Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 14, 5 September 1889 — He Moolelo Kaao Hawaii -NOKAHALAOPUNA, [ARTICLE]

He Moolelo Kaao Hawaii -NOKAHALAOPUNA,

KA Nani Oi Kelakela a me ka Ui i kona mau la. KAIKAMAHINE A KAAKOPUA A ME KAHEHUNA. Ka Mu-o, Ka-ao, Ka Liko Pua iuka o Waolani, KA MEA NONA KA UA KUAHINE O MANOA, ME KA NALU O KALEHUAWEHE, WAIKIKI. &c. &c. &c. Ka Mea i oleloia: E hoi ka Ui o @ ua Ahiahi. Oiai ua komo mai la @ manao @ kana kane alii no kona kii e ana aku ia Kahalaopuna, me ka olelo ole aku nana e kii mua, a manao paha oia e kii ana no ke alii a lawe ae no nana ka wahine a laua. Nolaila, e ka mea heluhelu, he mea pono e hoomanao i na hiona mua o keia kanaka o Kauhi mamua aku o keia moolelo hoonanea Hawaii. I keia hiki ana o Kahalaopuna a me kona mau makua i kahi o ke alii, ua panee ia mai la na mea ai imua o lakou nei, a ai like iho la na alii me na malihini. Mahope iho o ka pau ana o ka ai ana, ua noho iho Ia ke alii me ka nana pono ana i ke ano o ke kaikaimahine, me ka noonoo pono ana i na ouli. Mahope iho o na luana ana, ua hoolaie ae la ke alii Kakuhihewa i ka lealea heenalu, a ua ohohia like ae la na alii a me ka poe ai alo a pau o ke alii, a pela pu no hoi me na makaainana. O Kahalappuna no hoi kekahi ma keia makemake o ke alii, a o ka mea no hoi nona ka la heenalu e ku iho ai kaena: "Owau no ka oi i ka'u ike. Aohe lua e loaa mai au, He kula ia na'u i holo a olu, A kihene ka lawena o ka'u kipuka, O ka Hihimanu o ke kai uli, O ko'u hoa alo ehuehu ia." I ka makaukau ana o na mea a pau no keia hoolale a ke alii, ua puka mai la o Kahalaopuna me ke alii mai loko mai o ka hale me Kauhi. Ke auamo ala na kanakna i na papa heenalu a hiki ma ka aekai, a panee ia ae la he mau waa kaulua a me na hoe waa no ke alii, a maluna o keia mau waa kaulua i kau

iho ai ke alii, kana aikane Kauhi a me Kahalaopuna me ko lakou mau papa heenalu. I ka hiki ana aku i kulana heenalu o Kalehuawehe, ua hookuu ia iho la na papa heenalu i ka ilikai mailuna iho o na waa. Oia no hoi ka manawa i lele iho ai o Kahalaopuna me kana mau kane iluna o na papa heenalu a hoomamao aku la na waa ma kahi e. Ia lakou nei e lana ana me ke kali ana no ka nalu kupono e pae ai lakou. Aole no hoi i liuliu iho, aia hoi, e-a mai la ka nalu mahope o lakou nei e lana ana, a i ka halehale ana mai o ka nalu iluna a kiekie, ua hoomoe like iho la na papa o lakou nei, a o ko lakou manawa no hoi ia i pae like ai. Ua lilo ka hanohano o keia heenalu ana ia Kahalaopuna, ma ka pulu ole ana o kona mau lei lehua a me ka ilima, a ma ka nanaina hoi o ka poe akamai i ka heenalu, ua eo aku la ia ke keiki o Waianae ia Kauhi. A ma ke kii'na hoi o ka poe heenalu i ka lala a me ka muku, ua lawe haaheo ia ae la ia e ke alii Kakuhihewa.