Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 115, 26 January 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Nicole Kinne |
| This work is dedicated to: | William E. Kinne I |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA
Hoolaha Hookahekahe Wai
HONOLULU H.I., Aug. 9, 1890.
O ka poe a pan i loaa na pono hookahekahe Wai, ke hoike ia aku nei ma keia na hora no ka hookahekahe wai ana mai ka hora 6 a 8 a.m., a mai ka hora 4 a 6 p.m. CHAS. B. WILSON.
Luna Wai Nui o Honolulu.
Aponoia:
C.N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina. 92-dtf.
HOOLAHA OIHANA WAI.
I kulike ai me ka Pauku 1 o ka Mokuna 27 o ke Kanawai o 1886.
Ma keia ke hoolaha ia aku nei i na mea a pau e lawe ana i kekahi pono wai piula, ua hiki mai ka manawa hookaa a e hookaa ia ai o ka uku wai no ka manawa e pau ana ma ka la 30 o Iune, 1891 ma ke Keena Oihana Wai o Honolulu ma ka la mua o Ianuari, 1891.
O na koena uku wai a pau e waiho kaa ole ana he umi-kumamalima la mahope iho o ka wa e hookaa ia ai, ua ku no i ka pakui hou ia ana me ka 10 keneta pa haneri.
O ka poe e uku wai ana e oluolne la we mai i ka lakou likiki hope i uku ai. E uk ia na uku wai ma ke Koena o ka Oihana Wai ma Honolulu, ma Kapuaiwa Hale.
CHAS B. WILSON.
Luna Nui o ka Oihana Wai.
Nonolulu, Dec. 20, 1890. ti-d.
KA LEO O KA LAHUI.
J. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POAKAHI, IANUARI 26, 1891.
Hauwawa iho la.
@ ia a@a o keka@i pake kamaaina o kakou a me ka pakele ana hoi o kekahi, ua hoolana ae la ka nupepa KA LEO, a no ia kumu ua nonohua loa iho la kekahi poe haole no ko makou hoolaha ana i ko makou lohe. O ka mea apakee hoi, ma keia mea, o ka poe haole e lili ana i ka makou olelo no ka pake, o lakou no ka poe e lili nei a e hoino nei i na pake a e han@ nei i na kanawai e pai ia ke kii o na pake, a eioki ia paha ka pepeiao, a hoailona e ia ae ka pake e like nie ka holoholona. Aka, aole keia he mea hou i ke ano o ka haole, no ka mea, nole paha, ma ke ano nui, he lahui e like me ka haole ua hiki no iaia, ina e alai ana k@ kahi o kono ohana ponoi i ke alanui e loaa aku ai kekahi pono no kona kino ponoi iho ua hiki ioa lala ke oki i ka puu oia mea, a haua aku paha i kekahi hana lokoino @ ae i mea e ko ai kona ake nui i na pono pilikino nona iho, ina o kana wahine a o kana keiki pha. Me he la, no ka huli loa o kona noonoo no ka imi dala, ke anai loa ia aku la kela haawina a ke Akua i ololo ai oia ka eia -- Ke aloha.
Ka Opiuma -- He Mea Make.
Meha mai nei hoi na leo o na nupepa i neia mea he opiuma, me he la, ua komo pu aku nei paha lakeu i ka hoonanea make a ka ona o ke puhi a me ka opiuma ana. K@ lone makou eia ka Puali Hoopakole ma Honolulu nei a o Mere Gerina hoi kekahi oia poe; ina eia io lakou maanei kahi i puhi ai i na ola hoouakele, me ka hookani ane i na pakini hoopuoho i ka poe e noho palaka ana hemea maika no hole hoohuli ae @ kou i kekahi o na puali o ka Poali Hoopakele kiai i na pahu na puolo, na kiheue a me na opeope e hoopae ia mai nei me na opiuma pu kekahi, no ka @ea, ua oi aku ka waiwai o ka hoo puoho ana mai i na hana mo a me na hana kolohe e lohea mai nei e ka poe no e hoahanau nei iloko o na hoomana Kalawino. Nui ku make o ka aina mamuli o ke kolohe a me ka hookamani o na haole e haapae a e kalepa malu nei i ka opiuma, a he mea haohao no hoi ia makou ke komo pu o na haipule kulana kiekie a i nui ka waiwai. Aka, no ka nui anunu o keia poe ia Mamena, ua makaukau lakou e piepiele i ko lakou uhane no ka mea hiki ole ia lakou ke lawe pu me lakou, ke hiki mai ka la houluulu hope loa me keia ao. Ua palaka na haipule ma keia mea, aka aole nae i moe ko lakou maka no ke kalai ana e hoopilikia i ka noho ano o na Hawaii.
NU HOU KULOKO.
He puhi ohe ko ka Ema Kuea i keia @.
Na ka wahine a Rev. A. Bissell, he keikikane i ka Poalima ino nei, la 23 o keia mahina.
He mea kaumaha no makou ka lohe ana mai, ua huhu o Dia Karolina ia Don Tupidoa.
He nui na hoohalahala ilio iloko o keia mau la e ike'a nei e pili ana i na lima hooko o ke aupuni.
Mea ia mai hoi, ua huli hoi mai ka Peresiaena D. Dayton o ka Papa @ i ka la inehinei mai Molokai mai.
Eia i ka uluwehiwehi o ke taona nei o Mrs. J. Kauhane, wahine a ke'lii Kauhane o Waiohinu, Kau
O mokuahi Maki, Waialeale a me Mokolii na moku e palamimo aku ana no ko lakou mau awa pakahi i keia la.
Ua loaa i kekahi kanaka lawaia ma ke awakea o kela la aku nei ma ka uwapo o Buruna ma kekahi mano kihikihi, nona ka loa kokoke e iwakalua iniha.
Ua hoomaemae hou ia iho nei ka ipuhao o ka mokuahi Kamaki, a e puehu aku ana oia no kona mau awa maa mau i keia kakahiaka me ia maemae.
Ke kahea ia aku nei na lala o ka Hui Kaawai Ili Holokahana e akoakoa ae ma ka halawai e malama ia ana ma ka hora 7:30 o keia ahiahi, ma ko oukou keena halawai maa mau.
He kau kaa me na lio poniniu hou ko Waikiki lealea i ka po Poaono nei, e ole nae hoi ia. Poaono nei, e ole nae hoi ia. Iola ole ai na wawae o na kini puni lealea o ua kaha ala i ke kulanakauhale nei.
I ke ku ana mai o ka Malulani i ka Poalima nei, ua huli hoi mai ka Mea Maholoia ke Kuhina Kaliana C. N. Specer, mai kana huakai aku nei no ka moku o Keawe.
Ua oluolu i ka puhaka o ka wahine a J. P. Lino o Pahala ka hoike ana ae i keia ao ma ka la 19 iho nei he keikikane nui nepunepu no keia au hou e hele nei.
Mawaena o @a ukana o ke kia-pa Cousuelo ua loaa aku la i na makai o ka Hale Dute kekahi tini aila mahu me na tini opiuma he 100 iloko a o ka ona no nae nona ia waiwai, aole imaaopopo no ka mea aole i palapala ia mawaho o ua tini aila ala. E lilo hou no auanei paha i poi?
I ka Malulani i haalele aku ai ia Kailua, ua haule aku la iloko o ke kai kekahi o kona mau luina, a ua loa hou no nae ma ka hookuu hou ia ana o ka waapa.
Aohe a kakou Laulie o keia kakahiaka, no ka mea o kona Lapule keia o ka Poakahi o kela a me keia hebedoma, a apopo auanei la komo kino iloko o na papa niho o ka ino.
Ma ke kakahiaka o ka Poalima iho nei, ua puka ae la i keia ao malamalama he kaikamahine nui nepunepu ma ka Home Hanau Keiki Kapiolani. E ola ka malihini hou a kau i ka pua aneane.
O ko ke ahiahi Poalima nei wahi hu-ha, oia ka olepe ia ana ae o kekahi Pake ma Pawaa mailuna aku o ke@a kua o kona lio a waiho ano iluna o ke alanui, aole no i eha loa ka Pake.
O Rev. S. H. Davis o Kona, Hawaii, kekahi o na ohua a ka Malulani o ka Poalima nei, me he mea ala i holo mai nei oia no kahalawai maa mau a ka papa o na luna nui o ka "Anglican Churhe" e malania ana i keia kakahiaka.
Iluna o ka oneki o ka mokukaua Mohicana kekahi poe hookani pila i ka po Poalima iho nei kahi i hoopaa ai i ka manawa o ka olapa ai na keiki o ke kai, a ua ane @oniuniu a pilipu maoli kahanu o ua kamalii aukai ala pela ka lohe mai.
Ua ku i ke o a kekahi kaikamahine o ka Ehu-awa i ka Poaono iho nei kekahi i'a nui o ke ale, nona ka loa he hookahi anana a oi@iki aku paha, ua noho wale a a-hu ka olo. O ke anapuni o kona kino ma kahi uha-ke loa, he eha kikoo lima. Aohe no he puhi he ola.
Iloko o kela mau la aku nei, e ike mau ia ana kekahi kapena o ka oihana makai, e pakika ana maluna o kekahi wahi moku kia-kahi iwaho a iloko nei o ke awa, a ua haupu wale ale no makou e maka-i ana i kahi moku kalepa mai Kina mai, oia o "La Lacheur," malia he mau tini opiuma poi kekahi ana e hii mai nei.
Ke pa'i buki ia nei ma ka olelo Enelani na Olelo Hooholo aka Aha Kiekie o ka 1890, malalo o na lawelawe ana a ke Kakauololo Nui Hassinger o ke Keena Kala@aina, no ka hoolako ana i na Keena Oihana aupuni. A e pa'i pu ia aku ana no hoi ma ka olelo Hawaii, malalo o na lawelawe ana a H. Smith.
Eia hou no keia lohe, a mehe mea ala o ka lohe hope loa keia, e ku mai ana no ka Moi i keia Poaono iho maluna o ke Kaletona, a i ke ahiahi Poaono ihonei kona haalele aua aku la ia Kapalakiko. Mai ko makou kiu mai keia o ka mokukaua Amerika Mohicana e ku mai nei, no ka mea he leta mai kana na Adimarla Baraunu.
HAULE MAI KA MOKU AKU.
I ka mokuahi Malulani i haalele aku ai ia Kailua, Kona Akau, Hawaii, ua haule aku la kekahi o kona mau luina. Nolaila, ua hoopaa hou ia ka holo o ka moku me ka hookuu pu ia ana o kekahi waapa ilalo, a pela iho la i pakele ai, ina la ua ike hou ole i ke ao aina a mekona mau lealea. Mahope iho o ke kau hou ana i ka oneki, ua hoomau loa mai la ka moku no ke koena o kana huakai.
Hoi hou ka Pono i Muli!
O NA MAMONA MA LOKO PAAKAI!
Pau Kuhihewa ia Ziona Hou.
Maloko o ka nupepa "Chronicle o Kapalakiko" o ka Poakahi, la 12 o keia mahina, i ike iho ai makou i kekahi manao e pili ana i ko ka kou mau hoa kanaka i haawi ia lakou iho no ke alualu loloa ana i ke alanui o ke ola malalo o ka manaoio o ka Hoomana Mamona i Loko Paakai, e hoike ana i ka hoea ana aku o kekahi mau ohana Hawaii elua ma Kapalakiko ma ke kakahiaka o ka la Sabati, Ianuari la 11, mai Loko Paakai mai, no ko lava ala hoi mai no Honolulu nei malalo o na lilo o ke aupuni Hawaii, a e hoike pu ana no hoi ua nupepa la ma kani o ka umi a oi hou aku i koe e ukali mai ana mahope o ia meheu hookahi iloko o kehahi mau la mai no ka aina nei. O na poo o keia mau ohana, oia o Samuela Kulehua a me Pila Lima, he mau opio kuauli no Hawaii, no laua na makohiki aole i oi aku i ka 28, me ka laua mau wahine me na keki liilii. Iko lakou hoea ana aku i Kapalakiko, ua kaa aku la ke @anikela Hawaii ma ia wahi, oia hoi o D. A. McKinlee, a e hoike pu ana no hoi maloko o ua nup@pa ala, o kekahi la ae oia hoi ka Poalua, ma ia la lakou a pau e huli hoi mai ai no Hawaii uuku maluna o ka Moriposa na keia huakai mai nei ana no keia awa."
He poe keia i make eleole malalo o na a'o Hoomana ana a na makua Mamona e noh@ nei maluna o ka umauma lahalaha o keia mau Paemoku, ma ka manaoio ana i na mea i a'o hewa ia mai e pili ana i ka waiwai a me ka oluolu e kakali mai la ma ka mokuaina o Uta no lakou, nolaila ua haalele iho lakou i ka aina me na mea a nau mahope nei he makahiki hookahi i hala ae nei a holo aku la no ka noho pu ana me ka lahui Momona. Iloko o na la loihi o ko lakou noho ana ilaila, ua hoonana ia lakou me ka ikaika, aole nae lakou i ike iki i ka hua o ia luhi ana, aka nae e lohe mau ia ana na huaolelo hoolana a hoeueu noonoo a o ka mea haule ole no nae, ua waiho ia ka hua o ko oukou luhi ma kohi e pau ole ai i ka mu a me ka pepo.
O keia mau lono hope, he hooiaio ana mai keia i ka mo@lelo a ka poe mua i hoi mai nei he mau mahina i hala ae nei mai ia wahi hookahi mai, a e ae pu mai ana hoi e ke'ake'a ia na hana o keia ano a ka poe Mamona e luma'i nei iloko o keia mau ailana ma keia mua aku, ma@ua o ka hookuu ana ia Hawaii e luhi i ka makani no ka pono o kela poe Mamona.
Ua manao makou ua lawa keia no keia la a no kahi wa aku e hoike piha aku no makou i na mea a pau e pili ana i na ano hana a na kahuaa Mamona i na kanaka Hawaii ma Uta.
KA LA 280 NOVEMABA, A.D. 1891
O makou ka poe nona na inoa malalo iho, ke poloai aku nei i na hoa makaainana a pau o ka Pae Aina Hawaii, ua makaukau lakou i keia manawa e malema i na hookupu, a kela a me keia mea hookupu no ka malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi ka la 28 o Novemaba, A.D. 1891. Ua ulu ae keia manao ia makou mamuli o ka manao aloha aina, a ua hookumu iho makou i keia hana me na hoa uuku, a e kahea ia aku ana no he halawai no ka poe i komo mai malalo o na ae ana aku a keia Hui, ke kupono. O ka poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e hele ae ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI, a malaila, e wehewehe piha ia aku ai ke ano o ka Hui a mena hana.
1 JNO. E. BUSH
2 JOS. NAWAHI
3 R. W. WILIKOKI
4 W. H. CUMMIINGS
5 WM. WHITE
6 J. KANEALII
7 J. KEKIPI
8 J. A. KAIIOONEI
9 KAMAILE
10 E. KEKOA
11 J. PUA
12 J. E. Poepoe
13 R. K. II
14 GEO. KANEAO
15 GEO. K. KAIA.
16 L.K. SHELDON
17 JAS. II
18 J. PIPIKANE
NA HOOKUPU.
Ke'Lii Sam Parker $100.00
R. W. Wilikoki $50.00
W. H. Cummings $50.00
KA LEO O KA LAHUI $50.00
Wm. White $50.00
Geo. K. Kaia $10.00
R. K. Ii $10.00
Jas. Ii $10.00
Sam Leleo $10.00
J. E. Poepoe $10.00
Laurens Sheldon $10.00
George Kaneao $10.00
J. Kua $10.00
Wm. F. Bush $10.00
E. Kekoa $10.00
J. A. Kahoouei $10.00
Hana Leleo $5.00
J. Pipikane $50.00
D. M. Punini $10.00
Mr. Kamala $10.00
J. K. Kaunamano; 1 Puaa: 1 Bibi
J. Nahinu 2 puaa
Kaneao 2 puhu alani
Kaleoikaika 1 kakini moa
Hoaloha 1 bipi
Hoaloha 1 puaa
Ohana Keiki 1 puaa
Kimokeo 1 puaa
Napualii 2 eke uala.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, owau o Poipe no Kapalama he papale haule o ke ano o keia papael he papale mauu pili aia maluna pouo a ka piko o keia papule he ei ki haka a o ka mea e loaai keia papale e hoihoi a e ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI POIPO. 1w.
@ ua Luna Lawe Nupepa a pau.
Ke pol@i ia aku nei oukou a pau houk@ pouo mai ma keia keena i ua dala o na Nu@ai na Poali@a a me na @oakahi, i ka mea nona ka moa malalo iho, aole hoi ia ha'i aku. E like me ka nele mai ia oukou, pela no e nele pu aku au ka nupepa. Ua hana ia keia rula i mau ai ke ola o ka maka a meka Wahaolelo hopo ole no ka maio a me ka po@o o ka Lahiui. J. E. @USH.
Luna Haopono@ Nni.