Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 121, 3 February 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Cyndi Defenbaugh |
| This work is dedicated to: | Kaelene Ahu- Rey |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O KA
PAHALE AUPUNI MA ALANUI
MOI, E HUI ANA ME KE ALA
NUI LILIHA.
Ma ka Poaha, Maraki la 5, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, e kuai eudala akea ia ka hoolimalima o ka Pahahe Aupuni a waiho ana ma alanui Moi e hui ana me alanui Liliha, oia hoi ka pahale i kapaia o ka “Old Lime Quarry” a nona hoi ka ili o 59 hapa haneri o ka eka na oi iki aku paha a i ole na emi iki mai.
Manawa---Hoolimalima no 10 makahiki Kumukuai Koho—mua—He $20 no ka meakahiki hookahi, me ka uku mua ia i kela a me keia hapa makahiki.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Jan. 28, 1891. 4ts-d.
Ua hookohu ia i keia la o Mr. Jesse Amara, i Komisina no na Alahele Liilii a me Pono Wai no ka Apana o Waialua, mokupuni o Oahu, ma kahi o S. N. Emesona, i waiho mai.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Jan. 27 1891.
jan.28-3t.
Ua hookohuia i keia la o Mr. C. F. Horner, i Luna Hoomalu no ka Papa Alanui o Lahaina Maui ma kahi o W. Y. Horner Jr. i waiho mai.
Eia malalo iho na lala o na Papa la:
C. F. HORNER Luna Hoomalu
A. HANNEBERG
D. KAHAULELIO
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Jan. 26, 1891. 3ts-d.
Hoolaha Hookahekahe
Wai.
HONOLULU H. I., AUG. 9, 1890
O ka poe a pau i loaa na pono hookahekehe Wai, a i ole, e uku ana paha i ka Auhau Wai, ke hoike ia aku nei ma keia na hora no ka hookahekahe wai ana mai ka hora 6 a 8 a.m., a mai ka hora 4 a 6 p.m. CHAS. B. WILSON.
Luna Wai Nui o Honolulu.
Aponia:
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina, 92-dtf.
Olelo Kuahaua.
Oiai ua oluolu i ke Akua Mana Loa ka lawe ana aku i ke ola o ke Alii ka Moi Kalakaua, mai keia ola ana, ma ka la 20 o keia mahina, ma Kapalakiko, Kaleponi Amerika Huinuia.
O makou o na Hoa o ka Aha Kuhina, o ke Alii ka Moi i hala e aku.
Ke hoike aku nei, i kulike ai me ka Pauku 22 o ke Kumukanawai e ku nei. Nolaila, ke kukala aku nei makou:
O ka Mea Hanohano ke Kama Aliiwahine Liiuokalani Ka Moiwahine o ko Hawaii Pae Aina malalo o ke ano a me ka Inoa Liliuokalani.
E OLA KA MOIWAHINE I KE AKUA.
Haawiia ma ka Halealii Iolani i keia la 29 o Ianuari. M. H. 1891.
KA LEO O KA LAHUI.
J. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POALUA, FEBERUARI 3, 1891,
Na Kahoaka a ka Po i na
Alii i Hala.
He mea mau keia mau kahoaka i ko kakou mau Ahi Nui mai ko kakou mau kupuna mai a hiki wale mai ia kakou i ka ihu o ka waa, a e like auanei me ka oni ana a na mea kino lani a me kekahi mau kahoaka ola ano like, e ike ai keia lahui a ka naauao nui wale iwaena o ka puuwai o na lahui kanaka o ke ao nei i ko lakou mau alii nui a aimoku mai na kupuna mai; nolaila me ka waimaka a me ke kaumaha luuluu o ka naau makou e hoike aku nei imua o ko makou mau tausnai poe heluhelu i na kahoaka a ka po e pili ana i ka make ana o ko kakou Moi i aloha nui ia, e hoomaka iki ana mai ke ‘Lii Lunalilo mai, a oia keia malalo iho:
I ke ‘Lii Lunalilo lohe ia e na tausani kanaka ka leo nui halulu paapaaina o ka hekili, ka mea hoi i hana ole ia e ka lima o ke kanaka, a ua ike pu ia hoi me ka olapa a ke ahi e na tausani kanaka i hele ma kona huakai hoolewa ma ia la, a ia Ema Kaleleonalani hoi, wehe hamama ia na maka-ha o ke kapuwai nui a Kulanihakoi no kekahi mau la loihi, a pela no hoi i kekahi mau alii e ae, ke ko kahe a ka pele, ke ku hoa-kua a ka i’a, a pela aku.
Pela mai nei a hiki wale i ke ‘Lii nona keia manawa o ka u a me ke kumakena lihaliha a kakou a pau e aahu nei me ke koloka o na waimaka iloko o ka ehaeha, iaia ike ia iho nei ka ua-koko i ka noho mau i ka poopoo o Manoa iloko o ka pule iho la i hala, a o na kupa o ua awawa alhoa ala na hoike oiaio no keia kahoaka a ka po; a pela no hoi me ke kau mau a ka onohi i ka luna o Kaimuki, a ua ike paha ko na kaha elua o Kamoiliili a me Waikiki iloko o kela mau la aku nei i hala.
Mawaho ae oia mau hoailona alii ua ike pu ia aku e kekahi poe lawaia ka mokukaua Kaletona mawaho aku o ka Lae o Leahi e au pu mai ana me ka punohu-ula, a mai a lakou mai no hoi i loaa mai ai ka lono e pili ana i ka huakai hoolewa nui a ka iheihe iloko o ke kai nana i hoolilo ae i kekahi mau upena i mea ole, a no ka mea hoi e piliana i na ao hakumakuma a @@@@@@maluna o ke kulanakauhale a me ke kulu maoli ana o na kulu waimaka puanuanu o ka pae opua iloko o keia mau la, ua ike like ia ia mea e na mea a pau, aka nae mawaho ae oia mau mea a pau, o ka oi loa aku a makou i ike ai, oia ka hoihoi ia ana mai o ke kino make o ka Moi no Iolani Hale i ke ahiahi o ka Poaha nei oiai na wawae o na anuenue ekolu e kuea pono ana ma kela a me keia aoao o ka Halealii, ia kahoaka a ka po e pili ana i ka mea i hala, ua kulu iho la ko makou mau waimaka no ka poe i haehae aku iaia imua o kona mau maka ponoi me ko lakou alelo oi lua o ka hoino kumu ole, e kapa ana hoi iaia he keiki na ke kanaka malihini, a pela aku, aka nae ma ka hoike a ka po, aole pela,m aka he ‘Lii Nui mai na kupuna mai, a o ka awaawa awahia o na huaolelo i hoopuka ia e kona mau enemi, e kau no ia maluna o lakou a me ka lakou mau pua no ka wa pau ole.
Ka Pi’o Lalau.
E hana ana ke kanaka i kana hana, aka, aia i ke Akua ka hooko ia a me ka ole, o na hana a pau.
Iloko o keia mau la aku nei, ua ike kakou i ka hu-hewa o na hoolala ana a ke kanaka, me ka manao e hookelakela iaia iho ma kana mau hana. Ua kukulu ia iho na hana hoohiluhilu a ke Kuhina, i oleloia ai makou e hui pu a e kokaa aku me na enemi o ke Alii ma ke ano hookamani; aka, na lilo ia mau hoohiluhilu i mea ole, no ka mea, aole i kukuluia me ka manao aloha oiaio, aka, me ke awo e hookelakela i maunu e make ai ko ka Moi mau manao kuokoa a aloha lahui. Ina kakou e heluhelu ana i na olelo o ka pi’o ma ka ipuka o ka pa’lii: “E hoi e noho i ko noho kalaunu,” he olelo hupo, hookamani a kohu ole kela, no ka mea, no ka Moi mua no ka noho kalaunu, aole he noho na ka Aha Kuhina aku. Na kela hua, “ko” i hoolilo me he la na lakou nei i kukulu ae nei i noho kalaunu nei i kukulu ae nei i noho kalaunu a e kauoha ana i ka Moi e hoi mai a e noho i ka noho a keia Aha Kuhina i hooikaika iho nei nona. He hewa ke olelo iho” “E hoi e noho i kou noho kalaunu,” aka, pela mau e hoolalau ia ai ka @@na hookiekie a kanaka ma keia ao.
HE HOAILONA MAKE.
Ua lono mai makou, ua haule ke kii o ka mea Hanohano, ke Kuhina o ko na Aina E, mai kahi mai i kau ai, a okaoka liilii loa. He kii nui; a iloko o Hale Alii i kau ai, a haule iho la, ma ke Sabati o ke Akua, la 31 o Ianuari i hala. Pehae keia mau ouli e ikea mai nei ma o ke Kuhina o ko na Aina E la?
UA MAKE O KUKIMA.
Ua hiki hou mai he mau leta e paku’i mai ana i ka makou i pahola mua aku ai no ka make ana oia makamaka maikai, oia o Kukima. Aole makou i hoolaha ia mea mamua ae nei, ma ke ano manao ino a houpuupu wale hoi, aka, mamuli o ka wae ana aku mai loko mai o na lono, a me na mea i hai maoli ia mai; a ma ka makou hoomaopo po aku, he ku i ka oiaio; a no ia mea makou i hoike aku ai ia mea mamua aku nei; a ua lilo hoi ia i kumu no makou e nauki ia mai ai. Aka, ke pakui hou ia mai nei ka @ono, mamuli o na leta i loaa hou mai, no ia mea hookahi no.
NU HOU KULOKO.
He iwakalua-kumamawalu no la o keia mahina puehu.
E alawa iki ae i ka makou mau olelo hoolaha hou e puka aku nei.
He heluna nui o na i’a ka i ike ia ma Waikiki i ke awakea o ka la inehinei.
Eia kakou ke hookokoke aku nei i ka hebedoma hape nuia o na keiki o ka aina pua.
O Lehua, Mokolii a me Maki na mokuahi i holo aku ma ka la inehinei no ko lakou mau awa pakahi.
He hoopunipuni ka olelo ia ana mai ua ku mai o Kaala a me ka mokuahi Kaimiloa ma ka la inehinei.
He mau la hoomaha keia no kahi Ulaula Lilia, no ka mea ua pepelu ka maka o ka peni a kona mea kakau.
Ua kuhihewa kekahi poe i ka nakeke a na kuaua ma i ka ponei he hooheno ouhi ohe na ka bana Hawaii i ka Ema Kuea.
E ike ia no kekahi kii nui o ka Moi Kalakaua i make mai a Mr. G. Beckley mai, ma kekahi o na puka aniani o ka hale kuai lole o Goldberg ma alanui Papu.
Kokoke loa kaua i kahi e loaa pono ai o Laulie e pupue mai ana iluna o ke kumu laau, nolaila e akahele oe ma ka hanu ana o ala mai ananei ka hiamoe o ka moo deragona.
Mea ia mai hoi na ku mai ka mokuahi “Auseteralia.” a o ka Poaono ae nei kona la e palamimo hou aku ai mai keia awa aku.
O ka la 22 o keia mahina ka la hanau o Keoki Wakinetona, a he la hoomanao ia na na Amerika i ka la hanau o ka makua o ia lahui.
Piha pono a oi aku i na piha i ike ia ka mokuahi “Kalaukine” ma keia huakai mai ana mai Maui mai, he mea nae ia ua ike ia ka pau mai o ko na kuaaina.
Kokoke i ka hale inu kope ma kahakai o Waikiki ma ka Lakapule nei, ua lawelawe lima ae kekahi mau puakea, ua ona kekahi aohe i ona kekahi, a ua hahana ka paio pela mai ka poe i ike maka.
Pakele mai make loa kekahi mau ku kahili i ka Poaono nei, he pouli pu ko kekahi, a o kekahi hoi me he mea la i kula’i maoli ia e ka lima kanaka a waiho ana i ka papabele, eia nae aole i pauaho mai ke ola ia laua.
He wahi poholima hookahi ka nui o ka poe i hele ae i ka halawai hoopalamaia ma Kaumakapili i ka ponei, no ke ano ua paha a i ole he nuha maoli no no ka ae mua ole ia ana i o ka halepule i ke koi a na komite a ka lahui.
Ua lohe mai makou i kiekahi poe ku kahili, ua haule-honua wale mai no ke kii o ke Kuhina Nui e kau ana ma ka paia o ka rumi nui o ka Hale’lii i ke ahiahi Poaono nei, a i ke ku ana iluna o ka papahele ua okaoka a weluwelu liilii. He wahi hoaiai mana no ina he oiaio.
Ua noke ae kekahi haole i ka palukuluku i n amaka o kekahi Pake mauka aku o Kamaiki Kuea i ka Lakapule nei, a no ka maopopo ole a ka inoa i ke kaiko o ke aupuni a pela no hoi me na Pake ala, nolaila aole ka makai i hanu mahope o ka meheu o ka limakoko e aha’i ala ka pupuhi.
Na Komite La Kulaia.
O na Komite o ka la 28 o Novemaba 1891, e hoolaha ia nei ma ka nupepa KA LEO O KA LAHUI, ke poloai ia aku nei, e hoolauna mai me ka Puuku, a e kuka pu no na hana e pili ana i ka La Aloha Aina o ka Hawaii Ponoi. E loaa no makou ma kani pa’i o KA LEO i na la a pau, koe ka la Sabati. (Poaono).
NA KOMITE LULU DALA LA
KUOKOA.
Eia iho malalo nei ka inoa o na komite i wae ia e ka Papa Hooko o ka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Hawaii.
O keia mau inoa kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kela a me keia manawa. Mamua o ka hana ana aku a keia komite ke poloai ia aku nei lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo o ka Hui.
Eia ka papa inoa o ke Komite:
Timoteo Kapualei, Moanalua; Petero Kaluna, Kalihi; W. H. Kamaki, Kalihi: Helalione Makalii, Kapalama; Itaia Kukaulalii, Kapuukolo; A. Palekaluhi, Waikahalulu; J. Kaheleluhe, Waikiki, Waialae.
Na komite waena no Honolulu:
W. H. Cummings, R. W. Wilcox; J. Bipikane; Kamaile; Pua.
Ma ke Kauoha
Jno. E Bush
Ke kauolelo a me Puuku.
KA LA 28 NOVEMABA, A. D.
1891.
O makou ka poe nona na inoa malalo iho, ke poloai aku nei i na hoa makaainana a pau o ka Pae Aina Hawaii, ua makaukau lakou i keia manawa e malania i na hookupu, a kela a me keia mea hookupu no ka malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi ka la 28 o Novemaba, A. D. 1891. Ua ulu ae keia manao ia makou mamuli o ka manao aloha aina, a ua hooumu iho makou i keia hana me na hoa uuku, a e kahea ia aku ana no he halawai no ka poe i komo mai malalo o na ae ana aku a keia Hui, ke kupono. O ka poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e hele ae ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI, a malaila, e wehewehe piha ia aku ai ke ano o ka Hui a mena hana.
1 JNO. E . BUSH
2 JOS. NAWAHI
3 R. W. WILIKOKI
4 W. H. CUMMINGS
5 WM. WHITE
6 J. KANEALII
7 J. KEKII’I
8 J. A. KAHOONEI
9 KAMAILE
10 E. KEKOA
11 J. PUA
12 J.E. POEPOE
13 R. K. I@@
14 GEO. KANEAO
15 GEO. K. KAIA.
16 L. K. SHELDON
17 JAS. II
18 J. PIPIKANE
NA HOOKUPU.
Ke ‘Lii Sam Parker.....................................................$ 100.00
R. W. Wilikoki............................................................” 50.00
W. H. Cummings........................................................” 50.00
KA LEO O KA LAHUI..............................................” 50.00
Wm. White................................................................. “ 50.00
Geo. K. Kaia.............................................................. “ 10.00
R. K. Ii.......................................................................” 10.00
Sam Leleo..................................................................” 10.00
J. E. Poepoe................................................................” 10.00
Laurens Sheldon.........................................................” 10.00
George Kaneao........................................................... “ 10.00
J. Kua.......................................................................... “ 10.00
Wm. F. Bush............................................................... “ 10.00
E. Kekoa......................................................................” 10.00
J. A. Kahoonei............................................................. “ 10.00
Hana Leleo.................................................................. “ 5.00
J. Pipikane “ 50.00
D. M. Punini “ 10.00
Mr. Kamala “ 10.00
J. K. Kaunamano; 1 Puaa; 1 Bipi
J. Nahinu.........................................................................2 puaa
Kaneao....................................................................2 pahu alani
Kaleoikaika............................................................1 kakini moa
Hoaloha.............................................................................1 bipi
Hoaloha............................................................................1 puaa
Ohana Keiki......................................................................1 puaa
Kimokeo 1 puaa
Napualii 2 eke uala.
HOOLAHA A KA PUUKU.
NO NA HOOKUPU NO KA LA KUOKOA
KOA O KA LAHUI HAWAII.
I na Hawaii a pau, ke poloai aku nei ka mea i kohoia he Puuku no ka wa, no ka malama ana, i na hookupu, e loaa no na ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI i na la a pau, ka @@@a, e lawe i na hooku pa a ka poe i aloha i kona aina hanau, i makee i Kona Kuokoa o Hawaii Ponoi.
I mea e maopopo ai ke ano o keia hookupu, ke hoike aku nei ka puuku, penei. Ua noa ka hookapu i na Hawaii a pau, i na hookupu dala, a me ai paha. He mau haneri dala ka, hookupu ia i ke ia manawa, a he 10 bipi, he 20 mau puaa. E hoike ia aku ana no ka papa inoa hookupu i ka wa e pau pono mai ai o na hookapu ma ko’u lima.
Ma ke Kauoha,
JNO. E. BUSH.