Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 134, 20 February 1891 — Page 1

Page PDF (1.05 MB)

This text was transcribed by:  Wendy Tokumine
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.                       HONOLULU.            FEBERUARI 20, 1891.         Helu 134

 

He Moolelo

NO

MORIWIANA.

 

KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU—KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA LIO I HOME NONA—O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA IA O KALENANA O BOHEMIANA.

 

O keia hookipa a hoomaikai a ua ahui la ma o ko lakou mau elele, na apo ia aku ia e ke koa opio a @ookipa ia mai la ma kona halelana aukai, a ma ka hora 12 ponoi o na la ala, na haalele iho la lakou i ka mokukaua a holo aku la iuka o ka aina.

            O na leo huro o ke ohohla nui a me na hauoli lua ole, oia na haawina i pahola ia mai imua o ua koa opio la a me kana aliiwahine, ia laua i lele aku ai no uka o ka aina, a ua hoomau ia pela a hike i ko laua komo laelae ana iloko o ka pa ‘lii malalo o na alkai ana a na elele alii.

            Ua hoolauna loa ia aku ua mau alii opio la imua o ke Kadinela (ke kahu aupuni e hoomalu ana ia Italia ia wa) a o ia ka ua Kadinela la i apo mai a ii ke koa opio a me kana aliiwahine, me ka pumehana o ke aloha me he makua la i ke keiki, a o na olelo a ua Kadinela la o ia keia.

            E kuu keiki, i huli hoi mai nei oe, no ka paa ana i ka hanohano o ka noho’lii o kou aupuni, kou aina makuahine hoi?

            Aole e ka makua; aka i huli hoi mai nei au no ka hoomaha ana i ke koena i koe o ko’u mau la ma keia ao, wahi a Moriviana.

            Me keia mau kukai olelo pokole aua mawaena o ke koa opio a me ke Kadinela, hookipa loa aku la ua kahu aupuni la i kana mau malihini alii maloko o kona keena malu, a malaila i hoohala ia ai he wa loihi no lakou ma ke kamaileo ana.

            Ano e ka mea heluhelu, ma ka hoomaopopo ana aku ia oe i kou pohihihi no keia inoa Kadinela e hoomanao ia he inoa alii a mana @una a i weli nuiia e kekahi mau poo aupuni ma kona lilo ana he hakku nui maluna o ka ihiihi a me ka hemolele o ka oihana laahia a a ke akua mana loa, a e ike ia nei hoi i keia wa he “Pope,” iloko o ia au@ i hala o ka inoa “Kadinela” ka na aupuni poo kalaunu e ike aku ai iaia ma ke ano he alii nui a he haku kiekie i like ka mana a me ka ihiihi, a oi loa aku no paha i ken a moi nui.

            A oiai e kuu makamaka heluhelu ua ike kaua ma na hoikeike mua ana o keia moolelo ke kipaku a hoolilo ia ana o ka ohana alii oiaio o Italia mailuna aku o kona {Italia] noho’lii a i kuewa maluna o ka ilihonua, a me ka lilo ana o kona malu a me na hooponopono ana malalo o Rodine Huda ka pakaha, nolaila i ka wa a ke koa opio Mriviaua i hoihoi hou mai a ii ke kookoa o iatalia mailoko mai o na lima pakaha o ko Rodine Huda mana, nolaila, na hookohu aku i ke kadinela i kahu aupuni no ka manawa nana e hoomalu a hooponopono i ke aupuni a hike i kak wa e loaa ai kekahi o na koko alii kiekie o ka ohana alii oiaio o ka mei Kale I.

            O keia Kadinela no hoi ka mea nana i hipuu i ke koa Morenedai a me ka ui Relinehama malalo o ke kaula paa loa o ka noho’na mare iloko o ka hoomana Kakolike, alaila e hoomanao ae kaua ua hapauea a a-lu’a na la o ua Kadinela la, e noho mei ma kea no he kauhu aupuni no Italia.

            Ae ua a lu’a a hapauea na la o Kadinela; aka, o kona leo nae, he leo ia o ka mana alii piha a ka lahui e hoolohe ia me he keiki la imjua o ka makua, a o kana mau lawelawe a hooponopono aua i ke aupuni, aia no ia maluna o ke kanawai o ke akua me ka aina.

O keia ae la na hoomaikeke ana e pili ana i keia Kadinela. @alaila e hoomau hou aku ko kaua kamailio ana ma ke kuamoo pololei e ko kaua moolelo a hele aku imua.

            Ua ike ae nei kaua i ke koa opio a me kana aliiwahine, ua hoolauna loa ia aku maloko o ke keena malu o ke kadinela, a o ka lakou kukai kamailio ano nui o ia no na hoolala ana in a mea e pili ana i ka ohana alii oiaio o Italia, oiai ke Kadikela ua waiho ma ii kona kulana kahu aupuni me kona haawi pu ana ma ii na kokua a me na hooikaika ana no ka pono o ka noho’lii o Italia ma ka imi ana i ka hooilina oiaio.

            Alaila e ka mea heluhelu, iloko o ia mau kukai olelo ana. Ua haawi nui ua alii opio la in a hooikaika ana a kona uoenoo ma ka huli ana i ke koko alii oiaio o ka noho alii, a he mea oiaio, ileko o na la ekolu, ua lo@ a io ke koko alii a hoo ilina oiaio o ka noho alii, a o ua mea la o ke kkeiki alii Kale II no ia ka mea i pakele mahunehune aku main a lima menemene ole o Rodne Huda ma kela la iluku ia ni ko ke kulanakauhale holookoa o na aupuni la.

                                                            Aole i pau.

 

He Moolelo Nanea.

No ke

Kamaliiwahine laulie.

A i ole

HHE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIEBERIANA.

 

 

He kaao kahiko no Helene.

 

MOKUNA VII.

 

            Ua puka aku la kela a me keia no ka hele ana i ke kahua mokomoko, a iwaena o ka poe e kaheawai nei no kahi a na meho e hakaka ai, o na ui Aromeda a me Kaliope ma kekahi e naue ana, a i ko lakou hike ana aku i kahi a ka manao e hone ana, ua piha pu a hookeke ke kahua hakaka i ka nui o na makaainana o ka aina o Kiberiana no ka moa ua puni ka aina i ka lohe e malama ia ana he hakaka mawaena o Auwe ka nunui maka-kahi a me Godona ka hapa pilikua ma kekahi aoao, a o Kolana hookahi hoi ma ka aono o na keiki alii o Helene.

            Ua hului-pau ia main a kane a me na wahine mai kela a me keia pe’a o ka aina, a ma ka hoopokole ana i ka nui o na kanaka, hewa i ka wai ke ike aku i ke kahua hakaka, ke hele la a kau i ka nuku na hua nene a ke alii, (oia hoi o Kaliope a me Aromeda.)

            Hele aku la e Kolana ma a me kona mau hoa a kuku aho la ma kekahi aoao e ka lina o ma ai hoopau, aole no hoi i li’uli’u mahope iho haawi ia mai la ka hoailona no ka hele ana o na moho hakaka iloko o ka lina, nolaila kukai aloha hope loa ae la o Kolana me kona mau hoa mamua @ kona naalele ana iho ia lakou, a hele pololei aku la no waenakonu o ka line iwaena o na leo kumakena a naau menemene o ke anaina kanaka nui e nana mai ana.

            Oiai ka opio e ku hookahi ana iloko o ka lina ua lawe ia mai la kona hoa paio iloko o ka lina me ke poo i paa i ka uhi ia me kekahi welu nui a koe kahi a na make e ame mai ai, a o kona mau lima a me na wawae ua hoopaa ia i kekahi mau kaulahao nunui no laua ke kaumaha kehui ia kokoke e piha ke tona hookahi.

            I ka manawa a ua hapa pilikua ne ii lawe ia mai ai ua nooho like mai la ke anaina me na lleo ohohia o ka hauoli a o ka moi Morana pu hoi kekahi iloko oia mau haawina o ka hauoli nui.

            I ka hike pono ana mai o ua Godona la ma kahi a ke keiki Kolana e ku ana me ka oni ole, ua wehe ia ae la na kaulahao e hoopaa ana i kona mau wawae nunui a me na lima a i ka nana aku i ua opio nei a kaua aia kona kiekie i kak piko o ua hapa pilikua la a ka moi, nolaila ua pii ae la ka lena o Opera ma no Kolana ko lakou hoa, a wahi a lakou ia lakou iho, aohe keia he moho he kuahiwi maopopo, ke hele la a lulu ka makani naalu ka la.

            I ka ike ana o ka mo ii ka pii o ka lena o na keiki alii o Helene i ka maka’u i ka nohe ana, ua akaaka ae la oia a olelo mai la ia Opera ma:

            Pehea ko oukou manao i kuu mo ho?  Aia o oukou a pau loa ke hakaka mem ia, alaila mikomiko iki iho ke keiki o Kiberiana nei, aka ina oi la wale no o ia olala iluna i ka lani a i ole paha i ka honua, aia no i kahi a kuu Godona e makema ke ai.

            No keia mau olelo a ka moi, ko koke e mauliawa na keiki alii o Helene i ko lakou hanu hope loa, no ka mea ua maopopo ia lakou ina e make ana o Kolana, aohe a lakou olelo aua he moepuu wale aku no.

            No ua Kolana nei pae a kaua, aohe oia i hopo iho i ka nui kanakak o Kiberiana, a wahi a ua opio nei mahope iho o ka hemo ana ae o na kaulahao o ua hapa pilikua nei a koi ke pulo’ulo’u o ke peo—

            Kupanaha ke anuanu o kou poo e ua hoa nei iloko o keia la a ka mehana nui wale; he kino manoanoa hoi kou eia ka he ike no kou peo i kea nu.

            Ua like keia mau olelo a ua opio ne ii ka hapa pilikua, me he welu ulaula la i hoani ia aku mamua o na maka o kekahi bipi huhu ka he le a haakokohi ka onohi maka iwaho i ka huhu a o kea no o ua Godona nei a pau loa ia manawa ke nana aku, me he mea la e olelo mai ana i ka opio, e akahele oe e kahi moo, o iho aku auanei o’u mau lima aloha ole, auhea wale ana oe.

            Oiai o Kolana ma e makaukau ana no ka hakaka, ua ike ia aku la o Kaliope a me Aromeda, ka la alohi hoi a me ka mahina konane o ka puuwai e na kauaka o kiberiana e uwalo ana i ka moi Morana e hoopau wale ka hakaka, aka nae ua olelo mai la ua moi la:

            Aole no na’u e a’u kaikamahine ka makemake, aka na keia poe keipakaha mai ke aupuni mai e Helene.

            Pela ne, aka he menemene au i ko lakou make mai me ka hewa ole imua o ko’u mau maka; nolaila e olelo aku oe e kuea keia hakaka no ka mea ua ike no oe aohe he ikaika malalo iho o ka la e eha ai o Godona ma ka hakaka ua ike pu hoi me kela kanaka opio ia mea aole i eha iaia o Godona.

            Mamuli o ke koi a ke kaikamahine ua haalele aku la ka mo ii ka na wahi e uoho ana a hele mai la e olelo ia Kolana—

                                    Aole i pau.

 

He Ohohia Nui,

 

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka @

O ka hookuee ana oia kona e@

Eia ka poe @ hookaa mai ma ka @ na Luna.

 

Ian. 1 Princess Liliu Haimoeipo          1

Mrs. C.I. Hiram                        5

C.W. Ashford Merchant St .     @

Chas. Hopkins

  Chas. Gulick                           1

W.C. Achi                                1

Wm. Kamana Kawaiahao         1

Jas. Quinn King St .                  1

Wm. Rice Merchant Ss.            1

M.I. Wailele school St.             1

J. Kahiapo Leleo                       1

Pua@inamu Kakaako               1

  J.W. Okuu Kawaiahao            1

Kaauwai Liliha St .                    1

Wahinelili Kunawai                  1

Ma o George Kanikau ka Luna eleu.

Ian, 1 Kaelele Kalihi                           1

Kaui Kapalama                         1

Lokalia Koiuiu                          1

Kakai Leleo                              1

Kaluhimoku Honokaupu          1

H. Dolo Niupaipai                    1

Kumukahi Waikiki                   1

Elemakule Moiliili                    1

Kahua Puahia                           1

Kahailiopua Kamanuwai          1

Kanakaole Waikiki                   1

Keala Leleo                              1

S. M. Mahoe Leleo                   1

Meheula Auwaiolimu               1

Feb. 1 Kahuna Puunui                                    1

S. Poni Kaumakapili               1

Kaluhimoku Honokauapu       1

M Awa Kukulu-aeo                1

Noa Kaumakapili                    1

Kaui Kapalama                       1

Kakai Leleo                             1

Lokalia Kalia                           1

J. Hapa                                                1

 

Feb 10 Meleholeko                             1

Haalo’a                                     1

Kalehua Puukole                      1

Lahapa                                      1

Kaui                                          1

Makalii Makeke                        1

Keumi                                       1

Kamoku Auwaiolimu               1

Palakiko                                    1

Haleakala                                  1

Keaweiwi Koloaka                   1

Kahoiwai kaakopua                  1

Kewiki                                      1

Ane Polekae                             1

C. Spencer                                1

Mano                                        1

Mahi Kikihale                           1

Kaalele Kamanuwai                 1

Mio Kuiaokahua                       1

Kamiano                                   1

Kaaina                                      1

Kahiwalani                               1

Nakanealoha                             1

              Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.

 

 

I ka Poe Lawe Nupepe.

 

  Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe ne ii ko kakou nupepa makaala ma ii ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka he@ a e malama in a palapala hookaa main a luna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poe o keia Nupepa.  No ke paewaewa e ka h@ ia ana o ked ala, a me ka hoohiki loa ana ma ii ke keone nei, ua hoeholo @ ma ke hebedona ka hookaa, i mama ai maopopo mau ai ia mokou, i kela a me keia hebedona ka poe i hoookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a l@ @ hookea ma ka loaa @ e ka pulapala hookae he @ hoi e maopopo ai, ke @ ae ka @ o ka @ helehe@ ke ekiia na ne, alaila, no na leau ka hew @ no ka mea heluhele a lae @ @ @ no ma @ ka hewe, alaila, e @ @ uakou no ke oki ana aka i ka poe @ ole @ i ka kakou aupepa.

                                                  J.R. BUSH.

 

Oldelo Hoolaha.

 

            Ue makaukau ka mea nona ka inoa malalo iho, e hana in a POHAKU PUNA ELEELE a me na pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kkukulu kia-hooma@. O ka poe makemake e waiho ma ii ka lakou mau kanoha me Ioane Akona.

 

                                                            J. BOW@

                                    Sept. 22, ’90, d—1 v