui* o kvtH kanawiii iuaUihh v > 1.,k0u w;»lf tu». ;i w liho w«ii«> i n.» iiik«y>k«>o h »o!iiau ;iku i ko lakon nuk«»tn.tk«< o k;i tu» a o IhMiilu h«>u i k<>i« *n«>*no k.ikaiU- . k>* Ho hAin* ko k»>i* h*n* «n* |*»la, 01* kot* "K«u kaj*kahi k«: kana W.k) . > nvik« h 'W;» k.i hooloihi w.\lo ana'ku '■o i k,-» I k^ni\ī!io an;w *k*. he >>i- : ,0; t> .; k« :v * «• ak> a'»a au o k* k.uu.Aiho ni.ii o k.ihi jxv. * h.»ik«» ao i ko :*H' , «i m.iiiAO 00 *?)«< «tui«> ka nukouMk«> o k«>ia uunao K k»i aku v h.»J *,t IA 2<»<kO.l I.T | |||v« j» Jt*h>lii h;l W«M> f« ii>«» u.tK«iu,.i>iu:io :wt, a h.Htk*.«i kv k.i j>u *»« iiu .i.4 o kf kanamai n > k* h. w* h.H>kahi. a n* k< katt*w*i «• k*>i;«otM m*t a«*l«' o k* hr;uh<4<i i 0* waiu uibu> m- hAahaa, a utak«3 ia . w«uwat hoofeam4MtHi uk* Abo k« i«m«

o&wa, «a o'akaa ka ulu, a e poao e hookmi alū & helelei lakou a paa, ae ka wae ole. Keia ko'a raaaao a'u i boao ai e umi ao]« tiae e oalo a hookaa okoa aa e puka'ka nei; a me be la, ma ka'a hoomaopopo i tRa i ka belebeleua o ka lehuleliu iloko o kōia maa k, aa hiki ia'o ke paana'e, Ho ka o le ka'a e pnhl nei, no ka lehulehu qae ka maaao lokahi." Owau no me ka iwiwo ole, Kahkīna Kelekona. } Koa, S&p. 17, 1877. v

Ua o!uplu_ niakou e hoopuka i ka palapala a k«a makamaka maluna iho, no ka mea, aia ma ka ha(ia hope okonakalai manao; ana kekahi inaoao i laulaha mua ia iwaeaa oka lehuleha; ht> niHU manao kuhihewa nae ma ka makou noonoo ada, a uia ia mau manao ua alakai newa 5a ka noonoo o k<>kahi poe. A ina keia mea, ua wehe ia ka puka no makou e kamailio ai tua keia mea. Ma kahi a ka makamaka e kamailio ana, me he mea ia* he mea hou keia a aa luna hooko kaaawai e \ajKii nei, a me he mea la hpi, he„haua uluulu keia i hapaiia me ka huhu,iuole pela ko niakou 'manao. Ke nei makou, ina e nana ia na lioike iio ka Oihatia Hooko Kanawai imua o na Kan Ahaoielo o na kau i hala ae, e ikeia no, o ka hoopii ia a $te Li ia o ka hewa nioekoiohe, aole ia he nwa h«u imna o na Aha o keiaaupuni. Ua hana mua ia no keia mea. A ina e lawe kakou i ka olelo nane a ka makainaka, hemea hiki ke puana iho, —ua lapaau rn«a ia no keia mai ine na laau kii]K)no. oka mea hou ma keia hana ana, oia ka huhii loa o kekahi poe ; aka, ua kamailio makou no na kmnu o ia hnhu ana m*. kekahi kolamu e ae o keia pepa.

Ua himilio ka makamuka me hemea la ua piha loa i k<> aloha no na keiki }hx> ole a k( j ia poe moekoloh» i laweia iinnao ka Aiiahot>kolokolo, me ka i una il aohe hewa ona keiki," Pela io no. He j>oe i aloha ifi kx*la jv>e keiki e na iuea niuikai a pan. Aole nuilnna o Likou ka hewa o ko lakou m ikua. Aka, ua lilo ka hana hewa o na niakua i inea e poiuo ai na keiki. Aloha wale ! Aloha nui na keiki oia ano ! oko lakou poiao, oka i-ha ana ia o ka poe liala ole inamuli o ka hewa oka j»oc lawehala. A ua lik^

j ko niakou inanao me ko ka hoa'loha ma ia niea. Aka nae, ua i»ciina iua hoa nei kekahi poe keiki. Oia na keiki aka j>oe i mareia a i liaalele i<n. Aia no jwaena o ua poe nei i hopn ia na keiki a Jakou i I loiui maklo oka berita mare. Ua haa- j lele ia kela y>oe keiki e noho makua ole. j A pehea la ka manao o ka hoa no ia poe | keiki |>ilikia ? Na wai lakou e malamaP Ma hea kahi a ka iuana kanawai e haawi ai i kona hooponoana? o nakeiki j>oo ole anei ine na makua moekolohe, a ma o na keiki anei o ka |n>e i maivi», j ine ka makuakane, a .makuahine |«ha, i i haalele ia e kekahi aoao iloko o ka U»rita j mare ? Ua m iO|M))>o loa, aia ka |K>no i i ka aoao niamuli oke kanawai. Eia ke- i j kahi, o ka hi>pu ana o ua }>oe nei i na i I keiki a lakou a halihali j>u i ka Halewai. | aole i hanaia |>ela no ka neW i na maka- j

nani»«' inulama {wno ike keiki ni!» ka liille. Ak;i, oka ni;j;ilea ia oua (>oe inakua nei. e l;u\v pn i»nu nie na keiki i inea <e aloha l;i nmi ai iakou. Ma kalu a ko inakou mak;unaka e kamailio ana no ka hopu ia o na haole e haih ii nei i ke kanawai, ua likt* ko tnakou inanao nie kona. Aka, alia kakou e i ka olelo, "ua k.i hoofko aua i> kt' kanawai." E k.ili iki kakou ■< e nana |»ono i na hana o keia iuim» aku. Ua poiio na hana o k< i* \rA, a he lana ka nianao e jxmo ana no uia keia hop? «ku L H