Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 19, 12 September 1889 — He Moolelo Nani -NO— LIVA DIA. Ke koa Kavalia opio, –A I OLE,– O KA LIONA O KA UI ROSINA O NOREWAI. [ARTICLE]

He Moolelo Nani -NO— LIVA DIA.

Ke koa Kavalia opio, –A I OLE,– O KA LIONA O HORINEDA –A ME– KA UI ROSINA O NOREWAI.

"O ka hakoko ana me na mea kaua, O ko'u manawa iho la ia e lealea'i, Nani ke puanuanu o ko'u wahi moe, E waiho 'la ma na kula palahalaha, Kahi a na kulukehau o kakahiaka, I hooma-u ai me na kulu anuanu." "A Knight's Song." MOKUNA II. "A he mau haneri naita no hoi kona i lako me na mea kaua a i makaukau hoi i na manawa a pau, e haawi i ko lakou mau ola, ke kino a me ka uhane, a me ko lakou ikaika a pau, no ka hooko wale ana no i kona mau manao eleele." "Ua maopopo ia'u @," wahi a ua opio nei me ka hoomau ana, "ko lakou luku mainoino ana i na naita ma kela mau kapakai hema aloha o Norewai nei, ke puhi ana i na hale i ke ahi, a pela aku; a nolaila au e hoomakaukau nei i keia koi kaua kaumaha, e paluhe ai ka palu ke loaa iho. Ua ike no hoi oe, ina he koi mama a palupalu no hoi, e ohi ana oia i ka puahiohio i kekahi manawa, ina he kapa kaua a he palekaua paa paha kona hoa e halawai aku ai."

"Aka hoi, ina hoi o keia ke ano o ke koi kaua, a na na lima pukonakona i lawa pono me ka io huki o ka pipi kolo e hoohana iaia, aole he kanalua ana no ia mau mea. "O ke poo auanei o kela moi, kahi a keia koi a'u e hoao ai i kona maikai a me ka ole, aka, ke hopohopo nei au, he mau haneri naita ana e halawai mua ai, mamua o kona hui kino ana me ka noho kalaunu." "Oia ka'u i olelo mua aku nei ia oe, e kuu keiki, he nui na kaulahao o ka poino, ina oe e manao ana e ke'ake'e aku i na hana a keia moi a me kona mau naita; aka, mai ae aku iaia e hana mai pela ma na kaiaulu aloha o Horineda nei, ina o ka wa ae oia, e haulani ana ka ikaika iloko o ko'u mau olona, ka manawa hoi au e oniu ana i ke koi kaua, a'u hoi e olelo ae ai, oia ko'u mau la ui, na'u ponoi no auanei a me ka'u koi kaua e hoohoka aku i kona mau manao a pau, a e hookau aku hoi i ka hoopai maluna ona a me kona mau naita."

"Aka, ua ike no oe, ua elemakule ia au i keia manawa, a ua haalele mai hoi ia'u ia mau pono a pau o ia mau la, oia ka'u e kaumaha nei, a ke hooholo nei hoi au e inu i ko'u mau waimaka no ke koena o ko'u mau la maopopo ole ma keia ola ana. "O! e kuu Alamine! e Horineda!"

wahi kou a ua elemakule nei i hooho hope ae ai a apo aku la ma na a-i o kana keiki, me kona hookuu pu ana iho i kona mau waimaka e hiolo makawalu iho ana ma kona mau papalina alualu. "Mai kaumaha kou manao e kuu papa aloha, ke hoohiki nei au, aole loa e @ kekahi huna lepo o Horineda nei iaia, a hiki i ko lakou manawa e inu au i kona koko, aole loa e hiki iaia ke noho ma ke kalaunu o Norewai nei, a aohe no hoi ona kuleana iki ilaila." "Ke luku nei oia he heluna nui o na naita koa a wiwo ole, ke pakaha nei i na alii koa nawaliwali, a ke lele powa nei maluna o kekahi poe me kona mau puali kaua, me ke puhi pu ana i na hale i ke ahi, aole loa ia he mea hana e ke'ake'a mai ai ia'u ma ka hui ana me ia he alo a he alo." "O ke kumu o keia mau hana ana, me ka manao e lilo iaia ka aina holookoa, mamuli o ka hoole ana o ka ui Maliroke iaia, aole e ae e mera me ia, aia wale no a hiki iaia ke nohoalii maluna o Norewai holookoa, a nana hoi e punuku ke kalaunu me ka mana piha, e like me ka moi Erica o Suedena, a i ole, e like hoi me ka moi Gorema o Denemaka. Mai ia manawa @@@ ia kakahiaka maikai, aole loa i pili kona maka, aole hoi i moe kona po, aole i kahi lauoho a hiki i ka wa e hooko ia ai o ka makemake o ka ui Maliroke. "He mea oiaio, aneane elua hapakolu o na aina o Norewai nei i lilo iaia malalo o ka pakaha a me ka lima nui ona. Ua lanakila oia maluna o na moi Ganedalefa a me Herenado; a pela no hoi me na keiki elua a ka moi Eysteina, a he lehulehu wale aku o na alii i pau i ke puhi ia i ke ahi, a me ko lakou mau kanaka ma Rinasagera. I keia mau la koke aku nei no, ua hiki aku ua puuwai eleele nei ma Gubaraneda, a me ka akau o Dovefilede, malaila oia i houluulu mai ai i kona mau naita a lele kaua aku la, a o na mea ola uhane e ola ana malaila, ua pau lakou i ka hanai ia na ke ahi. No keia mau hana i hoopii aku i ka manene i ka moi Guretina o Orekadale a me kona poe kanaka, a me he mea la, e hoea mai ana oia io kakou nei iloko o keia mau la iho. Ha! ua oi aku ka pono a me ka maemae i kekahi naita nona iho, kona aina hanau, no ka lakou mau wahine, ka lakou mau keiki, a me ka—!"

Ma keia wahi, hooki iho la oia i kana kamailio ana, huli ae la me ka hiehie nui e komo ai ka hoohihi iloka o ka naau, a hoopau aku la i na hemahema i koe o kana koi kaua hou. Ua maopopo ae la ia kaua e ka mea heluhelu ka manao o keia moi puuwai eleele Ponce de Leona, e ulupa nei i na moi liilii o Norewai, e makemake ana oia iaia ka noho mana ana o Norewai holookoa, i loaa ai iaia ka pulima o ka ui Maliroke ma ka mare ana. No|aila, ua hele nee papa ae la oia me ka luku weliweli ana i na

mea a pau e ke'ake'a mai ana i na uilani ana a kona manao, i kokua ia e kona mau naita, ma keia mau hana ana, ua loaa i kona mau naita koa a wiwo ole he mau haku ai aina no ua moi nei, ma kela a me keia wahi a lakou e hooili kaua ai. A no na moi liilii hoi i koe ia manawa, ua komo aku la ke anu iloko o ko lakou mau aakoko, no ka hiki mai i ka mana a ua kae'ae'a nei e hoea aku ai ilaila me kona mah naita no ka luku ana ia lakou a me na kanaka. Nolaila, ua hoakoakoa ae la na alii i koe no ka malama ana i kekahi halawai no ka hopena o Norewai, a malaila hoi na kanaka a pau e noonoo ai i ka lakou mea e hana ai, no ka pono a me ka ole, oia hoi no ke ola a me ka make, a o ka pahuhopu, oia no ka hooko ia o ka lakou mea i makemake ai. He kumuhana ano nui a puikaika keia, oiai o Ponce de Leona ke alii powa (no kona powa malu), e pulumi pau mai ana i na wahi a pau me ka lapalapa ahi a me ka oi o ka pahikaua, me ka hoonoho pu ana i ke kanaka ana i makemake ai ma kela a me keia wahi, ma ke ano he mau kiaaina no ia mau wahi, me ka ohi ana i na loaa a me na mea a pau no kona pono a me koA ma ka la i malama ia ai k a halawai a na alii, ua akoakoa ae la lakou a pau maloko o kekahi o na rumi nui akea, i lawa pono me na puka aniani nunui e haliu ana i ke kuahiwi, ma ka hale kakela i noho ona ia e ka moi Evona, a mawaena o na kamailio loihi ana, me ka maopopo ole ia lakou o ka lakou mea

e hana ai, aia hoi, komo mai la kekahi naita me ka aahu piha o ka oihana naita, ia manawa i kuku ae ai na mea a pau iluna, a ane haunaele ka maluhia o ka halawai, lohe ia aku la ka helelei ana iho o ka inoa o Liva Dia mai kahi poe ae o ke anaina. Ma keia halawai ana, i ike mua loa ai na lena ike o ka mea nona keia nanea i na helehelena wai meli o ka ui Rosina o Norewai, a haulehia koke no oia i ke aloha nona ma ia la, aole o ka naita opio wale no ka i loaa ia mau maiuu a ke aloha wela, aka, pau pu no laua a Lanai. Maloko o keia halawai, ua koho na mea a pau me ka lokahi o ke keikialii o Horineda, i kokua pu ia e ka naita Roderigo, ke hoouna ia imua o ua moi puuwai eleele nei, ma kona wahi hoomoana, no ka hoopau ana i ke kaua i na he mea hiki, ina aole, alaila, e hoala no he kaua hahana nui mawaena o na aoao a elua.

I ka puka ana mai o ka la me kona nani ma kekahi kakahiaka ae ike ia aku la he mau kamahele e koele wawae ana. O keia mau mea, oia no ka liona o Horineda a me ka naita Roderigo, a e helo ana laua no ka laua misiona imua o ka moi puuwai eleele ma kona wahi hoomoana. He kahiko nani a maikai ko ka naita Roderigo, me kona mau lima e puliki ana i ke alo o kona koloka hele po.