Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 122, 4 February 1891 — Page 1

Page PDF (974.66 KB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  Judith Nalani Kahoano Gersaba

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.

HONOLULU .  FEBERUARI 4, 1891.

HELU 122

 

He Moolelo Nanea.

No ke

Kamaliiwahine Laulie.

A i ole

HE NANEA KAMAHAO NO KA

HULU GULA O

KIBERIANA.

He Kaao kahiko no Helene.

 

MOKUNA VI.

  I ka pau ana o na moo i ka make ua loaa aku la i kekahi kaikamahine a ka moi kekahi hihio paha'oha'o, nana i hoopiha i kona puuwai palupalu me ka maka'u nui, a puoho koke ae la oia a hoike aku la i kona makuakane.

  O ke ano o ua moeuhane la, oia ka haule ana mai o kekahi hoku mamua o kona alo, a na Caliopo kona i lalau mai a kiola hou aku la iloko o ke kai, aia hoi kupikipikio ae la na ale o ke kai a nalowale loa aku la ua hoku nei iloko o ka opu puanuanu o ke kai eleele.

  I ko ka moi lohe ana i keia moeuhane a ke kaikamahine ua ui aku la oia a kekahi kilokilo poohina i keia mau kahoaka a ka po i ke kaikamahine, ua hoike mai la ua kilokilo nei, e hiki mai ana kekahi poe mai ka aina malihini mai i ka aina nei no ka lawe ana i ka hulu gula, a e nele ana oe a me kou lahui kanaka i ua hulu gula la.

  Nolaila, i ka lohe ana o ka moi ua piha loa iho la oia me ka minamina, a kauoha koke aku la oia i na kauwa, e hoomakaukau koke mai i kona kaa alii, no ka mea e ho lo aku ana oia e hui me na malihini.

  He manawa ole paa mai la kona kaa alii gula e huki ia ana e na lio ekolu, a kau aku la oia a me kana mau kaikamahine elua, ka la alohi hoi a me ka wahine konane o kona mau la aimoku, a ukali mai la no hoi na haiawahine a ua mau ui la me na peahi hulu-pikake, a pela no hoi me kekahi mau kauwa o ke alii he mau ipu kuni mea-ala hoi ka lakou e paa ana me kekahi mau hinai nunui i piha me na pohaku kumukuai nui o ka aina o Kiberiana.

  I hakalia no i ka huakai alii a puka mai ka puka-pa aku o ka halealii, va ike aku la ka moi Morana i ke ku mai o kahi moku o Kolana ma i kahakai, a pela no hoi me na keikialii o Helene, ua ike pu mai la no hoi lakou i keia mea hulali e iho aku nei mai ka hale alii aku, nolaila ua kakali iho la o Kolana ma ke ake ana e ike pono i ke ano o keia mea hulali e nee hele ana.

  Aole i liuliu mahope iho, ua ike pono loa aku la o Kolana ma he kaa-gula e huki ia ana e na lio ekolu.  Ua holo loa mai la ua kaa la a kokoke i kahi o ka moku o Kolana ma e ku ana, ua lele mai la ka moi i ukali ia e kana mau kaikamahine elua iloko o ko laua nani piha oiai na pohaku kumukuai nui e alohi ana me he mau hoku la maluna o ko laua mau aahu, a pela no hoi me ka makuakane ua hele a kaumaha i ke gula e a ana me he ahi la, a e paa ana hoi ma kona lima kekahi kookoo gula nui; a i ka ike ana mai o ua Morana la i keia poe kanaka ui a laau makalei maopopo me ko lakou mau poohiwi kihikihi a peleleu iwaho, a ua uhi paa ia hoi ka hapanui o ko lakou kino me ke kapa kila i hoohinuhinu ia, a e hulali anapa ana no hoi ka lakou mau mea kaua imua o na kukuna o ka la, ua nee mai la oia a ka ae one, "oia paha ka lihilihi kai o Puna," kamailio mai la me ka leo nui a kuoo mahope o ka onipaa -

  Owai oukou e keia poe kanaka ui, a heaha hoi ko oukou makemake e hoao nei e lele mai iuka nei o ka  aina o Kiberiana?  Aole anei oukou i ike i ke kanawai o ko'u aupuni, he kapu ka poe malihini ke lele mai iuka, no ka mea he nani a he mea ko ko'u aina i loaa ole i ka nui aupuni, nolaila he make ka uku hoopai i ka poe a pau e hehi mai ana i ka lepo o Kiberiana nei.

  He mau olelo oolea keia i hoopuka ia mai e ka moi, a ua komo mai la no hoi ke puanuanu oia mau ma mala olelo iloko o na keiki alii i na helehelena kaukaweli o ua moi la o Kiberiana, aka nae ua ku ae la o Kolana iluna me ka maka'u ole a pane akula i ua moi la.

  Aole makou i ike i na kanawai o kou ihikapu e ke alii, a o ke ano nui o ka makou huakai mahope iho o ka aumeume ikaika ana me na poino o ka moana, oia ke kii ana mai i ka makemake o kuu hoahanau oia hoi o Peria, ke keiki a ka moi Atana o Minuai, nolaila makou i mauna mai nei i ko makou mau ola imua o na make he nui.

  Ua maopopo mua no ia'u ko oukou manao, aka aole loa ka moi Morana e ae aku ana a hiki i ka noha ana o kona poo, a pelano hoi me ko'u mau tausani koa, ka poe hoi e manao ole ana i ka nui o na ehaeha a me na poino oia mea he kaua, a no lakou hoi ke akamai ma ka oniu ana i na mea kaua au, e olelo ae nei, o na daimonio luku mainoino mai ka po mai ko lakou hoa e like ai.

  Pela no me ko'u mau hoa alo o ka make wahi hou a ka opio, aole lakou he poe maukauka hoe hewa no ka waa pae, a aole no hoi he poe no Kula mai, aka he poe koa lakou a me ka hopo ole, i oi palua aku mamua o kau e ke 'lii i manao ai

Aole i pau.

 

He Moolelo

NO

MORIWIANA.

KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU - KA OI I HOOLELO I KE KUA O NA

LIO I HOME NONA - O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA

KAULANA I NA I A O KALEMANA O BOHEMIANA.

  Mahope iho o ka pau ana o na ike alii a me na launa pili aupuni ana, haalele iho la lakou (na alihikaua ekolu) i ke alo alii o ko lakou mau aupuni poo kalaunu, noluna o ke kahua o ka lakou hana, a iloko o na la pokole, aia na alihikaua Sir Alofonzo a me Hugo e haaheo ana maluna o na wai uliuli kahi a ko laua mau mana ahi moku kaua moana i haawi ia mai ai.

  A o Sir Monetala hoi, he haaheo ala o ia imua o ke alo o na moi poo kalaunu o na aupuni kahi a kona mana alii koa nui i hookohu ia aku ai.

  Alaila e kou makamaka heluhelu, ua hoea mai kaua i ka panina o na hana a ke koa opio maluna o kela mau koa haaheo o ka makakila, a eia kaua ke ike nei ia lakou e hooko a malama ana i ka hanohano o ka lakou oihana.

  Alaila, e hookuu aku kaua ia lakou e malama ana i ka ihiihi a me ka laahia o ka lakou hana, a e nana hou aku kaua no na hana i koe a ke koa kaulana i na la o ka moi Kalemana o Bohemia, mamua ae o kona haalele ana iho i ua aupuni kaulana nui wale la o Bohemia.

  Ua maopopo ae nei ia kaua na hoohiwahiwa a me na hoohanohano ana a ua koa opio la i ka laahia o ka oihana koa maluna o kela poe koa haaheo o na kuewa o ka moi Kalemana.

  Alaila mahope iho o ka haalele ana aku o ua mau alihikaua la i na kapakai o Bohemia no ke kahua o ka lakou mau hana, haliu ae la ua koa opio la a haawi aku la i na nana pono ana maluna o kona moi, me na helehelena e hoike mai ana aia ke aloha moi oiaio iloko lilo o kona puuwai, a liuliu kana nana ana luai aku la ia i keia mau olelo penei:

  E kuu moi aloha, ano ua hoea mai kaua i ka hope loa o ko'u mau la o ka noho hookama ana ma kou alo alii nei, me ka naau aloha a me ka walohia, pela wau e haalele iho ai i kou aupuni, malalo o ka mana o kela hoohui mare, ka mea hoi nana i hookaawale ae ko kaua noho'na hoaloha.

  Aka e kuu moi, i hoomau aku ai o Moriviana i kana kamailio ana, o na hoomanao poina ole ana iloko o ko'u puuwai no kou aupuni, aole loa ia e haule, a o na kue a me na ninau pili aupuni e hoao ana e hehi i kou ihiihi, a me ke kuokoa o kou aupuni, alaila e kuu moi, e hoomanao aia mau au ma kou aoao kahi i haawi ai i na kokua ana.

  Ano e kuu moi; no ka hope o ka'u mau olelo e like me ka'u i hoi ke mua aku nei ia oe, alaila e ka moi, mamua ae o ko'u kaawale ana aku mai na kaiaulu aloha aku o Bohemia nei, ke waiho aku nei au i na hooponopono ana o ke aupuni o Helevitia malaloo kou malu; a oiai he mea maopopo ole no'u a me ka aliiwahine hoea hou ana mai i Bohemia nei, nolaila o ka hoohui ana mai i ua aupuni uuku la malalo o kou malu, oia wale no ke kahua o hooni paa ia ai o kona noho'na aupuni kuokoa, oiai oia ua nele i keia mea he poo kalaunu ole.

  Ua hookaumaha ia na helehelena o ka moi Kalemana, e keia mau olelo a ke koa opio, a oia kana i nana pono mai ai maluna o ke koa opio ana i haawi ai i kona hilinai ma ke ano oia hookahi wale iho no kona hoaloha maluna o ka umauma akea o ka ilihonua.

  No ka manawa loihi keia nana pono ana mai o na moi la maluna o kona hoaloha opio pane mai la oia.

  E Moriviana kuu hoa'oha opio; ua hoehaeha mai oe i ko'u mau noonoo, a ua hookaumaha mai hoi oe ia'u ma kau mau olelo.

  Aka e Moriviana, i hoomau mai ai ka moi i ko kamailio ana, he oiaio na'u i hookaawale ko kaua noho'na hoaloha malalo o kela hoohui mare a'u i hoolala ai, aka, ina o ka mea ia a na lani i apono ai, alaila ua hala ole kaua ma ia mea; o kau kono ia'u no ka hoomalu, a hooponopono ana i ke aupuni o Helevitia, ua hamama a akea ko Kalemana puuwai no ia mea.

  Ano e ke koa lanakila, ia oe e haalele iho ai i na kaiaulu o Bohemia nei, e lawe pu aku i na hoomaikai a me na kalokalo ana a Kalemana no ka hahai ia no kau huakai e na haawina o ka pomaikai, a o na mana lani pu kekahi me oe.

  Me keia mau olelo a ka moi Kalemana, halo'ilo'i mai la kona mau waimaka me ka nana hoomau ana mai no maluna o ke koa opio, a o oa ka ke koa opio i haawi pu aku ai i na nana loihi ana maluna o ka moi me ka puai wahi leo ole mawaena a laua.

Aole i pau.

 

He Ohohia Nui,

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi

O ka hookuee ana oia kona enemi.

Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o na Luna:

 

Ian.      1  Princess Liliu Haimoeipo                1

                Mrs. C. I. Hiram                              5

                C. W. Ashford Merchant St.          5

                Chas. Hopkins                                 1

                Chas. Gulick                                   1

                W. C. Achi                                      1

                 Wm. Kamana Kawaiahao              1

                Jas. Quinn King St.                         1

                Wm. Rice Merchant Ss.                  1

                M. L. Wailele School St.                 1

                I. Kahiapo Leleo                             1

                Puakinamu Kakaako                       1

                J. W. Okuu Kawaiahao                   1

                Kaauwai Liliha St.                          1

                Wahinelili Kunawai                        1

 

Ma o George Kanigau ka Luna eleu.

Ian.      1  Kaelele Kalihi                                 1

                Kaui Kapalama                               1

                Lokalia Koiuiu                                1

                Kakai Leleo                                     1

                Kaluhimoku Honokaupu                 1

                H. Dole Niupaipai                           1

                Kumukahi Waikiki                          1

                Elemakule Moiliili                           1

                Kahue Puahia                                  1

                Kailiopua Kamanuwai                    1

                Kanakaole Waikiki                          1

                Keala Leleo                                     1

                S. M. Mahoe Leleo                         1

                Meheula Auwaiolimu                      1

 

Ma o J. W. H. Keanu Ka Luna

Ina.      1  Melehokeko                                                1

                Haalo'u                                            1

                Kapika                                             1

                Hakalaau                                         1

                Kahoiwai Kaakopua                       1

                Wakinekona                                    1

                Keumi                                             1

                Kanealoha                                       1

                Mano                                               1

                Keoninaone                                     1

                C. Spencer                                       1

                Piipii Kauluwela                              1

                Lahapa                                            1

                Kaui                                                            1

                Kenahupu Puukolo                         1

                Puakalehua Leleo                            1

                Pahano Ewa                                                1

                Kahiwaloni Waikahalulu                 1

                Kemiki                                            1

                Ane Pelekane                                  1

                Mahi Kikihale                                 1

                Kalehua Puukolo                             1

                Haleakala                                        1

                Makalii Makeke                              1

                Kaolele Kamanuwai                        1

                Keaweiwi Koleaka                          1

                Makanoe Mana                               1

                Mio Kulaokahua                             1

                Palakiko                                          1

                Kamoku Auwaiolimu                      1

                Kekinohou Apua                             1

                C. K. Kapula Koimu                       1

                W. Mikela Hauhaukoi                     1

                Kaipo Kikihale                                1

                Opunui Haimoeino                          1

                Wiliam Hoopii Kanehuna

                     Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.

 

Hoolaha Hoopau Hui.

  Ma keia ke hoolahaia aku nei, o ka Hui o ka poe no lakou na inoa malalo iho, malao o ka inoa Hui KA HUI MALIA HAWAII, ma keia ua hoopau a mamuli o ka aelike ana o na lala a pau.

           

            ENOCH JOHNSON

            W. H. CUMMINGS

            W. C. ACHI

            D. K. BAKER

            GEO. L. DESHA

            J. W. H. WAHINEAUA

            C. KAONOHI

            ISSAC D. PAEA

            S. M. KAMAKAU

            LAHAPA KEKAI

            IOELA KAIANUI

            FRANK ARCHER

            J. PAAKAULA

            J. KEAKAHIWA

            J. W. BIPIKANE

            S. M. KAAUKAI

            JNO. E. BUSH

            MRS. KAHAUNAELE

            C. K. KAPULE

            J. M. BRIGHT

            MRS. J. C. KAAUKAI@

            By W. C. ACHI his Atty

              "   "    "       "    her   "

            Dec. 16, 1890