Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 45, 8 November 1877 — Page 3
NA ANOAI.
Ua loaa mai nei ka lono ia makou, e hele aku ana ka Hooilina Moi Liliu, i ke kaapuni ia Oahu nei, mahope aku o ka hala ana ae o ka la hanau o Kona Kaikunane Moi. E hoomaka ana ka hele ana ma ka aoao hikina nei o ka mokupuni, a huli hoi mai ma ke komohana.
I keia mau ahiahi, ke ike mau ia aku nei na keiki kakeleke waapa o ke kaona nei, e hoomaamaa ana i ko lakou mau a'mi ma ka hoe ana, no ka la uniki mui e hiki mai ana o keia pule ae. E hooikaika nui i lele ka ulu o na lima no ia la piha kanaka.
Ua haule mai la na paka ua e hooma-u i ko kakou honua papaala mai la mai o nehinei. A i ka panei nae hoi ke koikoi loa ana iho, a ka kelekele no hoi na alanui o ke taona nei. Aka, ua puka mai nei ka la i keia kakahiaka me ka molaelae, aole no e amo a kuehu hou mai no na alanui i na lepo.
Mamua ae o ke kau ana o ka Moi iluna o ka Marion, no kana huakai no Kauai, ua hele mua aku la Oia i ke kakele waapa me kekahi waapa e iho, mailoko aku nei ka hoomaka ana a hala iwaho, a i ka huli hoi ana mai iloko nei, ua oili mai la no ko ua o Kaulilua waapa, a ua haule hope loa aku la kona hoa, a hiki wale i ka pili ana mai i ka uapo.
Ma ka halawai i malamaia ma ka hale paikau i ke ahiahi Poakahi aku nei, ua hooholo pono loaia na mea e pili ana, i na hana hoohauoli no ka la hanau o ka Moi e hiki mai ana ma keia Poalima ae, oia hoi na heihei waapa a me kekahi mau hana e ae. A ma ke ahiahi ana iho hoi o ua la la, e malamaia ana he anaina hoonanea ma ka Hotele Hawaii.
Ma ka auina la o nehinei, ua malama ae o S. U Maikai i paina luau ma Kaholoakeahole no ka hoomanao ana i ka la hanau o Kaiwaokalani ka laua kaikamahine me kana wahine. Ua lehulehu na makamaka i konoia ma ka papaaina, a ua maikai a lako pono na mea i hoomakaukauia.
Ma Kapaakea, Waikiki-waena, i ka auinala o ka Poakahi aku nei, ua loohia iho la ka poino maluna o Kawaihaku, mamuli o ka poha ana o ka pu kaupoohiwi a nahaha liilii, oiai oia e noho ana i ke ki manu. Pomaikai nae aole i lilo aku ke ola makamae a ke Akua i haawi mai ai ; aka, ua loaa no he eha iaia ma kona lima akau, mai kekahi apana liilii mai o ka pu i ka wa i poha ai. Nolaila e akahele no e na makamaka ma ka lawelawe ana i ka pu.
Ke holo mai nei ka hana o ka mokuahi o Kapena Hopena e kapiliia nei makai o Ainahou, a he kii nani kona ke nana'ku. O kona loa he 20 anana a oi, he eha anana me ka hapa kona laula, he 10 kapuai kona hohonu. O kona mau Enegini mahu, aia i Kapalokiko kahi i hanaia ai i keia manawa a ua kokoke e paa, a ina oia e hooholoia malalo o ka mana o ka mahu, he 8 mile ka averika o ka holo ma ka hora hookahi. O kona nui he 260 tona.
Ma kahi no hoi o ka hale pau ahi i ka po Sabati aku nei, ua lele ae la kekahi mau huna ahi a lapalapa aku la iluna o na ha niu maloo, o kekahi kumu niu e ku koke ana. Ia manawa no i ike ia aku ai kekahi kanaka opiopio e hoao ana e hoike i kona wiwo ole, ma ka pii ana ae iluna o ua kumu niu la, a iaia i hiki ae ai ma ka hapalua o ke kiekie o ke kumu niu, ua kukaa iho la oia i ka poe o lalo me ka leo nui, e haawi ae i ka bakeke wai iaia, me kona manao paha e pio ana iaia kela ahi i ka lewa maluna ae ona. Aka iala no e walaau iho ana, ua hiolo koke iho la ke ahi maluna pono ona, a me he mea la ia manawa, ua haalele koke mai la kona mau manao koa iaia, oiai aole i emo a noho ana oia ilalo. Ina la paha o ka hoopaakiki loa ae i ka pii, me neia aole nele ka loaa iaia o kekahi poino, mamuli o ka manao hookela wale ae no pela.
KE KANAKA ME KA LIMA I HOAILONA IA I KA HAO KUNI.
Aia ma kekahi wahi hale inoino ma kapa o ka moanawai Eleele, e noho ana kekahi kanaka, i ike ia ma ka inoa o Kapena Ionatana Walekera. He kanahikukumamaiwa ka nui o kona mau makahiki i keia manawa, he ohana nui hoi kona, a ke noho nei iloko o ka ilihune. I kekahi manawa i hala aku nei, ua hoiike aku oia i ka mea kakau o ka Nupepa Pou o Kikako, i ka moolelo o ke kuni ia ana o na hua palapala S. S.—no ka aihue kauwa—Ma kona poho lima akau.
Ma Pene secola kona wahi i noho mua ai, a iaia i hoao ai e holo hou aku ilaila maluna o kona moku ponoi, me ka iini nui ana e hoopakele mai i kekahi poe kauwa kuapaa e hooluhi wale ia ana malaila, a he lawe aku hoi ia lakou ma na mokupuni o Bahama, a malaila hoi e loaa ai ia lakou ka maha, aka, aole i holopono ia manao ana ona pela, no ka mea, iaia i hiki aku ai ma ka Muliwai Kaikuono, ua hopu ia iho la oia he pio, a hoihoi hou aku la ma kahi ana i holo mai ai, a ua hookolokolo ia, a mahope iho o kona ahewa ia ana, ua kau ia mai la na hoopai maluna ona, oia hoi, e ku oia i hookahi hora maloko o ka umii, e hoailona ia hoi kona lima me ka hao kuni e hoopaahao ia no na la he 15, alaila, me ka uku hoopai hou he $150.00, a ke kaa ole keia mau dala, e hoopaa ia no oia ma ka halepaahao, a hiki i ka manawa e kaa ai.
Ua hookoia keia mau hoopai me ka ikaika maluna ona, aka, ua aie nui hoi oia i kona mau makamaka ma Makesukata, ka poe hoi nana i kokua aloha aku iaia, ma ka hookaa ia ana o kona uku hoopai. Ua lilo keia moolelo i mea e hoouluku ia ai ka manao o kona lahui, me ka piha i ka inaina, no keia mau hana hupo a ka poe makemake kauwa kuapaa. Ua helu pu ia hoi o Kapena Walekera me kona mau hoa'loha, oia hoi, o Gerita Samita, Ioane Barauna, Garisona, Pilipo a me Witera, a o Lilia Maria Kamalii hoi a me Kucaretia Mota na lede iloko o ia huina, a ua olelo ae oia, ma oia e ike aku i kekahi mea o lakou i koe e ola ana, alaila, ua makaukau oia e hele mai keia ao aku me ka maluhia.
Nupepa Kaleponi.
KA MAKE WELIWELI.
Ma ke kakahiaka onehinei, ua loohia mai la kekahi haawina ulia manaonao, ma ke ala hao e moe la a hiki i Nineta a me Waleka, he lala no Geremenataona a me Norisetaona o ke ala hao o Helaheluana e komo aku ai i kahi hookio. Mamua iki ae o ka hora 9, ua ike aku la o Henry Stout i kekahi kanaka i hoopoluluhiia e ka waiona, a e hikaka hele ana maluna ponoi o ke alanui holo kaa ahi. E holo mai ana no hoi ke kaa ahi ia manawa hookahi, a he mea maopopo aia kela kanaka iloko o ka poino weliweli.
Kahea aku la o Stout iaia me ka leo nui, e haalele aku i ke alanui hao, a e hookaawale ae ma kapa, aka, aole loa i maliuia mai keia leo uwalo, a eia hoi ka lalani kaa ahi ke holo mai nei me ka ikaika aole i kana mai.
Ia wa no i lele aku ai o Stout a hopu aku la ma ka lima o ke kanaka i hoonaaupoia a hoao ikaika mai la e hookaawale iaia mai kahi mai o ka poino. Ia wa iho la no i hoomaka ai ke aumeume ana no na minute eehia, i hiki ole i ka poe a pau i ikemaka ke hoopoina. Huli ae la ua kanaka nei, a hopu aku la ia Stout me ka ikaika a me ka puliki paa loa ana.
No ke sekona hookahi a elua paha, ke auume nei laua imua a ihope, a oiai hoi ua oi aku ka ikaika o ke kanaka ona, a hoohina iho la ia Stout ilalo, a ua kokoke loa maila hoi na kaahi, a aole he manawa i koe. He paapaaina ana o na iwi, a ae aku la na kaa a hala mao, a ikeia aku la na kino weluwelu o laua a elua, ua ula pu i ke koko, a he nanaina i hiki ole ke hoike ae i ka nui o ka manaonao. Ua moku pu a lele e na wawae elua o Stout, a o ke kanaka hupo hoi, ua moku a kaawale kekahi o kona mau lima mai ke kino aku, a ua paluhe liilii hoi kona wawae akau, a me kekahi moku nui nui ma ke poo.
Aia hoi i ka manawa i huli ae ai ua kanaka hupo nei, a hopu aku ia Stout i kinohi, ua kahea aku ka lehulehu iaia e hookuu aku no i kela kanaka, aka, aole loa i hiki iaia ke hemo mai, oiai ua paa loa. I ka manawa i hoopaaia iho ai ka holo o na kaa, ua hooiliia aku na heana mainoino iluna, a lawe loa ia aku ia i ka Halemai Peniselevania. Ua kamau iki no ko laua mau wahi ea, aka, aole liuliu mahope iho, ua pauaho koke maila laua i keia ola ana.—Papa pai o Piladelepia, Aug. 22.
NA ANOAI O PUNA.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
Ma ka Poaono la 6 o Okatoba, ua alako ia kekahi kanaka e ka lio a make loa, o Kini kona inoa. Penei kahi moolelo iki nona. Mai Kau mai keia kanaka, elua nae laua, me na holoholona ka kaula elua, hoi mai laua a hiki i Panau, Puna nei, o ka puiwa ae la no ia o ka lio alakai a keia kanaka i make, ia wa i puiwa ai, ua hoopaa mua oia i ke kaula o ka lio alakai i ka omuku o ka noho, a lohe kona kokoolua i ka puiwa, haalele koke oia i ke kaula o kana lio alakai, a pakele ia i ka eha, ia wa lohe aku la oia i ka auwe mai o keia kanaka, auwe kuu make! No ka poeleele loa, aole e hiki i keia ke kii aku, oiai, ke holo puiwa la ka lio me ka owala a me ke peku iluna o ke aa a me ka pahoehoe, e alako hele nei i o a ia nei, he ma-u hoi ka hana ana i ke ahi ma ka hale e kokoke mai ana ma ia wahi, a hoi mai, a hoomalimali i ua lio nei, a nawaliwali loa kela, i ka loaa pono ana e kamau iki ana no ke ola. hoihoi ia a hiki i ka hale ua waiho ia po a ao make loa. O na wahi i poino, ua puka ma ke poo, a ua poha ma ka hokua, a me kekahi wahi e ae o ke kino i ke peku a ka lio. He kanaka lima muumuu keia, oia ke kumu o kona hoopaa i ke kaula i ka omuku o ka noho, a he makapo no hoi, i ka wa i puiwa ai ka lio, hihia ae la ka wawae i ke kaula ma ke kepa, nolaila, paa loa, aohe hemo, a oia ke kumu o kona alako hele ia iluna o ke aa a me ka pahoehoe.
Haule i ka niu.
Ma Opihikao ae nei no, ua haule mai luna iho o ka niu o Rev. D. Makuakane, i hele i ke alualu lio, a no ka wela loa o ka la, ono oia i ka wai, nolaila, pii i ka niu, ua haule no kekahi mau niu, aka, no ka lawa ole o ka makemake, lalau aku oia a paa i ka ha o ka niu, o ka hai pu mai la no ia o ka ha a haule ana ilalo, a nui ka eha i loaa iaia. Ke noho nei oia me ia eha a hiki mai nei ka hookohu Luna Ohi Auhau, ua eha, na ke keiki e malama nei ka hana.
Moku ka lima i ke nahu ia.
Ma Kapaahu, Puna, ua nahu o Hookena k., i ka lima o Kamalu w. O ke kumu o keia nahu, no ka ona, he okolehao mai Kau mai na kekahi kanaka, huipu ka ai ana o keia me ka uala i hoawaawa ia, poina ka ike i Kahuila, nolaila, nali aku nali mai, hakaka aku hakaka mai, ma ka hale o Papapa keia hana. Auhea na makai ? Ke poholo la no, auhea na lima o ke Aupuni maanei ? Ke hiolani pu nei no.
Pepehi ia ka wahine.
Ma ia wahi hookahi no, pepehi iho la kekahi kanaka i kona wahine a eha loa, no ia kumu hookahi he ona, a o keia no kahi hana mau i keia mea he uala awaawa me ka makau ole, na keia kanaka no. Nolaila, e wiki oe e hoike ae i keia mau mea hou lapuwale, i ike mai ai na Poo Aupuni i ka malama ole o na kauwa i ka hana, i waiho ia imua o lakou. Ua hopu ia keia hewa a hoopai ia, o keia wale no kahi hewa i hana ia, ko koe mai nei no o moe mau ma, a me lawe papalua i ka wahine.
Me ke aloha i ka Lunahooponopono a me na keiki ulele hua metala o kou keena ka welina hope loa.
A. E. I. O. KALAIHAEHAE.
HALAWAI HOOLA, A HOOULU
Lahui ma ka Betela o na Wai-eha, Waikapu, Maui.
Ma ka hora 5 a oi, ua kani ke ae la ka bele, no ke kahea ana i ko Waikapu holookoa, e akoakoa ae maloko o ka Betela o na Wai-eha, e lohe ina mea momona, a me na mea e oluolu maikai ai ke kino ; e pili ana no ka mea i hoakakaia ma ke poo o ko kakou kumuhana, mai ka waha mai o ko kakou Moiwahine Kapiolani.
Mahope o keia, ua akoakoa mua mai na makaainana, e ake ana o ka ike aku ina hana a ko kakou Moiwahine, e pili ana no ko kakou Lahui ponoi ; aka nae, ua liuliu iki ka Moiwahine, no ke ano maluhiluhi paha, no ka mea, i Waihee oia kahi halawai ai me ko laila mau makaainana. A ma ka aneane ana'ku paha e kani ka hora 7 o ke ahiahi, ua lohe ia'ku ka haluku ana mai a na makaainana, iloko o ka hale pule, no ka ike ia ana 'ku o ka Moiwahine ei ae Oia; a ua hikiwawe ka maluhia o ke anaina. Mahope oia komo ana ka Moiwahine, i ukali ia e Mr. N. Evelete a me J. Kamakelei, a i puili aloho ia aku hoi e Mrs. Kamai Neki, e hookipa ana ma kahi i hoomakaukau ia nona maluna o ka awai; aka, aole oia i noho ma kahi i hoomakaukau ia nona, ua noho iho la no oia malalo me na makaainana, a i kukai pu ia kona komo ana mai, ma ka mele ana mai a ka papa himeni o Waikapu i ka himeni "Ke Lii mana mau."
Mahope o ka pau ana o ka himeni, ua ku mai la o S. W. Makaiwi e pule, a pau ka pule ana ku mai o J. Kamakele a hoakaka mai i kekahi manao i mua o ke anaina e pili ana no na hana a ka Moiwahine ; pau keia ua ku mai ka Moiwahine e haiolelo.
Ka Haiolelo ana.
Ua ku maoli no i ka anoi, a me ka iini i ka lohe pono ana'ku i ka leo moakaka o ko kakou Moiwahine, ma kana haiolelo ana ; e kauoha ana i ko Waikapu, a penei ke ano nui i hoomoapopo ia, e hana, a e kokua pu, i kino hookahi, i koko hookahi, i manao hookahi, a hana'ku i ka mea e pono ai keia Lahui: oiai, ua like keia Lahui wahi ana, me ka moku e piho ana iloko o ka moana kai lipolipo. Ai mea e pono ai, a e pakele na ohua maluna o ka moku, he pono ke kokua aku i wahi waapa ; a maluna o laila e aloalo aku ai i na ohua, a hoopae ae ma ka aina maloo ; oia hoi e malama pono na makuahine, i ka lakou mau keiki, e like me ka olelo a ko kakou Moi ma kana huakai mua ; o ka makia paa o kona aupuni oia ka hooulu lahui, a ua hele mai nei ua e hooko ia hana, a pela aku.
A mahope o ka pau ana o ka haiolelo, ua heluhelu ia ke kumukanawai a ka Moi i kaka u ai maloko o kekahi buke i mua o ke word under tape na ka Moiwahine i ninau i ko two words under tape ka apono a me ka ahewa ana two words under tape a pau o ke kumukanawai, a two words under tape like ke anaina a pau ma ke k two words under tape ana. A mahope o keia he lulu two words under tape
Ka two words under tape ana.
Ua lulu kela mea keia mea i na kenikeni, i mau three words under tape e hiki ai ke kokua aku i na hune word under tape mai o ka poe i komo ma keia hana maikai. Ka nui o na dala i loaa mai, he 39.75 a ke lulu nei no ka poe i ike i keia hana maikai; a mahope iho o keia three words under tape na komite.
Ke koho ana two words under tape
Mrs. Kamai Ned three words under tape Mrs. Nele Evelete Puuku; Mrs. two words under tape Kakauolelo.
Na Komite imi hana three words under tape leiaku; Mrs. Kahana—Mrs. two words under tape pu; Mrs. Kamakana three words under tape Kahalewai, Mrs. K. No three words under tape keia ua mele hou mai ka three words under tape pau ia pule. Ao na hana three words under tape lulu lima pu ana o ka Moi three words under tape na makaainana o na makani two words under tape nei, he kololio, a hookuu ia na hana me ka maluhia. Me ka mahalo.
MOSES P. WAIW word under tape
Waikapu, Oct. 12, 1877.
KA EMEPERA O AU SETURIA.
Ua hoike mai kekahi mea ka word under tape o F arani, n o na mea e pili ana ia F ar ani, no na mea e pili ana ia Faraneciso Iosepa o Auseturia. Ua hoike mai ka Emepera i ka helehelena ee hia mau, me na o u li kikohu o ke k a umaha a me ka nohoalii kulanala n a ana, he kiekie kona pauku kino, he kapukapu kana hele ana me ke ano akahele, he aahu mau oia i ke kuka loloa o k e ano Alii koalio. He palanaiki wale no kona mau kapuai wawae, aka, he nunui nae kona mau lima, he ano miomio na manamanalima nunui, a he popohe maikai nae na maiuu.
Ua hoike mai kana mau oni ana a pau, i ke ano puahia o kona mau noonoo, me ka hoonele ole ia nae i ka hiehie. He ku pololei kona poo iluna, he kiekie a me he mea la, ua hoonohonoho pono ia. O kona mau umiumi hoi, he nani a pipii pono. He anapa ano haulaula hoi kona lauoho—ua wehea mai nae o hope.
He uliuli ano hakea kona mau kiionohi, aka he ooi nae. I kekahi manawa e hulili mai no me ke ano oluolu ole, aka aole no e emo, a ano molohai mai ka nanaina, me he ano la o na alii i hele a liuliu wale na la. He pokole a ano ku kona ihu, i hoohuiia me ke kupaa a oi o kona waha ; O kona mau lehelehe pokole a i uhiia e na umiumi weu, a o kona auwae palanaiki hoi, ua hoike mai no ia i na ouli o ka ohana, i ku like loa ma ko ka hale o Lorraine, a me na Keiki Alii Imiperiala hoi o Hapesabuga a me Bohemia.
HEAHA LA KA MEA E
piholo ai na kanaka malalo o ka wai.
O ka mea i piholo ai o kanaka maloko o ka wai, o ka hoowaiho wale ae no hoi paha i ko lakou mau lima maluna o ka wai, a na ke kaumaha oia mau mea e ume iho i ke poo ilalo. I ka manawa e haule ai o kekahi ma ka hohonu o ka wai, e hoea hou ae no oia maluna o ka ili o ka wai, a e mau no kona lana ana pela, ke ole oi e hoopololei i kona mau iluna.
Ina oia e hoohana i kona mau lima maloko o ka wal, e like me kona makemake alaila, e ea ae aunei kona poo a kiekie iluna, a e loaa no iaia ka hanu maikai ana, a ina hoi oia e hoohana pu ana i kona mau wawae, e like la me ke ano o ka pii ana ma na ala anuu, alaila e kiekie ae auanei kona mau pohiwi maluna o ka ili o ka wai, a e lilo auanei ia i mea e hoomamaia ai, ka hooikaika nui ana a kona mau lima, a e hoololi ae paha i ka hoohana ana ia laua ma kekahi ano e ae.
O keia mau wehewehe, ke waiho ia aku nei i me hoomanao, na ka poe ike ole i ka au mai ko lakou mau la opio mai, a e ikeia no auanei, he mau kuhikuhi ano nui no ka malama ana mai i ke ola makamae.
Nupepa Kaleponi.
[Ma Hawaii nei aole mau rula no ka au ana, ua ike mai ke nui a ka liilii, koe wale aku no ka poe iluna ke alo, a me ka poe pupu haalele loa. L. H.]
HE MAU OLELOAO.
Mai loko mai o ka buke moolelo Hebera i unuhi ia e H. Polano, he buke i piha i na mea kupanaha, a me na hoike waiwai nui. O na mea a pau maloko oia buke, oia na kuhikuhi naauao a me na olelo a ka poe Rabi ua hoohuiia, a eia malalo iho kekahi oia mau oleloao:
He koikoi ka oiaio, aka, he kakaikahi wale no ka poe i manao e malama ia mea.
E kamailio uuku, a e hoonui ma ka hana.
O ka mea hoonui wale aku i na huaolelo, e komo maopopo auanei oia iloko o ka hewa.
E mohai aku i kou iini ia hai, a pela no hoi o hai e mohai mai ai i ko lakou iini ia oe.
E imi i kela la, a mai hoopanee wale.
Mai hana wale aku ma kau mau noi ana me he hana la ; aka, e hoolilo i kau mau nonoi ana i mea oiaio.
O ka mea i makemake ia e ke kanaka, ua makemake ia e ke Akua.
Mai noho kokoke aku ma kahi o ke kanaka hookohukohu ano pono.
O kahi apana dala uuku wale no iloko o ka huewai lepo nui, aole i kanamai ka nui o ka walaau.
E hoohana i kou kiaha pua nani i keia la ; apopo e noha auanei ia.
E kuikahi like no ka popoki a me ka iole, maluna o ka heana hookahi.
O ka mea makaala mau maluna o kona waiwai ponoi, e loaa no iaia ke dala i na la a pau.
Ke hahai hele nei ka ilio mahope ou, no kela mau hakina i koe, maloko o kou pakeke.
O na koa ke hakaka, a lilo na Moi he poe wiwo ole.
I ka wa e haule ai ka bipi kauo ilalo, he nui wale ka p o e nana e pa-ka iaia.
E iho mai i hookahi anuu malalo iho, ina e koho ana oe i wahine nau, a e pii ae no i hoo kahi anuu mal u na, ina e koho ana oe i hoa ' loha nou .
HE WI NUI MA KO REA.
Malok o o kekahi nupepa o Iapana, nona ka inoa Ka Ho ci K in ib una ( H o chi Tohinbun ,) i hoike ia mai ai ka mo olelo hoehaeha naau , no k e ia pilikia e ala mai la maloko oia aupuni. Ke pala halaha aku la ka pahola ana a ka mak e i one word under tape lahui ma na tausani, i ka ua mea he p ololi. I ka manawa no e ik e ia aku ai o kekahi moku a mau moku paha e hookomo mai ana iloko o ke awa, me ka piha raiki, kulina, a me na lako ai e ae paha, ua puni koke mai la no i na kamaaina, i hele a hae i ka ka mea o ka pololi, a ua hoomaka koke mai la no ka lele ana e hao i na mea a pau o ka moku, a me ke kahe wale ana no o na auwai koko e hiki ai ke hookaawale aku ia lakou ma kahi e.
Aia hoi malalo o ka ke aupuni mau hooponopono ana, a me ke kaana ana mai i kahi ai no ka poe pololi, iloko o kela a me keia umi la, aka, he mea ole loa keia mau haawina ai malalo o ka hooponopono ana mai a na mana aupuni, aole loa he lawa iki no ka hanai ana mai i ka heluna nui o keia lahui poino, i mea e hoopale ia ae ai ka make a ka pololi. Aole i kanamai ke kiekie o ke kumukuai o ka raiki a me ke kulina i keia wa popilikia, a ma keia mea, ua hiki ole i na wahine ke minamina iho i na mea hoonani makamae o ko lakou mau kino, e like me na gula pepeiao, na omau, a me kekahi mau mea hoonani e ae, aka, ua unuhi ae la a hoolilo aku la ia mau mea, i loaa mai ai kahi kamau no ke ola. O ka pakui ia ana mai o ka luku a ka mai ahulau, ka mea i oi loa aku ai ka weliweii a ka poino, a i na la a pau, e ike ia aku no na heana make o na kanaka e ahu mokaki mai ana ma na alanui. Ma na apana aina ma ka akau o Kina, ua hoike ia mai nei, ke komo aku la keia haawina hookahi a ka make ai iloko olaila.
Aka, he nui ka waiwai maloko oia aupuni, a ua hiki ke haawi koke ia aku na kokua no kolaila poe pilikia, a ke hoike ia mai nei, e hoala ana ke aupuni e aie aku i 5,000,000 taela (dala pake) no keia hana, ua like hoi ia me na $7,400,000.
Hoolaha a ka Luna Ohi Auhau.
APANA O HONOLULU, 1877.
O KA POE i ku i ka Auhau o keia Apana, ke hai ia aku nei, e hoomaka ana ka mea nona ka inoa malalo i ka ohi ana i na Auhau no keia makahiki ma Aienui i ka Poaha, la 1 o Novemaba, a i kulilke ai me ka Pauku 503 o ke Kanawai Kivila, o ka poe a pau i ku i ka Auhau e hookaa koke mai mamua ae o ka la 30 o Novemaba, 1877. GEO. H. LUCE.
Luna Ohi Auhau o Honolulu.
Keena Ohi Auhau, Okatoba 29, 1877. 44 1m
EIA HOU MAI NO!
Ma ka Halekuai
o
A. S. CLEGHORN & CO.,
AKE MA!
Ma Alanui Papu.
HE KUAI NUI HOOPAKI HOU!
E hoomakaia ana ka wehe ana ma ka Halekuai hou, ma ka
POAONO, NOV. 10, HORA 10 A. M.
E kuai hoemiia aku ana na Waiwai a pau ma ka Hapalua o ko lakou Kumukuai mau.
Mai hoopoina i ka la a me kahi i hoikeia.
S. GRANT.
45 1t Luna Nui.
HAULE.
UA haule mai kuu lio aku, kekahi Noho Italia maikai, a me ke Kaulawaha, a me ke Kaula Hulu, ma ke ahiahi Poalima, la 26 o Okatoba o keia makahiki, ma ka hale noho o Keoki Kila ma Leleo, ina ua loaa i kekahi opu aloha, e hoihoi mai ia'u ma kuu hale kumeka kamaa, ma ke Alanui Maunakea, ma Ewa iho o ka pa o Keopuhiwa, e haawi no au Ehiku Dala ($7.00) maikai.
M R. LOKALIA PANIOLO.
Honolulu, Oahu, Okatoba 29, 1877. 44 2t*
HENEIKI KA AKA I KA OLU.
OLU O KE AHA?
OLU O KE KUMUKUAI O NA LOLE HOU
o ka Halekuai o
GOO KIM!
MALUNA mai nei o ka mokuahi Hawaii "Likelike," a me ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka."
E hoomaka ana ke kuai manuahi ma keia Poaono, a pela mau aku ma na Poaono a pau. Nolaila, e hele nui mai oukou e o'u mau hoa maikai ma keia la, e wae a ka mea a ka iini e lia ai, kiola iho "i ka a-la a mau a-la paha o Kaualeau," a e loaa no na holoku poni uliuli a halila, a me na kalakoa hou loa i ike oleia mamua ma Hawaii nei, na palu huluhulu a me na iliwai o kela a me keia ano, na kihei huluhulu nani loa akahi a ikeia, na makalena au liilii, kakau loloa ulaula, hinahina, uliuli a me ka poni, na mamalu liilii, na Lakeke keiki, a me na koloka hoopumehana o na kaikamahine liilii, a me na mea nani e ae he lehulehu wale. E hele mai i ike i ka nani o Aipo.
GOO KIM.
Alanui Nuuanu, ma ka aoao ma Ewa mai o ka hale polapola. 35 6ms*
Piha i ka Hauoli!
Hauoli i ke aha?
I KA EMI O KE KUMUKUAI O NA
Lole Ano Hou ma ka Halekuai o
AHUNA!
MA KA hiki ana mai o ka mokuahi Likelike a me na moku waiwai e ae mai na aina e mai, ua loaa mai, a eia ma ko'u mau Halekuai na waiwai nani ano hou loa, a e hiki mau mai ana no na keia hope aku, a hewa i ka wai na mea he nani.
E kuai aku no au me ka oluolu loa ia oukou e na hoa o na aina kupolua nei i ka lai, a me na makamaka e ae hoi a pau e naue mai ana, a e ike auanei oukou i ke kuai hoopaki aku o ke keiki o ka aina pua i ua mau waiwai nei: oia hoi na Kalakoa holoku o kela a me keia ano e ku ai ka hoohehelo ana, he 101 a hookahi dala o ke Kalakoa ano lauai-lilii, a he 8 i-a hookahi dala o ke Kalakoa laula nunui, na lole Iliwai o kela a me keia ano, na polu maikai loa, na kihei weluwelu, aole i kanamai ka nani i ike oleia mamua, na makalena o na ano like ole, na koloka e kipu ai o ke wa anu, a me na mea makamae e ae he nui wale, e molowa'i oe i ka helu aku e
Nolaila, e kipa mai no e na makamaka, aole ke kikaha loa'e ma ke alanui. Ina no aole ke kuai, o kekahi mea nui no ka halawai ana o na maka, a na'u no e pahola aku ia oukou i na lima hookipa a ke aloha. Owau no ko oukou makamaka. AHUNA.
Waialua, Oct. 3, 1877. 40 3ms.
EIA KA POMAIKAI E NA MAKAMAKA.
E NAUE! E KIPA!
KUAI MAKEPONO LOA MAANEI!
HE KUAI MANUAHi!
KE KAHEA aku nei au i kuu mau makamaka a pau o ka olu o Makawao, e hoopulu mau ia'na e ka Ua Ukiukiu, mai ka apana o Hamakua a hiki aku i ka apana o Huelo.
Ua wehe ae nei au he elua mau Halekuai Lole nani, hookahi ma Haiku a hookahi ma Makawao ponoi, a e kuai aku ana me ka makepono loa ia oukou e ko'u mau makamaka, ma ke kumukuai haahaa loa i ike oleia mamua.
OIA KO'U ALOHA IA KAKOU IHO.
O na lole nani loa e kupono ana i ka linohau ana o na Keonimana, a me na kahiko kupono no ka hoohiehie ana o na lede maka palupalu o ua aina ua kaulana nei, e hoopakika aku ana au i ke kuai ana ma ko'u mau Halekuai. E kipa nui mai oukou me ke aloha, e ike pono i ko keia.
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
a me kona mau Halekuai manuahi. He ole ka lohe pepeiao, o ka ike maka ka pono. Owau no me ke aloha.
36 3ms. C. H. DICKEY, (Kale Kika.)
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
Loio a me Luna Hooiaio.
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, a lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no, a he Notari Hooiaio Palapala no ka lehulehu.
Keena hana, ma ke kiho o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu. (786 1y 827) [51]
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 3 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
315 1y 867
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
NA BUKE
MA KE KEENA O KA PAPA HAWAII
—A ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele..... 75
Kauoha Hou Hapa Haole..... 75
Kauoha Hou Pakeke me na Halelu, Ili gula nani..... 1 75
Kauoha Hou Pakeke me na Halelu, Ili eleele..... 50
Kauoha Hou Pakeke, ili gula nani..... 1 75
Kauoha Hou Pakeke, ili eleele..... 35
Na Halelu Pakeke, ili eleele kaekae wai gula..... 30
Na Halelu Pakeke, ili eleele..... 20
Na Halelu Pakeke nani..... 50
Moolelo Ekalesia..... 50
Hele Malihini ana..... 25
No ko ke Akua ano..... 25
Hoike Palapala Hemolele..... 25
Wehewehehala ..... 25
Ninau Hoike ili manoanoa..... 25
Ninau Hoike ili lahilahi..... 10
Haiao ili lahilahi..... 10
Moolelo o Heneri Opukahaia..... 10
Kumumua Kula Sabati..... 10
Buke Lawe Lima..... 10
He Buke no ka Pope..... 10
Ui Kula Sabati Helu 3..... 10
Ui Kula Sabati Helu 5..... 10
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole..... 10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala,..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele..... 10
Li ra Kamalii..... 15
Li ra Hawaii 1855..... 25
Hae Hoonani..... 25
Leo Hoomana..... 20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka nu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Ui Kula Sabati Helu 4.
H. BINAMU.
Kakaule ta o ka Papa Hawaii.