Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 46, 15 November 1877 — Page 2

Page PDF (1.27 MB)

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU NOVEMABA 15, 1877.

          Ma ke ku ana mai o ke kuna Mariona mai Kauai mai ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua hoi mai ka Moi maluna ona, mai kana huakai pokole aku nei i ua mokupuni la olalo. He oia mau no ka maikai o kona ola kino.

Ka hewa o ka Awa.

          He mea hiki ole ia makou ke uumi iho i ko makou manao no kekahi mea e hanaia nei iwaena o kakou, a i ku hoi i ka hoopoino ana i ke ola a me ka pomaikai o ka lehalehu, oia hoi ka inu awa. Aole he kanalua iloko o makou i ke kapa ana aku i keia hana he lapuwale. He lapuwale ka lawelawe ana i ka awa, oia hoi ka mama ana, ka pule ana i na aumakua a me ka inu ana ; a he lapuwale no hoi ma ka hua e loaa mai ana i ka poe inu awa, oia hoi ka mahuna o ka ili, ka makole o na maka a me ka molowa me ka palaualelo. O ka hiamoe, oia kekahi ino e ukali ana i ka inu awa ; aole o ka hiamoe pono o ke kanaka i luhi i ka hana mai ke kakahiaka a po ka la, he makepono ia luhi, a he pono ka hiamoe ana. Aka, o ka hiamoe o ka mea inu awa, o ka hiamoe ia o ka mea ona a me ka palaualelo ; he kohu ole, a he oi aku mamua o ke kohu ole, he lapuwale maoli no.
          He hilahila ole no hoi ka poe e hookina wale nei i ko lakou mau kino maikai me keia mea ino! Ua ike makou i kanaka maikai ma na ano e ae a pau ; he ikaika ke kino, ha maikai ka helehelena, aole no hoi i nele kahi noonoo, aka, ma keia mea hookahi, ua kohu like lakou me ka poe haalele loa ia, me he mea la, o ka Awa, oia ko lakou akua e hoomana ai i ka po a me ke ao. Aole o makou kanalua i ke kapa ana aku ia poe, he poe e kina ai ka inoa o ko lakou lahui kanaka ; he poe alakai hewa no ko kakou mau opio, a he poe ku i ka hoohilahila imua o na maka o ka poe maikai ma na wahi a pau. O ka inu ana i ka awa a me na ano a pau i ano like me ia, e hookina ana i ke kino a e hoopouli ana i ka noonoo o ke kanaka, ua kupono ke kapaia he hana hewa ka poe lawelawe ma ia mau hana.
          Ua minamina a ua kaumaha makou no ke komohia ana o kekahi poe i kapa ia he kiekie a he naauao iloko o keia hana ino. Ua manao ia he poe kupono lakou e alakai i ka lehulehu i loaa ole aku ko lakou kulana malamalama ; aka, ma keia mea, aole o makou kanalua i ka i ana he poe alakai hewa lakou, a he makapo. He mea kupono no hoi i ka poe a pau i aloha i keia koena o ka lahui kanaka Hawaii, ke pale ikaika i ka inu awa, a e kinai ia hana a nalo loa. Alaila, o ke pio ana ia o kekahi o na kumu e make ai kanaka Hawaii.

KA AUAKUMU O NA KAHUEKALE SIA.

          Aia hoi, o ka uku o ka poe hana nana i hoiliili ai ma ka oukou mau mahinaai i paa hewa ia oukou, ke kahea aku nei ia ; a o ke kahea ana o ka poe hoiliili, komo ae la ia iloko o na pepeiao o ka Haku Sabati.
          Ke olelo mai nei ka palapala Hemolele i keia, no na paahana e ohi maoli ana i na hua o ka aina, no lakou wale no ? No na paahana paha kekahi e lawelawe ana ma na kihapai uhane? Ke malama nei au i ke Akua, i na kauwa wale no e hana lima ana i na hana o ke kino! Aole anei ia e malama mai hoi i kana poe kauwa e hooikaika nei ma na hana uhane. Ua palapala ia keia no kakou no.
          A pehea ke ola ana o keia mau kauwa a ke Akua e lawelawe nei ma kona mau kihapai ? Ua noho kuonoono anei na Kahuekalesia ma Hawaii nei ? Aole anei o lakou pilikia i ka nele? Ua pilikia no ke ola ohana o ka nui o lakou. Aole hiki ke hoolilo loa ia lakou iho i na hana kupono i ke Kahuekalesia, no ka mea, ua pololi ka ohana, a ua olohelohe. Aele no i lawa pono na dala makahiki a na Ekalesia i hoike ai, aole e ola pono ke kahu me kana wahine a me na keiki, i na dala hookahi haneri i ka makahiki, aole hoi i na haneri elua ; oia nae ke ola i hoike pinepine ia. Eia nae, aole hooko oiaio na Ekalesia i keia olelo mua. He nui ka aie e aie nei na Ekalesia i ko lakou mau kahu. Nolaila, ua nawaliwali na paahana, aole i mahi pono ia na kihapai, kupu nui ka nahelehele, a poino na uhane o kanaka.

NA HUA. KA OIAIO.

          Ua ikeia ka laau ma kona hua, Mat. 12:33. Ua hoohua mai no hoi kekahi mau kumu fiku i na hua fiku maikai, a o kekahi mau laau, he mau hua ino ko lakou. E nana ma Ieremia 24:1 a me 2. Pela no hoi na kumu alani, a me kekahi mau kumulaau e ae. O kekahi mau laau, aole no e hoohua mai. Luka 13:6-9. Ua kapaia na Karistiano he mau kumulaau no ka pono. Isai 61:3, a o keia mau laau ke hoohua mai i ka hua maikai. Halele 1:3. Ua mihi na Kristiano i ko lakou mau hewa, a ua alakaiia lakou e hoohua mai i na hua i ku i ka mihi. Luka 3:8.
          O ka oiaio oia ka hua waiwai nui hookahi. Ua piha ka Haku Iesu i ka lokomaikai a me ka oiaio, Ioane 1:14, a ua loaa hoi i na Kristiano a pau na pono mailoko mai o Kana mea i piha ai, Ioane 1:16. Maloko mai hoi o ka naau ke kahua o ka oiaio, Halelu 51:6, a ua ike ia e ka Mea Nana e ike i ko loko o ka naau I Sam. 16:7. O ka oiaio ka mea nui hookahi. Ua hele mai ka Haku Iesu i ke ao nei i Mea Hoike i ka oiaio, Ioane 18:37. Ua hoohui paa ia ka oiaio me ko kakou hemolele, a me ka hoomakaukau ana no ka Lani. O ke kanaka hou a ka poe Kristiano e hoaahu iho ai, ua hana hou ia oia iloko o ka pono a me ka hemolele o ka oiaio. Epeso 4:24. Mai keia manawa aku, ua hoomaikai ka Hoola, me ka hoolaa ana ia lakou iloko o kou oiaio, Ioane 17:17. O ka Uhane Hemolele ka Mea Nana e ao mai i ka oiaio a pau, ua kapa ia aku Oia o ka Uhane o ka Oiaio, Nana e ao mai i ka oiaio a pau, Ioane 16:13.
          Ano, ua manaolanaia, o na Kristiano, ua hoohua mai lakou i keia hua. Ua olelo lakou ma ka oiaio a hana ma ka oiaio, a i ka manawa e kaheaia mai ai lakou e ku hoike aku imua o ka Ahahookolokolo, a ma na wahi e ae paha, e lilo auanei ko lakou hoike i mea oiaio, Halelu 24:4. Ua kapa aku ka Haku ia Nataniela, he Iseraela oiaio, aole hoi he hewa iki iloko ona. He kanaka oia i piha i ka oiaio, me ka loaa ole o kekahi ahewaia mawaho ae, a kupono kona naau i kona kulana a me kana hana. Aole loa oia i like me ka poe Kakauolelo a me na Parisaio, ka poe hoi a ka Haku i kapa mau aku ai he hookamani. Ua makemake ke kanaka hookamani, e manao aku ko ke ao nei iaia he kanaka pono, a he hoa'loha no ke Akua. A i mea hoi e hookoia ai keia manao, hoopili mau o a i ka ekalesia, me ka pule, a me ka lawelawe ana i na hana a pau a ka poe Kristiano. Aia no oia iwaena o ka poe hoomana i ke Akua ma ka la Sabati, aka, aole loa oia he kanaka hoomana oiaio.
          Aole oia i hoomana iki i ka Makua iloko o ka uhane a me ka oiaio. Ua piha kona manao i ka ino, a me na noonoo o keia ao. E pule ana no paha oia ma ke akea, e like me ko na Parisaio hana ana, aka, aole i hoea mai kana mau pule mailoko mai o ka naau. Aole loa he mea maa iaia ka pule ana ma ke Sabati, me ka nonoi ikaika ana hoi, e like me he mea hiki ole ia ke hoolei ia mai. A he nui wale ka poe oia ano ma ko kakou mau ekalesia. Aole lakou he poe oiaio ma ka naau. Ke makemake nei ke Akua i oiaio ko loko, Halelu 51:6, aka, i kona wa e nana e nana ai iloko o na naau oia poe kanaka, aole loa e loaa ka oiaio. Ma he mea la he manaolana ko lakou e hele i ka lani, aka, ina aole iloko o ko lakou mau naau ka hua o ka oiaio, a ina hoi aole i loaa i ka Mea Imioiaio maloko o ka naau o ia poe, alaila, heaha la ka oi ae o ko lakou manaolana mamua o ka mea hookamani e poino ana? Ioba 3:13.  D.

Hehi Sabati maopopo.

          Ma ke Sabati, la 14 o kela mahina ; ua mare ia kekahi Pukiki me kekahi kaikamahine no Kalihi-uka, a ua hoala ae ke kane he ahaaina ma ua la 'la. Ua nui na Pukiki i kono ia no ia la, me na wahine a lakou, no ke kaona mai kekahi poe, no mawaho aku no hoi kekahi poe.
          He nui na lealea i hana ia ma ua la 'la, hulahula, inu rama, a me na lealea e ae, kohu la noa. Ke ano no nae ia o ka poe hoomana Roma, ua hookiekie lakou a oi ae mamua o ka Mea Nana i hana na mea a pau. Ke i mai nei ke kanawai o ke Akua i na la eono, e hana kakou, o ka hiku o ka la, Nona. Kainoa ua pau, aole ka, kui hou iho no.
          Ma kekahi Sabati hou ae, la 21, mare hou no he Pukiki no ia wahi hookahi no, ahaaina hou no malaila. O ka oi paha keia o na mare ma ka'u ike, nui na Pukiki i akoakoa mai, me ka lakou mau pahu hookani, he poo bipi, ua pau ae ka alualu i ka ilio, koe na nae ka maea ; i kekahi hoi he tini waiu ua kiola ia, hooia ka pohaku iloko, oia ka mea e hookani aku ai i ka pepeiao o ke kane mare a me ka wahine, i kekahi hoi, he tini no e like me ka mea i hai ia maluna, o ka hana hoi a ia Pukiki, me na laau e hahau ana, me he pahu paikau la no na koa ka nukupeu. O keia poe a pau e hele laina ana, me ka huro ana.
          O kahi e hana ia nei keia lealea, ma Kalihi-waena, oia ke alanui e pii la a hiki i Kalihi-uka. He kohu Pegana maoli no keia hana ana aole o lakou manao he la Sabati, o ka lealea ko lakou makemake nui.
          I ka wa i hiki ai i ka hale ahaaina, ua kukulu ia he poo bipi ma ka lanai o ka hale, ua kahiko ia i na ohu o ke kuahiwi, ka maile, kaahihi, palai, awapuhi, a he kohu akua maoli no ke nana aku i ua poo bipi nei. Eia ka mea hilu, ua wili ia na kiwi a puka, a malaila e ninini ai ka rama, kulu iho la ka rama me ke kaheawai ana ma ke poo iho, inu ae la kekahi Pukiki, o kekahi hoi, kukuli iho la a hoomana aku la, e kunokunou ana ke poo. Weliweli na hana a keia poe, pela no paha ka lakou hana ma ko lakou aina. O ka lakou hoohanohano ana paha ia i ka wa mare me ia mea ino.  J. W. BIPIKANE.
Kalihi, No v. 1, 1877.

Nu Hou o na Aina E.
Kaua Nui ma ka Hikina!
Lanakila hiwahiwa na Rukini!
Huipa ino loa ia na Tureke.
WELUWELU LIILII NA PUALI KAUA O MUKETARA PASHA.
Hoopuni hou ia o Ka.

          Eia mai na mea hou o ke kaua ma Europa, i loaa mai maluna o ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka" a me ke "Courier," a ke panee aku nei makou no ka hoohialaai ana a ko makou mau tausani poe heluhelu :
          La dana, Okatoba 11.—E hoike ana kekahi telegarama mai Ka mai, ua hoouka ia kekahi kaua hahana ma kahi e kokoke ana i Aladeka Da, mai ke awakea a hiki i ke ahiahi. Ua koikoi no hoi ka poino ma na aoao elua. I keia kakahiaka, ua ike ia aku na hoomakaukau ana ma kahi hoomoana o na Rukini, me he mea la, e hoomaka hou ia ana ka hoehu hakaka. Ua telegarapa mai kekahi mea kakau nupepa ma ka Poakolu, mai kahi hoomoana mai o na Rukini, e olelo ana, ua noho hou aku la lakou ma na kulana i noho mua ia ai e lakou, mamua ae o ka hooili kaua o ka Poakolu.
          La dana, Okatoba 12.—Ua telegarapa mai kekahi mea kakau nupepa, mai na wahi hoomoana mai o Kenela Karoviteka, a penei : ke mau nei no ka pa ana o ka makani huihui, a me ka haule ana mai a ka ua, mai kela pule mai. Ua lilo ae la na wahi hoomoana i mau kiowai lepo. Ua inoino na alahele a pau, koe wale no ke alahele nui mawaena o Biela a me Rusetaka. Ua ano pipilikia na koa, aole i lawelawe ia na hoomakaukau ana no ka hooilo, a o na koa hoi no lakou na halelole, a me na kuka nunui i pau i ka nalowale i ka manawa i emi hope mai ai mai Loma mai, aole i hoolawa ia i keia wa.
          Sana Peteroboro, Okatoba 13.—Ma ka la 9, he hoouka kaua moana ma ka nuku o ka muliwai Danube, ma kahi i kapa ia o Sulina, oiai hoi kekahi  mokumahu Tureke e holo mai ana mamua pono o kahi i waiho ia ai ka (torpedo) mea pahu i ka po mamua iho. Ua poha ae la ia manawa, a piholo koke iho la ua mokumahu la, a huki koke ia iho la kona hae ilalo e ka moku Rukini. Ua manao io, ua pau loa i ka make ka poe a pau o ua moku Tureke la.
          Ua hoomaopopo ia e na kanaka hooponopono aupuni naauao, e komo pu ana o Auseturia, ina e mau ana keia kaua a komo i keia makahiki ae. A e hui auanei o Auseturia, Farani, Enelani a me Tureke e kue aku ia Rusia, Geremania, a me Italia.
          La dana, Okatoba 12.—E olelo ana kekahi mea kakau nupepa mai Sumala mai penei: e hoouna ia aku ana ke Keiki Alii Hasana me na koa Aigupita e kokua aku i na Tureke maloko o ka papu o Varena. No ka maukauka loa o na koa Aigupita ma ke kaua ana, ke kumu o ko lakou hoouna ia malaila.
         
V arena, Okatoba 14.—Mai ke Kapena o kekahi mokumahu i hiki mai nei, ua hoike mai la oia, ua kipokapahu aku la na papu lana o na Rukini i ke kulanakauhale o Sulina, ma ka nuku o ka muliwai Danube, no na la ekolu, a ua hoopoino ia kekahi hapa o ke kulanakauhale.
          Nu Ioka, Okatoba 14.—Ua hoomaopopo ia iwaena o na anaina naauao, e nonoi aku ana o Ausetaria ia Tureke, me ka makemake e hoohikiwawe ia na kukakuka ana no ke kuikahi. Ma keia ano, me he mea la, ke ku hookahi nei ka Emepera Auseturia, oiai, aole no i hooholo pono loa o Geremania a me Enelani i ko laua manao, no ke komo pu ana aku iloko o keia uluaoa.
          O ka mea kakau o ka nupepa Manawa o Nu Ioka e noho nei me ka puali kaua Rukini ma Pelevena, oia wale no ka Amerika kakau nupepa i keia manawa, ma ke kahua kaua. Ua hoike mai oia, ke lawe mai nei o Rusia i kekahi puali kaua nui, ma kahi e kokoke mai ana i Loma,  kahi hoi e manao ia aku nei, e lele kaua ia mai ana e Suleimana.
          Ke nee paa aku nei no hoi na Rukini i ka hoopuni ana ia Pelevena, malalo o ke alakai ana a Kenela Todelebena, iloko o keia wa hooilo. Ua loaa mai hoi ka lono i ko Roumania, mai ka poe Tureke i holo mahuka mailoko mai o Pelevena, e hoike ana, aia o Osemaka a me kona puali kaua ua nele i na pono aahu, na pono kaua, a me ka make a ka ai. Ua paupauaho na lii a me na koa i ke kaua ana a me ka make, a ua makaukau loa lakou no ka haawi pio mai.
         
V ienna, Okatoba 15,—-Ua loaa mai na hoike oiaio mai Sana Peteroboro mai, ua makaukau na Rukini me na bataliona koa he 103.
          Ladana, Okatoba 15.—O ka mea i hoike ia mai ai no ka hele kue mai o na koa Hunageri i ka poe Roumania, aohe oiaio iki oia mea.
          La dana, Okatoba 15.—Ua loaa mai kekahi lono maikai mai ka mea kakau nupepa mai o Sisetova mai, e hoike ana no na hoomakaukau nui ana o na Rukini no ka wa hooilo e hiki mai ana. Hewa i ka wai na halepapaa, kahi e hoahu ia ai o ke kulina a me ka ai a na holoholona, ma na wahi hookio ma kapa o na alanui, aka, he nui ke kelekele o ke ala. Ma ke alanui e moe ae la no na mile elua ma ka hema aku o na alahaka o Suminiteza, aia he ewalu mau lio kauo me na kanaka he iwakalua mahope e onou aku ai i ke kaa hookahi. Ke holopono nei hoi me ka hikiwawe ke alahao mai Eerateseti a hiki i Suminiteza.
          La dana, Okatoba 16.—He hoike kai loaa mai i kakau ia ma kahi hoomoana o ka puali kaua Kokasusa penei : ua loaa i na Rukini kekahi lanakila ma nehinei maluna o ka puali kaua o Muketara Pasha, me ka lilo ana mai o na pu a me na pio Tureke. Ua kipaku ia'ku na Tureke mai na alanui aku a hiki i Ka.
          Ua loaa mai hoi kekahi mau telegama malu malaila, e hoike ana, ua lele kaua aku la na  Rukini maluna o na kulana hou o Muketara Pasha. Ua hoouka aku hoi na koa Kokasusa me ka ikaika maluna o ka puu o Alewasa, a oia hoi ke ki o ko Tureke kulana. He elua wale no hora o ke kaua ana, a hoauhee ia aku la o Muketara Pasha, ma ke ala o Ka a me Erzerouma. Ua hahai loloa aku la na Rukini mahope. Aole i kaemai ka nui o na koa Tureke i lilo pio mai i na Rukini, na pukuniahi, na pu kaupoohiwi, a me na lako ai.
          Ua telegarapa mai kekahi mea kakau nupepa ma Sana Peteroboro penei : o ka poino i loohia mai i ko Muketara Pasha puali, ma ka hoouka kaua o ka Poakahi, ua holopono ma ka lele kaua ia ana mai ma ke alo o kona kulana mai ka akau mai. Ua lilo pio aku hoi he mau tausani o na Tureke ma ka lima o na Rukini. E hoomaka koke ia ana ka hoopuni hou ia Ka. Ma ke awakea, ua lele kaua ikaika aku la na Kokasusa maluna o ka puu a me ka papu malalo o ke alakai ana a Kenela Feleimana , me ka lawe pio pu ana mai ia ekolu mau pu nunui a Kerupa. O ka regimana hoi o Erzinakori, ua noho ae la ma Aladeka Da, me ka lilo pio pu ana mai hoi o ke kulana o na Tureke. Auhee ino aku la na Tureke ma na ala ekolu, oiai, ua oki ia mai la mahope mai Ka mai, a ma na wahi a pau, ua hahana loa ka uhai ana o na Rukini mahope, a e hoomau ia aku ana no ka hahai, aole nae he mau mea hou i lohe ia mai no Kenela Lozarofa.
          La dana, Okatoba 17.—Ua hoouna mai ka mea kakau nupepa ma na wahi hoomoana o na Rukini, i ke telegarapa ma ke ahiahi Poakahi penei : ua hoouna koke ia aku nei hoi o Kenela Lozarofa me na bataliona koa wawae he 27, a me na pu nunui he 40, me ka nee pauhakee ana mai ia nei aku, mahope o Aladeka Da, a hiki i ka puu o Alewasa a me Vegikora, a ua telegarapa aku la hoi oia mai Bazadelika, e nonoi aku ana e hoouna hou ia mai i mau koa hoopuipui hou i kona puali, oiai o Muketara Pasha e ku mai ana imua ona, me ka puali kaua i oi ae ka nui imua o kona, aka, i keia kakahiaka, ua lele kaua aku la no na Rukini maluna o ko na Tureke kulana, a mahope o na ki pukuniahi mao ole ana maluna o ko na Rukini kihi hema, me na batari mai o Aladeka, ua lele wiwo ole aku la na Rukini maluna o ka puu o Alewasa a me na pakaua.

KE KULANA MA BULGARIA.

          Ladana, Okatoba 16.—Ua loaa mai na telegarama lehulehu mai ka aoao mai o na Tureke, e hoike ana, ua ano malie o Loma, a ke manao ia nei, e hoouka kaua ana paha ma Kadikoi. Ua hoomaka ia na ki pukuniahi ikaika ana maloko o Sipika Pasa.

KA APUHI O SEREVIA.

          Ua hoike aku o Serevia i na Mana Tureke, no kona manao e malama no oia me ka makaala no kona kuikawa ana, aka, he mea maopopo, o ke kumu nui wale no, no ka lawa pono ole o kana mau hoomakaukau kaua ana, a ke kakali nei oia no ka loaa o ka manawa kupono, e hoomaka mai ai , oia e lele kaua mai ia Tureke, ma ka manawa e loaa ai o ka lanakila i ka puali kaua Rukini ma Peleyena.
          Ladana, Okatoba 17.—Ma ka hoike ana mai a kekahi mea kakau nupepa, ua ano hooinaina na Mana Tureke no na pane kue a ke Aupuni Helene no na kukakuka ana mamua iho nei, a ua hoouna aku nei o Tureke i ka lua o kana mau palapala, me na olelo oolea, e kue aku ana no ka hoopai ole ia o ka poe hoalaala kipi maloko o Tesale, me ke kono pu aku hoi e hoemi ia ka heluna o ko Helene mau puali kaua.
          Ua hoike ia mai e ka Buletina o Rusia, no ke auhee ino ana o Muketara Pasha ma ka hoouka kaua i ka Poakahi, me ka luku nui ia ana o ka puali kaua Tureke. Ma ka la Sabati, ua kaiehu ia aku la ke kihi akau o ko Muketara Pahsa e kekahi mahele o ka puali kaua Rukini, a ma ka Poakahi ae hoi, ua lele kaua aku la o Kenela Hemana me na koa helewawae he 10,000, a lawe ae la ia Olega-Tepe me ka ikaika, oia hoi ke ki o ko na Tureke kulana malaila, me ke okipu ana ae i ka puali kaua Tureke iloko o na apana elua. Ua holo pukaka aku la hoi o Muketara Pasha me ka waenakonu a me ke kihi hema o ka puali Tureke a hiki i Ka, me ka noke ia aku i ka uhai mahope e Kenela Hemana, me ke kaua pu ia mai hoi e Kenela Lazarofa ma ka aoao, aka, ua pakele mahunehune aku nae, i ke kaa e ana malalo o ka malumalu o na papu o lakou. Aole i kanamai ka nui o ka poino o na Tureke, i ka make a me ka hoeha ia, a he mau tausani o lakou i lilo aku he poe pio, a me eha mau pu nunui.
          O na mahele hoi ekolu o ke kihi akau o ka puali kaua Tureke, ua hoopuni ia mai la e na Rukini, me ka lele kaua ia mai, a ua kipaku loa ia aku mai ko lakou mau pakaua, ma kahi hoomoana me ka poino nui. Ma ka hora 8 hoi o ka po Poakahi, ua haawi pio mai la ke koena o keia mahele o ka puali o Muketara Pasha, me na pu nunui he 32, a me na waiwai e ae he nui wale, malalo o ka mana o na Rukini.
          La dana, Okatoba 21.—Ua loaa mai kekahi telegarama i kakau ia ma Poredina, o ka Poaono e olelo ana: Ua lawe pio mai na Roumania i ka pakaua elua o Geraviteza ma ke alo o Pelevena, iloko o na hoouka kaua ikaika ana ekolu. I ka uhi ana mai hoi o ka malu po, ua houluulu hou mai la na Tureke i ko lakou mau puali kaua, me ka lele kaua hou mai a lilo hou aku la ka pakaua ia lakou, iloko no nae o ka enaena. Ua manao ia e hoomau ia aku ana ke kaua a hiki i ka Poaono. Ua hoike ia mai hoi ka nui o ka poino o na Roumania, ma ke kaua o ka Poalima, oia hoi, he 5 mau alii a me na koa he 138.
          Bukareseta, Okatoba 21.—Ua loaa hou mai la no i na koa Roumania kela pakaua elua o Geriviteza ma ka Poaono ae. Ua hoike mai la kekahi lala o ka Ahahui Kea Ulaula, no ka hiki ana mai o na kauoha, e hoomakaukau no ka hookipa ana mai i na koa he 6,000 i hoehaia. Ua maopopo nae ke hoomau ia nei no ka nee ana o ke kaua.
          Kona tinopela, Okatoba 21.—Ua loaa mai ka telegarapa mai a Suleimana Pasha, ua hoohui ia mai he 18,000 na koa Bulegaria iloko o ka puali kaua o Rusia, a ke manao aku nei oia e lele kaua ia mai ana. Aia oia iloko o ka auwaha eli, i hiki ai ke hoomalumalu aku ia Rusetaka.
          Bukareseta, Okatoba 21.—Ua loaa mai kekahi telegarama hope loa mai Rasegerada mai, e olelo ana: ua hiki mai la kekahi puali kaua Rukini ma ia wahi, aka, aia no nae hoi na kulana o Sonika a me Kadekai malalo o na Tureke i keia manawa. Ua hala aku la a Suleimana Pasha, e makaikai kino aku i na papu ma Rusetaka.
          Ua hiki hou mai la hoi ka lono mai Toloraka mai, i kakau ia ma ka Poaono, e olelo ana: Ua haalele aku la na Tureke ia Kadekai, no ko lakou makau o okipu ia mai auanei e na Rukini ko lakou hui ana me Rusetaka, a ua auhee nui aku la a hiki i Rasegerada. Ua nee awiwi aku nei hoi na puali kaualio Rukini mai Doberukesaca mai a hiki i Kavara.

NA PUALI KAUA MA ASIA.

          La dana, Okatoba 20.—O ka eleu o na Rukini ma ka hoopuni ana aku ia Ka, he hoike ana mai ia i na manaolana, no ka loaa hikiwawe mai o na lanakila i na puali kaua Rukini ma Asia, a me ka hoakea ana hoi i ko Rusia kulana, no kekahi kukakuka ana no ke kuikahi i keia hooilo ae o hiki mai. Oia hoi ke ki ma Aremania, ua komo aku la iloko o na puili ikaika ana, a na puali kaua o ka Emepera Rukini, oiai hoi he mau mahina i hala ae nei, mahope iho o ko lakou lanakila ma Kurukedere, ua hoohuli hope ia ae lakou mai ko lakou maki lanakila ana aku imua o Ezerouma, mamuli o ka lele kaua kimopo ana mai a ka puali Kirakasiana mahope mai o lakou. Ke koomaopopo ia nei e na puali kaua o Aremania i keia wa, e hiki mai ana ka hopena o ko na Tureke auhulihia ana, a e loaa auanei i kona enemi he mana e lalau lima aku ai maluna o ka aina Tureke, i hiki ole i ka aha uwao, ke hoopale aku me ka maalahi.
          Ladana, Okatoba 20.—Aia hoi he 70000 na koa o ka puali kaua Rukini ma ke alo o Ka. Aole hoi paha i oi aku mamua o ke 40000 ka nui o ko Mukatara Pasha puali, ma ka hoouka kaua hope loa ana. Aia hoi me keia puali, he 14 mau bataliona, i unuhiia mailoko mai o na papu ma Ka. Ua poino hoi ka akahi hapakolu o ka nui a me ka ikaika o na puali o Tureke, no ka make, hoeha ia me ka lilo pio ana. He kakaikahi wale no na wahi bataliona koa o na Tureke i koe, me ka ikaika kupono no ka emi hope ana aku a hiki i Ezerouma, a hoohui aku me na puali o Kurada, Isamala Pasha a me na koa mai Pereveneka mai, a lilo he puali nui hou no ka manao ana e hoopakele mai ia Ida. Ua kukulu aku i na koa Rukini he 40000 ma ke alo ponoi aku o Ka, a e nee aku no oia imua a hiki i Ezerouma, me ke koena o kona mau koa.
          Kona tinopela, Okatoba 21.—No ka loohia ana mai o ka poino nui maluna o Muketara Pasha a me kona mau puali kaua, nolaila, ua hoouna pau loa ia aku na puali koa mai Konatinopela a hiki i Terebikoneda. E holo koke ana hoi o Akemeta Eiuba Pasha e lawe i ka mana hoomalu ana ma Ezerouma.
          Ka rakala, Okatoba 17.—Eia hoi o Kenela Hemana ke nee nei imua ma Ezerouma. Ua hoopuniia o Ka e na Rukini i keia wa, a ua weheia na kukakuka ana no kona haawi pio ia mai. Aia hoi na wahi hoomoana o na Rukini i keia manawa ma Virikinikoi. Ke maki aku nei hoi o Kenela Lazarofa imua, e hele kue aku ana ia Isamala Pasha.

Ka Lopikana Kuluko o keia Au.

          Ua hiki ae ma Rosa Kapakai Komohana i Nu Kilani, kekahi kanaka o Keoki Hosele kona inoa, no Alinetona i ka mokuaina o Veremoneta mamua. Ua hoouna aku oia i kona home he wahi moolelo no na pilikia i loohia mai iaia, mahope iho o kona nalowale ana mai ka home aku no na makahiki he 21.
          Ua hoike ae oia, he 8 makahiki i hala ae nei, ua hoomaka mua oia no ka manao e huli hoi i ke onehanau, mahope iho o na hooikaika ana a loaa ke kauwahi pomaikai uuku, ma na wahi eli gula, aka, no ka loaa koke ana mai o ka lono, no ka El Dorado, ua hele awiwi aku la oia no ka loa he kanaono mile a hiki ma kahi o ka mokuahi, aka, ua hala e aku la ka moku, a ike iho la oia ua waiwai ole na mea ana i lohe ai.
          Mahope koke iho no oia manawa, ua hele hou aku la oia me kekahi mau hoa e ae elua, no kekahi mau aina gula i manao waleia he mau haneri mile ka mamao ma ke Kapakai Komohana, aka, ia lakou i holo aku ai maluna o ka waapa, ua loaa iho la lakou i ka makani ino, a nahaha iha la ka waapa, a oia hookahi wale no kai pakele aku, mamuli o ka homanawanui ana i ka au a pae i kahonua, me ka nui no nae o na palapu i loaa mai iaia me ka hoonele puia mai hoi i kona mau pono, oia hoi na wahi aahu a me na dala $1,500 ma ke gula. Iloko o na pule eono kona noho hookahi ana maia wahi, i kaawale loa mai kahi aokanaka mai no na mile he elua haneri, me ke kamau o kona wahi ea, ma ka io o na manu, na ohelo a me kekahi mau mea e ae e hoopale ae ai i ka maka poniuniu.
          Maalo ae la kekahi moku i kekahi la mawaho ae o kahi ana e noho nei, no na mile paha he umi ka manao mai ka aina aku, ua hoa oia i ke ahi i ike mai ai ko ka moku, aole nae pela. Ua haalele hou ia maila oia iloko o na manao kaumaha no na pule hou ekolu, a hiki i ka wa a kekahi wahi moku kuna uuku i lawe 'ku ai iaia a hiki ma Hokika he kauhale kokoke mai.

Poe Koho Balota o Hila a me Puna.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Ano au i lohe mai nei i na inoa e holo balota ana no Hilo a me Puna no keia kau ae ; a malia paha he poe e ae no kekahi, aka, o na inoa keia a'u i lohe mua ai :
          No Hilo.—Ka Rt. Hon. Joseph Nawahi ; Hon. Sam. K. Mahoe ; P. Haupu ; D. B. Wahine ; D. B. Mahoe ; (Loio mamua) Kamaipelekane ; Poka ; a me kekahi o na Hikikoki.
          No Puna.—John Ili Es q. ; Sam. W. Pa : J. W. Kumohoa Kekino : Alapai ; a me Kamoku.
          Na ka lehulehu e hooholo no lakou  ho mamua o ka hiki ana'ku i na kapawai o Ioredane.  EDDIE K. LIKE.
Hilo, No v. 9, 1877.