Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 12, 3 September 1889 — Uwe Helu Paiauma [ARTICLE]

Uwe Helu Paiauma

"Aloha ka leo o ka hanehane, I ka hooho mai ua anu au—e." Ke uwe mal nei na Parisaio Kalawina i ka emi o na hipa o ko lakou mahinaai iloko o keia makahiki, a ke ninau nei ka lakou nupepa haole—ke emi nei anei ka misiona kalavina ma Hawaii nei? Ke pane nei makou ae; a penei na hoike a ke Kakauolelo o ka Papa Hawaii. I ka makahiki 1859 he 17,978 hoahanau kalawina ma Hawaii nei; i ka 1869, ua emi mai a i ka 12,497; i ka 1879, emi hou mai la a i ka 7,258, a i keia makahiki 1889 hoi, ua haule loa a i ka 2,650, he emi ino mai ka 17,978 a i ka 2,650! A ua ulu ae he kumu ninau, heaha ke kumu o keia emi? Ua pane ae ua nupepa la, o ka ae ia ana o na kanaka Hawaii e lilo i poe kahunapule ke kumu o keia emi. Ke hoole nei makou i keia. Eia ke kumu-hookaakaa ia na maka o kanaka, a ua ike i ka hana a ka poe hoopunipuni, hoopalaima-

ka, hookamani a limanui, a ua pau kuhihewa, ua hoowahawaha a ua pau ka puni wale ana. I hoike no keia; e nana ae i na luakini kalawina elua e ku nei-o Kawaiahao, he kahu haole kona, he pomaikai ke loaa na wahi kauna hele e hoolohe i na kakaolelo a ia haole-a o Kaumakapili hoi, he kahu Hawaii, piha pono mau, a ohohia mau ia na haiolelo ana aia Hawaii. O keia iho la ke kumu, ua pau kuhihewa o ka Hawaii i na Parisaio, aohe kumu e ae.