Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 117, 28 January 1891 — Page 3
| This text was transcribed by: | Patty Mancini |
| This work is dedicated to: | In Loving Memory of My Father |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Ka Wahine Kanemake.
Ua ike ia aku ka wahine kanemake Kalama, wahine a Kaopua, nona kekahi mau aina e waiho nei ma ka malama ana a Mr. Maunakea loio, ua kiina a lawe ia ae ma ke keena o Maunakea. Ua nui ka poe e noho hopohopo aku ana i ka hopena o na hana maloko o ka rumi o ka loio, oiai ua puku ia ae o Akoni Rosa, o Kale Creighton a o Testa e kokua i na mea i makemake ia e hana i keia luahine. Ua olelo ae oia i ka ninau ia ana aku i na hana ona i kauoha ia aku ai, ua pane mai oia ua koikoi ia mai nei au e kakau aku i kekahi palapala, ua puliki lloa iho la au iou mau lima ma kuu poli, a aole au i ae aku nei, pakele mai nei au i na hana a ka mea i oleloia he niuhi o ka aina. Auwe kuu pakele mahunahuna e. Auwe kuu pakele. Ua lohe mai makou, ua hoomana aku nei keia luahine, i kekahi hookohu agena ia Owana, a e hjoopii ana ka agena hou e hoike mai ka agena mua i ka moohelu waiwai o ka luahine. He wahine waiwai keia, he mau ahupuaa kona ma Kohala, ma Kona. a ma kekahi wahi e ae, aka, ua olelo ae oia, ua aneane oia e make i ka nele i ke ola mai kona mau waiwai mai. O keia ka wahine a Kaopua nona o Kanewai me Helumoa, i apuka ia ai ma kekahi palapala a laua i kakau ai me ka maopopo pono ole, a lilo ai ia mau aina no $1,200, he kumukuai i like ke kupono no keia mau aina me ke pihi i ke dala hookahi. Ua pau ka poe i hana hewa i keia wahine i ka make. ua palaho ko lakou kino. ke ola nei no nae keia luahine hala ole, hookahi hewa o ka waiwai, i ke kuko ia mai, a he lawe wale ia aku no koe o kona ola e na haole.
Ua Makaukau mau Ka Leo.
No ka pane a na Kahu Waiwai o ka Lunalilo Home, i puka aku ma ka kakou pepa o ka la inehinei, eia iho ka leta pane ma ko makou aoao, a e heluhelu ia iho hoi me ke akehele:---
"E Mr. Lunahooponopono:
Aloha oe:---
O ka mea nona ka inoa malalo iho, ka mea nana i halihali aku na mea i hoolaha ia maloko o ka nupepa "Ka Leo o ka Lahui" o ka Poalima i hala, la 23 o keia. mahina, a mamuli o kuu ike ana i ka pane a na kahu waiwai o ka Home Ilihune e pili ana no ia kukulu manao, ke pane pokole aku nei au e like me ka'u i ike ai he pono. a na ka lehulehu e kaupaona mai:
Aole au i ike maka i ka hanaia ana o na mea i hoike ia maloko o "Ka Leo" o ka Poalima nei. aka nae, o ka poe no lakou na inoa malalo iho ka i ike pono. a na lakou i hoike mai ia'u i kela mau moolelo a i mea e kaakaa ai na maka o na kahu malama waiwai, e ninau ia W. Makanui a me Mrs. Kealoha; a i ole e ninau i keia poe ilihune o ka Home Ilihune, a owau pu kekahi, oia o
Kahuhu k, Kalaauala k,
Liilii w, Ipuhao k,
Poi w. Kapule k,
Auamo k Kaaiia w,
Kealualu w, Manoa k,
Kanikau w, Hoa k
No ka hoopunipuni, ka hakuepa, ka wahahee a me ka oiaio o na mea i hoopuka ia i ka Poalima i hala, o na inoa maluna ae kahi e maopopo ai, owau paha aole paha.
Me ka oiaio,
John Samoa.
Lunalilo Home, Jan. 28, 1891.
HALA AKU LA IA HAWAII.
Ma kekahi o na la o ka pule i hala, ua kii mai la ka poli anuanu o ka make ia Rev. J. H. Mahoe, ma kona wahi noho ma Kauai, a kaili aku la mai kona ohana aku. Oia kekahi o na kokua nui i na hana pono, a he nui hoi a lehulehu ka poe i hoolilo ia e ia i poe Kiritiano ma kona hooikaika kino ana. No kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei, ua hoouna ia oia no na Paemoku o ka Hema no ke au ana i ka olelo o ke ola iwaena oia lahui, aka nae mamuli o kekahi ano ulia, ua ki ia iho la kona lima i ka pu e kekahi mea, a oia ka mea nana i koi hou iaia e hoi hou mai i ka aina hanau. A ma na makahiki mahope mai. ua hoolilo iho la oia i kona manawa ma ke ao ana i na Kilibati ma Kauai, a ua kokua nui ia kana hana mamuli o kona ike i ka olelo makuahine a ia lahui. Ma kona make ana aku la, ua waiho iho oia he wahine a me na keiki e kumakena aku @ona mahope nei.
HE MOOLELO HAWAII
----- NO -----
KUALUNUIAOLA!
KEKEIKIKAO O KA MOKUPUNI O MANOKALANIP.------KA HI'APAIOLE O KE KOA I NA LA O KA NOHOALII ANA O OLA, KE ALII O WAIMEA, KAUAI.
Pane mai la kamalii, aole he pono o ko lakou paani pu ana me kamalii nunui, no ka mea, he kaumaha loa lakou i ka haawe ina e eo ana lakou i ka poe nunui.
No keia mau huaolelo ae la a ua poe kamalii nei imua o na kama la, ua piha iho la oia i ka hoonaukiuki i kamalii nunui, a pane aku la oia i kona mau hoa e kukai olelo ana:
Ina owau ko lakou hoa e lealea ai, alaila, e noke lakou a pa ka la, aole loa au e eo iki ana ia lakou, a o ko lakou lima hoi ke maopaopa i ka hapai hele ia'u iuka o ko'u wahi a i kai nei o ke kahua lealea.
O ka inoa o keia kahua lealea a kamalii e paheepua nei, oia no o Waikaia, he wahi keia aia maluna mai o Makaweli, ke kula hanai pipi o Palani ma.
No keia mau huaolelo ae la a ua keiki nei, ua lohe aku la ke kaikaina o kekahi keiki nui, a no@ia mea, holo pololei aku la e hoike i keia mea i kona kaikuaana, no ka olelo kaena a keia wahi keiki, aole ka ona mea e eo ai.
I ka lohe ana aku o ke kaikuaana i neia mau olelo a kona wahi kaikaina, ua hoopiha loa ia ae la, oia i ka huhu, a oiai no hoi. oia ka helu ekahi o na keiki ma ka pahee pua ana.
A pau a pau mai la lkou no kahi a ke keiki e ku ana, a pupuahulu mai la no hoi ua keiki nei i ka pane ana mai i ua wahi keiki la:
O oe paha ka mea i aa ae nei e lealea pu me makou ka poe nunui ea?
Ae, no ka mea, aole he kohu iki o ka oukou lealea ana. kai no paha i hookahi wa o ka lealea like ana, a o ka mea oi hoi iwaena o oukou a pau, oia ka oukou e haawe ai a hiki i kona wahi. Nolaila au i makemake ai o lealea pu me ka mea ike o oukou i ka paheepua ana, ina he nui a uuku paha i like me a'u ke ano.
Ma keia kaua e ike ae ai i ka wiwo ole o ua keiki la, oiai kona mau la e o ae ana i ke kanaka opioa o ka lealea ana e aa nei e lealea pu me kekahi o ua poe kamalii la, he mea i maopopo ole iaia a i a'o ia mai hoi iaia ke ano o ka hoohana ana aku.
A i ka hoomaha ana iho o na olelo hope ae nei a ua keiki la, na ia mea i hoopiha loa aku i ka huhu i ka nui kamalii, a olowalu like mai la ka leo o kamalii. no ka hoomakaukau ana o ua wahi keiki nei ia ia iho, a hoomaka koke no na hana hookuku paheepua.
Ua ka'@ aku la ua wahi keiki nei. no ka mea, aole oia i makaukau, aia a kekahi manawa hou aku, alaila, hooko ia ka lealea mawaena ona a me kekahi o ua poe kamalii nei; a na ka uhi pu ana mai hoi a ke ano ahiahi maluna o ua kula la, ua pau aku la ua poe kamalii nei i ka hoi no lalo aku o Makaweli. a huli hoi mai la no hoi ua keiki nei no uka o kona home wao, iuka o ka nahele o Peapea.
I ka lua o ka la, ua piha loa ua kula nei o Waikaia i kamalii mai ke nui a ka liilii, e lealea ana a e uwauwa ana i oi ae i ko ka la mamua iho.
Na keia mau leo uwauwa i kono hou aku i ua keiki nei e iho hou mai no ua kula, a me kona hauoli pu hoi no ka nui o kamalii nei i keia la.
Aole i pau.
NA KOMITE LULU DALA LA KUOKOA.
Eia iho malalo nei ka inoa o na komite i wae ia e ka Papa Hooko o ka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Hawaii.
O keia mau inoa kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kela a me keia manawa. Mamua o ka hana ana aku a keia komite ke poloai ia aku nei lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo o ka Hui.
Eia ka papa inoa o ke Komite:
Timoteo Kapualei, Moanalua; Petero Kaluna, Kalihi; W. H. Kamaki, Kalihi; Helalione Makalii, Kapalama; Itaia Kukaulalii, Kapuukolo; A. Palekaluhi, Waikahalulu; J. Kaheleluhe, Waikiki, Waialae.
Na komite waena no Honolulu:
W. H. Cummings, R. W. Wilcox; J. Bipikane: Kamaile Pua.
Ma ke Kauoha
Jno. E. Bush
Kakauolelo a me Puuku.
HOOLAHA OIHANA WAI.
I kulike ai me ka Pauku I o ka Mokuna 27 o ke Kanawai o 1886.
Ma keia ke hoolaha ia aku nei i na mea a pau e lawe ana i kekahi pono wai piula, ua hiki mai ka manawa hookaa a e hookaa ia ai o ka uku wai no ka manawa e pau ana ma ka la 30 o Iune, 1891 ma ke Keena Oihana Wai o Honolulu ma ka la mua o Ianuari, 1891.
O na koena uku wai a pau e waiho kaa ole ana he umi-kumamalima la mahope iho o ka wa e hookaa ia ai, ua ku no i ka pakui hou ia ana me ka 10 keneta pa haneri.
O ka poe e uku wai ana e oluolu e lawe mai i ka lakou likiki hope i uku ai.
E uk@ ia ua uku wai ma ke Koena o ka Oihana Wai ma Honolulu, ma Kapuaiwa Hale.
CHAS. B. WILSON,
Luna Nui o ka Oihana Wai.
Nonolulu, Dec. 20, 1890. tf-d.
Na Waiwai Hou o na la
Kulaia ma ka Halekuai
------O------
Goo Kim---KUKIMA
UA@WEHE A E NEI MAKOU I NA WAIWAI HOU LOA I HOEA
mai nei, i kupono no na La Kulaia e hiki mai ana.
Na HAINAKA SILIKA i kuni ia,
Na HAINAKA LILINA keokeo a pela aku,
Na KIHEI SILIKA lau o kela a me keia ano,
Na HULUHIPA o na wai hooluu like ole,
Na KII paani a na kamalii, o kela me keia ano
Na PAHU WELEWEKA, BUKE KII, a he lehulehu wale o na makana makamae.
@ Na Lele Tela o na Keonimana i hana ia me ka noeau a holopono no hoi.
GOO KIM MA.
ALANUI NUUANU. Dec. 15, 1890. 1m-d
KA HUI KAA ENTERPRISE.
Ua kukulu ae nei au i kekahi HUI KAA
Eleu ma ka aoao iho o KALAKAUA HALE
ma Alanui Kalepa.
Ma Ka Huina Hoolulu
Kaapio Helu 13.
O na kauoha a pau e hoouna ia mai ana ma ke TELEPONA mai na makamaka mai ma na wahi a pau o ke kulana kauhale nei, e hoo ko koke ia no me ka piha eleu o ka uwila.
E Hoao i pau Kuhihewa.
WALLACE JACKSON,
Luna Nui.
@TELEPONA BELE HELU.........................................113
MATALA --..........................................690.
Hoolaha Hookapu.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kalua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui. e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYON, a i ole ia KUKA.
Owau no me ka haahaa.
Mrs. C. I. HIRAM.
Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890. Sm@-d
NO KA POE MAKAIKAI
MA KA
O. @R. & L. Co.
MA KA I'A HAMULEO O EWA.
O KA POAONO KA LA KUPONO no ka hele ana, oiai e haalele @ ke kaa i kahi hoolulu ma Kuwili, Honolulu, i ka hora 1:45 P. M. o na Poaono a pau.
No ka auhau, aohe olelo ana, he hookahi wai o ka like. mai ka liko a ka laele.
@ OIA HOI, HE--50 keneta, hiki i Manana a hoi hou mai--7b keneta, hiki i Honouliuli a hoi mai.
O keia ka manawa pono e la'i ai ka holoholo hoohala manawa me ka hanu ana i na ea oluolu maikai, no elua wahi keneta wale no o ka mile.
1m--d Oct. 8, 1890.
Ka Hui Uwati
Kaleponi.
Na uwati gula o waho, hoopiha ia, me na mea hana o loko, o ka hana uwati kaulana WALTHAM, no $30 o ka uwati hookahi, ma ka uku palua dala o ka pule hookahi. E kipa ae io--
A. J. SCHREIBER---Agena
Alanui Hotele, malalo iho o ka Hotele Alonetona.
KAUKA YONG KAM PUNG.
HELU 53, ALANUI MAUNAKEA
Ke Kauka Loea o ka Aina Pua.
UA HIKI KE HOOLA IA KELA A me keia ano ma'i, mai ko na kane wahine a me ko na keiki liilii. O na ma'i ha-no, ua hiki loa ia ke hoola ia me ka maalahi. A o na ma'i e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola.
Ke iloike ia aku nei, eia ke ola ianei me ka oluolu pu o ka auhau.
@ E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me na haawina pilihua i ka ma'i a na'u oukou e hoola aku.
KAUKA YONG KAM PUNG.
Augate 25, tf-@.