Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 109, 16 January 1891 — Page 3

Page PDF (1.06 MB)

This text was transcribed by:  Lehualani Concepcion
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

He Au i ai aku o ke Kapulu.

 

Ua kuhi makou, o ke au i hala ka oi ma na hana kapulu a me ka paewaewa, aka , he keu aku ka hoikeia.  Ia au mua, ua hiki i ke alii opiuma, ke hele kilakila mai imua o ka maka o na makaainana, a ua imo wale ia kau no.  Aka, o keia hoi, hao o ka i’o a me ke unu, ka opiuma a me ka pakapio.  He mau hanaiahuhu no keia mau alii opio e hookuonoonoo nei iwaena o kakou, mehe la, ua popopo ke aupuni Hawaii, a ua pouli ka noho’na hoopono.  Ua alakai pouli ia ka lahui e na alakai pouli, a ua powehiwehi na lunaikehala o ka aina.  Ua like keia me ka pouli i  olelo ia e na la hope, e like hoi me ko Aigupita.

 

Ka Paka-pio

 

            Ua lohe mai makou, ua haalele aku kekahi kanaka opio i kana oihana makai mamuli o ka ikaika o ka Paka Pio.  He hana ano lotere keia, e like me ka hana lotere ma Lousiana ai, i hoopau ia iho nei ma ke kanawai.  He hana dala no hoi, he dala pilau nae, a e like me ke ano o ke dala pilau a me na hana pelapela, he mea hoihoi loa iho ia ia na kekahi; a me he la, ua pipili ka nuku o na nupepa haole, aole he leo iki i keai hana.  he like no me ka opiuna, he mau hana mana ka ka poe na lakou ka hana, loia, he 3,000 kanaka ka nui o na kiai o kela mahina keia mahina, a ua hiki i keia poe i kohu ala ke hoahewa i ka ai o ka ua manu ai kuapuka o na holoholona he pihoekelo, ua kuhi la hoi makou ua hoi i’o, a eia la kakou i ke au o Kauikeaouli, wahi a ke keiki a ka hewa i kaena iho ai, e like me ka manu kapalulu, he hoopono ke au, eia ka he au keia o na hana kupanaha, he loli ka opiuma i ka poi, he make na maka o ka hoopono i ka  puaii ii a me ka la he 3,000 tini ka nui o ka nui Paka pio.  He kanalima ka nui o  na kiai o ka uwati kakahiaka a he kanalima ko ke ahiahi. a pela e hoonoho ia ai na kiai a piha na la he kanakolu, ua piha he 3,000 koa kiai o ka mahina.  Ikaika no na pule ana a na keike o kaaina pua, ke kahuli la ka onohi hoopono o na anela kiai o ka maluhia.

 

NU HOU KULOKO

           

            Pokahi no Lilia ia la, hoomaha o Laulie, ua luhi.

            E hoomanao i na wahi lio poniuniu i ka po o ka la apopo.

            He 6,006 leta a me 1978 nupepa a ka  mokuahi Auseteralia i hapuku aku ai mai keia awa aku.

            Mai Hilo mai, o Dr. Wiliama kai hookohu ia i kauka aupuni no ia apana ma kahi o Dr. F.M Whitman i waiho mai.

            O ke poluluhi ua ka makou i ike ma ka la inehinei, a o ka helelei ana mai koe aku ia me ka Elemakule o na kau a ka.

            A i makemake oe e loaa au ia oe i keia auina la, e imi ma Makiki, a e loaa no au ma ke kihi akau-hema o ke kahua kiaipopo.  Kolona.

            Ua lohe mai makou mai ko makou kiu mai, e haawi ana kekahi mau lala o ka Hui Naita o Pitiasa i kekahi aha lhua ma ka ia 19 o keia mahina ae.

Ua mahui mai makou, ua lilo i ka Hui Kuai Bipi Metopolitana ka hoolako ana i ka Pahoomalu Ma’i Lepera me ka pipi, o ka oia’o nae aole i maopopo.

            Oiai o Mrs. L. B. Kerr e kaawale ana mai keia aupuni aku, ua loaa ia Mr. R.L Auerbach ka hanohano o ka lawelawe ana nona niahope nei.

            E hoopuka ia kau ana he moolele Hawaii hou, ma ka “Oiaio” o keia pule ae, oia hoi o Kualanuiaola, mai ka peni aiai a W.S. Lokai Kaumakapili.  

            Ina aole i uku ia ka auhau o kena ilio, ua makaukau na kaula a na kaiko o ke alanui no ka lawe ana iaia e hoikeike i na keena Kalakaua Hale.

            Ma ka la 14 iho nei o keia mahina, ua poni ia o Hon. J. O. Carter i Peresidena nui no ka Papa Ola oiai o David Dayton e kaawale ana mai keia aupuni aku.

            Aloha ino no ka hoi kela a pili ka apu o na kaula i ka mokumoku ia, heaha no la ka mea o ka namu ana, ua ike no oe he huhu o Papadia, namu no nae.  Ike oe la hele kaua.

            He ekolu poe kanaka Hawaii i huli hoi mai maluna o ke kiapa Wm. G. Irwin mai Kapalakiko mai i ke kakahiaka Poalua nei, oia o A. Mitchell, J. Alapai a  me S. Rotumau.

            He kuai kudala lio ka Luna Kudala Jas. Mogana e malama ana i ke awakea o  ka la apopo, molaila, e makaala ae e na makamaka i loaa kahi lio holo tiauau.

            Maluna mai o ka mokuahi Iwalani i ka Poakolu iho  nei, i hiki mai ai i Honolulu nei ka makuahinnne o na keiki Pukiki he elima i poholo ai ma Honoluu i kela mau pule aku nei i hala.

            I na oukou e make ana e na lede maka onaona e ike ika hana lihilihi aohe hewa o ka hoonaue wale ae no ma Kaumakapili oiai, oia ka nana aia poe lede, malalo o na alakai ana a kekahi kaikamahine hapa o ka Aina Pua.  Oia ka rual e Mr.s Ane Rooney.

            He wahi paina ka Mrs. R. A. Parmice i haawi ae ai i kela auina la aku nei, ma kona wahi noho ma alanui Beritania, mamua o ka haalele ana mai a kona makuahonowai wahine a me Miss S. I. Walker i keia awa no Nu Iereki.

 

            Ua loaa hou mai nei no ia Mr. Moehaonua na dald 25 ma ke gula, ma kahi  no hoi i loaa maua ai iaia na dala mua a makou i hoike mau aku ai.  O ka huina nui o na dala i loaa iaia ma ia wahi mai ka makou hoike mua ana aku a hiki iho la i ka la inehinei, he $65.  Nui kela mea lelo.

            Ua holo pupule ae ke kaa pio helu 131 i kela kakahiaka aku nei ma ke alanui Moiwahine mai ka Makeke Kua I’a mai o Ulakoheo, a o ke kalaiwa kaa ihea la kahi i kaloi ia ai.  Mamua iho o ke keenao alani a me robikana i paa ai ka holo o na iio ala, a aole hoi ke  poino i ike ia.

            Wahi a kekahi poe ohua o ka iwalani ia makou a ka la inehinei, pakele iki mai ke ola o kekahi keiki Pukii nona na makahiki malalo o ka umi ma ka Poalima iho  nei, oiai lakou ma Kukuihaele, Hamakua, Hawaii, mamuli o ka wili pu ia ana o kona lole e ke kake, a kokoke oia e palahe liilii mamua o ka loaa ana o na lima kokua iaia. Ua hakihaki o kona mau iwi.

            Ua hookaumaha ia mai makou i ka lohe ana mai ua kaili aku ka make i ke keiki a ko makou makamaka, oia o Mr. Kaiapoelua, nia Honuakaha ae nei, i ke kakahiaka o nehinei, olaila ke komo pu aku nei Ka Leo me na makua i hoonele ia i ke kama ole ma ka u pu ana ina keia aoao o ka make.

           

 

 

E KA LEO O KA LAHUI ALOHA OE:

 

            Ma ko kaua ano he loa Karistiano ke nonoi aku nei au ia oe hoolaha ae i keia wahi mea hou i na kini o ka lahui.  Ua makaukau ka Luna Kahiko A. Haws, o ka Hoomana o Karisto o na La Hope, e hai aku i ka euanelio ma harmone Hall, ma nei iho o ka Hale Kaawai, ma waikiki o ka pa papa a Lui & Kuke, alanui Maika hora 11 aku o ke kakahiaka, a mai ka hora 3 aku a me ka hora 6 ahiahi i ka poe i ike i ka olelo haole.  Aole keia hoomana i like me ka hoomana.  Morelmona mare lehulehu, aka he kue loa ia mau ao lalau ana.  Ke poloai oluolu ia aku nei a mea a pau e hele ae, a e lohe, a o ka mea e kupono ana o hoopaa iho.

A.     Haws. Elder.

 

PENE IA S. W. KAWAIKAUOPAHOA

E Mr. Lunahooponopono:

                                    Aloha oe:

            E oiuolu mai ia’u e kakele hou aku ma kahi kaawale o ke kino lahilahi o ka kaua pukonikona, i ike mai ai ka nui lehulehu i ka mea oiaio o maua, oia keia:

            Ua ike au i kau pane ma ka nupepa Kuokoa, o ka la 20 o Dec., helu 51, e Mr. S.W. K., e pai nei ia Mr Evans, i kipaku ole ia oe no ko pepehi ana i kela keiki ma’i, a paki liilii ai koko, a uhiui lau mamane ia ai e Mr. Evans, a me ko olelo ana iho, e wi ana ka ka niho o M.K. i ka pua a Pikoiakaalala.  Pela paha, owau a o oe paha e ka eepa.  Waolani, owau ka ka i olelo imua o ka Papa Ola, he wahine mare na’u o Malie, a mare hou iho nei au ia Kamaka w@i wahine mare hou.  he mau hana kupanaha keia a kekahi mea e paa ana i ka oihana iliihi o ke Aupuni i like me Mahiai makai ka mare lehulehu.

            E ninau mai ana paha ka Ilamuku ia’u ina he mau, hoike ko’u; ae, ke ae aku nei au me ka wiwo ole, hoike mua ka Peresidena o ka Papa Ola R. W. Meyer, elua, agena o ka Papa Ola, ekolu, hope luna nui A. H. K., a ina he hunahuna iho ke keia one, alaila, pakele ua kolohe nei la, alaila, o wi ana ko niho e Police, a ma ua hoopunipuni i ka Papa Ole, e wi  ana no ko niho, ke kono aku nei nae keia makakila, huli ia mai ke kolohe a loaa pono, alaila, hoihoi aku no Kawa, i ka a; i’o Kamano, a me ka olelo iho o ua Police Mahia nei, e hohpu ana ka ia’u i kuu  moehewa ke loaa ka iunakanawai o Kalaupapa nei, e ahu ana kau; a me ko olelo iho i kuu pai ia Mr. Meyer.  Pololei oe, na Mr. Meyer ka ka’u e ai nei.

            Ua lawa au maanei, a i hooni hou mai oe, alaila, ua makaukau au e hopu ia oe no ka mare lehulehu.  O ke aloha no.  Owau no me ka oiao,         M.K. Kaoohulunani, Kalaupapa, Molokai Jan.8, 1981

 

I ua Luna Lawe Nupepa a pau.

 

            Ke poloai ia kau nei oukou a pau hookaa pono mai ma keia keena i na dala o na Nupepa i na Poalima a nue na, Poakahi, i ka mea nona ka moa malalo iho, aole hoi ia ha’i aku.  E like me ka nele mai ia oukou, pela no e nele pu aku ai ka nupepa.  Ua hana ia keia rula i mau ai ke  ola o ka maka a me ka Wahaolelo hope ole no ka oiaio a me ka pono o ka Lahui.         J.R. RUSH

                                                                                                            Luna Hooponono Nui.

 

 

 

Na Waiwai Hou o na Ia

Kulaia ma ka Halekuai

-o-

GOO KIM - KUKIMA

UA WEHE AE NEI MAKOU I NA WAIWAI HOU LOA I HOEA mai nei, i kupono no na La Kulaia o hiki mai ana.

 

            Na HAINAKA SILIKA i kuni ia,

              Na HAINAKA LILINA keokeo a pela aku,

               Na KIHEI SILIKA lau o kela a me keia ano,

                Na HULUHIPA o na wai hooluu like ole,

                 Na KII paani a na kamalii, o kela me keia ano

                  Na PAHU WELEWEKA, BUKE KII,  a he lehulehu wale o na makana makamake.

 

            Na Lole Tela o na Keonimana i hana ia me a noeau a holopono no hoi.

                                                                       

                                                                                    GOO KIM MA.

                        ALANUI NUUANU                                     Dec. 15, 1890  1m-d

 

 

KA HUI KAA ENTERPRISE

Ua kukulu ae ni au i kekahi HUI KAA

Eleu ma ka aoao iho o KALAKAUA HALE

ma Alanui Kalepa.

 

MA ka Huina Hoolulu Kaapio Helu 13.

O na kauoha a pau e hoouna ia mai ana ma ke TELEPONA mai na makamaka mai ma na wahi

a pau o ke kulanakauhale nei, e hoo ko koke ia no me ka piha eleu o ka uwila.

 

E Hoao i pau Kuhilewa.

Wallace Jackson,

LA NUI

TELEPONA BELE HELU    113

     MATALA                  690

 

 

HOOLAHA HOOKAPU

 

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i ka ano kanaka a pau loa.  ua hookapu loa maua i ko mana mau.  Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Pauoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka l’aa, Kailua, Konluapoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookau wale ia maluna o @@ mau Apana Aina ia, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai.  O na poe a pau emakemake ana e komo iloko o keia Hui o pono lakou e hele mai e hui pu m@@@@.

C.I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

                        Owan no me ka haahaa,

                        MRS. C. I . HIRAM

Honolulu, Oahu O 8,1890      2-rua-d

 

NO KA POE MAKAIKAI

MA KA

O.R.& L. Co.,

MA KA IA HAMAULEO O EWA.

 

O KA POANO KA LA KUPOONO no ka hele ana, oiai e haalele ana ke kaa i kahi hoolulu ma Kuwili, Honolulu, i ka hora 1:45 pm. o na Puaouo a pau.  No ka auhau, aohe olelo ana, he hookahi wai o ka like, mai ka liko a ka laele.

           

            OIA HOI, HE – 30 Keneta, hiki i

Manana a hoi hou mai – 75 Keneta hiki i

Honouliuli a hoi mai.

 

            O keia ka manawa pono a la’i ai ka holoholo hoohala manawa me ka hana ana i na ea oluolu maikai, no elua wahi keneta wale no o ka mile.

1m-d    Oct, 8, 1890

 

KA HUI UWATI KALEPONI.

 

            Na uwati gula o waho, hoopiha ia, me na mea hana o loko, o ka hana uwati kaulanai WALTHAM, no $39 o ka uwati hookahi, ma a uku palua dala o ka pule hookahi.  E kipa ae io-

            A.J. SCHREIBER – AgenA

Alanui Hotele, Malalo iho o ka Hotele Alometoma

 

Pine Omau Haule!

 

            Ua haule @@ka po ka la 3 ihe mai o keia mahina. @@ @@@@@ o ka hale m@@@ o Mr. S. Dwight me Miss Annie Akong he pi@@@ pu keokeo aulani, a ina o ka mea o loaa ai, e oluolu e @@@@ polelei mai i ka mea nona ka inoa malalo iho, a e loaa me ka uku kupono.             Oweu @@ me ka oiaio

            Miss Annie Akong.    

            Dec. 11 – 1md

 

            Olelo Hoolaha

            Ke papa loa ia kau nei ma kanaka o kela a me keia ano, aole e hoo@@@@ waie a lawe wale mai paha i ke lakou mau helehele@@ nei he aina mai o @@@@@ a me Kalaupahi ma A@@@@@, @@@@@ poko, Oahu, me ka loaa ole o @@@@ aelike mai ia MRS. G. I HIRAM aku.  O ka mea a mau mea paha o kue ana i keia, e hope ia no lakou a hoopii-ia ma ke kanawai.

 

MRS. G. I. HIRAM

Hai@@eipo, Honolulu,  Oct, 6, 1890

June - d