Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 45, 8 November 1877 — Page 4

Page PDF (1.23 MB)

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, NOVEMABA 8 , 1877.

KOMI TE HOOPONOPONO NO KEIA AOAO.

LAIKI MAKUA,  MRS. KELA A. GILIMANA,
M RS. ELENA MAKALE,  MRS. J. M. KUKE.

COME LITTLE ONE.

Hark! ti s the voice of my Savior I hear,
" Come little one unto me."
Like softest music it falls on the ear,
" Come little one unto me."
Wha t shall I answer him, what shall I say?
All here is beautiful, while Jesus calls me?
Oh no, I'll away: Jesus, I will come unto thee.
Ha rk! how he calls in the sunbeams that shine,
" Come little one unto me."
Thus bright and cheerful be that heart of thine,
" Come little one unto me."
In to the homes of the poor I will pry,
Wa rm every heart every teardrop I'll dry,
Seeking my light and my joy from on high,
Jesus, I will come unto thee.

NA MOMI A CORNELIA.

          O kekahi wahine waiwai loa, he haaheo a he hooio, hele oia e ike i ka wahine kaulana, o Cornelia kona inoa, a hoike ka wahine waiwai i kana mau momi me na daimana, alaila, makemake oia e ike i na momi a me na daimana a kona makamaka.
          Kamailio o Cornelia no na mea e, a hoi mai kana mau keiki mai ke kula mai, a hiki mai lakou, kauoha oia e lawe ia mai lakou iloko, alaila, olelo oia i ka wahine waiwai, Ea, e ka Madamu, eia ka'u mau momi a me na daimana, he waiwai loa lakou.

          Ua ike anei oukou i keia kii ? heaha ke ano oia? No ke aha i puka ai keia wahine a me kana mau keiki mawaho o ka hale ? A no ke aha ko lakou mea nana iluna o ke ea? He ano makau ko na keiki a me ka pihoihoi. Auwe! O kela mau nalo meli paha ka mea a lakou e nana nei. E nana! Aia na hale o na nalo meli malalo, he elua mau hale. He nalo meli aliiwahine hou, a ua hele oia e imi i home hou ma kekahi wahi. Ina elua aliiwahine iloko o ka hale nalo meli hookahi, e pepehi ia kekahi o laua, ke ole lele aku ma kahi e. Nui na nalo meli opiopio i hahai iaia, a hele pu lakou, lele poai lakou iaia, a ku ia.
          E kiai ana keia wahine i ko lakou wahi e hele ai, a ina he mea hiki iaia, hookomo ia lakou iloko o kekahi hale i home hou no lakou. E hoao ana oia e walaau, i ole lohe lakou i ka nalo meli aliiwahine.
          I
kekahi manawa, kiola kekahi poe i ka wai iwaena o lakou, i manao lakou e ua ana, a imi koke i home. Lana kuu manao, aole lakou hele ma kahi mamao loa aku a nalowale. No ke aha? Makemake oia i mau noho elua i moe, me kekahi hou aku maluna aku, he ano like me na wahi moe ma ka mokuahi, ua hookaawale ia kekahi mai kekahi me ka paku ano koikoi, a haawi ka pukaaniani ma kela noho keia noho i ka ea maikai ia oe.
          Ua olioli loa au, no ka mea, aia iloko o kuu mahele kekahi wahine, oia no kahi o ka ohana. E kaahele ana oia m  kana keiki liilii, e hele ana e ike i kona makuahine, a no ka mea, e hele ana au e ike i kuu kaikamahine, ua launa koke maua me ka oluolu. He hinai me ka ai ka maua pakahi, a i ka wa ai, hele mai la ke kanaka lawe ukana, a kukulu he pakaukau uuku iwaena o ko maua mau noho, a ai maua me ka oluolu, me ka puka ole iwaho o na kaa. A ku malie na kaa, hiki ia makou ke hoouna iwaho a loaa ke ki, a ke kope paha, a o na mea a pau e makemake ai. O keia wahine, e like me ka nui o ka ohana, ua ike no i ka hoopaiia ana, no ka mea, ua kahea la oia e hoihoi i kana kaikamahine hookahi i aloha nui ia, mahope o ka noho oluolu pu ana me ia no na makahiki he uuku. He mau kamailio oluolu ka maua no ko "Makou Makua," a me Kona Aupuni. He poe e no hoi kekahi iloko o ke kaa no keia ohana nui hookahi, a hiki ia makou ke kamailio pu me lakou.

ALOHA O IE SU I KONA MAKUAHINE.

          O kekahi mea i maopopo ia kakou ma ke ano o Iesu Kristo, ua aloha Oia i Kona makuahine.
          Ua hoopaaia o Ie su i ke kea me na kui, o ke kaumaha a pau o Kona kino, e lewa ana mai na lima, a me na wawae i hoomahunehune ia; kau Oia malaila a hala ka hora, a pio ke ola malalo o ka mana o ka eha.
          Aka maanei, aole Oia i hoopoina i Kona makuahine, haawi Ola i Kana kauoha i Kona makamaka i aloha nui ia, e hana lokomaikai aku iaia, a e malama aku iaia i keia ola ana a pau.
          Ua hana Oia i keia ma na huaolelo 3, no ka mea, he mea eha Nona ka olelo. "E nana i kou makuahine," oia wale no, aka, ua lawa ia.
          Ke ninau aku nei au i ka poe heluhelu i ka "Lahui Hawaii," o ka poe opiopio a me ka poe kahiko, he mau makuahine ko lakou e ola nei, e hele a e hoomanao i kekahi hana lokomaikai a aloha, i hiki ia oe ke hana nona i like me ka Iesu hana, i Kona wa e make ai. E hana i kekahi mea e olioli ai, a e hooluolu ai, ina he mea uuku, e lawe no ia i ka olioli hou i kona naau. E makemake loa ana oia e hoomanao no ia mea.

NAHELEHELE LIILII.

          He keiki uuku o Kale, 4 makahiki, maloko oia o ka mala me kona makuahine. I ko lakou hele ana, hoomaka oia e huki i na nahelehele liilii iwaena o na pua, loaa koke iaia kekahi nahelehele nui loa, huki oia me kona ikaika a pau, aole nae i hemo, hoao oia i kekahi mau manawa a waiho malie, a olelo, e ka makuahine, aole hiki ia'u ke huki i kela nahelehele.
          No ke aha ? e Kale.
          No ka mea, he nui loa, aia kona mau aa maloko loa o ka lepo.
Oia ke kumu oiaio, e kuu keiki, a ke hai aku nei au ia oe, ua like keia mau nahelehele me na hewa.
          He oiaio, he mea hewa na hewa a pau, a he mea e huhu ai ke Akua, aka, e like me na nahelehele, he hiki no ia oe ke huki ia lakou i ka wa o piopio, aka, ina ae ia lakou a loaa na kumu ikaika a me na aa loloa i hele loa ilalo, he mea paakiki loa ke laweia lakou.
          E hoao oe e kuu keiki e hookaawale aku i na hana ino i ka wa opiopio.
          "E hoomanao i ka Mea Nana oe i hana, i na la opiopio o kou noho ana." A mai hoopoina i keia, "o ka makau i ke Akua, oia ka mole o ka naauao."
Youths Companion.

NO NA MAKUAHINE.

          Olelo kekahi mau makuahine ua paa lakou i ka hana, aole manawa e ao aku ai i ko lakou poe keiki i hoolohe lakou. Aka he oiaio, ua oi aku ka manawa i lilo i ka malama ana i na keiki hoolohe ole, e hana mau ana lakou i na mea e pilikia ai, aole lakou hoolohe i kekahi tabu hookahi. Nolaila holo ka makuahine i kela keiki, a holo i keia keiki, no ko lakou lilo ana i ke kolohe; no ka mea, aole oia i ao ia lakou e hoolohe i kona leo. Ina aole i loaa i ke keiki i hoomalu ole ia ka mea ana i makemake ai, a ina e kauohaia e hana i ka mea ana i makemake ole e hana, hoike oia i kona huhu ma ka uwe nui, a aneane kuli ka poe e noho ana. Hooluhi loa keia poe keiki kolohe uwe i ka makuahine, a loaa ka mea a lakou i makemake ai, a pela i oi aku ai ko lakou ino. Ua haawi ke Akua i ka makuahine ka mana a pau, i hiki ai iaia e hoomalu a e alakai i kana poe keiki.
          Ua hoao makou ma kekahi pepa e hoakaka ana i ke kumu mua o ka hoomalu ana, oia keia:
          Ina e haawi na makuahine i ke kauoha, e nana lakou ua hookoia kela kauoha.
          Ua waiho ke Akua iloko o kou mau lima e ka makuahine aloha i ke keiki liilii nawaliwali, ma ou ia kona mau pono a pau. Aka, ina e hoolohe ole ia, me oe ka mana e hooki aku i kona mau pono, a e hoeha aku iaia paha. Pela ka pono e hoohui ai i ka hoolohe ole me ka pilikia o kakahi ano iloko o ka naau o ke keiki.
          He mea eha no keia i ka naau o ka makuahine i kekahi manawa; aku, e pono iaia e hoomanao no ka pono oiaio o kana keiki, a e hoomanao no hoi, ua kauoha ke Akua i na keiki e hoolohe i na makua, ina he mea uuku a he mea ole paha, aole oia i haawiia o kona kauoha mua i ko kakou hooponopono ana iwaena o kakou kekahi i kekahi. Aole! aole ia he mea uuku, he mea mana ia maluna o keia ola ana a pau o ke keiki.
          Ina e hele oe e kamailio me kekahi o ka poe pilikia i paa iloko o ka halepaahao no ko lakou hewa, e hai mai no lakou ia oe, no ka hoomaka ana o ko lakou hana hewa. Pinepine loa ka olelo ka powa, a pepehikanaka paha. He keiki kolohe au ma kuu home, aole au hoolohe i kuu makuakane a me kuu makuahine, malaila kuu hoomaka ana i kuu hewa.
          E hoomanao kakou e na makuahine aloha, na ke Akua i haawi mai ia kakou i keia mau keiki, a kauoha ia kakou, e ao aku ia lakou i ko lakou aoao, e ao aku ia lakou Nona. Ike Oia i ka mea pono no lakou a no kakou.

PEHEA E PULE AI?

          Iloko o ka nupepa Congregational no Aperila 25, ke kaao no kekahi keiki uuku. I kona wa e pule ana, hai oia i ka pule, "Mary Queen of Scots" ma ka olelo Latina, no ka mea, maikai na olelo i ka pepeiao ke lohe ia, a i ka wa i ao ia aku, olelo oia ua ike no ke Akua.
          Ua ninau ia, heaha ka mea pono e pane ia. Aole au i ike i kekahi olelo pane , a ke haawi nei au i kuu manao. Ina aole ike o Keoki i ka mea ana i olelo ai, aole oia makemake io ia mea, aole no hoi hiki iaia ke manao e hooko ia ana, a nolaila, aole ia he pule, he mau huaolelo wale no.
          Olelo o Paulo ma Korineto 14:15, "E pule au me ka uhane a me ka ike no hoi." Ma kekahi wahi, olelo  oia, "E hahai mai oukou ia'u, e like me kuu hahai ana ia Kristo." Ke hoike mai nei keia mau olelo a ka Palapala Hemolele, pehea e pule ai kakou.

NO NA KAIKAMAHINE.

          Aloha oukou e na kaikamahine Hawaii. I kuu hele ana i o a ia nei, ike pinepine au ia oukou, a hu ke aloha iloko o'u. Ke noi aku nei au ia oukou e malama ia oukou iho. Mai hoolohe oukou i na leo hoowalewale. E pale aku i na Satana e noho kamaaina nei ma Hawaii nei.
          E hoomanao i na kaikamahine makamaka o kakou i lilo wale, lilo maoli, make e, no ke kupaa ole ma na mea pono.
          He makuahine no wau, a ke hai aku nei au ia oukou kuu manao, he hapa ka eha ke make kuu kaikamahine, make maoli, me ka haumia ole, a he oi aku kuu kaumaha ina e ola oia a haule, me ka ae aku i na kanaka hewa.
          Aole liuliu, a lilo oukou na wahine o Hawaii nei. Pomaikai keia aupuni i na wahine pono. Nolaila, ke noi aku nei au ia oukou e pili i na mea pono a pau, a pale aku i na hewa a pau. E ko no na makamaka kupaa i ka pono. Eia kahi e loaa ai ka mana e kokua ia oukou, i pakele mai na hoowalewale, noi mau i ka Mea Ikaika e kokua mai ia oukou.

KA KETE LETA.

Lahaina; Oct. 30, 1877.
          E Mele, aloha oe. No ke ano kaumaha o kau palapala hope loa, aole maopopo ia'u ka mea kupono e palapala aku ai ia oe. I ka wa paupauaho ai oe a me kou makuahine maikai, manao au he wa pouli io no kela, aka, aole anei he aoao hulali kekahi?
          Ua ike anei oe i ka olelo nani, "O ke ao pouli loa, he lihi hulali kona." Pela no paha ko kakou lahui, aka, akahi, e ae mai oe ia'u e hoakaka no kekahi o keia mau mea ino au i kakau ai, ke kuai ana i ka awa, a me ka inu ana, a me ka inu rama ana. He ino ia, he mea ino a pau loa. I ko'u manao, eia wale no ka mea e pono ai, e kupaa ko kakou mau maka e hoole ana a e kue ana i na mea a pau o keia ano. O ka hoole loa i na mea ona, oia ka mea e hoopakele i na mea a pau. O ka inu ana i ke kiaha hookahi, ua hoopoino ia i na kanaka he nui wale, alaila ka mai pake au e kanikau nei. Oi aku kuu makau ia mea mamua o ka nui o na kanaka Hawaii, aka, ina loaa ia'u ia mai, ae no au e hele i Molokai, i ole hoolaha aku au i ka mai i hiki ole ke lapaau ia a ola.
          He hoahanau ka'u ma ke kino malaila, a ua manao paa au, ua makemake ke Aupuni e malama loa i na kanaka malaila i ko lakou wa e ola ana. Hoouna pinepine au i kuu makuahine malaila i kekahi makana liilii a me kuu aloha. Ina e hahai na mea a pau i ke kanawai, alaila, e pau aku no keia mai ino, aka, o ka huna ana i na lepera, e like me kekahi poe he nui, he mea ia e hoolaha ai i ka mai, a e hoonawaliwali ai i ko kakou lahui. Ua lokomaikai loa ke Akua i na kanaka Hawaii i na wa i hala, a he nui ka poe iwaena o lakou i keia wa, i aloha i Kana olelo a me Kana hana. He mau kumu iwaena o kakou i keia wa, e hoolilo ana i ko lakou ola a me ko lakou ikaika no ko kakou pono. I kekahi manawa, paupauaho lakou, aka, ua ike no au na olelo pinepine lakou, ua hoomaikai lakou i ke Akua, no ka ohi ana i na mea maikai.
          E Mele, ua manao au, he nui na kumu no kakou e hoomaikai aku ai. E hoomanao i na buke a me na pepa i pai ia no kakou, a o na mea o kakou i ao i ka heluhelu ma ka olelo haole, he nui na mea maikai, a hooluolu, i hiki ia kakou ke heluhelu. He nui na kumu e loaa ai ia kakou ke dala i keia wa. Olelo lakou, "o ke dala, oia ke kumu o na ino a pau loa," aka, he kumu ia mai ke Akua mai. I ko'u manao, he waiwai au i kuu wa e loaa mau ana ke dala no ka humuhumu ana, a me na hana e ae e hiki ana ia'u ke hana. Mamuli paha loaa ia'u ke dala a lawa, a hiki ia'u ke kaahele. Makemake au e hele i Amerika, a ike i kekahi o kela mau mea a'u i heluhelu ai.
          Aole anei manao oe he nui na mea e hooluolu ai ia kakou i keia wa, aole i manao iki ko lakou poe makua e loaa ana ia lakou ia mau mea, ko kakou mau hale, a me na kaa holoholo, a me na moku maikai e holo ai. Ke hai aku nei au ia oe e Mele, aole ou makemake a aole no o'u makemake, e hoi ihope i ka wa kahiko i na makahiki he kanalima i hala. O ke ano o na kanaka, oia ka mea e kaumaha ai ka poe pono.
          No ka nui loa o lakou i makemake e koho i na mea ino, aole i na mea maikai. Aka, he poe pono kekahi iwaena o ko kakou poe kane a me na wahine. He poe misionari pono oiaio maoli ko kakou, i hele mai Hawaii nei aku e ao i na lahui e noho nei iloko o ka pouli. Pono ia kakou e kokua aku ia lakou ma ka hana ana i na mea a pau i hiki ia kakou ke hana maanei e hooikaika i ko lakou mau lima. E kokua mai no ke Akua ia kakou, ina e noi aku kakou Iaia, a hooikaika e hana e like me Kana olelo i kauoha mai ia kakou e hana. Nolaila, mai uwe kakou i na manawa a pau no ka hewa, aka, e hoohamama i ko kakou mau maka e ike i na pomaikai i haawi ia ia kakou a nui loa ma na aoao a pau.
          E haawi i ko'u aloha i kou makuahine i aloha ia. O kela mau olelo maikai a pau ana, he mau pomaikai lakou no'u, a no na mea e i lohe ia e lakou, loaa no lakou i ke kokua mai iaia mai.
          Nolaila, mai haalele oe i ka hoao ana e Mele, aole ma kou ohana wale no ka pono o kau mau hana ana. Aole anei e hiki ia oe e hele mai i Lahaina i kekahi wa. He oluolu a he hulali maanei, a ke manao nei au, he mea e hooluolu ai i ko mau manao ina haalele oe i ka na nui a me na liilii no kekahi manawa. Ko makamaka aloha.
KETE.

PEHEA E AO AI NA MAKUAHINE I KA HOOLOHE?

          Aole he mea paakiki e ao aku i na keiki e hoolohe. Hiki no i ka makuahine ke hoomalu i kana poe keiki, ina aole nui kona naauao. O na kumu nana e alakai iaia, he akaka a he pololei. Pono e hoopaa oia i kela ma kona naau, a e hoomanawanui, a kupaa ma ka hooko ana.
          E na makuahine. Aole loa haawi i kekahi kauoha i paa ole kou manao e hooko ia ana. Nui loa na makuahine e olelo mau ana i na keiki e hana i kekahi mau mea, aole nae lakou i manao e hooko ia ana ka lakou mau kauoha e na keiki, nolaila, maa ke keiki i ka malama ole ana i ka mea i kauoha ia ai iaia e hana.
          Olelo kekahi makuahiue i kana kaikamahine liilii, e hoao ana e huki i ka Baibala mai ka pakaukau. E Mele, e waiho malie i kela buke.
          Kali iki iho la o Mele, alaila, lalau hou aku la i ka buke.
          Ike ka makuahine e huli ana ke kaikamahine i ka Baibala.
          E Mele, aole anei oe i lohe ia mama e olelo ana, e waiho malie ka buke?
          No keaha oe i hoolohe ole ai?
          Lawe ae la ke kaikamahine i kona lima no kekahi manawa pokole loa, a hapai koke hou i ka buke. Mamuli haule mai ka Baibala ma ka papahele. Ku ka makuahine iluna, a pai aku i ke kaikamahine me ka olelo ana, aia, kolohe loa oe la, e hoolohe mai ia'u, alaila, kii ka makuahine i ka buke me ka olelo ana, kupaianaha ka hookuli wale o keia keiki, aole loa e lohe.
          E ao ana kela makuahine i ka hoolohe ole, aka, aole oia e ike pela. E ao ana oia i kana keiki, aole e hoolohe i kana mau olelo. Ina aole i haule ka Baibala, aole oia e hoopai i ke keiki. Aole no ka hoolohe ole ka hoopai ana, aka no ka haule ana o ka buke.
          Eia hou kekahi ano. E paani ana kekahi keiki me ka Baibala, olelo ka makuahine naauao, e kuu kaikamahine, o ka Baibala kela, mai hana aku oe. Noho malie iki ke keiki, aka paani hou no me ka buke.
          Ala ka makuahine iluna, lawe i ke keiki ma kekahi keena, a olelo iaia. E Mele, ua olelo au ia oe, mai lalau oe i ka Baibala, a ua hoolohe oe i ka'u olelo. Minamina loa au, no ka mea pono ia'u e hoopai ia oe.
          Hoomaka o Mele e moe, a olelo aole oia e hana hou pela. Olelo ka makuahine, aha, e Mele, ua hookuli oe ia'u, a ua pono e hoopai ia oe.
          Alaila, hoeha ka makuahine iaia, he eha oiaio, aole e hoopoina ana ia. Olelo oia, he mea e kaumaha ai kou makuahine ke hoopai ia oe, aole ko makuahine i kona Mele, a makemake e lilo oia i kaikamahine pono. Alaila, waiho oia iaia hookahi no kekahi manawa pokole, a hala kekahi mau minute uuku, hoi hou mai oia a hapai ia Mele ma kona uha, a olelo, minamina anei oe no ko hookuli ana ia mama? O ka nui o na keiki, pane mai lakou, ae, a malama anei oe aole e hookuli hou? Ae, e mama.
          E Mele, e kala aku au ia oe, aka, ua olelo ke Akua, "e na keiki, e hoolohe i ko oukou poe makua." Ua hookuli no hoi oe i ke Akua.
          Makemake anei oe ia'u e noi aku i ke Akua e kala mai ia oe? Olelo ke kaikamahine, ae.
          Alaila, kukuli ka makuahine ilalo, a pule i ke Akua e kala mai i kana kaikamahine liilii.
          A hoi oia e moe, hoomanao ka makuahine i kona kaikamahine liilii no kona hewa, a kokua aku iaia e noi aku i ke Akua e kala mai.
          E ao aku i ke keiki, i ike oia, o kau olelo, he kanawai ia.

He Haawina ma ka Palapala AiNA NO KA POE OPIOPIO.

          Ua lohe pinepine anei ka poe opiopio a me ka poe oo e olelo ana no Amerika, Nu Ioka, Kapalakiko a me Kaliponia, me he mea la he mau wahi kaawale loa, aole i hui ia kekahi me kekahi. Ke makemake nei au e hai i ka poe opiopio, ka mea i aoia iloko o ke kula, he lohi ke ao ana.
          O na aina a pau ma ka aoao komohana o ka honua, ua kapaia he Amerika, koe nae na mokupuni, kela hapa ma ka aoao maluna, ua kapaia, o Amerika Akau, o kela hapa ma ka aoao malalo, o Amerika Hema. Nui na aupuni ma keia mau Amerika elua. O kela hapa mawaenakonu o Amerika Akau ka hapa i oi ke kaulana o keia mau aina a pau, a o kona inoa, o Amerika Huipuia. Ua kapa pinepine ia o Amerika, a ina e lohe oukou i ka oleloia no Amerika, e ike oukou o Amerika Huipuia ka mea i oleloia.
          He aina nui loa o Amerika Huipuia ekolu tausani mile ka laula, a hookahi tausani a oi aku ka loa.
          Ina oukou e kau maluna o ke kaaahi ma Kapalakiko, a holo i ke ao a me ka po, a hala na la 8, hiki oukou ma Bosetona, he kulanakauhale ma ka hikina o Amerika Huipuia. Ua mahele ia o Amerika Huipuia he mau mahele i kapaia he mau mokuaina. Ua maheleia o Hawaii nei he mau mahele e like me Hawaii, Maui, a pela aku, aka, aole i hookaawaleia na mokuaina o Amerika e ka wai e like me keia mau mokupuni. He mokuaina o Kaliponia, a he mokuaina no hoi o Nu Ioka a me Makekukeka.
          Aia no na kauna a me na kulanakauhale iloko o keia mau mokuaina.
          He kulanakauhale o Kapalakiko ma ka mokuaina o Kaliponia.
          Ua ike oukou, ina e hoio mai kekahi mai Hawaii a i Honolulu, aia no lakou ma ka mokupuni—pela ina e hele kekahi i Kapalakiko, hele no lakou i Kaliponia. Ina hele kekahi i ke kulanakauhale o Nu Ioka, hele no lakou i ka mokuaina o Nu Ioka, no ka mea, aia no kela kulanakauhale ma ia mokuaina. Ina hele kekahi i kekahi o keia mau kulanakauhale a mokuaina paha, hele no lakou i Amerika, no ka mea, he mau mahele lakou no Amerika.

HAAWINA KULA SABATI.
HELU 7. SABATI, NOV. 18, 1877.
KUMU HANA.—Ane huli
PAUKU BAIBALA. Oih. 26:21—29.

21 No keia mau mea. lalau mai na Iudaio ia'u maloko o ka luakini, hoao mai la lakou e pepehi mai ia'u a make.
22 No ke kokua ana mai o ke Akua ia'u, ua u paa no wau, a hiki mai nei i keia la, e hoike ana aku i ka poe liilii, a me ka poe nui, i ka i ana aku i keia mau mea wale no, i na mea a ka poe kaula, a me Mose no hoi i olelo mai ai, e hiki mai ana:
23 E make no ka Mesia e pono ai, oia hoi ka mua o ka poe make i ala hou mai, nana no e hoike aku i ka malamalama i ko onei kanaka, a me ko na aina e.
24 A i kana hoakaka ana pela i kona iho, i ae la o Poseto me ka leo nui, E Paulo, ua hehena oe; na na palapala he nui oe i hoolilo ae i hehena.
25 I aku la ia, Aole au hehena, e Peseto maikai e, aka ke olelo aku nei au i na olelo oiaio a me ka naauao.
26 Ua ike no hoi ke alii i keia mea, ke olelo wiwo ole aku nei au imua o kona alo; no ka mea, ke manao nei au aole i nalo ia ia kekahi o keia mau mea, no ka mea, aole i hanaia keia ma kahi nalo.
27 E ke alii, e Ageripa e, ke manaoio mai nei anei oe i ka ua kaula? Ua ike no au, ua manaoio no oe.
28 Olelo aku la o Ageripa ia Paulo, Ua aneane oe e hoohuli mai ia'u i Kristiano.
29 I mai la o Paulo, Ke pule nei au i
ke Akua, i ole oe ma ka aneane wale no, aka, ma ka oiaio e lilo ai oe, a me ka poe a pau e hoolohe mai ia'u i keia la, i mea e like io ai me a'u nei, ma na mea a pau, o keia paa wale no ke koe.
Pauku Gula. p 28.
Na mahele. 1 Ka hoao ana e pepehi ia
2 Ke kokua ana o ke Akua ia Paulu p 22—23.
3 Ka manao kuhihewa o Peseto p 24.
4 Ka pane ana a Paulo, p 25—27.
5 Ka ane huli o Ageripa, p 28.
6 Ka pule a Paulo, p 29.
Mele.—Him. 311, 8—6. Leo.
1
Ina no no'u ke Akua e,
No'u no na mea a pau,
Iesu, ka Uhane, ke ao nei,
Ka lani oia mau.
Ina no'u ia, pau kuu makua,
Ke kue ko ka po.
Na ia la e kokua ia'u,
A lanakila no.
Pule i launa mai Iesu, &c.
Na Ninau a na Kumu.
Haalele kakou ia Paulo e kamailio ana imua o Ageripa ma, e hoapono ana ia ia iho, e hai ana, ua koho ke Akua ia ia e hele i na aina e, e hoohuli i na kanaka mai ka pouli a i ka malamalama. Ua hele hoi oia, e like me ke kauoha, e haiolelo i ko na aina e.
P 21. Ka hoao ana e pepehi ia Paulo. I ka hoi ana mai o Paulo mai ka hoohuli ana i ko na aina e, a hiki oia i Ierusalema, owai ka i hoao e pepehi ia ia? Mahea hoi oia ia wa? No keaha e pepehi ai ia ia? Nawai ia i hoopakele i ole e make?
P 22—23. Ke kokua ana ia Paulo. Nawai Paulo i kokua? A aha oia a hiki ia wa? Heaha kona i hoike ai i ka poe liilii, a me ka poe nui? Aloh anei Paulo i na keiki? Heaha kana i hoike ai no ka Mesia? Pono oia e make a ala hou no keaha? Pehea hoi Iesu i hoike ai nona iho? Luka 24:25, 26, 44, 46, 47.
P 24. Kekahi hewa o Peseto. Heaha kona kuhihewa ana no Paulo? No keaha kona manao, ua hehena o Paulo? He kanaka no Roma oia, akaka ole ia ia na mea e pili ana i ka Mesia, i ke ola ma o Iesu la.
P 25. Ka pane ana a Paulo. Pehea ka Paulo pane ana? Owai ka i ike i ka oiaio o na mea a Paulo i hai wiwo ole ai? He kanaka Iudaio o Ageripa ke 'lii. He kanaka ike i ka na kaula mea i wanana'i no ka Mesia. Nolaila, pehea Paulo i ninau pololei aku ai ia Ageripa? A pane koke nona?
P 28. A pane Ageripa nona iho pehea? Ane oia i huli a lilo i Kristiano. Heaha la na mea i keakea i kona huli loa ana mai, a lilo i haumana na Iesu? Ka minamina i ke aha? Heaha ka mea a kela kanaka waiwai i minamina'i ma Mat. 19:16, 21, 22?
P 29. Pehea Paulo i pane ai ia Ageripa? Heaha keia paa ana o Paulo? He kanaka paa i ke kaulahao, haiolelo wiwo ole nae imua o ke 'lii, me he la, oia ka mea mana.
Mele. Mele hou. 8—7—Leo
1
Paa no Paulo i ke kaula,
Ku a haiolelo nae
Imua o Ageripa,
Ane ia i huli mai,
Kanalua no ke aha?
Kanalua anei oukou?
Huli, huli ano mai la,
O panee a make no.
Na Ninau a ke Kahu.
Na makua. Owai keia e haiolelo ana me ka paa i ke kaulahao? Imua owai? Owai ka i kuhi, ua hehena o Paulo? Ma ke aha i hehena'i Paulo ma ko Peseto manao? Owai nae ka i hehena? Paulo anei? Peseto paha? O ka naauao ma na mea e ola'i ka uhane, oia anei ka mea e hehena'i ke kanaka? Owai ka poe kupono ke kapaia he hehena? Ka poe i ike i ka lua imua o lakou, a holo nae a haule iloko. Me ia anei ka hehena o kekahi poe haumana maanei? Lohe ke kiaaina i ka Paulo olelo, a kapa iaia he hehena. Lohe Ageripa ke 'lii ia olelo hookahi, a ane oia i aha? Lohe Pelika i ka Paulo olelo no ka pono, no ke kuoo, a no ka la hookolokolo, a pehea oia? Lohe kela kanaka opiopio waiwai i ka Iesu olelo no kona waiwai, a pehea oia?
Pehea hoi na Iudaio i ko lakou lohe ana i ka Paulo olelo? Pehea hoi lakou noi i ka lohe ana i ka ke Akua olelo.
Na keiki. He mau olelo anei ma keia Haawina e pili ana ia oukou? Ae, ua haiolelo Paulo i ka poe uuku, me makou nei. Ke haiolelo mai nei no hoi na kahunapule ia makou. A ke ao ia nei makou ma ke kula Sabati. Owai ke lii i lohe i ka ke Akua olelo a ane huli i Kristiano, ua kanalua nae? Pela anei oukou, ane huli mai, kanalua no nae? No ke aha ke kanalua? Hai mai Iakobo 1;6. 8. 1Na Lii 18;21. Ahea pau ke kanalua, a koho oukou ia Iehova i Akua no oukou?
Ke kula apau. Hai mai i ka Pauku Gula. Hai mai i na kumu o ke kanalua, a ane huli wale no. 1 Ka noho hewa. 2 Ka minamina i ka hewa, i ka lealea i ka waiwai, 3 Ka makau, ka hilahila, ———
Pehea e pau ai ia mau kumu o ke kanalua?
Mele. Mele hou. 6—8, Leo
1
Ke pule nei makou
Ia oe e Iesu,
E iho mai ka Uhane ou,
A noho launa pu.
2
Kokua mai i pau
Ke kanalua nei,
Hoohuli io mai ano
I koonei poe pokii.
Pule no na kula Sabati, no ka poe opio &c.
Haawina no Nov. 25. Oih. 27:14—26.