Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 120, 2 February 1891 — Page 3
| This text was transcribed by: | Lovey Slater |
| This work is dedicated to: | Mervin Kahumoku Sr. |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
He Leo Poloai i na Makaainana
Ma ka poloai ana a na Lunamakaainana o ka Mokupuni o Oahu nei, a me ko Hilo, Hawaii, a me ko Wailuku, Maui, a me na hoa o ke Komite Lahui, ke kalahea ia aku nei na makaainana aloha alii e akoakoa ae ma ke alo o ka Pa Alii Iolani, ma keia ahiahi, hora 7:30, Feb 2, 1891, no ka halawai ana a hoike aku i ko ka lahui mau hoalohaloha.
I ka Moiwahine Liliuokalani i ka Moiwahine Kanemake Kapiolani, a me ka Ohana Alii, e hui ana me la kou iloko o ka luuluu paumako i ilihia iho maluna o ka Aina holo okoa, a e haawi nu aku hoi i ko ka lahui hoomaikai a mahalo nui i ka lahui a me ke Aupuni Amerika ma o ka poe a me na Luna Aupuni oia lahui ma ka Mokuaina o Kaleponi, ka poe nana i hookipa aloha, hoohiwahiwa a hoohanohano i ko kakou Moi i kona wa e ola ana me lakou, a nana hoi i malama pau aho ole i kona wa e mai ana a hiki i ka pae ana mai o kona kino wailua ma kona aina hanau.
HE KUPONO NO ANEI I KEKAHI KANAKA I AHEWA IA E KE KANAWAI E LILO MAI OLA I POO NO NA MAKAI?
Mr. Lunahooponopono
Aloha oe:
He wahi ukana ka’u e hooili aku nei ia oee, nau ia e ahehele aku ma na kihi eha o ko i ana mau kaiaulu nei i ike mai ai ko kaua poe puni mea hou, oiai hoi i ka wa e hoouna ia ai na makai e hele, e hopuhopu i na welo a Ku-i’oloa, e kau mau ana keia kanaka i ahewa ia e ke kanawai maluna o ke kaa hopuhopu ilio.
A, eia kahi mea apiki loa i kela kanaka, e lilo mai ana oia me he luna la no na makai, e hookikina ai, a me kona hoopuka mai i kekahi mau huaolelo kupeno ole i ke ano keorimana.
Nolaila, o ka makou wale no e kau leo aku nei i pa poe o ka oihana makai he mea pono e ao pono ia kela kanaka aole oia e pono e hoopuka i na olelo kupono ole, oiai oia aia malalo o ka ke kanawai mau ao ana; ua kohu luna maoli no oia i ka makou nana aku i kana mau kamai’o ana; nui ka leo haika ka waha; a pela wale aku, ua nui na makai i nuku ia e keia kanaha.
Nolaila mai hoouna hou i keia kanaka e hana pela, a e lilo mai oia i poo no na makai o na makai kona mau haku, a o ka lakou olelo kaua e hoolohe.
Ua lawa au maanei, a ina no ko’u pane ia mai alaila, ua makau kau au i na wa a pau loa.
Owau me ka haahaa
J. W. KEAWE
KAPAKAHI KA OIHANA MAKAI
Mr. Lunahooponopono
Welina kaua:
E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau kolamu; i ike mai ai o’u mau kini makamaka mai Hawaii Kuauli o Keawe a Kauai o Manokalanipo, nona hoike poo manao, “Kapakahi ka Oihana Makai.”
Oiai hoi ua lohe ia a ua hoomaopopo ia hoi, he mau aahu, hou hoi ko na maka; eia ka mea apiki, e ohi ia ana ka uku o na makai ma ka ekolu dala me ka hapalua, a e keia paa lole i haawi ia ai, ua hoole ia mai la na makai aole he kuleana ona ina oia e hoopau ia ke loaa iaia he hewa iloko o ka oihana.
Eia hou no keia mea kupaianaha, ua kakau ia kekahi likiki a ua paa me ne manao o loko, me he palapala kepa la ke ano; kauoha ia mai na makai e hele aku lakou e kakau inoa, me ka heluhelu pu ia mai imua o ka makai kekahi mau olelo i hoakaka ia ma ua palapala la oia hoi kei:
“Ke hooiaio nei oe ma keia palapala, aole o kuleana e lawe ai i keia lole ina oe e waiho mai ana i ka hana, a i ole hoopau ia paha, ke hooiaio mai nei oe ma kou ae ana mai e lawe ia mai loko aku o kou uku mahina, he ekolu dala me ka hapalua, a aole hoi ou kuleana e koi mai ai ma ke kanawai.”
Oia iho la na olelo o loko o ua palapala la, a oia ka’u e hoaiai ae nei me ka hoikeike pu ana aku hoi imua o ke akea a na kakou ia a pau e kaupa@na pu mai i ike ia ai ke kupono.
O keia mau hana a ka oihana makai i ka wa e ohi ai o na makai e kakau pu ia ana iloko o ka puke o ka oihana makai ka nui o hana mau dala i lae ai, a ma keia hana ana ua ike ia maoli no ke kapakahi o ka oihana makai.
Me keia wahi mea uuku, hoomahuahua aku i ke aloha.
Owau no me ka haahaa,
J. W. KEAWE
Kiu o na mea pohinihi
HE MOOLEIO HAWAII
NO
KUALUNUIAOLA!
KE KEIKIKOA O KA MOKUPUNI O MANOKALANIPOKA HI’APAIOLE O KE KOA
I NA LA O KA NOHOALII ANA O OLE KE ALII O WAIMEA KAUAI
A ka nae, i ka manawa ana i manao maua ole ai ua hanau lima ia mai no kahi keiki uuku, ua loaa ku la kona kumu papoiao i kekahi pa’i mahanahana, a @ hoohilala aku la ua keiki nui nei a waiho ana i @/
I ka ike ana ma o keka@ i keia poino nui o kona kokoolua, ua hilinai kuhihewa iho la oia nana ka eha i ka nui puipup pauhananuu o kana kino.
Nolaila, ua lele pu mai la oia e alu i ka mea nona keia moolelo hoohialaai a kakou e kaunu nei, a e like no hoi me na haawina pakalaki i kau aku maluna o kona hoa, pela no oia i uhai aku ai ma ia meheu hookahi o ka poino, mamuli o ka loaa ana aku o kona papa-auwae i kekahi puupuu uahoa, nana i hookuwalawala aku aiai maluna a malalo, a hiki wale i kona waiho oni ole ana iluna o ka ili-honua puanuanu.
A ma ka hoopokole ana ae i keia poino i kau aku maluna o laua a ielua mai na lima kakauha aku o ka opio, he hoolana i ka wai ke ola no ka mea, ua kuku ka lihilihi o Aipo, a e pupuhi ana hoi ka hu’a ma ka waha.
O ke kanono o keia mau pa’i elua a ua opio nei na like ia me ke koha o kekahi hamare laau iloko o ka ululaau ka uina o ka wai o Namolokam@.
I ka ike ana iho o ua wahi keiki nei ua pau na niho o ua mau keiki nunui pumaia ala o ke ka ha o Makaweli ka helelei, ua ku ae la oia a hoi aku la no kona home kuahiwi, me ka oleelo ana aku i kamalii e noke ana i ka lomilomi i ua mau keiki nei:
I hewa no ia laua nei i ka hoonaulu i ka la ino, alaa ke ka i ke kino: kai no hoi paha ua hanau lawa ia mai e ka makua ka iliki koke ana mai nei e eha au, eia ka he eha na ka papa’i, aia ana ka niho ka eha, alaa ka pau o na maka iwaho me he hua kukui ala i ka popo-auhuhu a ke keiki o ka lae laau.
Nolaila, i noke oukou i ka opaopa a pohala ae, e i iho oukou, ua kau leo iho nei au, mai hana hou laua i ke ino, a eia au ke hoi nei no ko’u home.
I hakalia no a pau keia mau hua olelo a ua opio nei, o kona pe’a ae la no ia hoi no kona home iu i ka uka nahele po i ke ala o Peapea, a mahope iho o ka naku hele ana ku a ua wahi keiki nei iloko o na laau hihi a me na laau nenee o ka uka, e laa ka ioie, ke uiki a me kekahi laau hihi kupa e ae o ka pili kuahiwi, ua hiki pono aku la oia i kona wahi i hanai ia ai, me ka hoopoina ana hoi i na mea a pau ana i hana ai maluna o na keiki nunui o Makaweli, iluna o ke kula palahalaha o Waikaia; me he la, aohe ana mau hana i lawelawe @ ma ia la a me ka la mamua iho.
Aole i pau.
NA KOMITE LULU DALA LA KUOKOA
Eia iho malalo nei ka inoa o na komie i wae ia e ka Papa Hooko o ka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Haaii.
O keia mau inoa kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kela a me keia manawa. Mamua o ka hana ana aku a keia komite ke poloai ia aku nei lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo o ka Hui.
Eia ka papa inoa o ke Komie:
Timoteo Kapualei, Moanalua; Petero Kaluna, Kalihi; W. H. Kamaki, Kalihi; Helalione Makalii, Kapalama; Iaia Kukaulalii, Kapuukolo; A. Palekaluhi, Waikahalulu; J. Kaheleluhe, Waikiki. Waialae.
Na komite waena no Honolulu:
W. H. Cummings, R. W. Wilcox; J. Bipikane; Kamaile; Pua.
Ma ke Kauoha
@no. E. Bush
Kakauolelo a me Puuku.
Na Waiwai Hou o na la Kulaia ma ka Halekuai
GOO @ KIMA KUKIMA
@
UA WEHE A E NEI MAKOU I NA WAIWAI HOU LOA I HOEA
mai nei; i kupono no na La Kulaia o hiki mai ana
Na HAINAKA SILIKA i kuni ia,
Na HAINAKA LILINA keokeo a pela aku,
Na KIHEI SILIKA lau o kela a me keia ano,
Na HULUHIPA o na wai hooluu like ole,
Na KII paani a na kamalii, o kela me keia ano
Na PAHU WELEWEKA, BUKE KII, a he lehulehu wale o na makana makamae.
Na Lele Tela o na Keonimana i hana ia me ka noeau a holopono no hoi.
GOO KIM MA.
ALANUI NUUANU. Dec. 15, 1890. 1m-d
KA HUI KAA ENTERPRISE.
Ua kukulu ae nei au i kekahi HUI KAA
Eleu ma ka aoao iho o KALAKAUA HALE ma Alanui Kalepa.
Ma ka Huina Hoolulu
Kaapio Helu 13.
O na kauoha a pau e hoouna ia mai ana ma ke TELEPONA mai na makamaka mai ma na wahi a pau o ke kulanakauhale nei, e hoo ko koke ia no me ka piha eleu o ka uwila.
E Hoao i pau Kuhihewa.
WALLACE JACKSON,
Luna Nui.
TELEPONA BELE HELU 113
MATALA 690
Hoolaha Hookapu.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa maua i ko mana mau Apana Aina ekoulu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoiliala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hooiimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua maa Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e mana, a i ole ia e ko mana mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.
Owau no mo ka haahaa
MRS. C. I. HIRAM
Honolulu, Oahu, Oct.8, 1890 @
NO KA POE MAKAIKAI
MA KA
O. R. & L. Co.
MA KA I’A HAMAULEO O EWA
O KA POAONO KA LA KUPONO no ka hele ana, oiai e haalele ana ke kaa i kahi hoolulu ma Kuwili, Honolulu, i ka hora 1:45 p. m. o na Poaono a pau.
No ka auhau, aohe olelo ana he hookulii wai o ka like, mai ka iiko a ka laelo.
OLA HOI, HE 50 keneta, hiki i
Manana a hoi hou mai 75 keneta, hiki i
Honouliuli a hoi mai.
O keia ka manawa pono e la’i ai ka holoholo hoohala manawa me ka @ ana i ua ea oluolu maikai, no elua wahi keneta wale no o ka mile.
1m-d Oct. 8, 1890.
Ka Hui Uwati Kaleponi.
Na uwati gula o waho, hoopiha ia, me na mea hana o loko, o ka hana uwati kaulana WALTHAM, no $30 o ka uwati hookahi, ma ka uku palua dala o ka pule hookahi. E kipa ae io
A. J. SCHREIBER Agena
Alanui Hotele, malalo ih o ka Hotele Alonetona.
KAUKA YONG KAM PUNG
HELU 58, ALANUI MAUNAKEA
Ke Kauka Loea o ka Aina Pua
UA HIKI KE HOOIA IA KELA A me keia ano ma’i, mai ko na kane wahine a me ko na keiki liilii. O na ma’i ha-ao, ua hiki loa ia ko hoola ia me ka niaalahi. A o na ma’i e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola.
Ke hoike ia aku nei, eia ke ola ianei me ka oluolu pu o ka aukau.
E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me, na haawina pilihua i ka ma’i a na u oukou e hoola aku.
KAUKA YONG KAM PUNG
@ Augate 25, tf-d