Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 131, 17 February 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Rosemary Mccune |
| This work is dedicated to: | Kaelene Ahu Rey |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
=======================
MA KE KAUOHA.
===============
Olelo Kuahaua.
Oiai ua oluolu i ke Akua Mana @ ka lawe ana aku i ke ola o ke @ ka Moi Kalakaua, mai keia ola @, ma ka la 20 o keia mahina @ Kapalakiko, Kaleponi Amerika Huipuia.
O makou o na Hoa o ka Aha Kuhina, o ke Alii ka Moi i hala e @
Ke hoike aku nei, i kulike ai me @ Pauku 22 o @e Kumukanawai e @ nei. Nolaila, ke kukala aku nei makou
@ ka Mea Hanohano ke Kama @wahine Liiuokalani Ka Moiwahine o ko Hawaii Pae Aina malalo @ ano a me ka Inoa Liliuokalani.
@ LA KA MOIWAHINE I KE AKUA
Haawiia ma ka Halealii Iolani @a la 29 o Ianuari, M. H. 1891.
===============
Na Palapala Hoalohaloha
--
(Ma ke Kauoha a ka Puuku.)
--
@ ke Alii ka Moiwahine Kapiolani Aloha.
Oiai, ma ka laweana aku o ka @akua Mana Loa i ka hanu o ke @ ka Moi David Laamea Kalakaua, o ko Hawaii Paeaina i aloha @ ia, a
Oiai, mamuli o Kona make ana @ ili ino maluna Ou a me ka Oha@ Alii, a me ka lahui Hawaii ka @wina kaumaha, a luuluu kupo@ nui. Nolaila;
Hooholoia: O makou o na ma@ nana Ou e noho nei ma Molokai,m ke komo pu aku nei e kanikau, @akena, a e auamo pu me Oe @oke o Kou wa o ka ehaeha a
E hooholoia; Ke pule nei makou @ Akua Lokomaikai Loa e hoo@ [next line unreadable] e malama a e kiai mai ia Oe i @ mau la o ka mea.
@ P. Paehaole D. Kaluaokalani @ K. Keaweolu J K Kaupu Molokai, Feb. 9, 1891.
---
I ka Moiwahine Kanemake Kapiolani, ke Alii ka Moiwahine Liliuokalani, ka Ohana Alii, a me ka Lahui i hoopilihua ia.
@ no ka mea, ua oluolu i ke Akua Mana Moa, ka lawe ana aku i ko @kou Makua i aloha nu ia mai @ia ola mauleule ana, a ma kela @ ke Alii ka Moi Davida Laamea @anakapu Mahinulani Naloia@okalana Lumilani Kalakaua.
Kalakaua ke Alii kapu, hoano ka @ kamoe, Kaikuhaipunilaninui, @ahikuakahili, Haku o ka Ohia ko @ ka Palaoa Pae.
@ukuiaikeawakea Kama Alii ha@ o ka Aina, ua hala.
@ no ka mea, ua hookuu aku oia @ aho hope loa, maluna o ka @a malihini, me ka ike ole o ka Moiwahinem kona kaikuahine Moi, @ Ohana Alii, a me kona lahui, @ ka auina la Poalua
Poalua hora 2:30 Ianuari la 20 M.H. 1891 ma Kapalakiki, Kaleponi, Amerika Huipuia a ua waiho @ oia he Moiwahine Kanemaka, @ kaikuahine Alii ka Moiwahine Liliuokalani, he Ohana Alii a me @ Lahuikanaka, iloko o ka pilihua @ me ke kumakena o ke kanikau, @.
E hooholoia Mamuli o ka mae @ o ke Alii ka Moi Kalakaua, ua @ ma na Alii, a me na ma@ i ka Makuakane ole no @a lahui, ka Makua nana i kaikai @ keia lahui kanaka nawaliwali ma @ papa like o ka nohoa@a lahui @ na mana nui o ke ao nei, a i @ hoi ia Hawaii uuku, ma ka @omua iloko o na pomaikai.
E hooholoia: O makou o na hoa@nau o ka Hui, "Na Keiki Oiwi o Hawaii" no makou iho, ke komo pu aku nei maikou me ka Moiwahine Kanemake, a me ka Moiwahine Liliuokalani, oloko o ka paumako o ke kanikau kumakena no ke Alii @ Moi Kalakau i hala.
E hooholoia: Ona hoahanau a paa o keia hui e kau kau lakou ina hoailona kanikau o ke kii o ka Moi i hala ma ka aoao hema @ ke kuka, ma keia manawa 'ku a hala na la he 14 mahope iho o ka nalo ana o kekino o ke Alii ka Moi.
E hooholoia: E waiho ia aku mua o ka Moiwahine Kanemake, a me ka Moiwahine Liluiokalani, he kope o keia Olelo Hooholo, a e hoopaaia iloko o ka moolele o keia Hui.
E hooholoia: Ke nonoi nei makou i ke aloha o ke Akua Mana Loa, nana e hoomama mai ina luuluu, a me na kaumaha, o ka Moiwahine Kanemake Kapiolani, ke kaikuahine Alii o ka Moi Liliuokalinam, ka Ohana Alii,a @ e ka lahui kanaka.
S. K. Kane, Peresidena.
Jas. K. Kaulia, Kakauolelo.
Mililani Hale, Honolulu, Feb. 5 '91.
================
Ma keia la, ua hookohu ia aku o G. Kaluakini Esq., i Agena ho oiaio palapala
kepa paahana no ka Apana o Lahaina, Mokupuni o Maui.
C. N. SPENCER. Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Feb 12, 1891. 3ts.-d
==========================
KA LEO O KA LAHUI
--
JNO. E. BUSH
Lunahooponopono a me Puuku.
=====================
POALUA, FEBERUARI 17,1891.
========================
KA AHA KUHINA.
E like me ka makou i loho mua ai no na mea e pili ana i ka Aha Kuhina, oia hoi ko lakou hoihoi ana aku i ko lakou mau hookohu, aka, ua p;ane ia mai e ka Moiwahine Liluiokalani, aia a nalo Kona Kaikunana, alaili oia noonoo no ia mau mea. A i ka la iho la inehinei i loaa mai ai ka lona ia makou: Ua hooko Oia i Kana mea i olelo ai; oia hoi ka hoihoi ana @ i ko lakou mau hookohu, a ua lawe aku Oia.
-o-
KE ANO O KA HUAKAI HOOLEWA
--
He khukai hoolewa nui ko ka Lani Kalakaua, a he nui aku no ka poe i noho a i komo ole i ka hoolewa mamuli o ka pahemahema o ka hoonohonoho ana. No ka nele o kahi o na 'lii iloko o ka huakai, ua hele ole ae ke Alii Prince Albert Kunuiakea, ke ;lii wahine Kaaniau Ululani, Auhea, Keliinaakoiu, a ua hoohuikau ia hoi e ke Kamaliiwahine Keanolani a me Lanihau, a he poe alii iho i hookae ia e ka poe ia lakou ka hana a hoonohonoho ana o ka huakai. Aole ke Ahaolelo ka mana elua o ke Aupuni ihele ma kahi i hoonoho ia no lakou; aole na Kanikela, ua kuee na Komisina no kekahi mau kumu, a pela aku. He mea minamina ke kuia ana o ka manao o keia poe, aka, aole kakou e manao aku no ke Konela Iaukea, ka Ilamuku o ka la wale no ka hewa. Ua eleu no na hope Ilamuku ia lakou ka hoonohonoho ana o ka huakai.
-o-
Na Hana Hoomanamana.
--
I ka po i wehe a lawe ia ai ka pahu o ka Moi Kalakaua, he kahuna wahine hapahaole ke kunikuni no na hana a ke kahuna maoli. Mahope oia o ke kaa kahi i ukali ai, a hiki i ke komo ana iloko o ke pao o ka Maikua Alii Keohokaloli, a he kanaka mamua o ka huakai e hele wale ana. O na hana keia a ka poe i noho pouli a lilo mahope o ka hoomanamana a na kahuna anaana, na Kalakea a me na magoi hoopunipuni a ke a Akua i hoopahu a ai ma kona Kaula hoopono o Kaniela. Haumia ka inoa Karistriano o ka Lahui Hawaii, i keia ana hana a na haumana a Satana, malalo o na hana a na Kuhina hoo mana kii, malalo o kekahi wahine hoonohonoho uhane i like me Saulo i hoopunipuni ia ai.
-o-
KA HAIOLELO A KE KAHUNAPULE O KA "HALE NAUA"
MALOKO O KA RUMI ALII IOLANI
FEB. 15
--
I ka hapaha o kahora 9 am, ua komo aku na hoa o ka "Hale Naua" iloko o ka rumi alii kahi e waiho ana ke olowaa o ke Alii ka Moi i aloha nui ia; a me ka eehia o ke aloha Alii, a hoa ki'ilo'i hoi o ua "Hale Naua" nei, ua haawi ae la ke Kahunapule o ka "Hale Naua" he kaiolelo penei:
"E na Alii o ka Nuu Pule a me na Mamo o ka Kahe Naua; ua akoakoa kakou i keia la no ka hoano a kanaenae hope loa ana i ke kino heana o ko kakou Iku Hai i aloha nui ia, e moe nei i ka moe kau a moe hooilo. Aia hoi, e hoomaopopo kakou, ua kau ke ko'i o Olopu maluna o ko kakou mau hokua oia ka wa i hoopau ia ai kakou i ka make. Ano la, ke ike nei kakoum o ka haawina hope keia o ke kanaka. O keia mau hoailona o ka make i ike ai kakou i kona wa e ole ana, e one ana, e hele ana, e kikoo anak, e lealea ana a e uhani ana; aia hoi, o ka hopena iho la keia.
"O ka hopena o na kanaka a pau, o ka make;no ka mea, ina aole kakou e make, aole hoi kakou e ike, a hoao, a hoopaa hoi i a mea he 'make.' O ka 'make' o ke ola ia; a o ke 'ola' o ka make ia. O ka wai ola loa ioleloia, oia ka maike o ke kino, a ole loa aku ke kino wailua.
"Mai ke Kumulipo o konohi o ka honua, a ka hanau ana mai o ko kakou mau kupuna mai a Kumulipo mai; a hiki i keia wa, aole i haule, aole i moku kekahi kipona, aole hoi i nalowale kekahi inoa o ka poe o keia papa a hiki i keia la. Aia kakou ilojo o keia mau haawina. E make ana no ke kanaka e like me keia Ipuolelo @ waiho nei imua o ko kakou mau alo.
"Aka, o ko kakou mau ole a me ko kakou mau inoa,m o mau aku ana no ia ia ao aku, ia ao aku.
"Nolaila, e nana kakou, e ike, e noonoo a e kuoo iho. O ka inoa o keia mau Ipuolelo, o na Ipuolelo keia a Pii ma laua o He ka, na wahine na laua na Ipuolelo i ka poli o Polihale, i hboike ia ia kakou i ka Papa o ka Hana Ana; a eia la ke mike aka nei kakou, ua moku ka pewa, a ua lilo ka alihi eia ia kakou.
"O ko kakou 'Iku Hai' i aloha nui iam eia la,m ua lu i ke kino lau manamana, a ua ope'aope'a a hina i keia manawa, a pela hoi kakou e noonoo ai o ke aho, o ka haau o ke ea o ke kanakam, he makani ia e pa ana me ka malie, he aheahe ke aka o ke kino, ua hala ka i'o a me ka palahom, a oia ka kakou la e hoomaa e hoopono, ma na mea a pau, i loaa i'o ai ia kakou ka wai ole loa a Kane.
-o-
He Mea Nui ka Makana.
--
Ua haawi makana aku ka Moiwahine Kanemake Kapiolani i ka Adimarala Baraunu o ka mokukaua Amerika "Kaletona," i kekahi komo-lima daimana o ka Moi Kalakaua i hala a aku i ka make. He hoike i Kona hilinai maluna o ka Adimarala, no kana mau hana maikai maluna o ka Moi Kalakaua i aloha nui ia.
A Nona iho hoi, mamuli o Ko a pili aloha me Kana Lei Alii i hookaawale mai Iaia, a nolaila Oia i haawi ai me Kona aloha oiaio. E mahalo ia ka Moiwahine
Kanemake KAPIOLANI.
-o-
HE ANAINA HOOMANAO HOPE LOA.
--
Mamua o ka laweia ana o ke kino wailua o ke Alii ka Moi mai kona wahi aku i waiho hope loa ai, oia hoi ka rumi Kalaunu oloko o ka Hale'lii, ma ka hora
11 am, o ka la mua o ka hebedoma.
Ua wae ia ka poe nana e hapai i ka pahu o ke Alii, mahope iho o ka pau ana o ka pule o ka Bihopa o Honolulu.
A ua hookani ia mai na mele kanikau e Mr. W. Taylor, me ke ku pu ana o na mea apau iluna, mai na keiki a na makua, me ka malama ia hoi o ka anaina haipule hope hope loa me ka laahia.
Ua hookani ia he mele kanikau iloko o ka ogana e Mr. W. Taylor. "E hoomanao."
A he nui a ku na mele kanikau i hookani ia, me ka himeni pu ana a ka poe mele, a o ka aha mele hope loa o ia ko Kawaiahao.
Ma hope iho o keia, ua hapai ia a kula ke kino make o ke Alii ka Moi, mai ka rumi Kalaunu aku, ia ia wa e mele hou ia mai ai ke kahi mele hou. "Ke kaiana o ka mea make" me ka pule pu, a me ka Ogana.
O ka ohana lii iloko o ka luuluu ke hoomama ia, ma o Iesu Karisto 'la. A is wa e kai ai ka huakai, iloko o ka luuluu.
Ua puka aku ka huakai mailoko o ka palii, a hoomaka ke kai ana o ke huakai i hora 11:05 am.
A ma ka nana ana i ka hoonohonoho ana o ka huakai, ua maikai no, a ka aole ilike ma ka papa hoonohonoho i hoolaha ia, ua loli ae keia.
Ma ka makou koho ana i ka huina nui o ka poe i komo i loko o ka huakai, mawaena ia o ekolu a me eha kausani kanaka, a he mau kuia no ke kehi o ka huakai 'ka aole makou iloko o ka ehaeha e noho nei.
Ua moe kau, a moe hooilo oe e ka lani Laamea Kakakaua, aole oe i ikeina maewaewa i hana ia mahope nei.
-o-
KU I KA MAKAIA! KU I KA MAKAIA!!
--
O na huaolelo maluna ae, oia na olelo i hai ia mai e ka Alii Moi i make, i kekahi o kona mau kahu wahine, ma ka moeuhane, ma kekahi po o ka pule i hala. Aole nae i maopopo i ua kahu nei ke ano o kela olelo a ke Alii i pane mai ai iaia ma ka moeuhane. Aka, ua hae no nae ua kahu nei i ka Moiwahine i keia mea;
a i kahua'i ia ana a ka pahu kino wailua o ka Moi ma ka po o ka Poaono i hala, a hahao ia iloko o ka pahu hou, oia iho la ka manawa i hoomanao ia ae ai, nolaila paha kela mau olelo i hoike e ia mai ai ma ka moeuhane.
Ku i'o no i ka maikaia na hana a ke Kuhina Aine E a me na poe kokua iaia ma ia hana maewaewa.
-o-
HE HAOHAO KOHU OLE.
--
Nui ka hoohuoi ia o kekahi mau hoa o ka Ahaolelo no ka hele ole ka i ka huakai hoolewa o ke Alii ka Moi.
He oiaio kela,m aka,m no makou iho, ke pane aku nei makou, na pau mua ka makou huakai hoolewa i ka po Poaono, a nolaila ke kumu o ko makou hele ole ana.
Nolaila, o na hoonuoi ana, a me na ninaninau ana, no ke kumu ke hoike ia aku nei ke kumu, a mai hoohuoi hou. A he mau kumu e ae no kekahi a makou i ike ai, a he nui aku.
-o-
NU HOU KULOKO.
--
[pointing finger] Ua loaa mai nei i keia wa koke mai nei ia Egan & Gunn, ma ka aoao ma nea iho oka Hale o Makinikaea kihi o Alanui Moi, a me Papu, ma ka Australia mai, na mikilima eleele o na ano a pau, na lole kalakoa eleele, na keokeo lahilahi, na makalena, a pela aku. O keia ka wa kupono e loaa ai kekuai makepono ana. - 1 w-d
-o-
Nui ka hoohalahala o ka papa Loio Haole, a me Hawaii, no ka loaa ole ona wahi no lakou i hookaawale ia iloko o ka huakai hoolewa o ke Alii ka Moi i hala, a no ia kumu i hele ole ai lakou, oia hoi o Kakina, Kakela a me kekahi poe Loio Haole e ae, a pela pu hoi na Loio Hawaii, ua hoohaahaa loa ia keia poe, oiai o kekahi keia o na oihana kaulana o ke ao nei. Nolaila ua pono no ko lakou noho ana, oiai aole io no i maikai ka hoonohonoho ana o ka huakai.
===============
ILIO NALOWALE
Ua nalowale ia kuu Ilio ulaula hulu apiipii, he Ilio haole nae, ua pau ka hulu o nope i ka ako ia. Ma ke ahiahi Poakolu nei Feb. 11, 1891, oia ka wa inalowale ai o ua Ilio nei a'u. O ka mea e loaa ai, ehoihnoi ae ma ka Makeke kuai ia o Ulakoheo, a e loaa no au malaila, a na'u no e uku i kona luhi.
W. B. NAMAHOE.
Ulakoheo, Honolulu. Feb. 12 lt.
------------------------
OLELO HOOLAHA.
Ma ka la 2 o Feberuari ino nei, ua nalowale iakuu Lioulaula kane okona ano, ekolu wawae ulaula, a hookahi maka alohilohi.
O ka mea e loaa ai e hoihoi mai ia'u, a e loaa no iaia ka uku kupono, a e loaa no hoi wau ma ko'u Keena hana kamaa lio ma Alanui Moi.
W. WRIGHT & SON.
Alanui Moi, Honolulu, Feb. 16, 1w-d.
------------------
Olelo Kahea.
E malama ia ana he halawai na ke Komite kumau o ka Hui Kalaiaina, a me na Elele Komite o na Mokupuni mai, i ke ahiahi Poalima, Feberuari 13, 1891;
hora 6 ahiahi, ma ka hale hui mau o San Anatonio, mauka iho o Alanui Moi, no ka noonoo ana, e komo pu aku i ka hoolewa hope loa, o ke Alii ka Moi Kalakaua I.
J. A KAHOONEI,
Peresidena o ka H. K.
--------------------------------
Hoolaha a ka Hui Kaa Ahi.
--
UA HOOHOLO KA HUI KAA Ahi i ko lakau manawa holo, ma ka la Sabati ae nei, Feberuari 18, 1891.
--
EHA MANAWA HOLO ILOKO OIA LA.
--
KA HOLE ANA A HOI MAI.
A.M. P.M.
Haalele ia Honolulu 7:00 3:30
Hoea ma Honouliuli 8:03 4:35
Haalele ia Honouliuli 8:25 4:53
Hoea ma Honolulu 9:30 6:00
W. G. ASHLEY
Lunahoohana Nui O. R. & I., Co
Feb. 10, 1891.