Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 113, 22 January 1891 — Page 1

Page PDF (937.27 KB)

This text was transcribed by:  Michele Ikeda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

BUKE II.     HONOLULU.     IANUAARI 22,1891.     Helu 112 (crossed out and pencilled in 113)

 

_____

 

He Moolelo Nanea.

No ‘ke

Kamaliiwahine Laulie.

A i ole

HE NANEA KAMAHAO NO KA

HULU GULA O

KIBERIANA.

_____

 

He Kaao kahiko no Helene.

_____

 

MOKUNA V.

_____

 

            Nolaila, na ku ae la oia me ke kaumaha i hui pu ia me na waimaka o ka hilahila, a hele auwana aku la i ka loa a me ka laula o ka aina, a o kona ano a pau he mea i piha me ke kaumaha a me ka ehaeha, a o ka hopena o kona hauoli ua hiki mai.

            Haawi ia aku la ke kauoha no ka hookau ana mai ia Kaleopata mai ka halepaahao mai, a pela hoi me ka hoihoi ana mai i kana mau keiki imua o ka moi Bitaniana, a i ka ike ana o na keiki a ka makani akau ua hooko pono ka moi i ka na olelo hoohiki, na ku ae la laua iluna me ke kaumaha, a na ko laua mau waimaka no e hele me he kahawai ala, a olela mai la:

            Aloha oukou a pau loa, na hoa alo o ka inea; aloha na hoa holoholo o ka wa heu ole, no ka mea ke kokoke mai nei ka manawa e haalele iho ai maua ia oukou no ka manawa pau ole, no ke alualu ana aku mahope o na kaikamahine a ke kupua Ameba maluna o na aina panoa a me na kai akea no ka wa loihi i maopopo ole, a ina laua e loaa aku ana ia maua e lawe ana laua i ka uku hoopai o ka make a ina hoi aole o ka maua hoomano iho la no ia i ka hahai ana mahope o laua a hiki i ka hoopau ana mai a ka make.

            O ko kakou hui a halawai hou he mea paakiki ia ke koho ae, aka o ke aloha iloko o maua no oukou he mea hiki ole ia ke haule mai ia maua aku i ke kau ino a me ke kau maikai.

            Aia hoi, lilo ae la ia mau minute i wa na Kolana ma e luu ai iloko o ke kuaua lanipili o na waimaka, oiai lakou e puili ana i na keiki a ka makani akau, a mahope iho o na lumilumi ana a ke aloha ia lakou pakahi ua hohola ae la na eheu o ua mau keiki la, a keehi iho la ko laua mau wawae i ka papahele pohaku o ka hale alii me ke kiani hope loa ana mai i ko laua aloha ia Kolana ma a nalo aku la iloko o na ao kau liilii o ka lewa e ukali ana hoi mahope o na luahine kino moo.

            Ia laua nae i puka aku ai mai ka halealii aku ua ike mai la na kaikamahine kuolo a ke kupua Ameba, nolaila na hoomaka koke aku la laua e ahai ka pupuhi no ke kukulu hikina, me ka upoipoi mau ana o ko laua mau eheu i kela a me keia sekona, a no na minute helu wale no ua nalowale aku la laua mai ka ike aku a ka maka.

            Nolaila kuea nono ae la na eheu o ua mau keiki ala a hoomaka iho ia e upoi me ka ikaika a pau i loaa ia laua aia hoi omilomilo ia ae la ha ao haalelewa i kai hookahi, a na loaa pu iho la me ka aina o Momiana i ka lihilihi o keia poino; pi li pu ka hanu o na kanaka a me na holoholona, hooluliluli ia ae la ka halealii mai ke kahua a hiki i ka huina o kona mau puoa, helelei iho la kekahi mau pali pohaku; hina aku la na alaau nunui o ka mauna i ka akau, ka hema, ka hikina a me ke komohana; mamuli o ka hoonioni ia me ka ikaika nui e ka makani mai na eheu mai o Cario ma.

            O na manu e lele ana ia manawa ua lumilumi ia iho la lakou ilalo o ka honua a me ka moana, a ua olelo ia ma keia moolelo, ua hopu aku ke kane i ka wahine no ka maka’u, a o ka makuanine hoi i kana keiki, no ka mea aole he ino nui i ike ia ma Momiana mai na la mai o kona hookumu ia ana a hiki ia la, ke hele ala a lele liilii ka lehu o kapuahi i ka @lumi a ka makani.

            Oiai keia ino nui e noho alii ana maluna o na mea a pau o ka aina o Momiana, ua nalo hikiwawe aku la nu keiki a ka makani akau mahope o na luahine, o hoemu a e hookuke ana hoi ia laua mai ka hikina mai no ke kukulu hema o kahonua, aia hoi meha iho la ka makani a miki hou mai la ka malie, a pela no hoi me ka malamalama alohi o ka la e kau nei, papale hou iho la ia me kona nani nui, oiai na luahine moo derakona a me na keiki a ka makani akau i nalowale aku ai no ke kukulu hema.

            No na legue he lehulehu ko lakou pailata ana iloko o ka lewa me ka ikaika o ko lakou mau eheu, e lele ana hoi me ka hoomaha ole a hala ae la malalo na mokupuni papapa o Pereganuta, pela no ka lakou lele ana a hiki wale i ko lakou maalo ana ae maluna o ka moana Inomiana, ua loaa aku la na luahine i na keiki a ka makani akau, a hoomaka koke ae la ka hakaka ana me ka weliweli o na maiuu, na eheu a me ka haelo o ua mau luahine la e hili ana ma o a maanei o ko laua nei mau pauku kino meka ikaika nui.

            Aka nae ua lilo laua i mau mea ole ia Cario ma, no ka mea ua pau ko laua aho a ua maluhiluhi pu no hoi ko laua mau lala nolaila ua haule iho la ko laua mau heena ilu na o ka aina o Ecinade ma ka nuku o ka muliwai Akelosa e hui ana me ke kai Inomiana.

Aole i pau.

_____

He Moolelo

No

MORIWIANA.

 

KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU—

NA UI I HOOLILO I KE KUA O NA

LIO I HOME NONA‑O KE KANA

KA OPIO I LILO I KOA KAULANA

I NA IA O KALEMANA O BOHEMIANA.

_____

 

            A no ke kolu o kau mau kumu pale, ea, e Moriviana, aole anei o Kaleimana moi o Behemia i poni aku ia oe i keikialii kiekie loa no Bohemia nei, a kuahana aku hoi imua o Europa holookoa e ike mai lakou ia ae ma ke ano he keikialii oiaio oe no Bahemia?

            Ae e Moriviana, ua poni aku au ia oe i keikialii no Bohemia no keia wa a hiki i ka make ana, a ua papahi pu aku hoi au maluna eu i ka hanohano o ka lilo ana ia mana nui no ko’u aupuni malalo o ka inoa he alihikaua kiekie loa no Bohemia holookoa.

            Alaila e Moriviana kuu hoaloha, ma @@ @@@ ana ae i k@@@ olelo, ua lawa oe me na haawina a pau o ke kulana like me pa moi nui o ke ao nei.

 

            Nolaila e kuu hoaloha, ke hoomaopopo mai la no anei oe i ka Kalemana mau olelo, a ua makaukau anei oe e ae mai ia’u e papahi aku maluna ou i ka hanohano o ka’u makana hope loa?

            E kuu moi, wahi a Moriviana, ua maopopo ia’u kau mau olelo, aka o ka loaa ana he makaukau ia Moriviana o lawe mai i ka hanohano o kau makana a papahi ae, ala ila e kuu moi e ae mai ia Moriviana e olelo ae, e huikala ia oia mai loko mai o ia hanohano:

            E nihi ka hele mai hoopa

            Mai pulale i ka ike a ka maka.

            O keia mau olelo pale hope a ke koa opio, ua panai ia mai ia e na olelo paa a ka moi Kalemana, e hiki ole ai i ua koa opio la ke kulai a hoohiolo.

            Aka, oia mau olelo a ka moi, ua aneane no nae ia e hulihia i ka hoonui olelo a ke koa opio, a o ia ka ua moi la i ike iho ai o kona haule hope ana no kekahi mau sekona hou aku i koe, he me oiaio e hulihia a weluwelu liilii ana kana mau olelo, a kana papa hoolala hoi i manaolana ai, e haule pahu ana ia ilalo o ka hoeua.

            Nolaila me ka hoohakalia ole iho o na moi Kalemana la, haalele iho la ia i ke keena me ka pane hope ana mai i ke koa opio:  Ekali iki no’u e Moriviana a hoea hou mai au.

            Me keia mau olelo a ka moi Kalemana hala aku la oia, a no ka hapalua minute wale no komo hou mai la oia me ka keikamahine alii Kowena e ukali ana mahope o kona mau kapuai.

            Ia laua i komo aku ai, ua haawi ae ke kaikamahine alii Rowena a me ke koa opio i na nana pono ana kahi i kekahi, a na ka hoolauna ana aku a ka moi Kalemana i hoohui mua loa ae ia laua malalo o ka hanohano o ka ike alii ana, a o ia ka ke koa opio i pane mai ae.

            O ke kaikamahine alii Rowena anei keia, ka mea hoi a’u i ike ai i na la ae nei i haia he alakai nui no kou mau mana kaua?

            A e kau moi! ua hoopahaohao mai oe ia’u, oiai he kulana kona o ke kane ina la aku i hala, a i ke’a wa a’u e ike hou nei iaia he ui oia no ka aoao palupalu a he hooilina hoi no ka noho kalaunu o Helevitia e like me ka’u i lohe iho nei mai kou mau lehelehe mai.

            Ae e Moriviana kuu hoaloha, o ua makana hookahi ala no keia, ka mea a’u i manaolana ai nau e ke kia lanakila e haaheo iaia i kokoolua no kou mau la ma kaie ao.

            He oiaio e Moriviana kuu aloha, i hoomau mai ai ka moi Kalemana i ke kamailio ana, ina la io aku la i hala he koa oia me ka oiwi palupalu malalo o na aahu kane o ke koa oiaio e paio ana me ka oi o na medala kila, aka e Moriviana, i keia la, i ka la apopo, a i na la e hiki mai ana e ike mai ana oe iaia ma na ano a pau o ke kaikamahine alii Helevitia o ka makakila.

            Ano e Moriviana, e haawi i kou noonoo ana me ke akahele, a e hai mai i kau olelo hooholo o ke kaulike.

            Ua hooki iho ua moi Kalemana la i kana kamailio ana, me ka haawi ana aku i na nana pono ana maluna o ke koa opio, oiai na eheu meha o ka hakanu e hekau iho maluna o ua keena nei.

            O ke kaikamahine Rowena ala kona mau kiionohi ke hoonuu ala na hoohie ana no na hiohiona wainohia o ke koa opio o ke koa opio e waiho kahele mai la imua o kona mau maka, ana hoi e hiki ole ai ke kapae ae ia na hoohihihi ana a kona naau , me he la e iniki iho ana i keia kanaenae a ia poe kini.

Haili hiehie ka manao

Hoolaau ana i ka makemake

I ka nani ulumahiehie

O kuu pua—Puahonewai

I hooko aku au‑o‑mai oe

E ka nani mau loa a ka puuwai.

Aole i pau.

_____

He Ohohia Nui,

_____

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi

O ka hookuee ana oia kona enemi.

Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o na Luna:

Ian 1  Princess Liliu Haimoeipo  1

Mrs. C. I. Hiram  5

C. W. Ashford Merchant St.  3

Chas. Hopkins  1

Chas. Gulick  1

W. C. Achi  1

Wm. Kamana Kawaiahao  1

Jas. Quinn King St.  1

Wm. Rice Merchant St.  1

M. L. Wailele School St.  1

J. Kahiapo Leleo  1

Puakinamu Kakaako  1

J. W. Okuu Kawaiahae  1

Kaauwai Liliha St.  1

Wahinelili Kunawai  1

 

Ma o George Kanikau ka Luna eleu.

 

Ian. 1  Kaelele Kalihi  1

Kaui Kapalama  1

Lokalia Koiuiu  1

Kakai Leleo  1

Kaluhimoku Honokaupu  1

H. Dolo Niupaipai  1

Kumukahi Waikiki  1

Elemakule Moihini  1

Kahue Puahia  1

Kahailiopua Kamanuwai  1

Kanakaole Waikiki  1

Keala Leleo  1

S. M. Mahoe Leleo  1

Meheula Auwaiolimu  1

 

Ma o J. W. H. Keanu Ka Luna

 

Ian. 1  Meleholeko  1

Haalo’u  1

Kapika  1

Hakalaau  1

Kahoawai Kaakopua  1

Wakinekona  1

Keumi  1

Kanealoha  1

Mano  1

C. Spencer  1

Piipii Kauluwela  1

Lahapa  1

Kaui  1

Kenahupu Puakolo  1

Paakalehua Leleo  1

Pahano Ewa  1

Kahiwaloni Waikahalulu  1

Kemiki  1

Ane Pelekane  1

Mahi Kikihale  1

Kalehua Paukolo  1

Haleakala  1

Makalii Makeke  1

Kaalele Kamanuwai  1

Keaweiwi Koleaka  1

Makanoi Mana  1

Mio Kulaokahua  1

Palakiko  1

Kamoku Auwaiolimu  1

Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.

_____

Hoolaha Hoopau Hui.

            Ma keia ke hoolahaia aku nei, o ka Hui o ka poe no lakou na inoa malalo iho, malalo o ka inoa Hui KA HUI MAIA HAWAII, ma keia na hoopauia mamuli o ka aelike ana o na lala a pau.

 

            ENOCH JOHNSON

            W. H. CUMMINGS

            W. C. ACHI

            D. K. BAKER

            GEO. L. DESHA

            J. W. H. WAHINEAUA

            C. KAONOHI

            ISAAC D. IAEA I

            S. M. KAMAKAU

            LAHAPA KEKAI

            IOELA KAIANUI

            FRANK ARCHER

            J. PAAKAULA

            J. KEAKAHIWA

            J. W. BAPIKANE

            S. M. KAAUKAI

            JNO. E. BUSH

            MRS. KAHAUNAELE

            C. K. KAPULE

            J. M. BRIGHT

            MRS. J. C. KAAUKAI.

            By W. C. ACHI his Atty

             “   “  “    “   her  “

                        Dec. 16, 1890.  3ws.‑d