Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 24, 19 September 1889 — HE MOOLELO HOONANEA NO KAAUAAKULU. KE KOA PUUWAI HOPO OLE O KE AU KAHIKO. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO KAAUAAKULU.

KE KOA PUUWAI HOPO OLE O KE AU KAHIKO.

Ke Ki'iki nana i kaihi k; luio o ka. lanakiliL ina kana mau }io<mka 'kaua aria iiiit na kaiaulu ou e (>ahu,- g kē alii Kanliialiiwa.

Ka niea nana i hoomahile ka noonoo nuukai o na kaikanhihine a ke Alii o Oahu nei f a lilo i niea e lioolauwili ai i ka mx>n<><> maikai a lilo i mea 'inoino a ka-i ka pili ka puana a ka inoe Hiki ole i na opio o ia au ke kaohi iho i na manao kuko i pii lele pa-umi mau ai i na sekona a pau o I ka la a me ka po, no ka «ani a ine r ke kilakila o kona oiwi kino pilala,hi. I a loaa niau iaia kalanakiia ana mat luna o na hoouka kaua a pau maluna o kona mau hoa paio." I ka pau ana o na olelo a ke kane i kana wahine, na pane hou aku la o Kaauaakulu i kana wahine; e kii ia Kauhiahiwa e hele mai e hui kino nie ia, a e kuka pn no hoi nie ia, no ka mea. ke ike ae la oia i na ouli o ka iewa, ke okukuu mai nei he alo no a he. alo. ,e uwe ana paha 'ka uku i ke anu la, na kahoaka ia a'u e ike nei. - Ina no hoi nokela a«:>ao keia mau ouli e hoike mai-nei. aole hoi he olelo ana e kuu alii wahine. a ina 110 hoi no'a nei, t alaila, aole oe e ike hou ana i ko'u mau maka no ka la apopo e hiki niai ana, ua pau aku la wau iloko o ka opu o na lokoino kahi makamaka ole. Nolaila e kii oe iaia ano. Ka hele aku la no ia o kana alii -1;" 1 " me,. . , •f-nnT -trr ■ i.ka īKe ana mai o ka makuakane 1 kana kaikamahine, ua pane inai la oia.i kana kaikamahine: -Heālia hou mai nei keia \ kuu lei o ka hoi hou ana mai nei iloko % . 0 neia la welawela nie ke kiheahea hoi o ka hou o ke poo? īna he ma nao; e- hoike mai i keia nianawa. Ae i hooun-a hou ia mai nei au e, kii mai ia oe e hele aku oe imua o ke alo o ko keiki-. he manao ko.na a na-na' no ia e hai mai ia oe, e wawe ae o mOlowa fnai auanei keia. Oia waJe no ke noho la, oia no me ko keiki opiopio. eu oleloana no no .na mea e piliana no ka hele ana 1 ke kaua* Ae pono loa ina pela. la manawa no i ae mai ai ua makuakane la, a pane aku la i kana kaikamahine: E hele aku kaua a lohe aku hoi i na kauoha a pau mai a iaia mai, ina ito hoi no ka pono ua pono no hoi, a ina no ka pono ole oia iho la-no hoi. U-hele aku nei ke alii Kauhiahiwa me kana kaikamahine a hiki I kahi o na hunona eu noho mai ana ua hoonee ae nei na hunona i ke apeupeu. a noho ilio la ke alii me ka haawi ana aku i ke aloha i kami inau keiki. a pela no lioi na keiki i panai aku ai i ke aloha,. I ka pau ana o ka lakou aloha— ana, o ka wa no ia o ke alii i ninau aku ai i kana mau keiki: lieaha :-:a manao o ka hoouna ana ae nei ia'u e hele mai. 1 i'ia ko maua manao i kafio]ia aku lu i iia ike ae nei maua i ke ii.uo o na mea a pau i lioike ia uiai nei mai ka lani ;i.ai.. Oia hoi, ua hoohuli ia ke alo o jhi pae moku o kaua nei ilalo kealo a o ialo iiuna. A o ke poo hoi o na opua ua liui i kahi hookahi. e kulolou ana na | poo ilalo. j

Oia la maua niana > i .kauoha aku nei ia ee e ke alii ka makua. Alia la hoi kaua o keia miu ano aole au i ike o ka noho Wale iho no ka'u ika moku. He okoa i)ia mea nana e'nana na ouli ano e e hiki inai ana, e pono hoi/hā au e kauolia ae i ko'u maii koo, oia hoi na kilo, kuliikuhipuuone o'u, na kāhu na, a e hele mai e hoike i ke ano o mai' mea i hoike .mai nei ? . . Eane aku la ka~hunona.; he mea makHiewa wale no ia e ka makua; eia wale no ka pono, e hana no. a na ka hi'ina e hoike mai i ka hope o keia īnea. Ka niea wale no e j>ono ana i ke alii ka pahe aku e hana aku oe e like me ka mea i liiki i kou manao. I ka jmu o ke kakele olelo ana a ke alii hunona, ua pane aku la oia ia Kauhiahiwa, ua make he wa loa ka loli maio Kaauaakulu i kona manao. Pane aku la o Kauhiahiwa ike keiki a hunona ka nai aupuni hoi ona: ~■. ■' . . ; '..E kuu keiki, ke waiho aku nei au nau kaJiana ana i ka niea i pono i kou nianao, ke paa loa mai nei ko'u manao, aole hoi he ike aku o'u i kou hoole a me kou ae mai, ua pau ka'u olelo ana. fa manawa no ī ea ae ai k£ poo o ka kakou koa iluna, a pane aku la imua o kona makua alii, eia ka'u wahi ninau ia oe, e kiai oe i Jka wanaao o keia po a ao ae, a e huli aku ko alo a nana iuka o Konapuanni a oe i ka uwahi o ke ami e pii ana iluna a hinai Koolau; halaila, manao iho oe ua make au i ila enemi o'u v I - Aka, i hina ka uahi 'niakai nei o ka aina, e manao ae oe au a ua make ko'u inau ... eia'no hoi au i ka hale nei ia mana wa kahi i ifoho ai. I ka pau ana o keia mau kuhikuhi ana a Kaauaakuhi ia Kauhiahiwa, ua noho iho la oia me ka noonoo nui no ka mea hana ia aku ana ia po, aole he moe iki o ke'lii ia }>o, no ka mea, e pii mau ,ana ka noonoo no .kana liunona. ; 0 kona lioi' aku la no ia ja kona hale alii. nolio iho ia ia no ke kali ana 110 ka nianawa i kauoha ia aku iaia, a po ua la nei, a mawaena konu o ua po ia ua ahi mai la oia a noho iho la me ka nana ana aku . iuka o ke kuahiwi no ka manawa e . hiki ma'i ana. , E na inakamaka heluhelu o keia moolelo, e huli ae kakou a nana aku i ka hana a ke keiki Kaauaakulu ia po. 1 ke kokoke ana mai i ua inanawa la, ua haalele iho la o Kaauaakulu i ko lakou haie'a puka aku la no pii an'a i uka o na kuahiwi o Konaliuahui. / A iaia e pii nei Mie ka huli liele ana i na puu, na oawa, mai kai aku j nei o Pauoa ii ka palena e luili la e nana la ma kela huli o Koolau o Kailūa, i kekahi k.ualupa kiekie, ku ,_iho Ia keia hoolohe i kekahi leoana j i lohe ai, a i ole lie mea okoa paha, ; no ka mea, ke ike aku nei keia iaia j iho ua opa na kuku o \Vaiinea, a ke I olowalu mai la ka leo o na pupu ka- ; nikuahiwi, e i mai ana ua ao-kaua | la e ka lioa, a manao iiio la keia ua : heie j>aha i kahi okoa aku, ma na | Koolau, a ina huli malalo <p Kalihi I a i ole ma Ewa ma paha. j Ke ku nei no keia .me ka nana | ana ma o a maanei iluna 0 na kaj kai niauna. i iia oawaawa a nie na j alu. i ' Aole i pau.