Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 133, 19 February 1891 — Page 1
| This text was transcribed by: | Susan Moore |
| This work is dedicated to: | My Dad, Santiago M. Simpliciano |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU. FEBERUARI 19, 1891. Helu 133
He Moolelo
NO
MORIWIANA.
KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU--KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA LIO I HOME NONA--O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA
KAULANA I NA I A O KALEMANA O BOHEMIANA.
E like me ka holonioku ana o ka waikahe ikaika, pela na koa o ke alii opio i holo koke aku ai imua o na koa Helene me ka lakou mau mea kaua e kau pololei aku ana imua, a iloko o na minute pokole halawai ae la na aoao elua me ka hahana.
O ka eleu o ka pii ana aku o na koa Bohemia a me ka hikiwawe o na alakai ana a ke koa opio, na ia mea i wawahi aku i ka paa o na laina koa o Helene, a no ka hapalua hora wale no, ua auhee a weluwelu liilii aku la lakou i na koa Bohemia, a o ka mana o ka hale 'lii ua lilo ae la ia malalo o Moriviana a m@ kona mau koa.
O na koa kipi a me ko lakou mau alakai, ua hopu pio ia aku la lakou e ka alihikaua Hugo a me @a koa malaio mai ona.
Alaila me ka mana alii i loaa ia Moriviana, ua kuahaua ae la oia ua hoonoho ia ka moi Mikaela i poo kalaunu no Helene, a o mana kaua o Helene ua kipaku loa ia aku la ia mailuna aku o ka lepo o Helene, a ke hoao hou ala lakou e hoala i na hana kue a me na hana kipi o ka pakaha, alaila o ka hana wale no i koe, oia ka hoopaa pio ana ia Helene a hiki i kona hopena.
Ua holo hou aku ka lo@o a puni k@ kulanakauhale, ua hoouka ia he kaua e na koa Helene a me na koa Bohemia, a ua auhee a hopu pio ia na koa Helene, a o na hoomalu ana a ko lakou mana i ke aupuri, ua kipaku loa ia aku ai me ke kauoha paa he make wale no ka hoopai no lakou ke ike hou ia maluna o na lepo o Helene, ua ala hou mai lakou me na hana kipi o ka pakaha.
Ua loaa pu aku no hoi ka lohe i ua lahui la, ua poni ia he moi no lakou e ke koa opio a alihikaua o Bohemia, a o na hoomalu a lawelawe ana a ua moi la, oia ka lakou e hoolohe aku ai, a ke ole lakou e hana pela, alaila o ke kuokoa o ko lakou aupuni, e kaili ia aku no ia mai o lakou aku no ka hopena i koe o ko lakou hanauna.
Mamuli o keia mau lono i loaa aku la i ua lahui la o Helene, ua ala mai la na hoomanao ana iloko o lakou no ua koa opio la, he paa ma kana mau olelo, a he hoi hope ole ma kana mau hoohiki.
Nolaila me ka haalulu malalo o na mana o ke koa opio, ua ku ae ua lahui la a hoopaa aku la a hoopaa aku i ka lakou hoohiki e malama lakou i ka maluhia malalo o ka malu o ko lakou moi hou, a e hooko pono hoi i na kanawai o ka maluhia a me he kaulike, a e haawi lakou ina hooikaika ana no ka oni paa a me ka ihiihi o kona noho alii.
Alaila e ka mea heluhelu; o keia hoohiki a ua lahui la, oia ka ua koa opio nei i ike aku ai ia lakou ma ka huikala ana aku no na hewa a lakou i hana ai; a e ko lakou mau mana kaua pakaha a me ke kipi, "a kipaku loa ia aku la ia mailuna aku o ka lepo o Helene, a o ka maluhia a me ka noho'na kau like o ia na hiohiona e ike ia aku ana maluna o Helene ia mau la.
A hala na la ekolu o ko ke koa opio noho hooponopono ana i ka noho alii o Helene, kona lahui kanaka kona pookalaunu, a ma ke kakahiaka o ka eha o na la, hiu hou ae la ka heleuma o ka halelana Hae Ele@le, a hoomau aku la i kona alahele moana no Italia ka panu hopu.
Ua haalele pu iho no hoi na alihikaua Hugo a me Monetala i na kanakai o Helene no ke aupuni o Bohemia, e like me ka leo kauoha alii a ko lakou poo nui ma ka oi hana kaua moana a me aina.
Ua hoea palekana aku laua no Bohemia mahope iho o ka hala ana o na la holo he elima ma ka moana, a hoihoi loa aku la i ko laua niau hookohu imua o ko laua moi, me ko laua hoike pu ana aku ia lana iho, he mau enemi laua no na aupuni pookalaunu a kue maluhia o Europa.
O ke koa opio hoi o na medala kila; ua hoea aku oia ma na kapakai o kona one hanau iloko o elua la holo a na kona hae'lii moku kiekie i hai aku ka lohe i ua lahui kaulana ala o Italia, ua hoea aku ka hoola a hoopakele o Europa ma na palena o ko lakou aekai.
E like me ka holo hikiwawe ana o ka uwila ma kela a me keia pe a o ka poepoe honua, pela ka lono i holo koke ae ai a puni ke kulanakauhale, ua hoea aku ke koa opio a hoopakele o Europa.
O ke poha ana ae o kela lono hauoli ua ala koke ae la ka lahui Italia, a pahola mai la i na hoomaikai ana no ke koa lanakila ma ka hoouna ana mai i na olelo no ka hookipa ana aku iaia ma ka hapa o ke aupuni a me ka lahui Italia.
Aole i pau.
He Moolelo Nanea.
No ke
Kamaliiwahine Lalie.
Alole
HE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIBERIANA.
He Kaao kahiko no Helene.
MOKUNA VII.
No kaua iho e ka mea heluhelu ahonui, mai nauki oe a nau na ku'i no Opera ma i ka nana maka ia Ko lana iloko o ka make e hele nei, no ka mea o lakou keia a ke aloalii e pioloke nei, a i ka wa a ka opio i nana aku ai no ka puka o ka hale alii, aia hoi komo mai la o Opera ka loea o na mea kani, Ida a me kekahi mau keikialii e iho a Kola na i haalele aku ai iluna o ka moku i ke ahiahi o ka la mamua iho e like me ka kaua i ika mua ae nei ma na helu mua o keia nanea.
Hele pololei mai la lakou me he puulu liona pololi la no na waoakua kanaka ole, a puili pakahi ae la ia Kolana iloko o ke aloha pume hana o ka mua i ka hope, a i ka na na mai a ka moi a me ko ko na alo alii a pau, ua like wale no ko lakou kiekie iluna, ka pa'ipa'i a ka lawaia a me ka ui, aka nae o ke kea no o Kolana ma ka loihi i awaiaulu ia iloko o ko kanaka maikai a huapala maopopo no ka wai luu opae.
Aole paha i poina @a oe ka wa a Kolana i haalele ai ia luna o ka on@ o ko lakou halelana, na h@ @ loha, e like me ka h@ne ana a k@ mele, "haa@l@ i Puna na hoaloha," ua noho aku la o Opera ma me k@ ka@ malie ana no koaa hoi aku a hiki wale i ka p@ ana oia la, a no ka hoi ole aku o ka opio ua kau@aha loa iho la lakou nona me ka hoo hala ana ia po me i a manao pono ole a hiki wale i ke ao ana aole nae oia i hoi hou aku.
Nolaila ua hoolale aku la o Opera i kona mau hoahele e pii nui no ka halealii, no ka mea wahi ana aole he hoi mai nei o Kolana, ua make ia palia oia e like me kana i olelo iho ai ia kakou, a i ole ua halawai paha oia me kekahi ulia pilikia oiai oia ma kana huakai no ka halealii.
He manawa ole makaukau like ae la lakou a pau no ka pii ana no ka halealii malalo o na pailata ana a Opera, a ia lakou e hoaa ana i ka hi e komo ai iloko o ka paalii, ua komo mai la lakou ma ka pukapa a Kolana i komo mai ai, a i ko lakou hiki ana mai ma kahi a Lino e moe ana ua kuu liilii iho la o Opera i ke kani o kana pila hapa a pela lakou a pau i hoea ai i ka hale ahi me ka maalahi e like me ka kaua i ike ae nei, no ka mea ua hemo mua ia Kolana ia puka a he ko mo ana wale mai no ka lakou.
A oiai o Kolana me kona mau hoa o ka auna like imua o ke alo o ka moi, ua ane pilipu ka hanu o ka moi, a no kekahi mau minute kana noho malie ana me ka pane ole, akahi no a makili ae ke pani o kona mau lehelehe iaia i olelo mai ai penei:
Akahi no a pono ua holo mai la ia oe, nolaila e hoouna ae au i keka hi o ka'u mau elele hooko kauoha e holo mama aku e kii i ka'u moho hakaka e hele mai i ka paalii nei, a e kakali iki hoi kakou a hoea mai ia me kana pala, me keia mau huaolelo a ua moi nei huli ae oia a haa wi aku la i ke kauoha i kekahi o kana mau elele me ka olelo pu ana aku i kona mau a-ipuupuu ia manawa hookahi e h@hola mai i ka papaaina me na hui-wai aniani a ka naulu.
He manawa ole, makaukau mai la na mea a pau o ka papaaina e like me ka makemake o ke 'lii, no ka mea he limalau na a-ipuupuu, a mamua o ka noho ana o na hoaai ilalo e haupa ai i na o@o i hoomakaukau ia, ua oili pulelo aku la ka elele me he ahi O la no Makuaiki a palamimo aku la ma kekahi o na pukapa o ka paalii no ka home ulu laau o Auwe ka pilikoa, aka nae i ko ka elele hiki ana aku o ke ku hale wale iho no aohe kanaka, ua hala mua iho la i ka po iho ilalo me M@u, e like me ka iniki ana a ke mele, "na hala ka puule@ aia i @," nalaila me ka @ua o ka @ele huli hoi mai la oia me ke kaumaha @ @ la i na mea a pau e pili a@a i ka@a huakai ma na pahukaui o ka m@i Morana.
I ko ka moi loh@ ana a @ ka @ i ka punana ua @ k@ke ao la kona heleheleaa, h@ ae la kekahi li@ ona i ka uahel@hel@ o kona papa-auwae a kupu@ ae la i kona ihu no kekahi manawa, aike pu ia aku la iloko oia manawa h@kahi ka umalu ana iho maluna o kona mau ku'emaka na kahakahana o ke kaumaha me ka hiolo pu ana mai o na omaka hou puanuanu o ka maka'u ma kona lae kahania, a o kopa mau maka hoi ula mai la me he maka la no ke akua wahine nolala me ka manaolana poho nana mai la oia ia Kolanama me ka manaolana poho; a li'uli'u olelo mai:
Ano ke hookokoke ae nei ka manawa me ke kali ole, a eia kakou ke hookokoke aku nei i ka wa o ka hakaka, nolaila e hele kakou i ke kahua hakaka, a oiai ua nele au me ke kanaka a'u i makemake ai e hele mai no ka hakaka ana me oukou ma na a pau mamuli o ka halawai ana o ka elolo me ka ulia pakalaki, nelaila e hakaka ana oukou me Godona kuu pukaua nui, a nana auanei e pu-ke i na wahi poo o oukou me he poe iole liilii la.
Aole i pau.
He Ohohia Nui,
O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lekahi O ka hookuee ana oia kona enemi.
Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o na Luna:
Ian. 1 Princess Liliu Haimoeipo 1
Mrs. C. I. Hiram 5
C. W. Ashford Merchant St 5
Chas. Hopkins
Chas. Gulick 1
W.C. Achi 1
Wm. Kamana Kawaiahao 1
Jas. Quinn King St. 1
Wm. Rice Merchant Ss. 1
M. L. Wailele School St. 1
@ Kahiapo Leleo 1
Puakinamu Kakaako 1
J. W. Oknu Kawaiahao 1
Kaauwai Liliha St. 1
Wahinelili Kunawai 1
Ma o George Kanikau ka Luna eleu.
Ian, 1 Kaelele Kalihi 1
Kaui Kapalama 1
Lokalia Koiuiu 1
Kakai Leleo 1
Kaluhimoku Hoaokaupu 1
H. Dolo Niupaipai 1
Kumukahi Waikiki 1
Elemakule Moihi@ 1
Kahue Puahia 1
Kahailiopua Kamanuwai 1
Kanakaole Waikiki 1
Keala Leleo 1
S. M. Mahoe Leleo 1
Meheula Auwaiolimu 1
Kahuna Puuani 1
S. Poui Kaumakapili 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
M Awa K@kalu-aeo 1
Noa Kaumakaoili 1
Kaui Kapalama
Kakai Leleo
Lokalia Kalia 1
J. Hapa 1
Ma o J. W. H. Keanu Ka Luna
Feb 10 Meleholeko 1
Haalo'u
Kalehua Paukolo
Lahapa 1
Kaui 1
Makalii Makeke 1
Keumi 1
Kamoku Auwaiolimu 1
Palakiko 1
Haleakala
Keawo wi Koleaka
Kahoiwai Ka@kop@a
Kewiki
An@ Pel@kane
C. Speacer
Mano
Mahi Kikihale 1
Kaalele Kamanuwai 1
Mio Kulaokahua 1
Kamiano 1
Kaaina 1
Kahiw@lani 1
Nakanealoha 1
Kaneaiakala, Ka Luna ELeu.
I ka Poo Lawe Nupepa.
K@ paloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, makaala nai i ka hookaa ana i ka u@ o ka Nupepa ma ka hebedoma, a e mal@ a @ i na palapala hookaa mai na luna @ nona na inoa i hoike ia ma ke poo o @ Nupepa. No ke paewaewa o ka @ ia ana o ke dala, a me ka ho hiki @ mai i ke keena nei, @ hooholo @ ma ka hebedoma ka hookia, i m@ ka hookaa aua a ka mea e lawe a@ maopopo mau ai ia makou, i keia @ keia hebedoma, ka poe i hookaa @ me ka poo i hookaa ole mai, a @ hookaa me ka loaa aku o ka @ hookaa, he mea hoi e maopopo ai, @ ae ka nelo o ka mea heluhelu, ko@ aku ka nupepa no ke kaa ole ma o @ na ae, alaila, no na luna ka hewa @ no ka mea heluhelu, a ina aole io @ no na luna ka hewa, alaila, @ kala ie @ kou no ke eki ana aku i ka poe @ ole mai i ka lakou nupepa.
J.E. BUSH
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea non@ inoa malalo iho, e hana i na @ HAKU PUNA ELEELE a n@ pohaku e ae no na pa kupap@ me na kahua kukulu kia hoou@ O ka poe makemake e waiho @ ka lakou mau kauoha me I@ Akina.
J. BOWLER
Sept. 22, '@0, d--ly