Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 121, 3 February 1891 — Page 1

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Arnold M. Hori
This work is dedicated to:  Bishop Museum Pauahi Staff

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

BUKE II.           HONOLULU.   FEBERUARI 3, 1891          HELU @2@

 

He Moolelo Nanea.

No ke

Kamaliiwahine Laulie.

A i ole

HE NANEA KAMAHAO NO KA

HULU GULA O

KIBERIANA.

 

He Kaao kahiko no Helene.

 

MOKUNA VI.

 

  Ua loaa like keia hauoli i na mea a pau, nolaila ua hookiaika like aku ia lakou i ka hoe ana no na la elua a me na po ekolu. aia hoi iloko oia manawa a lakou e hookokoke mau aku ana i ka hikina, e pii mau ae ana ka nui a me ke kiekie o Camacusa i kela a me keia hora me ko lakou hookokoke mau ana i kela a me keia manawa.

  Pela no ko lakou holo ana me ka hoomaha ole a hiki wale i ko lakou hoea ana aku ma ka nuku muliwai Rasino e heleuluulu ana iloko o ke kai me ka ikaika, aka nae ua hoomau aku la no o Kolana ma i ka holo ana imua a hiki wale i ko lakou ike ana aku i ka wanaoa mai a ka puo a o ke kulani @l@ luna o ka wekiu oni o na laau paina, na mala waina nunui a me na ki hapai pua e pua mau ana i na la a pau o ka makahiki.

  Oiai no lakou kakaikahi e hoomau ana i ka hoe ana imua me ka hoomaha ole, me ka nana hoomau ana hoi i ka ae one e hoonene ia ana e ke kai, ua ike aku la lakou i ka olohia mai a na moo deragona he nui i kahakai

  A mawaho ae oia ike pu aku la lakou i ka anapa mai a ke kaupoku gula o ka hale o ka moi o Kiberiana, ka mea hoi i kapa ia o ka hanai milimili kapu a ka la e alohe nei, a ike pu aku la no hoi lakou i ka alai mai a ka ululaau i ka ike a ka maka.

  Ia manawa ua ku ae la o Opera iluna a olelo mai la, eia kokou i ka pahu hopu o ka kakou huakai aumoana loihi. no ka mea ke ike nei au i ka hulali mai o ke kaupoku gula o ka hale o ka moi o Kiberiana, a pela hoi me ka ululaau i piha me na mea e make ai ke kanaka, aka owai la ka mea nana e kuhikuhi mai ia kakou i kahi i huna ia ai o ka hulu gula mawaena o kela ululaau i piha me na mea e make ai ke kanaka?

  He nui na poino e halawai mai ana me kakou mamua o ka hehi ana aku i ka lepo o ka aina o Kiberiana, no ka mea o kela mau mea liilii a kakou e ike nei i ka oloio mai i kahakai he poe moo lele, a ua piha hoi lakou me na mea make, a oia no hoi na kino moo-lau o ka moo deragona hui nana e malama ana ka hulu gula.

  A ina e hala ae ana ia puu make aole ia o ka pau, aka e loaa hou aku ana no ia kakou he mau poino hou mamua o ka hui kino ana a ha nai'o me ke derakona nui nana e malama ala i ua hulu nei a kakou i kii mai nei no ka hoihoi ana i ke aupuni o Helene.

  O keia mau mea a pau a Opera e kamailio nei, he pololei wale no, no ka mea ua heike mai o Hera ia mau mea iaia iloko o kona noonoo no ka hoike ana mai imua o kona mau hoa, aka nae no Kolana ka mea nona ka puuwai i ike ole ia mea he hopohopo a me ka maka'u. a o kamea hoi nona ka houpo e lalapa ia ana e ke ahi o ke koa a me ka wiwo ole, ua olelo aku la oia i kona mau hoa uuku i koe iho, ke lohe pu ae la no kakou i ka nui o na poino oia hoi ua waiho liilii ia ka make ma o a maanei, nolaila ina na kanalua a hopohopo kekahi o oukou no ka lele ana iaka, e noho no i ka moku nei ke manao oia e hana pela.

  Oiai ua aie nui au ia oukou i ka hanai pu ana mai me a'u ma ka'@ huakai a hiki i ka hopena, nolaila owau maoli no ke lele iuka a malia o ae mai no hoi ka moi i ka'u hoomalimali aku me na huaolelo pahee e make ai ka naau, o ka pau koke no ia o ko kakou luhi.

  A i ola o ka moo deragona paha ke loaa mua aku ia'u, aia no no@ @ i ka maua hana ana, a malia o huli o Alahe mahope o'u ka mea uhane, o ka pau no ia ka hana.

  Aka nae aia no ia i ko oukou ma nao, ina no oukou e hoolaau mai ana e hele pu no kakou, ke maikai wale ala no, no ka hiki mai no ia o ka nake he hookahi no ko kakou make like ana aohe he wahi ahai lono, a ina hoi no ka hauoli o ko kakou hauoli like no ia a pau.

  Ua hoomau aku la no lakou i ka hoe ana a hiki wale i ko lakou kokoke ana aku e halawai me na moo i kahakai, ua ninau aku la o Kolana ia Hera i kana mea pono e hana ai; oia hoi ka ua kuhikuhi puuone la i hahai mai ai, ina lakou e halawai aku me na moo, e hili aku oia ma ka aoao oi ole o ka pahikaua i loaa iaia malalo o ka pohaku, a pela hoi i hooko ia ai ka olelo a ka ha pa lio, e hiki mai ana he la ma keia mua aku e ike ai oe i ka waiwai o na mea i loaa ai iaia malalo o ka pohaku.

  Oiai o Kolana ma e pae aku ana. ua lele mai la na moo maluna o lakou me na kulu wai-awa o ka make, a oia no hoi ka wa a ua opio nei e hahau ana i kana pahi ma o a maanei me ka luku mainoino ana me ka weliweli me kana pahikaua, a mamua o ke kahi ana o ka neo o ua poe pulapula nei a ka moe deragona ia Kolana, ua loaa iho la kekahi mau keiki alii i ka wai awa o ka niho o kekahi mau poo-moo e waiho ana iluna o ka papahele o ko lakou moku, a o ko laua mai ia o ka moe ana i ka moku a hiki wale i ka makeana.

                    Aole i pau.

 

He Moolelo

NO

MORIWIANA.

    KE KIU@MA MEA RUNA EKOLU--KA LUI I HOOLILO I KE KUA O NA LIO I HOME NONA--O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA IA O KALEMANA O BOHEMIANA.

  Nolaila ma ka hoopekole ana ae o ka'u mau olelo, ke poni aka nei au ia oe e Sir Winefereda i koa a i alihikana nui no na mana kaua o Bohemia nei a hiki loa aku i kona mau wai uliuli akea, o na hooponopono a me na lawelawe ana no kona mau pono ma na nina@ pili aupuni e kono ia mai ai ka ikaika o na mea kaua, aia ne ia malalo o kau mau lawelawe ana.

  Ano e Sir Winefereda. wahi hou a ke koa opio, ua maopopo aku la anei ia oe ka laahia o kau oihana?

  A e kuu haku; wahi a Winefereda, alaila me keia pane ma ka aoao o ka alihikaua hou, huli ae la o Moriviana a kunou aku la maluna o ke koa a alii opio Alefonzo me ka Iuni pu ana aku @ keia mau olelo:

  E ka koa wiwo ole a Bohemia e noho aie nei, maluna o kou hokua ke hookau aku nei au i ka hanohano o ka lilo ana i alakai a i alihikaua nui no na ale ahiu o ka moana Atelanika, mai na wai uliuli aku o Bohemia a hiki i ke kowa o Gibaraleta, o na alakai a me na hooponopono ana o na mana kaua moana; aia no ia malalo o kau mau lawelawe ana, a ke aia mai na ninau pili aupuni o kela a me keia ano e kue ana i ka maluhia o kau hana, alaila e hoomanao i ka moto o na kanaka koa a kaulana: E hahau i ka hamar@ oiai ka hao e enaena ana.

  Oia hoi, o ka oi o na medala kila oia wale no ke alahele e hoopau ia ai ia mau hana kue; ano e Sir Alefonzo, ua maopopo aku la anei ia oe ke kahua o kau hana?

  Ae e kuu haku ua maopopo i kau kauwa nei ke kahua o kana hana, a o na wai uliuli akea o ka Atelanika, o ko'u kahua lealea auauei ia o na la e hiki mai ana. wahi a Alefonzo i pane mai ai.

  Mahope iho o ka pau ana o ka Moriviana hookau ana i ka hanohano maluna o ke koa o ka laau ihe Alefonzo, aui ae la kona man maka a leha aku la maluna o Sir Hugo o ka pahi poniada a me Monetala o ke kaula ili o na oawa ahiu o Hunegaria.

  E na koa, wahi a Moriviana, o olua ka panina hope o ka'u mau hana alaila hookuu mai ia Moriviana e hoomaha iloke o ka maluhia.

  Ano e na koa o ka hanohano a'u i hookau aku ai maluna o ko olua mau hoaloha o ke kahua kaua oia hanohano hookahi no ka'u e hookau aku nei maluna o olua.

  Ano e Sir Hugo. he koa oe i olelo ia he weli no ka pahi poniada, alaila ma ka hanohano o kela inoa, a me ka haaheo o ka hana a kaua e ku nei, i keia la he alihikaua moana nui oe no na wai o ke kaiwaena-honua, a hoea loa aku iluna o na ili hualala ahiu o ka moana Iniana. a o ka mana a me ka hooko ia ana o kou mana aliimoku kiekie, aia no ia malalo o kau mau lawelawe ana, o ke kue a me ke pale kanoha i kou mana mainuna oia mau wai. o ka ikaika o na mea kaua oia wale no ka olelo ahewa kupono no ka m@a kipi.

  A e Monetala ka haku alii a olali o ke kipuka ili, i keia la e pau ai kou haaneo ana me kela inoa. a o nele pu ana hoi kou ike ana i na oawa ahiu o kou aina, a o ka hanohano o ka inoa he alihikaua aina no na aupuni a pau ma ka hema o Europa oia ka'u e papahi aku nei maluna ou, a o na lawelawe a me na hooponopono pili aupuni ana @ @a n@na kaua o ua mau aupuni la, aia no ia ma@a@o @ welawe ana. a o ka ikaika o na mea kaua oia ke kahua o na ninau aupuni e hoomalu ia ai ke ala ana mai o na kue a me na hoop@ap@ a ana.

  Ano e Monetala, ua poni ia oe i makua a i alakai nui no keia mau aupuni noo kalaunu.

  Me keia mau olelo a Moriviana, kakau iho la ia i kana kuahaua pili aupani a hoouna aku la imua o ma aupuni pookalaunu o Europa me ke ka@oha paa i ua mau aupuni la e ike mai lakou i keia poe kana ka koa malalo o ka inoa o ko lakou aupuni e like me ka mana o na hookohu alii i loaa aku ia lakou mai iaia (Moriviana) aku. a o ke aupuni e kue a pale ana i keia mau kauoha, alaila o kona enemi no ia.

  O keia mau palapala a ua koa opio la, oia kana i haawi aku ai ma ka lima o na alihikaua ekolu, oia o Sir Alefonzo, Hugo, a me Monetala, a oia ka ua poe alihikaua la i haalele like iho ai ia Bohemia me ko lakou mau hookou alihikaua moana a me aiua. a me ka olelo pokale ana ae no kaua e ka mea heluhelu, ua hookipa ia aku lakou me ka hanohano e like me na palapala kuahana a ke koa o@io i haawi aku ai ma ka ii@a o kona mau alihikaua.

                     Aole i pau.

 

Hew Ohohia Nui.

 

  O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka loka@ O ka hookuee ana oia kona enemi. Eia ka poe i hookaa mai ma ka E@ @ na Luna:

Ian.  1 Princess Liliu Haimoeipo      @

           Mrs. C. I. Hiram                     5

           C. W. Ashford Merchant St   5

           Chas. Hopkins                       @

           Chas. Gulick                           1@

           W. C. Achi                             @

           Wm. Kamana Kawaial@e      @

           Jas. Quinn King St.                 2

           Wm. Rice Merchant S@.       @

           M. L. Wailele  School St.       @

           J. Kahiapo Leleo                     @

           Puakinamu Kakaako               @

           J. W. Okuu Kawaiahao           @

           Kaauwai Liliha St.                   1

           Wahinelili Kunawai                 1

Ma o George Kanikau ka Luna el@u.

Ian.  1 Kaelele Kalihi                          1

           Kani Kapalama                        1

           Lokalia Koiniu                         @

           Kakai Leleo                              1

           Kalahimoku Honokaupu          1

           I@. Dolo Niupaipai                  1

           Kumukahi Waikiki                   1

           Elemakule Moiliili                   1

           Kahue Puahia

           Kahailiopua Kamanuwai          @

           Kanakaole Waikiki                   2

           Keala Leleo                              1

           S. M. Mahoe Leleo                   1

           Meheula Auwaiolimu              @

Ma o J. W. H. Keanu Ka Luna

Ina.  1 Meleholeko                                 7

           Haalo'u                                        @

           Kapika                                         1

           Hakalaau                                     @

           Kahoiwai Kaakopua                   @

           Wakinekona                                @

           Keumi                                          1

           Kanealoha                                   @

           Mano                                           @

           Keoninaone                                 1

           C. Spencer                                  @

           Pii@ii Kanluwela                       @

           Kaui                                            @

           Kenahupu Puukolo                     @

           Puakalehua Leleo                       @

           Pahano Ewa                                @

           Kahiwaloni Waikahalui@          @

           Kemiki                                        @

           Ane Pelekane                              @

           Mahi Kikihale                             @

           Kalehua Puukolo                         @

           Haleakala                                    @

           Makalii Makeke                          @

           Kaalele Kamamuwai                   @

           Keaweiwi Koleaka                      @

           Makanoe Mana                            @

           Mio Kulaokahua                           2

           Palakiko                                       @

           Kamoku Auwaiolima                  @

           Kekinohoa Apau                          @

           C. K. Kapula Koimo                    @

           W. Mikela Hauha@koe               @

           Kaipo Kikihale                            @

           Opunui Haimoe@o                      @

           Wiliam Hoopii Kanehu@            @

               Kane@iakala, Ka Luna Kiea

 

Hoolaha Hoopau

Hui.

  Ma keia ke hoolahala aku mei, o@ Hui o ka poe no lakou ma im@ m@ ihe, malalo o ka imea Hui KA M@ @IA HAWAII, ma keia @a h@ m@muli o ka aelike ana o ma @ala a p@.

           ENOCH JOHNSON

           W. H. CUMMINGS

           W. C. ACHI

           D. K. BAKER

           GEO. L. DESHA

           J. W. HAWAHINEAUA

           C. KAONO@I

           ISAAC D IAEA

           S. M. KAMAKAU

           LAHAPA KEKAI

           IOEI.A KAIANUI

           FRANK ARCHER

           J. PAAKAULA

           J. KEAKAHIWA

           J. W. BIPIKANE

           S. M. KAAUKAI

           JNO. E. BUSH

           MRS. KAHAUNAELE

           C. K. KAPULE

           J. W. BRIGHT

           MRS. J. C. KAAUKAI.

           @y W. C. ACHI hi@ Au@

              "     "   "       "   her

                         Dec.16, 1890