Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 17, 10 September 1889 — He Moolelo Nanea -NOLATE MURANA. Ka Olali o na Moana Ehuehu-Ka Ouli o na Ipo Ekolu-Ka Nani Huna o Aruima-Ka Ui hoomahie o Serina, -A ME- Ka Nohea Iuli ole o Ratiela. HE MAKANA I KA NUPEPA PUKA LA "KA LEO O KA LAHUI." [ARTICLE]

He Moolelo Nanea -NOLATE MURANA.

Ka Olali o na Moana Ehuehu-Ka Ouli o na Ipo Ekolu-Ka Nani Huna o Aruima-Ka Ui hoomahie o Serina, -A MEKa Nohea Iuli ole o Ratiela.

HE MAKANA I KA NUPEPA PUKA LA "KA LEO O KA LAHUI."

Ia lohe ana, ua pupuahulu koke ae la lakou a pau me ka manao e lalau koke aku ia Late a lumai iho iloko o ka wai, aka, me ka emoole luaole, ua lekei aku la oia iluna o ka waapa, a kauoha koke aku la oia i na mea e hoe ana, e hoe awiwi aku i ka waapa iwaho, a ua hooko koke ia kela manao. Aole i keakea aku na kauwa i ka manao o Late Murana, aka, o ka lakou i pane aku ai oia keia: E Late Murana, e hele a loaa ka pomaikai ma kau huakai, hoomanao wale iho hoi oe no makou kau kauwa nei. Ua hiki ole ia'u ke hoopoina no oukou a pau ekolu; wahi a Late Murana, no ka mea, ua hoopakele mai oukou ia'u. Mahope iho o keia manawa a lakou e kukai olelo nei, ua hulihoi koke aku la na kauwa me ka awiwi luaole me ko lakou makaala pu ana hoi ia lakou iho o loaa mai i ko lakou haku, aole hoi i ike ia aku kana mau mea e hana mai ai no lakou nei. E waiho aku kakou no na kauwa a me ko lakou alii, a e huli hope ae hoi kakou a nana aku i ka mea nona keia nanea. Oiai ka waa a e holo ala, a ia lakou i mamao aku ai mai ka aina aku, ua ninau mai la kekahi mea e hoe ana, Owai oe? O Late Murana, wahi a Late i pane aku ai. O Late Murana, malihini makou i kela inoa, wahi a ka mea e hoe ana, a noke ae la i ka akaaka henehene. Ma keia akaaka ana, maopopo iho la ia Late he wahine ka keia mau mea e hoe nei i ka waapa, koe wale no ka mea e noho pu ana me ua Late la mahope, ka mea hoi nana e paa ana i ka hoe o hope. Oiai, ma ka akaaka ana o kela mau mea mamua, ua hoomaopopo aku la o Late he leo wahine, nolaila, he wahine laua wahi a Late iaia iho, a o keia mea mahope, he luahine paha, a i ole he ipo paha na keia mau wahine, oiai aohe ona onioni, aohe no hoi he pane leo. Oiai nae lakou iloko o na kike olelo malie ana me ka hoomau ana no i ka hoe ana, aia hoi, ike aku la o Late Murana i ka uiuiki mai o kekahi kukui i kahi mamao loa a ninau iho la oia i ka mea e noho ana ma kona aoao. He kukui aha kela? He moku anei? Aohe pane leo ae o ka mea e noho ana ma kona aoao, nolaila, manao hou ae la o Late Murana, he kuli ka paha keia, oia ka mea i hiki ole ai ke hoopuka i kekahi huaolelo. Hoomau aku la no nae lakou i na kukai olelo malie ana me kela mau kaikamahine e hoe la, aole nae Iaua i hoomanao ua ike ia laua e Late Murana, aka, o Late ua ike maopopo oia no laua e like me kana lohe ana ma ka leo.

He mau hora pokole wale no ka holo ana aku a lakou, a mawaena ka hora 4 a me 5, pae alu la lakou ma kekahi aoao o ka muliwai, ke ka-e o ua muliwai la e ku ana kekahi hale nui nani a maikai; nona hoi na puka aniani nunui e hamama pono ana i ka muliwai. I ko lakou pae ana aku ua pane mai la na kaikamahine e hoe ana. E ke kanaka opio, ma ke ka-e o keia muliwai e haalele ana makou ia oe, a pela hoi oe ia makou. He minamina nui ko makou nou e ke kanaka opio, aka, o ke alanui a makou e hoi nei, he alanui hiki ole ia i ka lehulehu o na kanaka i like ka aahu me kou ke hele. No keaha mai hoi ka mea e hiki ole ai? wahi a Late i hooninau aku ai. Pane aku la na kaikamahine, he kapu aohe mea hiki ke hele ilaila, a ina e hele ana kekahi mea ma kona manao iho, alaila, e make io no oia. Auwe, ina pela, aole au e hahai aku ma ko oukou meheu, a o ke aloha no ko oukou a nui loa, wahi a Late Murana. Ae mai la no hoi ua poe la a mamua nae o ko lakou huli ana ae e hoi no ko lakou alanui, aia hoi, huli mai la ka mea i kamailio pu ole me Late a wehe pu ae la oia i kekahi mea mai loko ae o kona lole a pane mai la oia me ka leo malie e like me ka leo wahine penei: E ke kanaka opio ui, e makana aku ana au i keia wahi makana uuku a nau ia e malama, a ina oe e noonoo nui ana no kena makana a'u e haawi aku nei ia oe, alaila, e hui hou ana no kakou i ke ahiahi o ka la apopo. I kela wa a ka leo oka mea i kamailio mai ai imua o Late Murana, hoholo ae la ka lia maeele a puni ke kino o ua koa la, me he mea la ma kona hoomaopopo aku, ua like me ka nanahe o kona leo, a me ka malie hoi ke puana mai i kana huaolelo, pela no ka nani a me ka maemae o kona mau helehelena. Aka, aole i hoomaopopo loa aku ua Murana la, lalau aku la oia i ka makana mai ka lima mai o ua kino kanaka maopopo ole la, a i ka paa ana i ko ia nei lima, hoomaopopo iho la oia he wahi apana pepa ka ua mea la. Lawe ae la oia a ho-o iho la iloko o ka eke o kona lole, a haawi aku la i na hoomaikai ana no ka makana i loaa mai iaia. Huli like aku la ua poe la a hoi aku la no ko lakou home: a o Late Murana hoi, hoaa wale iho la no oia ma ke kae o ua muliwai la. Ia wa, ala mai la na noonoo ana iloko o Late Murana no kona home a me kona mau makua hana aloha ole, a oia kana i nana aku ai i ke kulanakauhale o Roma me ka naau mokumokuahulu a hoopuka ae la oia i keia mau huaolelo me ka helelei pu ana iho o kona mau waimaka penei: O oe e ke kulanakauhale o Roma aole au e kilohi hou aku ana ia oe ma keia hope aku, koe wale no, ina e loaa ana ia'u ka mana e hiki ai ke kulai i kou mana a me kou noho alii ma keia mua aku, alaila e huli hoi hou mai no au. Me keia mau huaolelo kuoo, huli ae la o Late Murana a hele aku la no kekahi hale ana i ike aku ai he hale ano kokoke ana i ka muliwai. Huli hou ae la nae oia a nana aku la i ka hale nui e ku ana ma ke kae wai, aia hoi, ike maopopo aku la oia i ka nani o ua hale la a me kona mau hiohiona apau, a koho aku la oia he hale ia no kekahi o na alii a i ole no kekahi kanaka waiwai loa paha.