Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 119, 30 January 1891 — Page 1

Page PDF (1.05 MB)

This text was transcribed by:  Pohai Souza
This work is dedicated to:  Halau Hula Kamamolikolehua

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

He Moolelo Nanea No Ke Kamaliiwahine Laulie

Aiole

HE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIBERIANA.

He Kaao kahiko no Helene

MOKUNA VI

            A oiai he kauwa hoopono a hoolohe oe e Mirana, no ka mea ua puni ka aina i ka lohe i au mau hana maikai i kou haku, nolaila ua hooholo iho la au iloko oʻu e hele mai e ninini aku i ka wai o ke ola mau loa iloko o kou naau, i mau loa ai ka a ana a ke ahi iloko ou aole he kau e pio ai, a aole hoi e lanakila mai na lima o ka make maluna ou.

            Hoolohe malie mai la ua Mirana nei i keia mau olelo pelo a Kolana me ka manao he oiaio, a liuliu hookokoke mai la oia i kahi a ka opio e ku ana, oia no hoi ka wa a Kolana i kamailio koke aku ai, Mai neenee koke mai oe a pili me a/u, no ka mea ua like kou nui kino mailuna a lalo me kekahi momokuahi i pahikuhiku ia kona enaena, mahope auanei aole e hiki pono iaʻu ke ninini aku i ka wai o ke ola mau iloko o ko naau, nolaila e luu mua aku oe iloko o ke kai e haale mai la a pau kauna, i pau iki ae ai kekahi wela.

            Aole i mahui iki ua pilikua poe nui ala he mau hana akamai a maa lea wale no keia a ka opio, nolaila ua lele aku la ua Mirana nei e ho@ iaia iho iloko o ke kai aia hoi pipi ae la kona nui kino holookoa me ka pii ana o ka mahu, a no kekahi manawa loihi kana luu kai ana, ua emi iho la ka wela a maalili o kona kino, a pau pu ae la hoi ka puka ana mai a ke ahi ma kona waha nolaila ua pii mai la oia mai ke kai mai a noho iho la iluna o ke one mamua pono o ke alo o Kolana, me ka olelo pu ana mai o ua pilikua ala e haawi aku iaia e inu i ua wai oʻa ala.

            Aka nae ua olelo aku la ka opio, e hoomohala pono mai oe i ko wawae akau imua i holo pono ka wai o ke ola mau ma o a maanei ke komo aku, a i ka hooko ana mai e ua pilikua ala pela, ua ninau koke aku la o Kolana, he kui pine aha keia e paa nei i ko waewae.

            No ua pilikua nei nae, aole oia ike mua i na kui pine ala a pela hoi me kana hana, nolaila ua lalau malie aku la o Kolana a paa ke poo o ua kui pine ala huki mai la me ka ikaika, aia hoi e like me ka hele uluulu ana a kekai muliwai nui, pela i kahe mai ai ka luai pel@ mailoko mai o ka naau o Mirana ma ua manamana nui ala a kahe loa aku la iloko o ke kai.

            I ka ike ana o ua pilikua ala keia poino ua paa koke iho la kekahi lima ona puliki i ol@ ai e puka ka pele mailoko aku ona a oiai oia e paa ana me ka ikaika ua nonoi pu mai la oia ia Kolana e hoohainu koke aku iaia i ka wai @ aka nae ua hoole aku la ka opio aohe wai ola, nolaila me ka naau kaumaka a ehaeha ua kamailio mai la ua Minera nei me ka leo nui nana i hoonaueue ae i na lae kahakai no kekahi mau minute Alaila! ua pelo hoopunipuni mai oe iaʻu e keia ino, no ka mea aole au wai o ke ola mau mai a Alah@ mai!

            Me keia mau huaolelo hamo mai la kekahi lima o ua pilikua ala ia Kolana, aka nae ua lulai hou ia aku la kona kino nui iluna o kekaha one a i kona pahu ana aku ilalo ua naueue ae la ka aina holookoa o Cereta i kona kaumaha me he olai ala, a e like me ka nui o ka hemo ana a ka luai pele mai kona naau mai, pela i emi liilii mau iho ai kona ikaika a me ka nui o kona kino.

            No ka mea i kela a me keia manawa a ua pilikua ala e hoao ai e keakea i kaheawai ana a ka pele mai iaia aku, e hamabaga mau aku ana o Kolana iaia me ka wikani o kona mau lima kona hao, a mamua o ka hala ana ae o ka hora hookahi e ka laua aumeume ana me ka ikaika, ua min@no iho la ke kino nui o ua pilikua nei a kualili pu mai la hoi me ke kahe ana a ka luaʻi pele a pili iho la na maka o ua lapuwale ala, a waiho oni ole iho la kona nui kino malalo o na kapuai waewae o Kolana o ai oia e holoholo ana iluna o ke kino o ua Mirana nei no ka mea ua pio kana ahi a ua pau hoi kana hana.

            I ke Kolana ike ana ua pale ka pono o ua kupu ino nei o Cereta, ua peahi aku la oia i kona mau hoa aukai e hoonae mai i ka moku o lakou iuka o ka aina, a ua hooko mai ia no hoi na keikialii pela no ka mea ula hala Mirana ka mea makaʻu ma kela kapa o ke Kai Eleele.

            Aole i liuliu mahope iho ua puili hou ae la lakou a pau kekahi i kekahi iloko o ke aloha a mahope iho o ke lakou mahalo ana ia Kolana no kana mau mea i hana ai e like me ka lakou i ike maka ai maluna mai o ka moku, ua pii loa aku la lakou no ka halealii o ka moi Minoka e noho ana, a i kona ike ana mai ia lakou e hele aku ana i ona ala, ua hohola iho la kekahi makaʻu nui maluna ona a pu-ke ae la kona mau kuli i ka makaʻu no ka mea ua koho koke iho la oia ua make o Mirana kana kauwa hoolohe ke hoea nei keia poe malihini i ka halealii.

            Aole i pau.

 

He Moolelo no

MORIWIANA.

KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU - KA ULI HOOLILO I KE KUA O NA LIO I HOME NONA-O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA I A O KALEMANA O BOHEMIANA.

            Ano e ke koa lanakila o kaʻu mau wehewehe ana keia, a nau e hoomaikai loa, aku i ke koena o na mea i haule ia Rowena.

            Me keia mau olelo a ua aliiwahine la, hoomaha iho la ia i kana kamailio ana a haka pono mai la o a maluna o ke koa @o no kana pane e waiho aku ai.

            Aka e kuu manamaka heluhelu o keia mau olelo a ke kaikamahine alii Rowena, ua hiki ole i ke koa opio ke pane koke mai oiai ua noii pono ia aku la kona kulana a-

Akaka wale Halea@ala.

            He mau minute liuliu keia noho ekemu ole o ke koa opio haliu pono mai la oia imua o ke kaikamahine alii a liuliu luai mai la i keia mau olelo:

            O ka papa hoolala hoohui mare a ko kaua moi i haawi nui ai i kana ikaika, ma keia ke apono aku nei au i kau olelo hooholo e ke kamaʻlii, a ina o ia ka makemake o na lani ma ka hoohui ana ia kaua alaila ua makaukau o Miriviana e lawe mai i ke koikoi o ka hoohui mare a ku aku imua o ke kuahu laa o ka oihana laabia no ka hoopaa ana ia kaua i hookahi io.

            Aka e ke kamaʻlii o keia hoohui mare, e hoomanao ia e kou kiekie, he hoohui mare haahaa loa ia a Moriviana e manao nei, e ala mai ana na hoohalahala ana a Europa a kapa mai he hoohui haahaa loa oiai ua mare mai or e ke alii iaʻu nei i ke kanaka koko makaainana.

            O ka lua - O keia mare, he mare ana ia e hoolilo mai ana ia oe i aliiwahine noho mehameha, a i ole aliiwahine noho mehameha a i ole i aliiwahi kane make; no ka mea, ina minute a pau, e kaawale aku aa o Miriviana no ke kahua o kana hana no ka manawa i maopopo ole iaʻu ka loihi.

            Alaila e ke kamaʻliiwahine m@ keia mau hoakaka pokole ana ke waiho aku nei au na kou kiekie e pane mai mai keia mau ninau:

            M@ mua o kaʻu mau hoakaka ana ano e ke aliiwahi ua aa anei oe e ku aku imua o na hoina ia mai e na pookalaunu o Europa nei no kei hoohui mare haahaa loa kulike ole me kou kulana.

            A o ka lua - Ua aa anei oe e k@ aku imua e ke kuahu laahia, a hoohiki aku imua o na lani, ua hiki ia oe ke auamo i na ehaena o keia ola ana malalo o ka materemonia maemae o ka mare, ma mea hoi e hookui mai ana @ue oe ma kou alahele o ka nohoʻna paa o ke kane a me ka wahine?

            O keia mau ninau ana a ke koa opio, ua pane ia mai ia e ke kaikamahine alii me na olelo e hiki hou ole ai i ke koa opio e panai aku.

            Wahi a ua kaikamahine alii ala: E ke koa lanakila - o kau mau ninau i waiho mai nei naʻu e hoike aku ka haina, ke hai aku nei au ua aa o Rowena e ku aku imua o ke kuahu laahia o ka materemonia hemolele, a hoohiki aku imua o na lani e lawe ana au i na koikoi me na ehaeha a pau o keia ola ana oiai au e noho ana malalo o ka berita paa o ke kane a me ka wahine a o ka make oia wale no ka mea nana e hookaawale ka mana o kela berita.

            Ua haawi pono ae ua mau opio la i na nana pono ana kahi i kekahi, a na ia mau nanaina o na alii opio la i hoike mai-

            "Ua hoohihi - hoola@u ka makemake

            Hoo@ i ka puuwai - lokuloku i ka iwihilo."

            Ae e kuu maamaka heluhelu ua hiki mai kaua i ka hopena o kela ninau hoohui mare a ano eia kaua ke ike nei i ua mau ui la e hoolaua mua loa ana ia laua iho maluna o na hoohie ana a ko laua mau helehelena.

            O ka holo ana ae o kela hoohui mare mawaena o na alii opio no ia mea i hoopiha aku ka puuwai o ka moi Kalemana me ka hauoli nui a oia kaha i pahola mai ai i na hoomaikai ana maluna o na opio alaila e like me ka rula maa mau iwaena o na anaina hoohui mare ua hoouna aku la ua moi la o Bohemia i kana kuahaua alii ame na palapala kono imua o kona mau hoa pookalaunu, no ka hiki ana a ma Bohemia no ka hoonahohano ana i ka la nui hookahi wale iho no o ke koa hoiho kuekoa o Europa a me ke kaikamahine alii kalaunu o Helevitia.

            O keia mau palapala kuahaua a me ke kino alii, ua apo ia mai la ia e na moi pookalaunu o Europa a oia ka lakou i hoouna mai ai i ka lakou mau elele me na hoohiwahiwa ana no ke koa opio a me ka kaikamahine alii o Helevitia, me ka lakou mau palapala apono o ka ike ana mai i keia hoohui mare pili aupuni me ka lokahi.

 

He Ohohia Nui

            O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi

            O ka hookuee ana oia kona enemi

            Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o na Luna:

Ian. 1   Princess Liliu Haimoeipo        1

            Mrs. C. I Hiram                       5

            C. W. Ashford Merchant St.  5

            Chas. Hopkins                         1

            Chas. Gulick                           1

            W. C. Achi                              1

            Wm. Kamana Kawaiahao       1

            Jas. Quinn King St.                 1

            Wm. Rice Merchant Ss.          1

            M. L. Wailele School St.         1

            J. Kahiapo Leleo                     1

            Puakinamu Kakaako               1

            J. W. Okuu Kawaiahao           1

            Kaauwai Liliha St.                  1

            Wahinelili Kunawai                1

Ma o George Kanikau ka Luna eleu.

Ian. 1   Kaelele Kalihi                         1

            Kaui Kapalama                       1

            Lokalia Koiuiu                                    1

            Kakai Leleo                             1

            Kaluhimoku Honokaupu         1

            H. Dolo Niupaipai                   1

            Kumukahi Waikiki                  1

            Elemakule Moiliili                   1

            Kahue Puahia                          1

            Kahailiopua Kamanuwai         1

            Kanakaole Waikiki                  1

            Keala Leleo                             1

            S. M. Mahoe Leleo                 1

            Meheula Auwaiolimu              1

Ma o J. W. Hl Keanu Ka Luna

Ian.1    Meieholeko                             1

            Haaloʻu                                   1

            Kapika                                     1

            Hakalaau                                 1

            Kahoiwai Kaakopua               1

            Wakinekona                            1

            Keumi                                     1

            Kanealoha                               1

            Mano                                       1

            Keoninaone                             1

            C. Spencer                               1

            Piipii Kauluwela                      1

            Lahapa                                                1

            Kani                                        1

            Keaahupu Puukolo                  1

            Puakalehua Leleo                    1

            Pahano Ewa                            1

            Kahiwaloni Waikahalulu         1

            Kemiki                                                1

            Ane Pelekane                          1

            Mahi Kikihale                         1

            Kalehua Puukolo                     1

            Haleakala                                1

            Makalii Makeke                      1

            Kaalele Kamanuwai                1

            Keaweiwi Koleaka                  1

            Makanoe Mana                       1

            Mio Kulaokahua                     1

            Palakiko                                  1

            Kamoku Auwaiolimu              1

            Kekinohou Apua                     1

            C. K. Kapula Koiuiu               1

            W. Mikela Hauhaukoi             1

            Kaipo Kikihale                        1

            Opunui Haimoeipo                  1

            William Hoopii Kahehuna      1

Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.

 

Hoolaha Hoopau Hui.

            Ma keia ke hoolahaia aku nei o ka Hui o ka poe no lakou na inoa malalo iho, malalo o ka inoa Hui KA HUI MAIA HAWAII, ma keia na hoopauia mamuli o ke aelike ana o na lala a pau.

ENOCH JOHNSON

W. H. CUMMINGS

W. C. ACHI

D. K. BAKER

GEO. L. DESHA

J. W. H. WAHINEAUA

C. KAONOHI

ISAAC D. IAEA

S. M. KAMAKAU

LAHAPA KEKAI

IOELA KAIANUI

FRANK ARCHER

J. PAAKAULA

J. KEAKAHIWA

J. W. BIPIKANE

S. M. KAAUKAI

JNO. E. BUSH

MRS. KAHAUNAELE

C. K. KAPULE

J. M. BRIGHT

MRS. J. C. KAAUKAI

By W. C. ACHI his Atty

        "   "     "           her

Dec. 16, 1890