Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 22, 17 September 1889 — He Moolelo Kaao Hawaii —NO— KAHALAOPUNA, KA Nani Oi Kelakela a me [ka] Ui i kona mau la. KAIKAMAHINE A KAAKOPUA A ME KAHEHUNA. Ka Mu-o, Ka-ao, Ka Liko, ka Pua iuka o Waolani, [ARTICLE]

He Moolelo Kaao Hawaii —NO— KAHALAOPUNA,

KA Nani Oi Kelakela a me ka Ui i kona mau la.

KAIKAMAHINE A KAAKOPUA A ME KAHEHUNA.

Ka Mu-o, Ka-ao, Ka Liko, ka Pua iuka o Waolani,

KA MEA NONA KA UA KUAHINE O MANOA, ME KA NALU O KALEHUAWEHE, WAIKIKI. &c. &c. &c.

Ma keia mau olelo ae la a Puula i kona kaikuahine, ua komo koke iho la na noonoo ana iloko ona, a wahi ana i na pane mai ai: Ua maikai kou manao e kuu kaikunane, aka, he manao ko'u e kamailio mua aku nei ia oe, oiai, ua ano ha'oha'o ko'u manao no kou lawe ana mai nei i ke keiki a kakou, no ka mea, o oe wale no ia i hele mai nei, aole hoi ka wahine a kaua,

me he mea 'la, ua kuee paha ko olua noho ana. Aole, wahi a kona kaikunane i pane aku ai, i ahai mai la au i ke keiki na olua e malama iho a nui. No ka mea, ua hilahila au a me ko kaikoeke i ke ano inoino o na hiohiona o keia wahi keiki, e nana pu iho no kaua i kona mau ano a pau, a oia wale iho la no ko'u mea i lawe mai la i ke keiki na olua e hanai iho iaia a nui. Oiai hoi, he wahi hoi ko olua i hala iuka loa nei o kuahiwi, a eia hoi iloko o ka nahele laau loloa, he wahi hele pinepine ole ia mai hoi e na kanaka. No keia mau olelo a Puula imua o kona kaikuahine, a oia kana i pane mai ai imua o kona kaikunane i ka i ana mai: Ina pela, ua hiki, he hanai kanaka hoi paha he hiki ke hoounauna, oi auanei he pupuka pohaku o loaa i ka hoolei ia, malia paha, o ke keiki keia e loaa aku ai ko kakou pomaikai ko na makua ma keia mua aku, hanaino e hoi kakou. A pau na olelo ana a laua nei, ua huli hoi aku la oia no kona wahi mau me kana wahine. Ua oleloia ma keia moolelo, ua hanau mai he kaikamahine mahope iho o Pohumakaino, o Waiakaea kona inoa, nona paha ka olelo ia ana, —"O ka milo holu i Waiakaea," he kaikamahine maikai keia, ua lilo aku no nae ka hanai ana o keia kaikamahine ia ha'i. A mahope mai o ka hanau ana'e o keia kaikamahine a Puula ma, ua hanau hou mai no mahope o ia manawa he keikikane, i kapa ia aku hoi kona inoa o Kalamaula. He keiki ui koia a ua o Puula me Kahuwai i hanau mai ai, a ua lilo aku no hoi ka hanai ana o keia keiki ia Hanakaulua wahine, a hiki wale i ka wa i papahi pono iho ai o kona mau hiohiona nani a me ka hiehie nui o ke kulana kilakila o kona oiwi. Ua lilo loa keia keiki i mea nui i punahele hoi na kona kahu hanai a me kona ohana, oia hoi o Makanoni, Kumukahi a me Haehae. He poe wahine wale ae la no keia i olelo ia, na wahine a Kala, a i kaulana loa hoi i ka olelo ia mai ka wa kahiko loa mai a hiki wale no i keia wa, a he wahi hoi i haku nui ia i na mele. O na inoa mahope iho o Hanakaulua, o kona ohana ponoi wale no ia, a ma ia pili o Hanakaulua i keia poe, ua akoakoa like lakou a pau ma kahi hookahi ma ka noho me ka malama like ana i ua keiki nei. I ka manawa e hiamoe ai o ua keiki nei, o ke kukuna wale no o ka la kona mea nana e hoala ae i kona hiamoe. A iaia e ala pono mai ai mailoko mai o na poluluhi ana a ka hiamoe oiai ka la e pii malie ae ana i ka ilikai, oia no ka manawa e oi loa ae ai o ka hiona o ua keiki nei, me he hulu ala no ka manu mamo a me ka hulu oo, ka hulu hoi a ka poe kahiko e haku ai i na kapa ahuula, ka helu ekahi o na kapa o Hawaii nei.