Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 116, 27 January 1891 — Page 1

Page PDF (954.88 KB)

This text was transcribed by:  Toni Lynne Kaefferlein
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

BUKE II.   HONOLULU.   IANUARI 27, 1891.   Helu 116

 

HE MOOLEI O KAAO

- NO -

LILIA ULAULA

 

KA MEA NANA I HOONAUEUE I NA PANI HAO HE 35 O KE AUPUNI WANEDELA I NOHO HAKU IA HOI E KE KUPUA MASELANA.

 

 I ka lohe ana o Ninewa i na olelo a Bawaria, ua kamailio koke aku la oia i ka i ana aku penei:

 Auhea oe e kuu haku ma kekahi ano, a he hoaloha ma kekahi ano, ka mea hoi nana i hapai ae ia'u mai ke kulana haahaa a ke kulana kiekie i keia hora, a oia ka'u e hoike aku nei ia oe me ka oiaio, aole e hiki ia'u ke lalau aku i kekahi mea ai i hoomakaukau ia maluna o keia papaaina; ke hoole oe i ko'u manao, oiai ua loaa ia'u ka manao kupilikii no kau huakai i manao ai e hele no Arapia i na hora o keia la, oiai o ke alahele au i manao ai e hele i keia la.  He mea oiaio e ha lawai ana oe me ka poino, ke paaki ki oe e hele, ma keia huakai.

 Ua hoike pau aku la o Ninewa i na mea a pau a kana wahi pokaa ropi i kuhikuhi mai ai iaia, e like me na hoike mamua i hala, a o ka hope loa o ka Ninewa kamailio ana aku - E hoopau i kou manao, a e no ho iho, mai hooko i ke kauoha a kou hanau mua opu lokoino a ke aloha ole e manao mai la o kou hiki aku i Arapia, alaila o kou ola ka panai o kona inaina.

 I ka lohe ana o Bawaria i na olelo a Ninewa, ua hoole mai la oia me ko Bawaria olelo mai ia Ninewa i ka i ana mai penei:

 Aole wau e ae i kau au'a mai ia'u e noho, oiai, o kau mau olelo hooupuupu ia'u, aole wau e manao io aku e hana mai ana ko'u hanau mua i kekahi mea pono ole, ke hiki aku wau i Arapia, oiai o kana kauoha ia'u e holo aku e hooponopono pu maua i ka waiwai o ko ma ua makuakane i make, ua manao wau he kauoha oiaio kana, aole he hoopunipuni e like me kau e olelo mai nei ia'u, nolaila aole wau e luli i kou manao e noho e like me kau olelo e kuu hoaloha maikai, wahi a Bawaria i olelo aku ai ia Ninewa.

 Ina oe e paakiki ana e hele mahope o kela olelo kauoha a ko hanau mua opu lokoino, aia no ia ia oe a o ka'u kauoha hope keia ia oe, a e lohe kou mau makua hanai e noho mai nei, o ka huakai au e hele nei he poino, pomaikai ke hala 3 pule mai keia la aku, e lohe mai no makou i kou hopena a o ke keiki paha au e noho mai la i ke kula o Inia, oia paha ka mea hiki ke hoomanawanui aku mahope o kou alahele, loaa paha iaia ka pono ke imi aku i kou hopena aole paha.

 Nolaila, e hooko aku e like me kou makemake, a i a ka hopena e hoike mai i ka hooko ia ka'u mea e hoike aku nei ia oe a me ka ole, wahi a Ninewa, a kulou iho la o Ninewa maluna o kona noho a kulu iho la koha mau waimaka i ke aloha ia Bawaria kona hoaloha oiaio mai ka wa ilihune mai.

 I ka ike ana o Bawaria i na hoailona kaumaha maluna o Ninewa , ua pane mai ia oia:  E hoolana@i kou manao a e ike koke no oe a me na mea a pau ia'u mahope iho o ka mahina hookahi mai keia la aku wahi a Bawaria i pane mai ai ia Ninewa.

 O Ninewa nae aole oia i hoolohe i na olelo a Bawaria, oiai ua ike mua o Ninewa e halawai ana o Bawaria me na poino ma kona alahele, a i ke kokoke ana mai o ka manawa o Bawaria e haalele ai i ke aupuni o Helene, ua huli ae la oia a haawi aku la oia i kona aloha i na makua a me na mea a pau, a kau aku la ma ke kaa alii no ka uwapo ka pahu hopu i ukali ia e ka moi Bope a me kona kahu hanai ka haku Makuisa@.

 Oiai ua keiki nei i , hou@ ai iluna o ka moku, ua haawi mai la oia i kona aloha i ka moi Bope a me kona kahu hanai, a o Ninewa hoi a me na mea a pau ua noho no lakou i ka hale, aole i ukali aku mahope o ka huakai a Bawaria no ka moku.

 I ke kau ana aku o Bawaria iluna o ka moku, ua lawe koke ae la ke kapena i kona kulana, a pailaka aku la i ka moku malalo o kona akamai holo moana.

 Oiai ka moku o Bawaria ma e holo la i ka moana me ka maikai o ka moana a hala na pule 2, a ma ke kakahiaka, o ka hora 8 paha ia, ua ike ia aku la ke kuahiwi o Arapia e kahiko ia ana e ka ohu, ua hoomakaukau iho la ke keiki alii Bawaria i kona kahiko alii o Helene, a omau ae la oia i na hoku alii o ke aupuni e Helene, a ka moi Bope i haawi makana mai ai iaia maluna o kona umauma, ke nana aku i ua keiki alii Bawaria nei, kapukapu ke kai.

 I kela manawa a ua keiki alii nei e ku ana maluna o ka oneki o kona moku, a i ke kani ana o ka hora 9, hooiho ana ka moku o ua Bawaria nei no loko e ke aupuni o Arapia; i ka ike ana mai o na mea a pau o ke aupuni o Arapia i keia moku e hookomo aku ana i ke awa ua hele a lulu ka makani i na hae like ole o na aupuni a pau o ka honua, e kau ana maluna o kona kino holookoa, a e welo haaheo ana hoi ka hea kalaunu o ke aupuni o Helene ma ka huini o ke kia waena.

  Aole i pau.

 

HE MOOLELO

NO
MORIWIANA

 

KE 'KI@ NA MEA HUNA EKOLU - KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA I@O I HOME NONA - O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA IA O KALEMANA O BOHEMIANA.

 

 E kuu moi; ua pololei io ka ka'u i hai aku nei e like me ka'u i lohe ai mai ko'u mau makua mai, oiai; o ka lede Rolinehama o ka laua hua hookahi wale iho no ia.

 Wahi a iaua i hoike mai ai ia'u he ui oia i maka hoohihi ia e na koa kaulana o kela mau makahiki lehulehu loa aku la i hala, aka, mamuli o ka lilo ana o ka inoa moho, "ke koa aumoana lanakila" ia Morenedai, ua lilo pu iaia ka hanohano o ka haaheo ana i ka lima akau o ua iede 'la, a mai loko mai o laua i hoea mai ai he opuu mohaha no ko laua mau la opio.

 Aka nae e kuu moi, o ka ike hope loa ia ana o ua koa la a me ka la@a keiki, oia no ko laua haalele ana aku i na kapakai o Italia no ka hokua ahiu o na ale, a hiki wale i ka hulihia ana o Europa malalo o ka mana pakaha o Rodine Huda, a hoea loa mai i keia la.

 Aka, e kuu moi, auhea la keia lede aloha, eia no anei oia malalo o na hiipoi aloha ana a na mana lani me ka puuwai luuluu no kana kane a me ka laua keiki?

 Ua hoehaeha ia ka naau o ke koa opio e kela ninau hope a ke kaikamahine alii Rowena, a o ia ka ua koa opio la i ku koke ae ai i luna a kunou aku la i ke kaikamahine alii, me ka luai pu ana aku i keia mau olelo.

 E kala mai ia'u e ke kama'lii o Helevitia no ke kahamaha koke ana aku i kau mau kukai olelo ana me kuu moi, a e ae mai hoi ia'u e hoikeike  aku no ka hopena i koe o kou pohihihi no ko'u luaui makua kane, a me ka haina o kau ninau e pili ana i ko'u makuahine.

 Mamuli o keia mau olelo a ke koa opio, ua hiki ole i ka moi Kalemana ke pane mai no na ninau a ke kaikamahine alii iaia, a o ia ka ua mei la i haliu ae ai maluna o ke koa opio a kunou mai la me na minoaka ulumahiehie e uhola ana maluna o kona mau helehelena.

 Wahi a ke koa opio Moriviana:  He oiaio o ko maua moolelo me ko'u luaui makuakane mai ko maua haalele hope ana aku i na kapakai aloha o ka aina hanau, he moolelo ia nana i hoopaha'oha'o aku na mana aupuni a pau o Europa mamuli o ka lohe ole ia o kekahi mea e pili ana ia'u a me ia, aka e ke kama'lii ma ka hoike pokole ana aku ia oe, ua hopu pio ia maua maluna o na wai o Bohemia, e na mana pakaha a kipi o Rodine Huda, a o ia lono no ko maua paa pio ana ua holo ae ia a puni o Europa e like me kau i lohe ai e ke kama'lii, ka mea hoi a lakou i manaolana kuhihewa ai, ua make mamua, aka, aole pela ka manao o na lani, ua hoouna mai oia i kuu moi Kalemana no ka hoopakele ana ae ia maua e like me kana (moi) i hoike mua iho nei ia oe.

 Aka e ke kama'lii, he mea ehaeha no'u ka hoike ana aku ia oe ua haalele mai kuu luaui ia'u hookahi ma keia ao inea, a o kona make ana, aole loa o ia i hoike mai ia'u i ke ano o ko laua koko, aka o kana wale no i papahi mai ai maluna o'u.

 E hilinai aku au i na mana lani i makua no'u, a o ka haaheo o na mea kaua; oia ko'u mau hoaloha.

 A e ke kama'liiwahine, e pili ana i ua koa aumoana la, o na la i hala a Europa hoi kuhihewa ai na make oia ma ka lima pakaha o Rodine Huda.

 E ke koa lanakila, e lawe aku i na hoomaikai ana a Rowena ma ka hapa o ke aupuni o Helevitia no kona aie kaa ole i ka lokomaikai palena ole o kou luaui, ka mea nona na hoomanao poina ole ia ana e aupuni o Europa.

 O kau poloai e ke kama'lii ua loaa ia'u ka hanohano e ke kahakaha ana iho ma ka papa hoomanao poina ole o ko'u puuwai, ma ka hoomanao ana ae o kekahi ia o ka Moriviana mau aupuni e haawi ai i na kokua ana no ka pono kuokoa o kona noho alii, ke ala kue ia mai oia e kekahi o na ki@i pakaha e like me ko Rodine Huda ano.

 Aka o ke kama'liiwahine, na hoo nele ia ua aupuni la me ka moi ole oiai ko'u mau la i hoea aku ai ilaila, no ka hoihoi hou ana mai i kona kuokoa mailoko mai o na lima kipi o kela poe powa lapuwale.

 Ua hohola ae na hiona o ke kaumaha a me ka luuluu maluna e na helehelena o ke kaikamahine alii no keia kaumaha a Moriviana i hoike aku ai, a oia kana i ninau mai ai me ka leo malie:  Ua make anei luu mau makua na moi kalaunu hoi o Helevitia?

 A -e ke aliiwahine o kou mau makua anei laua?  wahi a Moriviana i pane mai ai.

  Aole i pau.

 

He Ohohia Nui.

 

 O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi.@  O ka hookuee ana oia kona enemi. 

 Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o na Luna:

Ian. 1 Princess Liliu Haimoeipo  1

 Mrs. C. I. Hiram  5

 C. W. Ashford  Merchant St  5

 Chas. Hopkins  1    

 Chas. Gulick  1

 W. C. Achi  1

 Wm. Kamana Kawaiahao  1

 Jas. Quinn  King St.  1

 Wm. Rice  Merchant St.  1

 M. L. Wailele  School St  1

 J. Kahiapo Leleo  1

 Puakinamu  Kakaako  1

 J. W. Okuu Kawaiahao  1

 Kaauwai  Liliha St.  1

 Wahinelili Kunawai  1

 

Ma o George Kanikau ka Luna eleu.

 

Ian. 1  Kaelele Kalihi  1

 Kaui Kapalama  1

 Lokalia Koiuio@  1

 Kakai Leleo  1

 Kaluhimoku Honokaupu  1

 H. Dolo Niupaipai  1

 Kumukahi Waikiki  1

 Elemakule Moilili  1

 Kahue Puahia  1

 Kahailiopaa Kamanuwai  1

 Kanakaole  Waikiki  1

 Keala  Leleo  1

 S. M. Mahoe  Leleo  1

 Mehuala Auwaiolimu  1

Ma o J.W.H. Keanu Ka Luna

 

Ina. 1  Meleholeko  1@

 Haalo'u  1@

 Kapika  1

 Hakalaau  1

 Kahoiwai Kaakopua  1

 Wakinekona  1

 Keumi  1@

 Kanealoha  1

 Mano  1

 Keoninaone  1

 C. Spencer  1

 Papa Kaulawela  1

 Lahapa  1@

 Kaui  1@

 Kenahupu Puukolo  1@

 Paakalehua Leleo  1@

 Pahano Ewa  1

 Kahiwaloni Waikahalulu  1

 Kemiki  1

 Ane Pelekane  1

 Mahi Kikihale  1@

 Kalehua Puukolo  1

 Haleakala  1

 Makalii Makeke  2

 Kaalele Kamanuwai  1

 Keaweiwi Koleaka  1

 Makanoe Mana  1@

 Mio Kulaokahua  1@

 Palakiko  1@

 Kamoku Auwaiolimu  1@

 Kekinohou Apua  2

 C.K. Kapula Koimu  2

 W. Mikela Hauhaukoi  2

 Kaipo Kikihale  1

 Opunui Haimoeino  2

 Woliam Hoopii Kahehune@

  Kaneaiakala@, Ka Luna Eleu.

 

Hoolaha  Hoopau  Hui.

 

 Ma keia ke hoolahaia aku nei, o ka Hui o ka poe no lakou na inoa malalo ilio, malalo o ka inoa Hui KA HUI MAIA HAWAII, ma keia na hoopau a mamuli o ka aelike ana o na lala a pau.

 ENOCH JOHNSON
 W.H. CUMMINGS

 W.C. ACHI

 D.K. BAKER

 GEO. L. DESHA

 J.W.H.WAHINEAUA@

 C. KAONOHI

 ISAAC D.IAEA

 S.M. KAMAKAU

 LAHAPA KEKAI

 IOELA KAIANUI

 FRANK ARCHER

 J. PAAKAULA

 J. KEAKAHIWA

 J.W. BIPIKANE

 S.M. KAAUKAI

 JNO. E. BUSH

 MRS. KAHAUNAELE

 C.K. KAPULE

 J.M. BRIGHT

 MRS: J. C. KAAUKAI.

 By W.C. ACHI his @ y

 "  " "  her

  Dec,16, 1890  @