Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 136, 24 February 1891 — Page 1

Page PDF (1.12 MB)

This text was transcribed by:  Pat Souza
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.                                   HONOLULU,   FEBERUARI 24, 1891                   Helu 126

 

He Moolelo

No

MORIWIANA.

 

KE KIU O NA MEA KUNA EKOLU- KA UI I HOOLILO O KE KUA O NA LIO I HOME NONA- O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA I A  O KALEMANA O BOHEMIANA.

 

            Ua huli hoi aku na elele alii me na palapala a ke koa opio, a imua o ka lakou kahu moi, haawi aku la laua i ua mau leta la o ka liuliu kaua kuloko.

            Ua hooko aku ua mau moi poo kalauku la i na kauoha a ko laua hoaloha opio, a ma ka olelo pokole ana ae, ua makaukau ke aupuni o Kelene a me Bonemia e hui he alo a he alo me ko laua mau hoa aupuni moi.

            No ke aupuni hoi o Italia, ua haawi koke ae ua koa opio la i na hoomakaukau ana me ka puahi nui ko ka halawai ana aku me ka enenai; na haawi ia na kanoha no ke kapili awiwi ana i na moku, a o ke kuahaua koa ke holo ala ia mao a maanei o ka aina, no ke kahea ana i na puuwai aloha aina oiaio e ala e ku a e kakua i na mea kaua no ka pono o ko laua aina makuahine.

            A oiai he lahui ka poe Italia i milo kaakolu ia ka manao koa oiaio iloko o na kaulahao paakiki o ke aloha aina, a me ka lili makee no ko lakou lepo e like me ka lahue Bohemia.

            Nolaila, ua ala ae la lakou me ka puuwai wiwo ole o ke koa, a kakua ae la i na mea kaua no ka haaheo ana aku iloko o ka pualikaua o ke aloha aina.

            Emoole,aia o Italia, ua hoi hou mai i kona mau la i hala, na la nei o Italia i olelo ia ai---

            "Ka aina o ka wiwo ole

            Ka houie o ke koa."

            Oiai o kona mau palena kauhale a pau, aia wale no ia malalo o ka hoomalu ana a ka ikaika o kona mau paalikoa.

            Ma keia e kuu makamaka heluhelu e hoomanao ae ai, e ka oi wale no o na medala kiia ke kahua a me ke alahele e hoolilo ia ai ka ika ika o ua mau pualikoa a i mea ole.

            Ano e kuu makamaka, k kela wa a ke aupuni o Italia i ku ae ai maluna o ke kahua o na aupuni keiki kane, a aa aku imua o na aupuni moi kue o Europa.

            Ua haalele iho ke koa opio Moriviana i na kapakui o kona aupuni, maluna o kona moku kaua Hae Elcele, me ka ikaika kana moana e 8 mau mokukaua Italia, a au aku la no na wai uliuli o ka moana no ka pono o kela ninau pili aupuni kapaku i ka moi Mikaela mai ka noho alii ae o Helene.

            Ua haalele aku oia i ke aupuni o Italia niaialo o na hooponopono ana a kana aliiwahine, au hoi e ka mea heluhelu e poino ole ai na hoomanao ana nona, oiai kona mau la e haaheo ana maluna o ke kahua paio o na medala kila, a ma ka hoopokoie ana o ka kaua olelo.

            Aohe hoohalahala a ka Waahila.  Ua like wale no laua me Limunui.

            E like me na hoolala kaua ana a ke koa opio, pela no kana aliiwahine i haawi ai i na hooponopono noeau ana maluna o na mana kaua o Italia.

            Ma kahi o na kauhale lehulehu, aia o Rowena ilaila kahi i haawi ai i na olelo hoolana o ka wiwo ole imua o na koa o ke awa kumaku o Italia e hoomalu ia ana e ka ikaika o na aumoku kaua, ua hoea pu aku o Rowena ilaila i haawi ai i na olelo hoolana o ke koa a me ka wiwo ole, a iloko o ia mau la, ua lilo ka inoa o na aliiwahine la i mea haule ole ma ka leheleho o kela lehui ma ka olela ana -- He wahine ke alakai nui a na mana kaua aina a me moana o Italia.

            O ka makaukau a me ka eleu o na hoolala kaua ana a ke aliiwahine Rowena, na ia mea i hooaiiani ae - na manao haaheo iloko o ua lahui la a nana mai ia lakou maluna-ona me he la o kana aliikane no ia.

            O na kauoha me na a lakai ana a na ahiwahine la; aole loa kekahi o ia mau olelo i pale ia e lakou; aole wale hoi e ia; aka, ua haawi pa mai la ka moi Kale a me kona mau kuhikuhi puuone i na kokua nui ana i ke ahiwahine o na melala kila ma na mea a pau a ua aliiwahine la e kauoha aku ai.

            Ano e ka mea heluhelu, ma keia wahi e hoomanao iho ai kaua, aole ke aupuni o Italia i nele me ke aia kai wiwo ole, nana e hoohana ka ikaika a me ke koa o kona mau mana kaua, oiai ke koa opio Mori@@@@, ma kaaleie iho ia lakou he mau mana kaua aohe he alakai alaila e nana aku kaua no na hana maluna o ka hokua ahia o ka ale.

            Ua ike mua iha nei kaua, na haaloll aku ua koa opio la i na kapakai o Italia maluna o kona mokukaua Hae 'Eleele, me ka ikaika kana mohia o 8 wale no mau moku no ka heie ana aku maa o na mana aupuni o Europa no ka hooponopono ana i keia ninau pili aupuni.

Aole i pau.

 

No Ke Kamaliiwahine Laulie.

 

Aiole

HE NANEA KAMAHAO NO KA KULU GULA O KIRERIAXA.

 

He Kana kahiko no Kelene

 

MOKUNA VII.

 

            Oiai ka moi e kamailio ana, ua omou poo hope loa ae la na hapa pilikua nei i kona wahi ikaika i koe me ka manaolana ina a pakele ka opio ia hana ana ma ka apua, alaila na kokoke mai kona hopena ma ke ano he mea kino ola, aku hoi i halawai ia uiau mauliawa hope loa ana me ka ulia laki o ka lanakiia, alaila hooko ia ka hoi ka mea ana i moeuhane mau ai i kela a me keia oiakahiki oia hoi ka pulima o ka ui Kahope a me kona puu wai.

            Haia ae la kekahi mau minute o ke ku'i ana a ua G@@@@a nei i ka makani, uao ae la oia me ka leo nui nana i hoonaueue aku i na paia o ka halealii, a mahope, lele mai la oia imua a puliki iho la i ka a-i o ka opio me ka manao ola ke o lea aka ua ike kaua e ka mea heluhelu aole ka opio he u'a ma ia hana, aka he kawa ia nana i lele a opu aiai na Ia me Keroma ka hapa lio.

            Nolaila i ka wa a Godona i hopu mai ai ia Koiana, na hopu koke iho la ua opio nei i kekahi wawao o ua hapa pilikua ia a pakiki mai la me ka ikaika e maloo ai ke koko, a iloko o ka paupauaho a me ka maluhiluhi nui joao ae ia na moho nei a ka moi e hoohina i na opio nei a kaua ilalo.

            Aka mae, oiai ua panano mai ka ikaika i na i'o hoohana a ua Godona nei, nolaila he ole ka nana ae o ka opio aioi oia e kuhi ana ilaio, aka ua like ua keiki Helene la me kekahi kia-pohaku mai ka elieli kulana iluna o ka @@@@@@ me ka oia ola.

            Mahope iho o ka laua kupapa ana no kekahi mau minate, ike ia aku la ka wahi ana mai o na hapa pilikua la a paha ana iluna o ka ilihouna, a o like me ka hikiwawe o kona haule ana iho, peia no hoi ka piha okou o ka moho malihini i oni ae ai a kau ana maluna o ka umauma lahiuluha o Godona hoko o na leo hoeino o ka lehulehu o hoopaiakuli ana i ka lawa.

            I ke kau ana ae o na opio nei ana luna na lalau aku la kekahi lima ona a paa iho la i ka lauoho o maa o ke poo o na hapa pilikua ia, a o kekaia lima hoi i ke kaui puu kahi i naa ai mo ka ikaika i ka puu moni ai.

            Kupuka ae la ua Godona nei me ke kaka ana o na wawae no kekahi manawa loihi e hoao ana hoi me kona ikaika a pau e hemo mai na lima kona hao aku o ka opio imi mea pohihihi, aka nae ua lilo ia mau onou poo hope loa ana i mau mooehane palaualelo.

            A o na manaolana ana no ka loaa iaia o ka lanakila maluna a kona hoa aumeume o ke kaua mokonoko, ua auhee aku la ia mea mai iaia aku, a o kona hopena a me na aekona weliweli hope loa o kona ola ana, oia ke papale ana imua o kona mau maka ia manawa o ke kupiliku.

            I like me la oni ana a ua hapa pilikua nei a ka hooulu i ka la ino  pela no ku loihi o ka paa ana o ka opio i kona kani puu a me ke noo a hiki wale i ka wa a ua Godona nei i noho malie ai e like me ka hina keiki opiopio, akahi no a hookuu ae o Kolana i kana paa ana.

            Ika hemo ana ae o kona mau lima aole i kaakaa hou ae na maka o ua Godona la, aka pili iho la laua a pela hoi me kona mau lehelehe a o ke kapa eleele o ka make ke uhi ana maluna o kona kino holoakoa, no ka mea ua lele loa ke aho i ole, pau ka mea e pumehana ai ko kino.

            I ka lilo ana o ka lanakila o ke kahua a me ka hanohano o ka la i a Kolama, ua piha loa ia kona maa hoa auaukai me ka hauoli, nolaila me ka hiki ole ke o mai iho ua hoouna ae la lakou i ko lakou mau leo hae ahiu o ka hauoli iloko o ka lewa.

            A mahope iho holo mai la lakou a pau iloko o ka lima hakaka a hapai ae ia ia Kohana iluna me ka hoomaikai ana he nui no ka lua ole o kona ikaika.

            Aole o na keikialii wale no ka i loaa ka hauoli mamuli o keia lanakila ana o Kolana maluna o kona hoa paio, aka o Kaliope ma kekahi i-kuilima pu mai iloko oia haa wina, mahope iho o ka aumu@@@@ ae ana o na koonoo pono ole iloko a laua oiai ka hakaka e malaua ia ana mai ke ola a ka make a mai ka make a ke ola.

            I ko Ka@@@@ ike ana na moe a Gohoaa i ke kai o ka hakuu oaa, ua ku ae la na milimili nei a ka mai Morana a hele mai la me kaua aikane no kahi a ke kino puanaanu o Godona e waiho oni ole ana malalo o na kapuhi o ka ouio a oiai na nohou la e ku ana ma ka aoao o ke kino make o ka napa pilikua ua nauao iho la kekahi lima ona ma ka aoio o kona lole a unuhi ae la mailoko ae o kona pakeke i kekahi huihui komo lima kuia.

            Helu iho la ua nohou ume puuwai nei i ka nui o na komo a liuliu nana hoopupuka iho la kona mau maka i ke kino make o na @@pa @@likua la me ka olelo ana.

 

He Ohohia Nui

O ka Leo o ka Kahui aia iloko o ka Lokala

            O ka hoekuee ana oia kona @@@emi

            Eia ka poe i nookaa mai ma ka kino a aa Luna:

Ian.                  1.         Princess Liliu Haimaeipo                   1

                                     Mrs. C. I Hiram                                  6                     

                                    C. @@Ashford Merchant St.             5

                                    Chas. Hopkins

                                    Chas. Gulick                                       1

                                    W. C. Aoki                                          1

                                    Mrs. Kamana Kaa'aia'hao                   1

                                    Jas. Quinn King St.                             1

                                    Win. Rice Merchant St.                      1

                                    M. I.Wailele School St.                       1

                                    L. Kahiapo Leleo                                2

                                    Puakinamu Kakaako                           1

                                    J. W. Okua Kawaiahao                       1

                                    Kaauwai Liliha St.                              1

                                    Wahinelili Kunawai                            1

            Ma o George Kanikau ka Lina eleu.

            Ian, 1               Kaelele Kalihi                                     1

                                    Kaui Kapalama                                   1

                                    Lokalia Koiniu                                    1

                                    Kakai Leleo                                         1

                                    Kaluhimoku Honokauoe                     1

                                    H. Dolo Niupaipai                               1

                                    Kumukahi Waikiki                              1

                                    Elemakinie Moiliili                              1

                                    Kahue Puahia                                      1

                                    Kahailiopua Kamanuwai                     1

                                    Kanakaole Waikiki                              1

                                    Keala Leleo                                         1

                                    S. M. Mahoe Leleo                             1

                                    Meheula Auwaiolimu                          1

Feb.                         1  Kahuna Puunui                                   1

                                    S. Poni Kaumakapili                           1

                                    Kaluhimoku Honokaupu                     1

                                    M. Awa Kukulu aeo                           1

                                    Noa Kaumakapili                                1

                                    Kani Kapalama                                   1

                                    Kakai Leteo                                        1

                                    Lokalia Kalia                                       1

                                    J. Hapa                                                            1

                       Ma o     J. W. L. Keanu Ka Luna

            Feb 10             Meleholeko                                         @

                                    Healo'u                                                1

                                    Kalehua Puakolu                                 1

                                    Lahapa                                                            1

                                    Kaai                                                     1

                                    Makalii Makeae                                   1

                                    Keami                                                  1

                                    Kamaku Auwaiolima                          1

                                    Palakiko                                              1

                                    Haleakala                                            1

                                    Keaweiwi Koleaka                              1

                                    Kahoiwai Kaakopua                           1

                                    Kewiki                                                            1

                                    Ane Pelekane                                      1

                                    C. Spencer                                           1

                                    Mano                                                   1

                                    Mahi Kikihale                                     1

                                    Kaalele Kamanuumi                            1

                                    Mio Kalaokakaa                                  1

                                    Kamiano                                              1

                                    Kaaina                                                 1

                                    Kahiwalani                                          1

                                    Nakanealoha                                       1

                                    Kaneaiakala Ka Luna Eleu.

 

I ka Poe Lawe Nupepa.

 

            Ke poloai aku nei makou i ka poe @@ luhelu e lawe nei i ko kakou nepepa, makaala mai i ka hookaa ana i na uku o ka Nupepa ma ka heheloena, a e maka@@@@ a na palapala hookaa mai na hina, aku pono na inoa i hoike la mai ke poo o keia Nupepa.  No ke paewaena o ka hoekeia ia ana o ke dala a one ka houhiki lea ana mai i ke keeaa nei, na hooholo makou ma ka hehekaua ka hookaa,  I paina ai ka hookaa ana a ka mea e h@@@ inea, a o ,aipopo mau ai ia makou, i kela a me keia hehe@@@@@@, ka poe i hookaa ole mai, a lua me hookaa me ka keia aka o ka Palapala hookaa, he mea hui o manopopo ai ke uhi ao ka noho ka mea huluhulu ka @@@@ aka ka nupepa no ke kau ole ana o na laha ae, alalia, no na haua @@@@@@@@@@@ no na luaa ka hora, aiaaia e @@@@@@@@@@@ no na luna ka hewa aiuia e @@@@@@@@@@@ makou no ke oki ana aku i ka poe h@@@@@@@@ ole mai i ka lakou nupepa.

J. E.BUSH

Olelo Hoolaha.

 

                        Ua makaukau ka poe noia ka inoa malalo iho e hana i na POHAKU PUNA ELEELE a me na pohaku e ae no na pa kupapau a iho na kahua kukulukia @@@@@@@@@@.  O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mai kanoha me lawe Akina.

J. @@@@@@@@@@@

Sept. 11, '91     @@@@ m d--ly.

                                   

 

 

 

 

 

 

 

c.