Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 125, 9 February 1891 — Page 1

Page PDF (1.10 MB)

This text was transcribed by:  Jacob Perry
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

BUKE II.        HONOLULU. FEBERUARI 9, 1891                  HELU 125.

He Moolelo N@ @ea.

No ke

Kamaliiwahine Laulie.

Aiole

HE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIBERIANA.

He Kaao kahiko no Helene.

MOKUNA VI.

            Aole nae oia i hiki aku i ka hapalua o kona alahele. aia hoi ike aku la oia i ka uiuki mai a ke kukui o kekahi wahi hale ma kahi ma mau, a oiai e lumilumi ana ka ninipo a ka hiamoe maluna o kona mau lihilihi, nolaila ua pailata aku la oia i ka ihu o kona mau waakaulua @iaila. me ka manao ana e hoau moe ilaila ia po,  a i ole e ui aku paha i kamaaina e kuhikuhi mai iaia i ke alanui e hiki pono ai i ka haleahi o ka moi.

            A mamua o ka hoea ana mai o na hora liilii o ke aumoe, ua hiki pono aku la oia mawaho ua pupu pu hale la ana i ike ai i ka a mai a ke kukui, kahi hoi a na luahine ekolu e noho ana, na kaikamahine hoi a ka hoku kau ahiahi, a makua hine hoi o ka moi a ua aina la o Kiberiana-.

            O ka mea kupanaha nae no keia mau luahine ekolu, he hookahi no o lakou onohi maka, he kaikai ma ka wale iho no aohe he ike, nolaila ina e makemake kekahi e nana i kekahi mea, e nonoi aku oia i ka mea iaia ka onohi-ike i paa ai, a ina no kela e hoole mai oia iho la no, a pela no oia e haha poele ai i ka papai o Honolulu.

            O ka mua loa o keia poe luahine Lonade kona inoa. a he luahine ai kanaka hoi ia ke hiki mai kone ma'i kahiko o ka huhu. a o kona hope aku o Manepa. ka luahine puni hakaka;  a o ko lakou hope loa oia ka luahine kilokilo Edina. ka mea hoi nana i wehewehe aku ke ano o ka moeuhane hoku haule mai ka lewa mai i ka moi a kaua i ike mai ae nei, a oiai ka opio e ku ana mawaho o ka hale o ua poa lauhine la, ua ike mai la no ua Edina la, a oia hoi kana i olelo aku ai i hona mau hoa hoka'e ipukai penei:

            Ke ike nei au i kekahi kanaka opio aia mawaho o ka hale i kakou a o ke kanaka ui a'u i olelo aku ai i ke keiki a kakou i keia la iho nei, he mea makehewa a hoopau koalaala ka aua ana iho i ka Hulu Gula.

            I ka lohe ana o kekahi mau luahine, ua nonoi koke mai la laua i ka onohi maka o lakou e haawi aku ia laua, i hiki ai ia'u ke ai aku iaia wahi a Lonade, a o ka Manepa hoi. i hiki ai ia'u ka hakaka aku me ia i keia manawa.

            Aku nae no Edino ua komo iho la ka menemene iloko ona no ka opio nolaila ua hoopupu iki iho la oia i ka haawi ana aku i ka maka o lakou ia laua, a oia no hoi ka wa a Kolana i komo aku ai a haawi aku la i kona aloha. me ka ninau ana aku i ua poe luahine la e kuhikuhi mai iaia i ke ala e hiki ai i ka halealii a i ole e kuhikuhi mai iaia i kahi o ka hulu gula i huna i ai ina he hiki ia lakou.

            O ua opio nei anei keia e olelo mei nei? wahi a kekahi luahine, a o kekahi luahine hoi, he leo ko@a o ke keiki a kanaka.

            Ia manawa olelo aku la ka opio he oiaio he keiki au na ke kanaka, a i hohi malihini mai hoi au i keia aine mahope o ka hulu gula a oiai au e hele ana i ka halealii e koi ai i ka moi o keia aina haawi pio mai i ka hulu gula, a i ole e hookahe ia paha ke k@ko a e make hoi na ola he nui ina ia he mea o loaa ai, ua nalowale iho la ko'u alanui, nolaila ina he mea oluolu ia e oukou e kuhikuhi mai oukou ia'u i ko'u alanui e hiki aku ai imua o ka moi, a o kekahi no hoi ina he wahi kowa iki kekahi o ko oukou wahi hei no'u e hooluolu ai i keia po a hiki i ke ao ana. alaila na Alahe e hooloihi hou aku ne la o ka oukou ola ana.

            He hookae a he ekeeke loa makou i na keiki a kanaka, aia a he poe e like me ko Mirana ma papa, Tikana, Adelahe a me kekahi poe kaulana e ae oia ano hookahi, alaila makou hoihoi. wahi a ka luahine ai kanaka; a o ka kekahi luahine ai kanaka: a o ka kekahi luahine hoi:

            Ke olelo mai nei oe ia makou e kuhikuhi aku ia oe i kahi e hiki aku ai i ka halealii, aole loa oe e hiki ilaila a pau na la o kou ola ana no ka mea o ka mea au e manao nei e hele e hui me ia, oia ka makou keiki ka moi moi Morana. ka mea hoi i hiki ke kahea i ke kanaka e ala mai ka honua mai nolaila o ka makou kuhikuhi ana kau ia oe i ke alanui ua like no i ame ko makou kumakaia ana ia ia ka hua hoi i hemo aku mai ko makou pahaka aku.

            Ia manawa olelo hou mai la o Loneda ia Edina, homai ia'u ka maka o kakou, i hiki ai ia'u ke ike aku iaia a ai aku hoi ke ono, a o ke kahi luahine hoi, e wiki ka haawi haawi mai i ka maka ia'u, no ka mea makemake au e lawelawe lima ma ia, a e kipaku aku hoi iaia e he le auwana ma o a maanei o ka aina o Kiberiana nei, a e hoohalike aku iaia e like me kekahi keiki ma kua ole, ka hole hele ma o a maanei, a hiki i kona haalele ana mai i keia ola ana, wahi a kekahi luahine i pane mai ai.

Aole i pau.

He Moolelo

NO

MORIWANA.

            KE @ O NA MEA HUNA EKOLU KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA @O HOME NONA-O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA I A O KALEMANA O BOHEMIANA.

            O keia mau olelo a ke koa opio i hoopuka aku ai, e lilo o Mikaela ke kanaka amara i Moi no Helene; ua uhola ae na helehelena o ke pihoihoi maluna a ua amara nei, a o ia kana i ku ino ae ai iluna a pane mai la.

            O Mikaela anei ka moi o Helene, au i olelo mai l@ e kuu haku opio? ea e kala mai ia'u i na oia ke kulana e haawi ia mai ana nona, e aho i na i koho ia mai au i moi no @ mea paahana kila, oiai o ka'a hana hoi paha ia i maamaalea.

            Ae e Mikaela. wahi a Moriviana o oe ka'u i poni aku la i moi no Helene, o oe ka'u i koho aku @a e lilo i makua a i alakai no kela iabui, a i keia la e kau aku no au maluna oa i ke kalauna ahi o Helene, a hoike aku imua o na moi pookalaunu o Europa, ua poni ia oe e Moriviana i moi no ia aupuni a ke hoole a kue mai lakou i ko'u makemake, alaila e Mikaela e hoomanao hou aku au ia oe, na ka ika ika o na mea kauae poni ia oe i moi. a owau nei la o Moriviana e ku aku ana au imua o lakou a aa aku e hui me lakou he alo a he aloma ka oi o na mea kaua.

            Ano e Mikaela e hoomaopopo no ka'u mau olelo, a e hoomanao iho ua lilo oe i moi no Helene i keia sekona malalo o ka poni ana a Moriviana, a o ka ike ana mai a na aupuni pookalaunu o Europa ia oe ma ke a@ @ he mai no Helene, oia wale no @ @ea i koe.

            Alaila e kuu makamaka heluhelu, me keia olelo a ke koa opio, kau aku la oia i ke kalaunu alii maluna o ke poo a ke kanaka amara, me ke kamailio pu ana aku, na ke akua o alakai, e hoomalu mai i kau mau lawelawe pili aupuni ana.

            I ka hooki ana iho o ke koa opio i kana mau olelo, huli ae la ia a kakau iho la i kana kuahaua alii a e heluhelu ia peni:

            Aupuni o Bohemia

            Hale'lii Lanewala.

            Ma ka lokomaikai o ke Akua, ua oluolu i kona mana ka poni ana mai ia Mikaela i moi no ke aupuui pio o Helene, a e kukala ia aku hoi kona kuokoa i ka la a kona moi hou e lawe ae ai i ka noho alii, a e noho oia malalo o na hoomalu a ma na lawelawe ana a kona poo kalaunu hou ma ke ano he aupuni oia i kuokoa nona iho, a o kela inoa he oi@ oia malalo o ka malu o Bohemia, ua hoopau ia aku ai.

            O na mana kaua a me na hoomalu ana a ka lahui Helene, ke hoole ia aku nei lakou, a ke ole pela, alaila e ku aku no o Bohemia ma o kona alihikaua la, a kue aku me ka ikaika o na mea kaua, a hiki i ka hiolo ana o Europa.

Moriviana

            Alihikaua nui o Bohemia.

            O keia palapala a ua koa opio la na apono ia mai la ia e ka mai Kalemana, a o ia ka ua koa opio nei i hooun@ aku ai ma o kona mai elele la e lawe aku i keia mai palapala imua o na moi a pau o Europa me ka hoohakalia ole.

            Ua lilo i mea nune nui ia e na moi pookalaunu keia hookahu a a poni moi kanawai ole a ke ko@ opio, oiai lakou e noho ana ma ke ano he mau poo mana nui maluna o na haneru tausani, a miliona ka naka me ka ninau oile ia kau o ko lakou manao no keia hookohu, aka, o ka poni ia ana a me ka hoea ana aku o na palapala kuahaua oia wale no ka lakou i ike ia, a wahi a lakou owai la keia kanaka o Mikaela a no ka ohana alii hea mai la ia.

            O ke ala ana mai o na noonoo hoohuoi, a me ke apono ole ana o na mau poo kaiaunu ala i keia hokohu moi kanawai ole a ke koa o@io, oia ka lakou i waiho mai ai i ka lakou mau pane me na olelo e kue ana i ua hookohu la a o ka lakou mau wehewehe naauao ana aia no ia maluna o ke kahua o na ninau pili aupuni akea.

            O ka hooie ia ana aku o keia kauhaua a poni mai a ke koa opio oia ka@a i hoakoakoa hou mai ai i na kahua ka@a haaheo a kona makuakane, a hiki loa mai iaia, a maluna oia kahua i waiho aku ai oia i kana koi imua o Europa me ka nana ole ia o ko lakou ihiihi o ke kulana moi.

            Wahi a ua koa opio la maloko o kana palapala hope: O ko oukou ike ole ana mai ma ke ano hoaloha aupuni i ka mea i po@i ia i moi no Helene, oia ka l@o mua loa e hani@i ai ke koko o na makaainana ma lalo o na hookonokono ana a ko oukou mai manao alunu.

            Nolaila i mea e hapala oia ia ai ke aupuni o Bohemia ke wai@o aku nei au i ko'u hookohu alihi kaua nui no ko oukou mau mana kaua, a i keia la ke ku nai au a kukala aku he enemi au no oukou a pau loa.

He Ohohia nui,

O ka Leo o ka Lahui aia @oko o ka lokahi

O ka hooku@e ana oia kona enemi.

Eia ka poe @ nookaa mai ma ka limo o na Luna:

Ian. 1 Princess Lilia Haimoeipo          1

            Mrs. C. I. Hiram                      5

            C. W. Ashford Merchant St   5

            Chas. Hopkins                         1

            Chas Golick                            1

            W. C. Achi                              1

            Wm. Kama Kawaiahao           1

            Jas. Quina Kin@ St.               1

            Wm. Rice Merchant St.          1

            M. L. Wailele School St.         1         

            J. Kahiapo Lel@o                   1

            Puakinamu Kakaako               1

            J. W. O@au Kawaiahao         1

            Kaauwai Liliha St.                  1

            Wahinelili K@nawai               1

Ma o George Kanikan@ka luna eleu.

Ian. 1 Kaelele Kalihi                           1

            Kaui Kapal@ma                     1

            Lokalia Koi@iu                      1

            Kakai Leleo                             1

            Kalahimoku Honokaupu         1

            H. Dolo Niupapai                    1

            Kumukahi Waikiki                  1

            Elemakule Moihi@i                1

            Kahue Puahia

            Kahailiopaa Kamanuwai         1

            Kanakaole Waikiki                  1

            Keala Leleo                             1

            S. M. Mahoe Leleo                 1

            Meheula Auwaiolimu              1

Fed. 1 Ka@una Puuoni                      1

            S. Poni Kauma@apili              1

            Kalahimoku Honokaupu         1

            M. Awa Kukul@-aeo             1

            Noa K@umaka@ili                1

            Kani Kapaiama                                   1

            Kakai Leleo                             1

            Lokaila Kalia                           1

            J. Hapa                                                1

Man J. W. H. Keaau Ka Luna           

Ina. 1 Me@eholeko                            1

            Haalo@u@                             1

            Kapika                                     1

            Hakalaa@                               1

            Kahoiwai Kaakopua               1

            Wakinekona                            1

            Keuini                                     1

            Kanealoha                               1

            Mano                                       1

            Keoninaone                             1

            C. Spencer                               1

            Pipi Kaulawela                                    1

            L@hapa                                  1

            Kaui                                        1

            Kenahupu Puukolo                 1

            Puakalehaa Leleo                    1

            Pahano E@a                           1

            Kahiwal@ni Waikahalalu       1

            Kemiki                                                1

            Ane Pelekane                          1

            Mahi Kikihale                         1

            Kalehua Puukolo                     1

            Haleakala                                1

            Makalii Makeke                      1

            K@alelo Kamanawai              1

            Keaweiwi Koleaka                  1

            Makanoe Mana                       1

            Mio Kulaokahua                     1

            Palakiko                                  1

            Kam@ku Auwaiolimu                        1

            Kekinohou Apua                     1

            C. K. Kapula Koin@              1

            W. Mikela Hauhaukoi             1

            Ka@po Kikihale                     1

            Opunui Hai@eiao                   1

            Wiliam Hoopii Kahehu@a      1

            Kaneaiakala Ka Luna Mea.

I ka Poe Lawe Nupepa

            Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, mak@ala mai i ka hookaa ana i na aku o ka Nupepa ma ka hebedonia a e maimai i na palapala hookaa mai na inoa aku nona ua na inoa i hoika i ama ke poo o kela Nupepa. No ke paewaea a e ka hookaa ia ana e k@ dala, a me ka ho@hiki loa ana mai i ke kee@a nei, ua hoohola makou, i kela a @ keia hebedonia, ka poo i hookaa ai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina ea hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ke @ aku ka nupepa no ke kua ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka h@wa, aole no ka mea heluhelu, a ina aole ia maoli no na luna ka ho@wa, alaila, e ka@ ia makou no ke oki ana aku i ka poo hookaa ole mai i ka lakou nupepea.

J. E. BUSH