Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 22, 17 September 1889 — HE MOOLELO HOONANEA —NO— KAAUAAKULU. KE KOA PUUWAI HOPO OLE O KE AU KAHIKO. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA —NO— KAAUAAKULU.

KE KOA PUUWAI HOPO OLE O KE AU KAHIKO.

■ Ke Keiki nAiui i kaihi ka liae o k:i liuuikila nia kaua niau hooiika kaua ana uia juv kaiaulu ou <>Oalm, o ke alii

Kaiiliialiiwa.

-Ka mea i lioomalulo ka noonoo maikai o na 'kaikamahin*' a k«? Alii o Oahu nei, a lilo i i) ea-e }ioolamvili ai i ka nooiioo maikai a lilo i mea inoino a ka-i ka pili ka puana a ka f moe — Hiki ole i nr. opio oiaau ke kaohi iho i na manao kuko i pii lele pa-umi mau ai i na sekona a pau o ka la a nie ka po, no ka nanl ame ke kilakila o koaa oiwi kino pilalahi. « Ua loaa mau iaia ka lanakilaliiia maluna o na lioouka kaua a pau maluna o kona mau lioa paio. Ua noho iho la na 'lii no ke kuka ana no iia mea e pili ana i t ke kaua ana aku i ka enemi i koe; a ua pono no e hele na 'lii me kona poe ai alo. A ua hooholo iho la lakou, e hoi aku kana kaikamahine a hoike aku i kana alii kane no ke kaua aku ī na enemi a kona makuakane, a e hoike mai oia i ka manawa e hele aku ai e hooko akii ai i na kci-i koi a ka nianao inaiij,a.. iloko. a me ke aloha kanaka a niakaainana i nij la i hala aku. I ka pau ana o ka hui ana a ke keiki me ka makua no ke kuka ana i na mea a pau e. pili ana i ka hana & kona makua e upu nei e nalowale aku ke na mau enemi ā pau, oiai kona mau la e ola ana, ~ A ua huīi hoi aku lii Liuu Laika- f mahine a hiki imua o kana aloha, ua ike inai la oia i na helehelena o ka hauoli ma kona mau maka... Pane mai 'la kana kane; healia hoi keia hauoli o ka nana ana mai la e ka hoa, he hana paha ko loko o kou.puuwai e haha ala. la manawa koke no i pane aku ai ua aloha la a Kaauaakulu me ka hauoli i ka i ana aku penei: E kuu aloha,- he mea oiaio kau e kamailio mai nei, he hana io no ka loko o kuu naau i keia manawa, a lohe aku oe. Ae, o ka manawa keia *e hoike ' mai ai i ua .manao la ou e kuu aMha. 0 ka manawa naia o laua nei i hoomaka iho ai e papa leo ma ke kuka ana o ke kane uie ka wahine makua- • kane, oia li'oi no ka hoi mai o'ua hui pu kaua, a e olelo aku au īa oe no ka hele ana i ke kaua me na enemi o ko kaua makuakane alii e noho mai la i na kuahiwi a kualono o Nuuanu. 1 ka lohe ana o kana alii kane i ka man&o o ka makua alii, r>ia no kona manawa, i pane aku ai i kana wahine; ua pono hoi lut ia manao, he alanui ua hele ia a maa a he leo hoolohe ia hoi paha ia a he mau iwi make hoi paha keia mahope -ekona leo, a me oe no hoi kekahi, kuu lei lehua. I ka pau ana o keia mau olelo a Kaauāakulu iniua o wahine, ua noho iho la laua e kuka me ka naau oluolu a waipa-}ie o ke keiki aukai o na ale o Pailolo. Ia laua e hailnii olelo ana, oia no I ka manawa i pii mai ai o ka ula ohelohelo ma na papalina o kana alii kane, e hoike mai ana i ke kulana mua o ke keiki i kona wa i lilo ai i hoa kuili no ka puakea, i aui aku la.

!l"a pono kou nianao e kuu nia- ; kuakane. a e hooko ia ana k6u ma'i keuiako' i na >va a pau ai; e make- ; m'ake ai. i laia »i hiki aku ai iinua o konai i niakuakaiie, ahoaho liiai la keja a pane mai la ika na kai kainahiivq i | keia mau huaolelo penei: j Konio mai hoi jiaha eka maewa: i laiioho loloa o -Kauahele a e hoikei mai i ka huaolelo. - " . V lai?vj>ei i haule pono iho ai e no-1 ho, ninau koee mai la no ka elemakule; ae kiki ka hou o ka lae o ka\ hele ana mai. . | Ae aku la k?ia: i hele mai la wau e hoike i ka hiwiolelo ia oe, mai ke alii kane mai. Oia keia: E noho Ho oe me na kanaka i* ka hale nei, oia wale no--ka ke hele i ka la o ka ehaeha, aole pono kekahi mea okoa e hele ia hana - ' * ' 1 ,Ua hoike niai la ka ke ano o&e keiki ua kokoke inai hē wa e hoo- i uauanii hou ai na aa huki o kuu mau lima, ke ano wale no ia o k£ puana oka moe. ' I ka pau ana o ka laua haihai olelo ana ua noho malie iho la laua nie ka nana ana aku o kekahi i ke-. kahi i ko laua inau helehelena po- , noi iho ; i Ke hoohie loa "aku nei ke I ijjcthine i ke kanaka ui o kana'kane ia.wa, a ke hana la hoi ke kuko iloko ona me ka manao e hoohuoi aku ana i na la hope aku, e pono ana paha ka noho ana o'u me ka'u aloha aole paha. Pane aku nei o Kaauaakulu i k? 1 na wahine; kuu lei lehua i hai e hele hou aku oe a mua o ka ] eleniakule, a pane aku oe iaifl ia mau„huaolelo penei: f ka paU 6 u. kaikamahine i kona makuakane; mo m kuhikuhi ana a pau, e like me ka mea i hoike ia.mai iaia. ( Pane mai la ka makuakane i kana kaikamahine; e ke keiki, kai n*> i oia a o wau ke hele i ka la o ka eha eha, eia ka e hoonoho mai ana oia ia'ii.o ifoho wale aku no e nana e. ' like me kela kaua mua ana i hoaīai ai. | A heaha la hoi auanei ka hewai p ka mea e pono ana i kona manael o ka pono like no ia ia inaua a o k| ae wale aku no hoi paha. ka'u i nl mea a pau ana e'hana ai. j | 0 hoi a ko alii kane hoike aku ua ae aku au y kona mau manao a pau a e hana'aku oia e like me ia mea i pōno. 1 ka pau ana o keia mau oleld a kona makuakane, o ka wa no ifj o ke kaikamahine i hoi aku ai a mjia . o kana kane, hoike aku la oia Jna mea a pau loa a ke alii KauhiUii- ' wa i pane aku ai ma o kana kaliamaliine fci. i Olelo mai la ke kane, ae, he |1 a* nui kela no ka pilikia i ke- kaiAka, q like me ia, ka liele aku a k«al6 ku aku nana. I Penei na moa kaua a keia Ae e hana mai ana maluna o'u; aol«hoi me ka iho ka |X)lolu ka pahoii 1 me ka maa, he okoa loa no. I 0 kekalii keia o iA*kaua haiiana loa ke noho na eneini me ka makaukau, a i nele no hoi i ka nwkau kau mua ana, alaila, he niealnaopopo loa e kaa ana no ka lanaleila o keia hUiooili kaua ma ko'u al**o, a e hoi puolo mai ana no ko llawaii keiki. . j E ike auanei oukou i ka aiiai wela aku o ka iīie a ua keiki' nei, a koo aku ka poe e nioe ana/ilokoo ka lepo. - I Aoleilpsui. *