Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 130, 16 February 1891 — Page 2
This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
Olelo Kuahaua.
Oiai na oluolu i ke Akua Mana Loa ka lawe ana aku i ke ola o ke Alii Ka Moi Kalakaua, mai keia ola ana, ma ka la 20 o keia mahina, ma Kapalakiko, Kaleponi Amerika Huipuia.
O makou o na Hoa o ka Aha Kuhina, o ke Alii ka Moi i hala e aku.
Ke hoike aku nei, i kulike ai me @a Pauku 22 o ke Ku@ kanawai e ku nei. Nolaila, ke kukala aku nei makou:
O ka Mea Hanohano ke Kama Aliiwahine Liliuokalani Ka Moiwahine o ko Hawaii Pae Aina malalo o ke ano a me ka Inoa Liliuokalani.
E OIA KA MOIWAHINE I KE AKUA.
Haawiia ma ka Halealii Iolani i keia la 29 o Ianuari, M. H. 1891.
Na Palapala Hoalohaloha.
Ma ke Kauoha a ka Puuku.
I ka Moiwahine Liliuokalani.
Ma ka lokomaikai o ke Akua i ka Moiwahine o ko Hawaii Pae Aina:
Aloha oe:
Mamuli o ka lawe ia ana aku o @ huna ma ka noho alii Kou kai kanane i aloha nui ia, e na lima menemene ola o ka make ma ka aina gula i ka lepo o Kaleponi, nolaila, ua ili iho maluna ou he haawe kaumaha iloko o ka ehaeha, a oia hoi ka makou e noi aku nei i Kou kapu alii, e ae mai Kou kiekie, e kaana pu ia keia mau haawina luuluu maluna iho o makou, kekahi o kou mau makaainana ua popilikia ma ke kahua hoomalu lepera o Kalihi nei.
Nolaila, o makou pu kekahi iloko o ke kumakena me oe, a nolaila, me ka haahaa, me ka paumako makou e uwalo aku nei i na mana lani, e hoomama ia ke ola o ka Moi wahine iloko o ka maluhia maluna o na Pae Moku o Hawaii nei, ke one oiwi nona ke kaulana i hea ia: "Ha mau ke Ea o ka Aina i ka pono." O makou no me ka haahaa.
Na Ma'i.
Kalihi, Honolulu. Feb. 7, 1891.
I ke Alii ka Moiwahine Liliuokalani:
Aloha oe:
Oiai ma ka lawe ana aku o ka Makua Mana Loa i ka hanu o ke Alii ka Moi Davida Laamea Kalakaua o ko Hawaii Pae Aina, kou kaikunane hoi i aloha nui loaia, a @ Oiai, mamuli o kona make ana @ ho maluna ou a oie ka Oha@ Alii a me ka Lahui Hawaii, ka @ ahe, a luuluu kulipo lepo @ nolaila.
@ ia - O makou o na makou @ na on e nohe nei ma Molo@ ke komo pu aku nei makou @ kanikau @ mai ona a e auaino pu @ie o@ iloko o kou ma o ka ehaeha kuh@
Hooholoia - Ke puie nei makou i ke Akua Lakou maikai loa e hooma@ pilihua, a Nana e @ kiai mai ia oe i kou mau la o ka inoa.
D. Kalauokalani A. P. Paehaole
S. K. Keaweolu P. K. Kau
Molokai . Feb. 9, 1891.
I ka Moiwahine kanemake, ke Aliiwahine Kapiolani:
Aloha oe:
O makou o na ma'i ma ke kahua hoomalu lepera o Kalihi nei, kekahi heluna o kou mau makaainana popilikia, ke neo aku nei makou i kou ahonui, kou ihiihi, e ae mai e komo pu aku makou e auamo i na kaumaha luuluu a me ka ehaeha pilihua o kou naau: mamuli o ka ako ia ana aku o ke ola makamae o ka Moi Kalakaua, kau kane i aloha nui ia ma ka aina mamao ma kou ike ole i kona aho hope loa ma keia ola ana.
Nolaila, o makou pu me oe iloko o ke kumakena, a ke noi nei makou i ke Akua mana loa, e hoomama mai i kou naau luuluu, a nana no e kiai mai i kou maluhia.
O makou no me ka haahaa,
Na Ma'i
Kalihi, Honolulu. Feb. 7, 1891.
E ka Moiwahine Kapiolani i hoonele ia i ka Haku Moi:
Aloha oe:
Mamuli o ko ka Mea Mana Loa oluolu i ka lawe ana i ka hanu hone loa o ke Alii Aimoku, ka Moi ilihia i aloha nui loa ia, Davida Laamea Kalakaua I.
Nolaila, o makou o na makaainana o ka Apana o Koloa Mokupuni o Kauai, ma o ko makou Komite la
Hooholoia - Ke komo pu aku nei makou e kumakena pu me oe, iloko o ke kaumaha, ka nina maeele ka mokumokuai na a me ke kanikau kumakena ana ia Kalanikaulilua - Ka La e Alohi nei - Ke Kaapuni Honua - Ka Onohi o Hawaii nei.
Hooholoia - Ke komo pu aku nei makou e auanio me ka Ohana Alii i hoonele ia i ka Haku Makua 'Lii ole, e kaana pu hoi i na haawina ehaeha o ke kaumaha luuluu me ka minamina nui.
Hooholoia - O ka makou leo pule e hoomana ia mai kou luuluu, a me na Ohana 'Lii a pau loa.
E ola ka Moiwahine Kanemake i ke Akua, a me na Ohana Alii a pau loa.
A. W. Maioho
W. A. Kiha
I. K. Smith } Komite.
Jacob Hardy
Edward Kaaloa
I ka Moiwahine Kanemake Kapiolani,
Aloha oe:
O makou o na makaainana o Kaupo nei, Apana o Hana. Mokupuni o Maui, ma o ko makou mau Komite la, no ka mea, ua oluolu i ka Makua Mana Loa ka lawe ana aku i ka hanu hope loa o kau kane ka Moi Kalakaua. A ua lilo ia i mea mokumokuahua ai kou naau.
Nolaila, Hooholoia - Ke komo au aku nei makou e u pu me oe iloko oia kaumaha i loohia ia oe e ka Moiwahine, a ua pahola iho ia maluna o makou, o ka makou pule i ka Makua Mana Loa, e hoomana mai i kou naau kaumaha. O makou iho no me ka haahaa.
Hon. P. Kamai
F. W. Naehu Jr. } Komite.
P. K. Kamai
Ua loaa mai nei i keia wa koke mai nei ia Egan & Gunn, ma ka aoao ma nae iho o ka Hale o Makinikaea, kihi o Alanui Moi, a me Papu, ma ka Australia mai, na mikilima eleele o na ano a pau, na lole kalakoa eleele na keokeo lahilahi, na makalena, a pela aku. O keia ka wa kupono e loaa ai ke kuai makepono ana. - l w-d
Ma keia la, na hookohu ia aku o @ Kaluakini Esq. i Agena hooiaio palapala kepa @ paahana no ka Apana o Lahaina, Mokupuni o Maui.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Feb. 12, 1891. 3s.-1
Ua hookohuia i keia la o S. E. Kaino Esq. i Agena Hooiaio Palapala Kepaino na Limahana o ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Feb. 5, 1890. 3@
Hoolaha Hookahekahe Wai.
HONOLULU H. I., AUG. 9, 1890.
O ka poe a pau i loaa na pono hookahekahe Wai, a i ole, e uku ana paha i ka Auhau Wai, ke hoike ia aku nei ma keia na hora no ka hookahekahe wai ana mai ka hora 6 a 8 a.m., a mai ka hora 4 a 6 p.m.
CHAS. B. WILSON.
Luna Wai Nui o Honolulu.
Aponoia:
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina. 92-dtf.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO, E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POAKAHI, FEBERUARI 16, 1891.
KA HUI OIWI HOLEHOLE IWI O HAWAII.
Ma ka hora 9 p.m. o ka po Poaono nei, ua wehe ia ae la ke kino wailua o ka Lani Alii, au e Hawaii Ponoi, mailoko ae o kona holowaa mua.
Me ka luuluu paumako makou e hoike aku nei imua o ka lahui holookoa, mai Hawaii a Niihau. Ua hana ia keia hana maewaewa e ke Kuhina Nui o ke Aupuni, a lawe ia aku la a waiho ma ka hale lua o kona Mama aloha, ma Kawaiahao.
Nolaila, aohe mea luuluu e ae i ike ia e like me keia mai kinohi mai, a akahi wale no. Ke kamailio nei makou i keia me ka ehaeha o ka naau, no keia mau hana kumakaia a ka launa ole.
A ma keia, ko hoike hou aku nei makou, o ka oi loa aku o ka pono ina e hana ia pela, oia hoi ka hookopio pu ana iaia a me kona holowaa makana, iloko hi o ka holowaa hinuhinu a lakou i hana iho nei, aka, aole loa pela.
Ua hana ia ino ka manao makona, a aloha ole, i ka mea hoi nana i hoohanohano ae iaia, aka, aole makou e hewa ke hoike aku me he la ua maka'u honua kekahi mea i ka hopena o ka nahaha ana o ke kii ona i haule ai iloko o ka Halealii, a me na lua hamama, o ka Paalii, a makou i hoike mua aku ai, a nolaila oia i hooikaika ai e wehe ia ke kino o ke Alii mai kona holowaa mua a ka holowaa elua.
No ka LEO O KA LAHUI, ke komo pu aku nei oia me ka ehaeha, e haawe pu me oe e ka Moiwahine Liliuokalani a me ka Moiwahine Kanemake Kapiolani, iloko o keia luuluu hou i ili iho iluna o ka Lahui, Auwe! Luuluu wale ka hana ia ana o ke kino o ke Alii, aka, ua ike mai ka po, a ua ninini mai la oia i ke po'i wai o Kulanihakoi me ka ikaika, oia ka wa i lawe ia ai kela makana maikai a Amerika a kapae ai, aka aole he laaui nele me ka hua. Me he la o kekahi kuhina pumaia no ka panina o keia pahu i hoolewa ia ai me ka ae pono ole mai o na 'Lii nana ke kupapau.
Na hana Kupanapa o keia wa.
He mau anuenue pio ko ke 'Lii make. He anuenue hoi ko ke komite o ka lahui Hawaii i hele ai i Adimarala. He apono ana ia i na hana a na Lunamakaainana Buki, Wilikoki, Nawahi a me Maguisa.
He lua pao hoi ko ka Poaha nei, i kupono no ka poe i hoailona ia i keia mau la, no ke kama kukuluia iluna a ilalo paha o ke poo e like me ko Petero kau ia ana ma ke kea.
Nui na hoohalahala o kekahi poe i ka hoonohonoho ana o ka huakai. Ke hoohalahala nei na Komisina.
Ke huliamahi, nei ka lahui Hawaii ma oka Loio Kuhina Akipoka. Ua lilo aku la iaia ka malama o ka waiwai o Lilia Piikoi. He Loio naauao a hoopono keia, a he kupono i ka poe pilikia o ka lahui e hele iaia i hana pono ia ai ko lakou mau hihia.
Ke hele nei ka poe Mahometa a noho poolua a pookolu e anaana ia Buki, Wilikoki a me Nawahi.
Ke lili nei hoi na Loio wawae liilii, e pilikia ana o Buki.
NU HOU KULOKO.
Lihau ka oneki o ka lei hulu o Kona, iaia i pili mai ai i ka uwapo i ka Poalua nei.
E kuai aku ana o Mr. J. F. Morgana ma ke akea, i kekahi mau pono hoonani nale, ma ka Poakolu, Feb. 18, ma kona wahi mau.
Ma ka Poalua, Feb. 17, he 25 ka nui o na lio e kuai ia aku ana ma ke akea, mawaho iho o ka rumi kudala o Mr. J. F. Morgan.
Ma ke ku ana mai o ka moku Anaru io kakou nei, ua lawe mai oia he 197 tona nanahu no ka Hui Mikanika, a ua pili oia i ka ma ka uwapo o ka Hui Kaahi, a malaila e hoolei ia ai.
E malama ana ka Hui Kuai Mauu Uniona, he halawai maloko o ko lakou keena oihana e ku nei ma Alanui Moiwahine i ka hora hora 11 a.m. o keia kakahiaka.
HE MOOLELO HAWAII
- NO -
KUALUNUIAOLA!
KE KEIKIKOA O KA MOKUPUNI O MANOKALANIPO. -
KA HUAPAIOLE O KE KOA I NA LA O KA
NOHOALII ANA O OLA. KE ALII O
WAIMEA, KAUAI.
I ko Kualunuiaola lohe ana ua ui aku la oia i kana aikane e iho laua i kahawai o Makaweli i oopu na laua, aka nae, ua kanalua mai la kana aikane o ike ia mai e ka poe nana i pani ke kahawai.
Olelo hou aku la o Kualunuiaola i ke aikane, e manao ana ka paha oe e hele hoike aku ana kaua, kai no hoi e hele malu aku ana kana e kii i ka oopu; ma-u no na wahi kauna eha a elima paha, ku ae no ka ua hoi mai, akahi mai la ka hoi ka ono i ka oopu.
I hakalia no a pau keia mau huaolelo a ua keiki nei, o ko laua puka mai la no ia, a iho mai la no kai, a aohe no i liuliu ka laua iho ana mai, hoea aku la laua i ke kula paheopua o Waikaia, hala mai la ia loa, iho aku la laua no kahawai, hele aku la laua nei a nihi ae la ma kuauna ma ke kua iho o kekahi hale, pa ana kahea a kekahi wahi keiki, e kipa aku laua nei ma kauhale e paina ai.
O na makua o keia keiki, ua hele i ka mahiai, a o ua keiki wale ala no ko kauhale, nolaila, ua komo aku la o Kualunuiaola ma e ai me na keiki nei.
O ko lakou ai ia a maona, ninau mai la ua wahi keiki nei i ka laua nei wahi e hele nei, ua haha'i aku la laua e hele ana laua i ka aihue oopu a ka poe pani oopu i ke kahawai o Makaweli.
I ko Waikaia lohe ana, oia hoi ka inoa o ua keiki nei nana laua i hookipa, ua hoolala o pu mai la oia o lakou pu ke hele, aole no hoi o Kualunuiaola ma i hoole aku, nolaila, ua pii like aku la lakou no ke kahawai.
O ko lakou nei hele ia a ka hapalua like o ia loa, loaa aku la ia lakou nei kekahi wahi keiki o Kalulu ka inoa, a e pii ana no hoi ia no na wahi ala.
Nolaila, koi aku la lakou nei iaia e hele pa lakou no ke kahawai nani oopu a kane me ka wahine.
Ua ae mai la no hoi na keiki ala me ka olelo ana mai @ kakou, no ka mea, o p@ hoi au la ilaila, i ka @ a ke alii, oia keia huliamahi o kono me ka wahine i ke pani oopu mea ia mai he ono na na aliiwahine.
Oiai no lakou nei e hele ana, na hoohuahualau aku la o Kualunuiaola ia Kalulu, aohe kakou e huhu ia mai ke hele aku e nana i ka oopu a ke alii.
Aohe he kapu o ka hele ana aku e nana, o ke kii oia ka hewa, kii no i ka oopu he make ka uku hoopai he make, aohe he aumakua e ola'i, no ka mea, ua hoonoho ia na koa o ke alii ma kela a me keia wahi o ke kahawai, e nana ai i ka poe e kii ana i ka oopu a me ka opae.
I ka lohe ana o ua opio nei he make ke kii i ka oopu a ke alii, aole oia i pane hou aku o kanalua hou auanei o Kalulu ma aole e hele pu, aka, noonoo iho la oia iloko ona i kana mea e hana ai ke hiki aku lakou i ke kahawai.
Ua hoomau aku la no lakou i ka hele ana imua a hiki i ke kahawai pani oopu, huli iho la ua opio nei a olelo aku ia i kana aikane e kii i ke kahi oo, o keia oo na kanaka pani oopu.
Pane mai la kana aikane, i oo aha, na kanaka paha kela oo, a huhu ia mai au ke kii aku.
Nolaila e ka makamaka, hoomaha iki iho hoi kaua maanei, a kuapau hou aku no hoi i keia pule ae, a e ike pu iho ai kaua i ka hakaka ana o na keiki nei.
HE MELE KANIKAU.
E aloha ae ana au
I ka ua poai hale
I ka nihi malie ae
Mauka o Kahaluu.
Aloha na hala o Kekele
Ia wahi a Kalani e hele ai
Ilaila oe la e honi aku ai
Ke ala mapuana o Kahala.
Aloha ke kewai anu o na pali
O ka ohu halii i ke kuahiwi
Haila o Kalani e walea ai
I ka nalu hee mai la i Heeia.
Huli ae o Kalani la nana
O ka noho nani mai a Makapuu
Ike aku i ka ua Apuakea
Haaheo i ke kai la o Molokai.
MISS. MARY L. KINIMAKA.
Kawaiahao. Feb. 16, 1891.
Olelo Kahea.
E malama ia ana he halawai na ke Komite kumau o ka Hui Kakaiaina, a me na Elele Komite o na Mokupuni mai i ke ahiahi Poalima. Feberuari 13, 1891: hora 6 ahiahi, ma ka hale Lui mau o San Anatonio, mauka iho o Alanui Moi, no ka noonoo ana, e komo pu aku i ka hoolewa hope loa, o ke Alii ka Moi Kalakaua I.
J. A. KAHOONEI.
Peresidena o ka H. K.
Hoolaha a ka Hui Kaa Ahi.
UA HOOHOLO KA HUI KAA
Ahi i ko lakau manawa holo, ma ka la Sabati ae nei. Feberuari 18, 1891.
EHA MANAWA HOLO ILOKO OIA LA.
KA HOLO ANA A HOI MAI.
Haalele ia Honolulu 7:00 3:30
Hoea ma Honouliuli 8:05 4:35
Haalele ia Honouliuli 8:25 4:53
Hoea ma Honolulu 9:30 6:00
W. G. ASHLEY
Lunahoohana Nui O. R. & I. Co.
Feb. 10, 1891. 3is@h