Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 128, 12 February 1891 — Page 1

Page PDF (1011.93 KB)

This text was transcribed by:  Richard Tavares
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II,                       HONOLULU,                        FEBERUARI 12, 1891.                     Helu 128

-----

HE MOOLELO NO MORIWIANA.

 

Ke Kiu o na mea huna ekolu---

            Ka u ii hoolilo i ke kua o na lio i home nona---

            O ke kana ka opio i lilo i kua kaulana i na ia o Kalemana o Bohemiana.

-----

            Alaila e ka mea heluhelu, me keia mau kukai olelo ana a ua mau koa la, hui hope ae la lakou iloko o na apo ana a ke aloha, a no ka hapalua hora mahope iho, aia ka moku o ka alihikaua Alefonzo e hoopii ana no Bohemia ka ihu, a o ka halelana hoi o ke koa opio, hoomau aku la oia ma kona alahele moana no ke kowa o Gibaraleta.

 

            O ke awakea ua la ala, hookomo aku la ka Hae Eleele no ke kowa o Gibaraleta, a ma ka auina la, haule hope aku la ua kowa la.

 

            Ma keia wahi wahi i huli ae ai ke koa opio Moriviana, a haawi aku la i ke kauoha i kona kapena me keia mau olelo.

 

            E kapena Kamedoa, e hooholo ia ko kakou moku imua o ka makani, a e makaala ia hoi na wahi a pau o ka moku, ke ole au e kuhihewa iloko o na minute pokole, e loaa ana kakou i kekahi makani nana e hoohakalia loa mai ia kakou ma ko kakou alahele moana nei, ano e kapena Kamedoa e hoolohe i ke kauoha, a e hooko me ka pololei.

 

            O keia mau olelo a ke koa opio, o ia ka ke kapena Kamedoa i lawe ae ai i ka mana o ka moku malalo ona m w ka haawi pu ana aku i ke kauoha i kona mau sela no ka makaala ana ma kela a me keia wahi o ka moku.

 

            Emoole, aia ua moku Hale Eleele la o hoopiipii ana imua o ka makani, e like hoi me ke kauoha i haawi ia mai ai nana e hana.

 

            Aka e ka mea heluhelu no elua wale no hora o keia hooholo ia ana o ka moku imua o ka makani, aia hoi, ua hoonou mai la ka makani mamua o ko lakou alahele me ka ikaika, me ka hapai pu ana i na aleahiu o ka moana, a iloko o na minute pokole, ua hiki hou ole i ka ike o ke kapena ke hoomau hou aku i ka holo ana o ka moku imua, me ka hololi hou ole ia ae i ihu okoa.

 

            Mamuli o keia poino; ua komo mai la ka hopohopo iloko o ke kapena no ko lakou, a o ia ka ua kapena la i huli ae ai imua o ke koa opio, a hoike aku la i na mea a pau.

 

            Wahi a ke koa opio, e kapena Kamedoa, o ka mana a pau o ka moku aia no ia malalo o kou malu, nolaila e haawi i na mea a pau au i ike ai he mea pono no ko kakou halelana.

 

            O ka hoonou ana mai o ka makani me ka pakuikui mai o na ale me ka ikaika mamua pono, na ia mea i hoohakalia loa maa ia kakou, a no na la elua o keia hoomau ana a ka makani ikaika, ma ke kakahiaka o ke kolu o na la, ua malie maila ka ino, aka o ke alahele moana nae ua hala loa ia ma ka hema, nolaila ua hoopiipii hou aku la lakou no ka akau, a ma ka auina la, ike ia aku la ke ao aina i ka lele mai mamua pono o ka ihu o ka moku.

 

            O ka ike ia ana aku i ke ao aina he mau minute ia o na manaolana i hoi hou mai ai maluna o na mea a pau o luna o ka moku, a o ia ka lakou i haawi ae ai i na hoomaikai ana i na lani.

 

            Ma ke kakahiaka o ka eha o na la, ua kalewa ae la lakou mawaho o kekahi aupuni, a na kona hae i hoike mai o ke aupuni ka ia o Helene.

 

            A no e ka mea heluhelu, eia kaua ke ike nei i ka mokukaua Hae Eleele o ke koa opio ke kalewa nei ma waho o na wai o ke aupuni o Helene, alaila o na hana a ua koa opio la oia ka kaua e makaikai aku ai ma keia mua iho o ko kaua moolelo.

 

            Oiai ka moku o ke koa opio e kalewa ana iwaho o ka nuku awa o ke aupuni Helene, ua huli ae la ua koa opio la a kamailio aku la i ka moi Mikaela:

 

            E ka moi Mikaela, wahi a ua koa opio nei, o ke aupuni keia o Helene kahi a kou ihiihi e lawe ae ai i ka hanohano o ka hiipoi ana i kona kalaunu, a me ka hoomalu ana i kona lahui kanaka maluna o ka noho ana kaulike a me ke kuikahi, aka e Mikaela ma ou ala, e hoea mai ana he ninau pili aupuni koihoi e kono ia mai ai o Europa holookoa nei, o ke kahua kaua hookahe koko o ia wale no ke kahua kahi e hooponopono ia ai o ua ninau aupuni la.

 

            Ano e Mikaela e hoomakaukau nou iho, a ma ka hora 12 o keia la e lele aku ai kaua no uka o ka aina.

 

            Ua haawi mai o Mikaela i na hoolohe ana no mna olelo a kona hoaloha opio, a i ka pau ana ua kunou mai la oia me ka pane pokole ana mai:  E makaukau ana au no ia manawa, e like me kau kauoha e kuu hoaloha.

-----

He Moolelo Nanea.

No Ke

Kamaliiwahine Laulie.

A i ole

HE NANEA KAMAHAO NO KA

HULU GULA O

KIBERIANA.

-----

He Kano Kahiko no Helene.

-----

MOKUNA VI.

 

            I ua opio la e hoomau ana i ka hele ana imua, ua hawanawana mai lam o Hera iaia i ka i ana:  E ka opio, eia o eke hele nei imua o kou enemi, no ka mea o Auwe keia ke kaikunane o kela mau luahine ekolu au i ike mai nei, a he hookah no hoi ona maka aia mawaena konu o ka lae, nolaila e makaala oe nou iho, oiai ua unu kela mau luahine ia oe e make.

 

            I ka lohe ana o ua opio nei ua pane aku la oia, heaha hoi ka hewa ke make au mamuli o ka mea a’u i paakiki ai, a oiai ua hoolako mai o Alahe i ka ikaika iloko o ko’u mau lima, nolaila e hoohana au ia laua e pono ai.

 

            E Kolana, aole keia pilikua i ike i ke alanui e hiki aku ai i ka hale alii, aka o kana mea i ike o ka lokoino i na mea a pau e halawai aku ana me ia, nolaila e kiai a e makaala oe nou iho.

 

            Me keia mau huaolelo npio iho la ka leo o ua Hera la, a o ka opio hoi hoomau aku la oia i ka hele ana imua a hiki ma kahi a ua pilikua nei e moe ana, kamailio iho la me ka leo nui, e ke kuahiwi nui e moe nei, e ala eia ka malihini me ka hua i ka umauma.

 

            Oiai ua pilikua la iloko o ka hiamoe nui nua lohe koli’uli’u ae la oia i keia mau huaolelo a ka opium nolaila ua onioni hou ae la moia me ka hoomohala pono ana i kona mau wawae, a li’uli’u kana wili ana i o a ianei, ua ala mai la moia a olelo mai la:

 

            Owai nei lapuwale e hoohikilele nei i ka hiamoe o Auwe i ke au moe?  Ua kamailio ia mai keia mau huaolelo e ua pilikua la me ka leo nui ana i hoonaueue ae i na kumulaau nui mai ke aa a hiki i ka wekiu.

 

            Iloko o keia manawa a ua pilikua la e kamalio ana, ua huila pono mai la kona maka hookala kupua imua a ahuwale na helehelena o ka opio imua ona me he mea la ua hoholo iho maluna ona na ku kuna olinolino o ka la, a i ka opio i hahai aku ai i na mea am pau i hana ia mawaena ona a me na luahine a me ke kumu o kona hiki ana aku imua ana ua iho mai la na lima o ua pilikua la me kona kino holookoa maluna o Kolana me ka hoopuka pu ana i na huaolelo hailiilii mai kona waha mai, aia hoi moku aku la kekahi lima o ua pilikua la i ka hauna pahi awaawa a ka opio, a ninau ana ka poohiwi aia la ihea kuu lima.

 

            Onou poo hou mai la ua pilikua nei me ka mana e lanakila ana maluna o ka opio, aka nae na lilo kana mau hooikaika pauaho ole ana i mau moeuhane palaualelo, pela i lilo ai ua nunui maka-kahi la i moepuu na ka make.

 

            Ua olelo ia maloko o keia moolelo, o ke kanaka ola e ike ana i na helehelena kaukaweli o keia pilikua, e auwe mau ana lakou a hiki i ka wa e pahemo ai ke ola mai ia lakou aku, nolaila ua laki loa ka opio no ka mea i na hora o ka po ko laua halawai ana, a aole hoi oia i ike pono aku i na helehelena hoomaka’uka’u o ua pilikua la.

 

            i ka make ana o ua pilikua nei, ua ku ae la ua opio nei iluna no ka hoomau aku i kana huakai no ka halealii, ea nae ua olelo mai la o Hera iaia e huli iloko o ke eke o ka lole wawae o na pilikua la i ke ki o ka puka-pa o ka halealii, nolaila ua kukuli iho la oia ma ka aoao o ua pilikua la me ka huli ana iloko o ke eke, a he mea oiaio ua loaa io aku ia i ua opio nei ke ki o ka puka-pa ma ke kua o ka halealii, a ua holopono kana mau hana a pau i hana ai mamuli o ka huna ia ana o na helehelena o Auwe e ka pouli e aaki ana ia wa ka po.

 

            I ka loaa ana o ke k ii ua opio nei a kaua ua hoomau hou aku la oia i ka hele ana imua a hiki wale i kona puka ana mai ka ululaau aku, a o na hora hoi ia o ka wehe ana kaiao, no ka mea ke liuliu hou mai la na kukuna hikimua o ka la e papale nei e hoopumehana hou mai i ka ilihonua.

 

            Aia hoi ike aku la ua opio nei me na maka maluhiluhi i ka hulali mai a ka puo’a o ka halealii i kahi mamao, a ike ou aku la no loi oia i kahi moku o lakou e okuu mai ana i kahakai, hu ae la kona aloha i kona mau hoa alo-make o na ino, he mai o ka moana, aka nae no na minute pokole wale no ka lumilumi ana iho a ia mau haawina i ka puuwai o ua opio la o ka pau ae la no ia, no ka mea, alai koke e ia ae la ka ike ana aku i kahi halelana o lakou e ka ululaau.

                                                                                                                                   

                                                                                                                                    Aole i pau.

-----

            Ua loaa mai nei i keia wa koke mai nei ia Egan&Gunn, ma ka aoao ma nae iho o ka Hale o Makinikaea, kihi o Alanui Moi, a me Papu, ma ka Australia mai, na mikilima eleele o na ano a pau, na lole kalakoa eleele, na keokeo lahilahi, na makalena, a pela aku.  O keia ka wa kupono e loaa ai ke kuai makepono ana. --- 1 w-d.

-----

He Ohohia Nui,

-----

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi.

            O ka hookuee ana oia kona enemi.

            Eia ka poe @ hookaa mai ma ka l@n@ o

na Luna:

 

Ian. 1   Princess Liliu Haimoeipo                                            @

            Mrs. C. I. Hiram                                                          @

            C. W. Ashford Merchant St                                       5

            Chas. Hopkins                                                             @

            Chas. Gulick                                                               1

            W. C. Achi                                                                  1

            Wm. Kamana Kawaihao                                             1

            Jas. Quinn King St.                                                     1

            Wm. Rice Merchant Ss.                                              1

            M. L. Wailele  School St.                                           1

            I. Kahiapo Leleo                                                         1

            Puakinamu Kakaako                                                   1

            J. W. Okuu Kawaiahao                                               1

            Kaauwai  Liliha St.                                                    1

            Wahinelili Kunawai                                                    1

Ma o George Kanikau ka Luna eleu.

 

Ian. 1   Kaelele Kalihi                                                             1

            Kaui Kapalama                                                           1

            Lokalia Koioiu                                                            1

            Kakai Leleo                                                                 1

            Kaluhimoku Honokaupu                                             1

            H. Dolo Niupaipai                                                       1

            Kumukahi Waikiki                                                      1

            Elemakule Moiliili                                                       1

            Kahue Puahia                                                              1

            Kahailiopua Kamanuwai                                             1

            Kamakaole Waikiki                                                     1

            Keala Leleo                                                                 1

            S. M. Mahoe Leleo                                                     1

            Meheula Auwaiolimu                                                  1

 

Feb. 1 Kahana Puunui                                                             1

       S. Poni Kaumakapili                                                     1

       Kaluhimoku Honokaupu                                              1

       M. Awa Kukulu-aeo                                                     1

       Noa Kaumakapili                                                          1

       Kaui Kapalama                                                 1

       Kakai Leleo                                                                  1

       Lokalia Kalia                                                                1

       J. Hapa                                                                          1

Ma o J. W. H. Keanu Ka Lima

 

Feb 10 Meleholeko                                                                 1

            Hoalo’u                                                                       2

            Kalehua Puukolo                                                         1

            Lahapa                                                                                    1

            Kaui                                                                            1

            Makalii Makeke                                                         

            Keumi                                                                         1

            Kamoku Auwaiolimu                                                  1

            Palakiko                                                                      1

            Haleakala                                                                    1

            Keaweiwi Koleaka                                                      1

            Kahoiwai Kaakopua                                                   1

            Kewiki                                                                                    1

            Ane Pelekane                                                              1

            C. Spencer                                                                   1

            Mano                                                                           1

            Mahi Kikihale                                                             1

            Kaalele Kamanuwai                                                    1

            Mio Kulaokahua                                                         1

            Kamiano                                                                      1

            Kaaina                                                                         1

            Kahiwalani                                                                  1

            Nakanealoha                                                               1

                        Kaneaiakala, Ka Luna Eleu

-----

I ka Poe Lawe Nupepa.

 

            Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i ea uku o ka Nupepa ma ka hebedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na luna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa.  No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ma hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i @ ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina @ hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ko okiia aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hera, aole no ka mea heluhelu, a ina aole ia maoli no na luna ka hewa, alaila, e kela ia @ kou no ke oki ana aku i ka poe hoo@ ole mai i ka lakou nupepa.

                                                                                                            J. E. RUSA.

-----

Olelo Hoolaha.

 

            Ua makaukau @ mea nona ka inoa malalo i@ e hana i na POHAKU PUNA ELEELE a me na pohaku e ae no nupepa kupapau, a me na kahua kukulu kia hoomanao.  O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.

                                                                                                                        J. BOWLER.

Sept. 22, @