Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 47, 22 November 1877 — KA NANEA EEHIA! O NA LA I AU WALE KA MANAWA A O KA HIHIO ILIHIA A KA UI LEON ROSE! NO NA KOA KAVALIA OPIO: NA SEPANIA EKOLU! [ARTICLE]

KA NANEA EEHIA! O NA LA I AU WALE KA MANAWA

A O KA HIHIO ILIHIA A KA UI LEON ROSE!

NO NA KOA KAVALIA OPIO: NA SEPANIA EKOLU!

Ifr No>w<t W<tl»hia <> ka 11*7« 7^ftia. MOKUNA VIII—HELU 2S. K- >a : !«•* ».«!.>* m*kar.i. * li.v-l«H anai <1* '*«« Kl<m» k>U«. Oi*j ho, ka U»-V«» viirV* hi>W:,i, eli k,li«iiiiii msi *n*. 0 a. *j l!*kiinnku:n* f * h,< 4ia,i iiui »a« i oa p*k>* n* HE tau«jini ko'u niau luanao aloiia, wahi ana, a j>ela iiw!» ia anei hoi e

waihowalo ia ai keia lioloholona nani—l iw-alu» —e mako auanei oia i ka jv>h»li— ; e iiele mai aunnei kekahi kanakii inw a j lawe w.ile akn iaia. Aole anoi hoi ho 1 tuea jhhh> ia'n. ke pakui luni iaia no ko'u ; uiinla nei i lu le :i lutii i ka haua ikaika ■aua, uiauma ae o keia iioloholona i hele a jvil.ihitiu wale. lloko o kiHia nuno ana tu> keia moa, ! iii h«vili >U» iho 1.» k.nia inanao, a wehe ; mai l i oi.i i kaulawaha v» ka hoki i h.*»|rt.i ia. a hoopaa aku la hoi i koua iiiiui* jxvnoi ma.ia waliiKe ae la oia uiahimi o kei.i iiou>tKih»ua hou, ino ka j iha i ka hatu>'.i, a.iK' i kaemai Uv» keia j )vinai ana. aka, 1 lu» taia uei a kau |k>i,o lUina o ua lumia 10 1, o ka manawa ih > ia tiv» )ā <» ua niuiia nei 1 huii ae ai a : kitu|M<i ak i la 1 k.» holo mn nia ke ala ; m:ii. * ui< hf ine.i !a. • uhaki pn a<> an* 1 k t a 1 o u.v ka:iaka la ■ ..■ ii v,.< ua k*;>*ka nei iue k«>»ia ika-j ika uui e ka..ui -inai:» ka uhu aua a ka 1 noul,». aka. ua iv,kela iw» aku l.i ka ikaika o ka h'iki a'na, e. ie)e ana umuuim o i i ,1«,««,«, a i lioio *n* h.u ma na |<ali k mio Ao.. Km i hiki i na kanaka ii< i v. u.v<:«.ti i|v.V,n luai i ko v» ka a i .< >ia h. «ua U , a«>K- h.v I kana- • ka ti,.i. I . k.v| a ni*U Siv; lioko 0 k>>i.« i-i< kanknui:» U liok.» «» ka • i.< An '.« *» . kakoa » k.«.0 .. »l>*, .1 ..>♦ V> :.«>• - ■'.>• ,

1 keia n|auuwa, . {tane aku la o Kaolo me ke ano ij.k&aka, e kunpau tnai hoi ha oe i ke kukjahekaho ana a jiau pono;a hwiha iho la ka hoj«ua o ua kanaka la? Pane mai la o Slaretina, e lohe koke no oe. Uaihoomau aku la no ua miula uei i ka holjo ana me ka ikaika loa. a hi ki i ka manawa i poniu ai ka ike o ua kanaka kaajheie 1% e holo ana ma na ala nihinihi, e pii ana ilopa ma na puu, a e holo aua iialo ma' na kaiauiu, a ua aueaue loai 110 ua kauaka nej e niake i ka ua mea pe weliweli. Pane akiji ia hoi ao, e kahoiohoio iki aku kē kukkhekahe ana, a hiki i- ka hopena o kona moolelo. Pane uiai la hoi ua o Maretina, e ahonui mai hoi Hou Hanohano, ke ahai la no ua miu|a nei, e lik£ nie ka puahi i loiia iaia, a he mea hiki ole hoi ka uhaki pu wale anfc i ke kaao, uie ka hiki ok i ka hopena.

Ke mau la no ka hoio ikaika ana imna, nie ka hiki oie ke kaohi ia mai, aole loa no nana e akeakea tuai iaia ma ke ala, aole uo hoi i halawai iki me kekahi uaea ola kino, iloko o keia hoio ioihi ana. Hoao mai la ua kanaka nei e huki i na kaula kaohi i hope nie ka ikaiiai, t ]«.a uiai ai hoi ka holo anaa ka miula, aka, aoho wahi a akakuu inai, oiii mau no ka lioiio. iHookahi nae mea ku(iauaha la, ke pii luau ae la ka uiauia o ua uiiula la. Auwe! Kani uo ka hoi ka hoomanawanui ! i [īune aku ai au. lua oia e holo ana e like me ka mama o kou alelo la, me ka hapa uae o ka manao, ua mao]Kipo ia'u, aole loa oia e hiki ana i ka |ialena o kaua huakai. Paue mai la o ua Man i tina, ae e Seuora, ua holo oia me ka ikaika loa, a he no hoi, aj ka iino ana aka un ku nialie loa iho la ua'miula nei niauiua j>ono o kekahi wahi jx>o|)oi> ololi nie ka hiki\v:iwe. a ano hookalakupua hoi ka nanaina, e hihi ana hoi ke kakalaioa maluna me ka makolukolu n nalowale ke j»oo, e hiki ole ai oe ke ike ae ika hoku ika jk>. Kau niai la kur weli i ua knuakii nei, no ka helehelena ano e o keia wahi, a hoomaka ae la na kiiuaka nvi e ke|»a nie ka {H'kupeku ik.-i--ika ana i na aoao o ka uiiul.i, i holo aku ai hoi imua, aka, aohe wuiw.ii. iki—ua ku malie hvt iho la ka niiula me ka ihhmi i>!c ao. K? noke ]a na kanaka īu-i ika hili i ke jhk> uio kana huipji, uka, ua ku-

lon loa iho la ua ininia nei ilalo. Noke iho la hoi oia i ka hili ina ke kikala; kahiiihili wakwao la no ka huelo,- aole nae he w.iiii mea a neeu aku i liookalii ka[in.ii. 1 aku la ivau, ke n«'i au, ine he inea la, o kakou kekahi ina ia kulana hookahi. e hoike niai i hoi ia makou, j»o--hea la ka ioihi o ka inauawa. Aole i ntaojH>|H> ia'm, jK'hea la ka loihi o ka manawa, e ke Seuora, aka, ua

< knj>an oia mal iila, a uie ho mea la, nole I loa ivv> e hiki ana i kekahi kanak* kaa- ! hele 0 ao k*' iiootu«e aku iaia i li«H>kahi j kaj>nai iiuua. Lelo iho la' ua kanakn I nei iialo, me ka hnki ikaika ana i ke ' kaulawaha. k«h> aku ia na wawao mua o iua uii ila uei i|jnk«> o ka 1ojh», iuo ke kujsia l«v» ana. llei- ae la im kanaka u«>i iuahoj»e a luiao mai la me eona ikaika e : ouou aku i ka nunla inuia. aka, ua likn» ;pu no ia uie kona luvto ana e kuUi aku ' i kekalu kuahiwi nui Manao ih>> Uuu kauaka uoi, ua h«to|»aa ia {kiiu na kapuai o ka uiii|la iioko o kekaln uiau in«a hoopaa malalo ae, n liikao ae ia oiaio htjv»i jt*kahi i kela a m«> koia wawa<). i aka, he like jhi wai|» no ka »nvu «»le af Pauo akil U wau tua o M o { ka l»v»jx na ih«» la la o ka'u k;»ao, e liU v ipe ka ue«* h«Hi olv au« aku «> ka imuU o ke kauaka kaaMo. Awl«<, aole, wahi ana i j«au«- mai ai, | aole wau i hiki aku i kioua hoj«ena ll«»kv» o ke kahalia nui. «■* b«Hi ae U ■ ua kanaka ihh, a hoo;u*ka ae la ua »i»i* k ula iiei «e alaia iih' ka h>» mu, a waaak» aku U i»a k»t;«inai u»a na |«au |ialt H pnm. a ma UMM»a«» »»«• uh'A »m i».v>puui »a maJi U oia kanaka l»o Uuvtm ka nui. a ta u»a»a*l» no Ik>i \ ln>v»ttiaka a«» ai ka «mt ana o kf» honua malaio o kahi aaa « k|i nrr i M*ilaii M«tk.*i". t*. M m>ln»a h«m|. p»*»><. i |»attv aku at au. *:<■ ta^4«

hooleaiea maoli no k& keia. No k» neeu ol#pna'ku oka miola, al&ila, aa ka lionna maialo o kahi aoa © ktt la e hoonee aka i kana Lnakaiiele imaa.

E ohiolu oe e hanoli e ke Senor&, a ke hoiko aku nei au ia oe, aole keia he mea hoopaani wale. Ua olelo ae nei «u, oahoomaka ae la ka honua e oni malalo ona, a hoomaka iho la e emi ilalo, a hiki i ka ike āna iho o ua lmnAn la, aia pia iloko o kekahi umii me ka weiiwaii loa. Boko oka manawa pokole, «a paa loa ae la a liiki i' kona umamea. A, mamua aeoka liiki aaa i kona mau lima ke hooikaika ae nona iho, na haule loa aku la oia iloko o kekahi ana, a paa koke mai la oia ika hopu ia e kekahi inau kanakā powa heiehelena inoiuo ekolu, i hele na mi a pipii ma o a maanei o tia pepeiao, a welu aku la ilalo, a paa ia'ku ia oia uia kona a-i.

Aha! o oe ia e ka iiio ino, wahi a lakou i pane mai ai ine ka leo kohu hekili, ua hoao oe e aihue i ka niiuia, aka, ua aihueia m»i nei hoi oe e ka miula. Iloko o ka minute hookahi, he oiaio, he kanaka m&ke oe, aka, oka manao mua nae, e hai mai oe heaha ia ka waiwai ma kou kiiio ?

No ka pono o Sana Dominike e hoopakeie i kuu ola, wahi a ua kanaka nei. Aoie e loaa ia oukou he wahi pomaikai mai au aku, ke pepehi mai oukou ia'u a make e ua keonimana' —Aohe o'u wahi waiwai ma kuu kino i keia inanawa. Aia aku ia ko'u mau waiwai a pau maluna o kuu kekake, na dala ame na mouii. Aole hoi i loaa ia'u he manawa e lawe mai ai ia mau mea muiluua mai o ko'u hoiohoioua ponoi, i hiki ai la hoi ke hooili au inaluna o kela miula diaboio. lua paha oukou e haawi mai aiK i mauawa no'u, aiaiia, e kii hou ao mi h i**u mai ianai.

Aole i pane mai ua man powa nei, aole makou i niaopopo ia mau mea e hiki mai ana, uolaila, ua makou no e kii a lawe mai. Iluko ona manawa a pau, e hoomalu no makou ia oe me ka inaikai. Ika pau aua o keia mau olelo, kauo heie ia'ku la ua kanaka nei e na powa a komo iloko o kekahi keena ioihi o ke ana, a malaila hoi e ahu niokaki ana na iwi a nio na puniu }X>o o ka poe k.uihele i pau mua i ka |>epehiia ma ia aiaheie, aoiie hoi he hala iki at* o ka hehi aua'ku o kona mau kapuai maluna oia niau mea, a ano kupilikii mai la kona noonoo.

Liia nei i hoomanao ae ai, ua kaawaie aku j>aha na jn>wa mai ona aku, ko--1110 mai la ka noonoo iloko ona, no ka hna ole o keia noho wale iho no, *• heiu aku ai ni.ilnna o na iwi j>oo o ka |>oe make. oiai, noie oia he iieremita; uolaila, ia\u> ae ia oia i kekahi iwi uha nui a liLHuuaka aku la e wawahi i ka ipuka o ka lua jK>uii ana e nolio nei.

Aia hoi ma kekahi k»n ua aku he pajiaaina m.ukai ioa, i hoonuanuaia īue na inea ai a me ka waiua; ano kona akeuui e loaa iaia ka paina maikai uianiua ae o koua niake aua i ka jn>loli, nolaila, noho iho iho la oia e lioohialaai ia mau euea. Ona kialia wniua ka mea uaua i haawi mai ia iaia i ua hauoli kiekie; a iaia i alawa ae ai inana jva. ia o ke koena. ike *e la oia i ua aahu o kek;ihi o na |H>wa, noiaila, ua wikiwiki iho la oia i ka wehe ana i kona aahu jK>noi, no ka moa, ua m&keoiake loa luai ia oia i ke kua{H> aaliu ana.

He tuoa luahaio h>a iho U naua k«»' : ano li<H»ax4im>li o kv>ua nauaiua ia uia-. uaa-a, a koolako iho Ut <ūa iaia iUo um ita jui |vuia(»ana, a tae kekahi |vi- f , iukaua, hoopau lwa a*< ia oia i kvu»a mau 1 1 inaiiao hopikhopo ik» m poaa. Hoo> ! 1 iln» U uo hoi <»ia, W> oi aku ] ka p*mk» o h«aM> aku ia lakiHk» o Uko« waW ih«> no, ūh» lakow • kii nui aai ■ i«aa: aoW a*> hoi ooa kaaaiua, <»)ik« me ka maa o ka wi«U i k* alaaai ** hui; ai t {Mtla uo auan«>4 Uhm ik« i b» ala * U«k» ak« ai m» na wahi a |»a« i laUaiU. k»t»»Ui a«> U «ia i m*m 4aU waiaaa » ** Hkiula swm. a o k\» b»li«i U Imū ka mm« imum *» kKiu«atraltwali)Mai • t kwa ikaika, a «m» ar U «a bmtab> mm, a UnnU ibo U i ka Uu|»a ana i «a uamUaai. NoJba mm »»aa «aiaU «m i ba ikā «&a« i «ut **h« o k«MW» oaaa Uak«u MiaiL aa immo iKo īa i».> <<Mk « ka uk>4» ft»i»a «» Uh4«*4o »k* Mt»a. »» kekaki ik» »*}• ti»Vm. «a U«oaaaka ImL«< aka U

ao oia i ka hok> aaa imu& ma kekaki ala ololi ano poulitili; i hoi e hanle ole ai ok no ka ikaika loa oka liolo oua mialA nai, un mo6 palaha iko !a kooa aio ilnna o ka a-i. laia i hiki aka ai ma kekahi wahi kipuka mahomalama, akahi no oia a ike iho, aia ka oia iloko o kekahi awawa hohoaa, i hooponi ia ma sa aoao e aa pali pohakn, a he wahi hoi e hikfpoDo ole ai i ua minla iiei ke hele hoa aku.

Aole loa au e aa ana e alo akn i na popilikia he lehulehu wale, no ka mom a paa i loaa iaia, wahi a PeeLno.

Nioaaakalahoi o Raolo knuwahi kaawa, a pehea aka la hoi ke kekake o ua kauaka la ?

Ae, he oiaio, ua hoopoina loa aku la ka hoi au i kuu hoahanau hoopono. He moolelo kakaiewa no nae boi ko ua kekake nei la, a h® inoa hoomakea no hoi kooa, ua kapaia o Eaolo.

Hq ae la ko makou,aka i keano hookolohe o ua wahi Maretina nei, a nalowaie loa ae la na hoomanao ana no ke ano kupilikii o ko makou kolana, uo ka mea, na hele iho la no hoi makoa a peno ika ua mea oka ua laona ole, Ke ua nei no ka na, ke puhi nei hoi ka makani me ka ikaika, a m« he mea la, e kulai ia mai ana na miula o makoa. (Aole i j