Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 124, 6 February 1891 — Page 1

Page PDF (985.16 KB)

This text was transcribed by:  Donna Shiroma
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.          HONOLULU.       FEBERUARI 6, 1891.            HELU 124.

 

He Moolelo Nanea.

 

No ke

Kamaliiwahine Laulie.

A i ole

HE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIBERIANA.

 

He Kaao Kahiko no Helene.

 

MOKUNA VI.

 

      I hakalia no a pau ae na huaolelo a ua Hera la me ka mau no ka hohola ana a na eheu o ka pouli, aia hoi lohe aku la o Kolana i ka hu mai a ka makani i kahi mamao me ka unuunu pu ana i ka lau o na laau, ia manawa haupu ae la ua opio nei i na olelo a Hera, nolaila ua lalau koke iho la oia i kana pahikaua a o aku la i kona maka puanuanu i ke kukulu hikina, aia hoi poha koke iho la kekahi uwila nui ia manawa a ahuwale ae la na mea a pau iloko o ka poli o ka pouli, a ike pu aku la no hoi ua epie nei i na koa kaulio o ka moi Morana e omau hou ana i ka lakou mau pua iloko o ke kakaka, a ma kana hoomaopopo aku ua like loa no ko lakou ano me Kerona ka hapa-lio.

      Mahope iho o ka olapa ana ae a ka uw@ia, na pio iho ia ka nu ana o ka makani ana i lohe ai i na minute mamua iho, no ka mea ua pau aku la ua poe pua la a na koa hapa lio o ka moi i ka amu ia e ka uwila a lilo i mau puu lehu, a mamua o ka anai paa hou ana mai a ka pouli oiai ua hoole mai ka la i kona malamalama ua hoomoe hou, aku la ua opio nei i kana pahikaua imua o ua poe hapa-lio la, a mamu li o ka mana o Alahe ua lilo aku la ua poe la i mau pi@ na ka make, a pela i nele ai ka aina o Kiberiana i keia manawa me ia lahui kanaka hooponiuniu a hoopuikaika noonoo oia mau la okililo wahi a ka poe Helene.

      A o na kino make o ua poe hapa lio la ua hoolilo ia e Alahe i mau lau nahele kanwai loa ia e ka lio aole e ai, a ke pua hoi ko lakou pua o ka mae no ia ma ia hope iho o ka pua ana, a he hoike ana mai ne  hoi ia ua make ua poe hapa-ho la mahope iho o ka makaukau ana me na pua.

      I ka lanakila ana o opio maluna o na koa o ka moi e like me ka kaua i ike ae nei, ua auhee aku la ka pouli mai ka aina aku a oli no hou mai la ka malamalama o ka la o like me namua, ia wa ike aku la ua opio nei aole ua poe koa la o ka moi ma kahi ana i 'ike mua ai, nolaila ua hoomoe ia ae la kona noonoo me kona olelo ana iaia iho.

      Ua pee nui aku nei paha na poe pana pua nei, aohe nae hoi maaloalo nui mai; a i ole ua pau nui aku nei i ka naholo, no ka mea ina i pau i ka make waiho mai ko lakou mau kino make.

      Oiai ua opio nei e nalu ana iaia iho ua hooholo iho la oia iloko ona e hoomau aku i kana huakai no ke aloalii imua, a ina aia ke noohalua mai la ua poe hapa lio la iaia malalo o ka umamalu o na laau i piha me na mea e make ai ke kanaka, alaila aole ho olena ana o ka hakaka wale aku no, no ka mea he mau iwi no kona i make kahiko malalo o ka hulu gula o Kiberiana, oia hoi ka wa ana i kua ai i kahi luahine no kekahi aoao o ka muliwai Anerosa i hoike ia ak ma na mokuna i hala o ka kana nanea.

      Aole i liuliu kana hele mahope iho ua komo pono aku la oia iloko o ka ululaau, eia nae aole he mau alina no ka make o kona mau enemi e waiho ana iloko o ka ululaau, a aole no hoi no ko lakou ola a hoi hou i Waimea, no ka mea e waiho moakaka ana no ko lakou mau kapuai iluna o ka ilihonua, aole hoi i huli hou i hope, nolaila ua hoohole iho la oia he nalowale kupunaha ko lakou nalowale ana he poe koa o ka i'o a me ke koko kana i ike ai i na minute mamua iho.

      Oiai kona wahi noonoo e pokakaa hele ana i o a ianei, aole no hoi i pua ae ka manao iloko oua o na pua e kulou mai ana imua ona ina ma kela a me keia wahi ana e hole ana, a malalo hoi kekahi e hehi ku ia ana e kona mau kapuai, oia no ua poe koa kaulio la o ka moi Morana ana i hana naaupo ai me kana pahikaua hoopahaohao.

      No kekahi manawa loihi o kana hele malihini ana me ka maopopo ole o kana wahi e hele ana, no ka mea aia oia iloko o ka opu hanalao'a ka ululaau e naku hele nei, nalowale pu aku la no hoi me ka ike ana i na puo'a lele me he manu la o ka halealii, ka pahu hopu hei o kana huakai e hele nei.

      Mahope iho o kona pono hele ana iloko o ka mala laau a ke alii, ua puka aku la oia ma kekahi aoao a ike pu aku la no hoi oia i ka hale alii ua hala i hope lilo, a o  ka manawa hoi ia a ka la e makaukau ana e iho aku ma keia huli o ka honua.

      Nolaila ua hoomanawanu hou aku la oia no ka halealii me ka olelo ana, he moana nui okoa hou no keia a'u e au hou aku ai, a oiai ke uhi mai nei ka po a ke nalo aku nei hoi ka malamalama o ka a mai a'u aku, nolaila aole au e pono e hoohala wale i ko'u manawa ma keia wahi a'u e naku hele nei me ka maopopo ole.

      E hoomanawanui iki iho ka ono a pulelo hou aku.

Aole i pau.

 

He Moolelo

no

MORIWIANA.

 

KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU -- KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA LIO I HOME NONA -- O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA A O KALEMANA O BOHEMIANA.

 

      Pane mai la o Mikaela e Moriviana, ke ike a hoomaopopo ala au i kena pahikana, ma kona ano he makia ia no na aupuni poo kalaunu a pau, a ke nele ia aupuni ma ka pahikaua, alaila ua nele pa oia me na haawina o ka makaukau a me ka ikaika nona iho.

      A e Mikaela, ua pololei oe ma kau olelo, alaila e hoomanao hou iho oe, me keia pahikawa i hoopaa ai o Moriviana i  kana hoohiki maluna o ka lepo o Bohemia nei, a o na lani ko'u hoike no ia mea, ano e Mikaela ke hoomaopopo hou mai la no anei oe i ka'u mau olelo?

      Ua maopopo ia'u kau mau olelo e  kuu haku; aka, o kela hoohiki hope a kou hanohano i hoopaa ai maluna o ka lepo o Bohemia nei, ua hiki ole ia ia Mikaela ke hoomanao.

      Alaila e Mikaela e hoalohe mai, a e hoomanao iho oe, i keia la o oe pu kekahi me a'u maluna o ka hokua o ka hanohano a me ka waiwai ua hoomaha iki iho ua koa opio la i kana kamailio ana a no ka hapalua minute, alaiia luai hou mai la oia i keia mau olelo:

      E Mikaela aole anei au i hoopaa aku i ka'u hoohiki imua ou, oia hoi o oe pu kekahi me a'a maluna o ka'u papaaina i ka wa au e ike ai i ka hae kahakolu o Bohemia nei e welo haaneo ana maluna o ka pahu hae ahi o Lanewala?

      Ae e Moriviana kuu hoaloha ua hai mai oe ia'u pela, aka e kuu hoaloha hookahi wale iho no, aole anei eo i hoelawa mai ia'u me ia mau mea, aole anei owau kekahi o kau malinini kiekie i noho maluna o kau papaaina, a maluna ae o na mea a pau ua aie nui au no ko'u ola no na manawa elua.

      A wahi a ke kea opio, ua hai mai la oe i ka makemake o Moriviana:  aka e Mikaela aole oia ka mea'a 'u i hoehiki aku ai maluna ou.

      He oiaio ua olelo au, o oe pa kekahi me a'u maluna o ka'a papa aina, aka e Mikaala, aole oia ka mea hana a'u i hoohiki ai e hoo@ ia maluna ou.

      Ano e Mikaela ua poni aku ko kaua moi maluna ou i ka hanohano o ka inoa he naita no ka hamare kui hao, a i keia la keponi hou aku nei au maluna ou i ka inoa "Sir Mikaela ka naita amara ekahi o Bohemia."

      Alaila e ka mea heluhelu; me kela mau olelo hope a ua koa opio la, kau aku la oia i ke palahalaha o kana pahikaua maluna o ke kiwi poohiwi aku o ke kanaka anaara, me ka luai pu ana aku i keia mau olelo:

      Ua peni a hoolaa ia oe imua o na lani i naita amara ekahi no Bohemia, a ma ia inoa e ike mai ai ke aupuni o Bohemia nei a me kona lahai kanaka ia oe.

      Ano e Mikaela e lawe i ka'u hoohiki a hoopaa iho haawi oe i na kokua ana a pau i kou aupuni a me kou moi i na o ke sekona hope loa ia o kou ola ana.

      Ua haawi ae ua naita amara la i kana hoohiki imua o na lani a me ka moi Kalemana:  e like hoi me na olelo a ke koa opio.

      Alaila huli mai la oia a kunou mai la i ke koa opio me ka panee pu ana mai i na hoomaikai no kela haaohano a kona hoaloha i hookau aku ai maluna ona.

      Aole oia wale ka hanohano a me ka ini@hi a ke koa opio i papahi papahi aku ai maluna o kona hoaloha, aka, ua omau pu aku oia i ke kea alii o ka noho alii o Bohemia maluna o ka umauma o ua hoaloha amara nei ona, me ka panai pu ana aku i na olelo o ka  hoohanohano:  E hoopaa i keia kea alii a e hoomanao no Bohemia nei oe i na wa a pau, a o ka make ka mea nana e holoi.

      Ua olino hou ae ke ahi wiwo ole o ka hauoli maluna o na helehelena o ke kanaka amara no keia mau olelo a kona haku opio, a oia ka ua amara la i lalau mai ai i ka pahi kaua a ke koa opio, a hoopa ae ia i kona lehelehe me ka hoopuka pu ana ae i kana mau olelo, ua hoopaa ia ka'u hoohiki me ka maka o ka pahikaua.

      Mahope iho o ka hala ana ae o na minute anoano a me ka eehia @ lawelawe ia ana o na hana poni ia Makaele i naita amara no Bohemia alaila luai hou aku la ke koa opio me keia mau olelo e hiki ole ai ia Makaela ke hoouluulu i ka nui o na pana hauoli ana a kona mau@akoko:

      E S@ita Mikaela, ua poni ia oe i naita i keia la e ka naita i keia la e ka maka o ka pahikaua a Moriviana a ano no ka wa hope loa ke lawe hou mai nei au i ua pahikaua hookahi la, a poni aku ia o me kona oi e hio @ i keia la i m@ no Helene.

 

He Ohohia Nui,

 

O ka leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi

      O ka hookuee ana oia kona enemi.

      Eia ka poe i nookaa mai ma ka lima e na Luna:

Iah. 1   Princess Liliu Haimoeipo        1

            Mrs. C. I. Hiram                      5

            C. W. Ashford Merchant St     5

            Chas. Hopkins                         1

            Chas. Gulick                            1

            W. C. Achi                              1

            Wm. Kamana Kawaiahao        1

            Jas. Quinn King St.                  1

            Wm. Rice Merchant Ss.           1

            M. L. Wailele School St.         1

            I. Kahiapo Leleo                     1

            Puakinamu Kakaako                1

            J. W. Okuu Kawaiahao            1

            Kaauwai Liliha St.            1

            Wahinelili Kunawai                 1

Ma o George Kanikau ka Luna elen.

 

lan, 1   Kaelele Kalihi                         1

            Kani Kapalama                        1

            Lokalia Koiuie                  1

            Kakai Leleo    

            Kalahimoku Honokaupu          1

            H. Dole Niupaipai                   1

            Kumukahi Waikiki                  1

            Elemakule Moi@                    1

            Kahue Puahia                          1

            Kahailiopua Kamanuwai         1

            Kanakaole Waikiki                  1

            Keala Leleo                             1

            S. Ma Mahoe Leleo                 1

            Meheula Auwaiolimu              1

Feb. 1  Kahuna Puunui                  1

            S. Poni Kaumakapili               1

            Kaluhimoku Honokaupu          1

            M. Awa Kukulu-seo                1

            Noa Kaumakapili                    1

            Kani Kapalama                        1

            Kakai Leleo                             1

            Lokalia Kalia                          1

            J. Hapa                                          1

Ma o J. W. H. Keanu Ka Luna

 

Ias. 1    Meleholeko                             1

            Haalo'u                                    1

            Kapika                                     1

            Hakaiaa                                   1

            Kahoiwai Kaakopua                1

            Wakinekona                            1

            Keami                                      1

            Kanealoha                               1

            Mano                                       1

            Keoninaoue                             1

            C. Spencer                               1

            P@ Kauluwela                  1

            @hapa                                     1

            Kaui                                         1

            Kerahupu Puukole                   1

            Puakalehua L@                       1

            Pahano Ewa                            1

            Kahiwaloai Waikahalula         1

            Kemiki                                    1

            Ane Pelekane                          1

            Mahi Kikihale                         1

            Kalehua Puukolo                     1

            Haleakala                                1

            Makalii Makeke                      1

            Kaalele Kamanuwai                1

            Keawe'ai Koleaka                    1

            Maka@ Mana                          1

            Mio Kulaokahua                      1

            Palakiko                                  1

            Kamoku Auwaiolumu              1

            Kekinohou Apua                     1

            C K. Kapula K@                     1

            W. Mikela Hauhaukui             1

            Kaipo Kikihale                        1

            Opunui Hai@                          1

            William Honopii Kahehuna     1

            @ Ka Luna K@

 

I ka Poe Lawe Nupepa.

      Ke painu aku @ makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ke kakou nupepa, makeaha uai i ka hookaa ana i na uku e ka Nupepa ma ka @, a e  maluna i na palapala hookaa mai na ino aku nona na i@ i hoike ia ma ke poe e lula Nupepa. No ke paewaena o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki lea a@ mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka @loma ka haakaa, ia mama ai ka hookaa ana a ka @ e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kula a me keia @, ka @ i hookau mai a@ ka poe i h@kaa ole mai, i ina@hookaa @ ka @ aku e ke i'alapaha kookaa, he mea hoi e @ ai, ke ulu ae ka nehe o ka mua heluhelu, ke @ aku ka nupepa ma ke @ ma o na hona ae, alaila, me na luna ka hewa, aole me ka mea heluhelu a ina @ no na lua au hena, alaila, e helu ia makou no @ ana aku i ka @ i ka lakou a @

 

J. K. @