Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 40, 4 October 1877 — No Christopher Columbus. [ARTICLE]

No Christopher Columbus.

; ■ Hm ī4. Ho nui na kanaka i lawe ia mai e Coluinbus maluiia o kona mau moku. 0 kona manao ē knkulu i kulanakauliale kahi kokoke i ka pa kaua o La Naviilad. I kona ike ana wa pau ia pa kaua, a ua make lioi na kanaka, o l ike me ka mea i hoike mua ia, hoopau I ilio la oia i kona nnnao e kukuhi i ke j kulanakauliale ma ia wahi. Holo hou j aku la na moku & i Monto Christi; a koho ilio la o.Ci)luinbus i kt kahi walii | e A\-aiho nna he kau ikolu mile ke kaa-1 wale mai ia aua nkn. He kulaua mai- ' kai ia no ka nolio una o kanaka. He j momona ka aiua, he nui ka ia, a he, maikai ke at\a. Mauka aku oia wnhi, he ululaau e paa pu ana, a he kahua maīkai ihl 110 kekahi pa kaua. Ua oli-! oli nui na kiinaka maluna o na moku i i ka \va i hookim ia i lakou e hele i uka. j No ka loihi loa o ko lakou noonoo «uia i ua hohouo na mōku e like me ka hoho- i i|o o na hale paahao. O na holoholo- i na kekahi i i ka Me ana iuka. j l'a lu>onoho ia ke kaliua no ke ku-; lanakauhale, a hoomaka iho la na nv*a ; a iwi o hana. l'a kukulu mua ia he luakmi. uiaila lu> haie tuvihu waiwni, • alaila ka hale o ka Aviimaral.v O na hale aapwui, he man hale |«ohaku;4o na h »le o na kanaka he uiau' lial*» laau. O na llikiui e nohoi kokoke aua, o !«• i kvni kekahi i kolua i ka h&ua atu& i ■ na haie, « u,i ha««i nnu ik> hoi lakoU »l ai. I s k*pa aku o Cv4umbu& in o IkiWK maumli o k« iuoa o |o> i ua Menwhine. S Aoie i kupouo us wea w « k* | ran»v\o. AoU» no lioi i kupouo ka «i ] i'* kaiuaaiua ia )ak«.>u; i <uik> iwuiilHii ;ho U na haol*. Av>4e i bikiv*w« ko j hvM, A he pi'»*» M.k 'UO hos, a uiL >ho ta ka hakaL» xua hbi|iii ō lakou. I l * m*a no ke kaumaha o kv> i hu» mau»v> ka ta o ! kaua. Ta mauao <v>a u« Ioa« i m i n*k* ke c«U * Kmia la kv4aitifU4a \ j aiu i ka iivMur «nalu4L o i»a | w>4u V».o t is v \

L li l ininrynr . ■ i e hoouna aku ai, a 'nammooU e hoohoka ia ana ka mafe*d o n& lii. Manao iho la oia e ihii i mea e ho*yli aku ai malana o na moka. Ua olelo mai sa Ilikini & pau, he gula aia i ke kuahiwi kohi i waiho ai. Nolaiia* i ka wa i paa ai ke kulanakanb*le, ua hooonai» kekahi poe e imi i ke gula. £lua koa hopo ole n * mea nana i alakai i ka poe imi gula. O Gorvalan ka inoa o kekahi, a o Ojeda ka iaoa o kekahi. Elua la o ko lakou maki ansf me ka ike ole ia o kanaka o ka aina. Ma ka.pQj> ka la elua moe iho la na Paniolo ma ka piko o kekahi mauna kiekie. I ke ao ana ae, ike aku la lakou i ka aiua naui loa. Ike aku la lakou i na hale, na kumu laau a me na waena i kaxk«ja. O Ojeda a me kona poe, na hele aku lakou ilalo a i ua kauhale, a ua hookipa maikaiia lakou. Ua manao lakou e loaa ana na kulanakauh&le o ke ano e like me ka mea i oleloia e Murco Paulo; no ka mea, kemanao nei lakou he apana keiano Asia. Aka, o 1 np kanaka, aole kapa, aole no hoi i ao ia 0 aole no hoi kulaaakauhale nui. He mau muliwai e kalie ana mai na kuahiwi aku maluna o ke one, ua hele a hu- ; lali ke-<)ne me ke gula. Ua ohi na llikini i na hunahunā gula a me kekahi mau apana gula iloko o na pohaku, a lawe mai la i na Paniolo e kuai ai. - Manao iho la hikou ua loaa ka aina o na lua gula; nolaila, hoi aku la lakou ia Columbus & hai aku la i na mea a lakou i ike ai. O Gorvalan, ua hele oia n;a kekalā alauui e ae, a ua hoi pu mai no oia me ke gula. Manaolana ilio la ka Adimarala, a manao ia he wa kupopo kela e noihoi aku ai keknhi mau moku he umikumamalua i Sepania, me ka moolelo o na mea i hana ia e ka poe i hoonohoia malaila. Avlc i pau. E na kamalii aloha. Ua kakau aku au ia oukou i kekahi wa i hala fiku nei, no ke kaikamaliine hoolohe ole, a i ka pule i hala iho nei, ua kakau au no ka hewa o ka hoolohe ole. He nui Mfale na kamalii hoolohe ole ma keia aina. Ua makemake au e kokua ia lakou ma ka hoike ana aku i ka ehaeha a me ke kaumaha o ka hua e loaa mai no ka hana hewa. E hai aku no au ia oukou i ka moolelo o kekahi keiki i hoololie ole i kona makuakane a uie kona makuahine. O Bennie kona inoa, a e noho ana oia ma Nu loka. Hoouna aku la kona makuakane iaia i ke kula, aka, ua mahuka mau oia ma na uwapo e pajini ai me na keiki ino. Malaila oia i akamai ai i ka aihue, ka hoopuuipuni, a me ka hoohiki ino, a lilo loa iho la oia i keiki lapuwale loa. ole oia i manao aku i ka hoopai aua a kona makuakane iaia, a i na waimaka helelei hoi o k'ona makuahino. Ua makemake loa oiae kmiwale mai ka home aku a me ke kula, nolaila, olelo iho la oia iaia iho, e mahuka ana wau a lilo i kanaka holomoku, alaila, e 1 huuoli aunnei au ; no ia mea, ua puoīo j ae la oia i kekahi mau lole iloko o ka J hainaka, a ma ka po, i kona mau maj kua no e hiauioe ann, holo aku la oia 1 e like me ka mama i loaa iaia. Ua | hele wawae oia i ua po nei, a uie keka- ; hi la okoa ae. luia i hiki aku ai ma \ lvahi kepa kanaka no na hioku, ua hoao | oiu e kopa ia ma ke auo luiiia, aka, ao- ; he mea nana i makeiuuke mai a manao ; I īuai la hoi noua. Ua pololi oia, aole ! ! hoi he mea i haawi mai i ai nana. | K<ikolo aku la oia maloko o kekalii i ! l»arela, a uwe ae la, me ke ,ike uui ana i e lioi hou aku i ka hoine, aka, ua hila- ! iiila oia i ka hana aku pela. Ua aka- j ; aka mai na kamalii iaia. Mahope iho, | I lawe ae la kekahi kaj>ena iaia ma kona ' j moku, no kekahi hnukai hoiouioaua lo- i j ihi Oiai he keikikane oia, a he lima i i ! maa 010 i ka haua, ua loaa iaia he ma- j i nawa pilikia hv* malaila. Ua hoomae- I j mae oia i na pa, kokua i ke kuke. a lie ! i k uwa iuaa uo kela a me koia moa. He j j ai ino h« kaua e ai «i. a uuy* luu lua i ; kahi iuoiiK) ua walii lU'imie ih*i, 1 he x»ahi hululuihi walv no koua e > , ai nia kela a iuo keia wahi o ka uioku. j Ua kahoa akn »a iuf>a a }v<u iaia ma na | inoa iuoi a na hoiuiaukuiki mau aku I : b »i na loiua iaia. j j Ho pineiniie ka «w ana o na J»iki j . uei i ka po lue ka malama o U niau, j i laia e ln*\m*ttao ae ai &o kona kowe a j ; me kona wau mako* Aka, ua waa kia f oia iua ke ano o U ola kauwaha a*a. % j |iaa lilo K>a uta he k«tkt iim» mlm, * hk« 1 ua luina kahiUv Makmi mh mm i j ioo oia i b*k> ai no ka aka. aia ito ka o k» Ak«a • |beJ» aaa maluua o k*ia k«ikū mU hoopaa aaa i k«>ua «aa« ter«a a pa«. £ j hiki iuai «na ka h*uao lo«a ia. < . 1 k«*kahi (,v l*x\ko«H> wiai aM ik>&o I o k* a« a o kwkahi «ok« ka« i ua, a f U«m pa hwu a»a ota i UUki I m«ku * 90 »<> Mk a h* m»i4« , t« i |v»o ix ima. I H*» nui kia k* i bcie aka i»a»a I i m ka»ak« |vn«* ka i k\> la» ,

a mawaen» oia o wk 4mmi w+i kekahi, kelakei ki hooiohe c&e>. IUa hookok>koio ia oia, ava ia. Ua k&u ia ka hoopai nwa eliiama - h Ua hiki anei ia oe ke hoomaopopoi I» sui.oke kaamaha o kek ma&iak&ae a me ka maknahine, iio Ima ini hele aku ai i ka halepaahao e ike i ka keiki ia Bennie ika la mamua iho o kona li ia aoa? Auwe! wahi a Laua, ina o maua k« make no ka maoa keiki. No ka nui o ko lana pu mai ka lehnlehu apau me laoa. 1 Ua li io ia no i» ! O keia iho ia ko Bennie hopena ma k«ia ao. Aia aku la kona. uhane malalo oka mala ke Akua Nui, a Oia no hoi kai 01010 mai, "E hoolohe oukou e na kamaiii iko oukou mau makua.