Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 136, 24 February 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Pat Souza |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU, FEBERUARI 24, 1891 Helu 126
He Moolelo
No
MORIWIANA.
KE KIU O NA MEA KUNA EKOLU- KA UI I HOOLILO O KE KUA O NA LIO I HOME NONA- O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA I A O KALEMANA O BOHEMIANA.
Ua huli hoi aku na elele alii me na palapala a ke koa opio, a imua o ka lakou kahu moi, haawi aku la laua i ua mau leta la o ka liuliu kaua kuloko.
Ua hooko aku ua mau moi poo kalauku la i na kauoha a ko laua hoaloha opio, a ma ka olelo pokole ana ae, ua makaukau ke aupuni o Kelene a me Bonemia e hui he alo a he alo me ko laua mau hoa aupuni moi.
No ke aupuni hoi o Italia, ua haawi koke ae ua koa opio la i na hoomakaukau ana me ka puahi nui ko ka halawai ana aku me ka enenai; na haawi ia na kanoha no ke kapili awiwi ana i na moku, a o ke kuahaua koa ke holo ala ia mao a maanei o ka aina, no ke kahea ana i na puuwai aloha aina oiaio e ala e ku a e kakua i na mea kaua no ka pono o ko laua aina makuahine.
A oiai he lahui ka poe Italia i milo kaakolu ia ka manao koa oiaio iloko o na kaulahao paakiki o ke aloha aina, a me ka lili makee no ko lakou lepo e like me ka lahue Bohemia.
Nolaila, ua ala ae la lakou me ka puuwai wiwo ole o ke koa, a kakua ae la i na mea kaua no ka haaheo ana aku iloko o ka pualikaua o ke aloha aina.
Emoole,aia o Italia, ua hoi hou mai i kona mau la i hala, na la nei o Italia i olelo ia ai---
"Ka aina o ka wiwo ole
Ka houie o ke koa."
Oiai o kona mau palena kauhale a pau, aia wale no ia malalo o ka hoomalu ana a ka ikaika o kona mau paalikoa.
Ma keia e kuu makamaka heluhelu e hoomanao ae ai, e ka oi wale no o na medala kiia ke kahua a me ke alahele e hoolilo ia ai ka ika ika o ua mau pualikoa a i mea ole.
Ano e kuu makamaka, k kela wa a ke aupuni o Italia i ku ae ai maluna o ke kahua o na aupuni keiki kane, a aa aku imua o na aupuni moi kue o Europa.
Ua haalele iho ke koa opio Moriviana i na kapakui o kona aupuni, maluna o kona moku kaua Hae Elcele, me ka ikaika kana moana e 8 mau mokukaua Italia, a au aku la no na wai uliuli o ka moana no ka pono o kela ninau pili aupuni kapaku i ka moi Mikaela mai ka noho alii ae o Helene.
Ua haalele aku oia i ke aupuni o Italia niaialo o na hooponopono ana a kana aliiwahine, au hoi e ka mea heluhelu e poino ole ai na hoomanao ana nona, oiai kona mau la e haaheo ana maluna o ke kahua paio o na medala kila, a ma ka hoopokoie ana o ka kaua olelo.
Aohe hoohalahala a ka Waahila. Ua like wale no laua me Limunui.
E like me na hoolala kaua ana a ke koa opio, pela no kana aliiwahine i haawi ai i na hooponopono noeau ana maluna o na mana kaua o Italia.
Ma kahi o na kauhale lehulehu, aia o Rowena ilaila kahi i haawi ai i na olelo hoolana o ka wiwo ole imua o na koa o ke awa kumaku o Italia e hoomalu ia ana e ka ikaika o na aumoku kaua, ua hoea pu aku o Rowena ilaila i haawi ai i na olelo hoolana o ke koa a me ka wiwo ole, a iloko o ia mau la, ua lilo ka inoa o na aliiwahine la i mea haule ole ma ka leheleho o kela lehui ma ka olela ana -- He wahine ke alakai nui a na mana kaua aina a me moana o Italia.
O ka makaukau a me ka eleu o na hoolala kaua ana a ke aliiwahine Rowena, na ia mea i hooaiiani ae - na manao haaheo iloko o ua lahui la a nana mai ia lakou maluna-ona me he la o kana aliikane no ia.
O na kauoha me na a lakai ana a na ahiwahine la; aole loa kekahi o ia mau olelo i pale ia e lakou; aole wale hoi e ia; aka, ua haawi pa mai la ka moi Kale a me kona mau kuhikuhi puuone i na kokua nui ana i ke ahiwahine o na melala kila ma na mea a pau a ua aliiwahine la e kauoha aku ai.
Ano e ka mea heluhelu, ma keia wahi e hoomanao iho ai kaua, aole ke aupuni o Italia i nele me ke aia kai wiwo ole, nana e hoohana ka ikaika a me ke koa o kona mau mana kaua, oiai ke koa opio Mori@@@@, ma kaaleie iho ia lakou he mau mana kaua aohe he alakai alaila e nana aku kaua no na hana maluna o ka hokua ahia o ka ale.
Ua ike mua iha nei kaua, na haaloll aku ua koa opio la i na kapakai o Italia maluna o kona mokukaua Hae 'Eleele, me ka ikaika kana mohia o 8 wale no mau moku no ka heie ana aku maa o na mana aupuni o Europa no ka hooponopono ana i keia ninau pili aupuni.
Aole i pau.
No Ke Kamaliiwahine Laulie.
Aiole
HE NANEA KAMAHAO NO KA KULU GULA O KIRERIAXA.
He Kana kahiko no Kelene
MOKUNA VII.
Oiai ka moi e kamailio ana, ua omou poo hope loa ae la na hapa pilikua nei i kona wahi ikaika i koe me ka manaolana ina a pakele ka opio ia hana ana ma ka apua, alaila na kokoke mai kona hopena ma ke ano he mea kino ola, aku hoi i halawai ia uiau mauliawa hope loa ana me ka ulia laki o ka lanakiia, alaila hooko ia ka hoi ka mea ana i moeuhane mau ai i kela a me keia oiakahiki oia hoi ka pulima o ka ui Kahope a me kona puu wai.
Haia ae la kekahi mau minute o ke ku'i ana a ua G@@@@a nei i ka makani, uao ae la oia me ka leo nui nana i hoonaueue aku i na paia o ka halealii, a mahope, lele mai la oia imua a puliki iho la i ka a-i o ka opio me ka manao ola ke o lea aka ua ike kaua e ka mea heluhelu aole ka opio he u'a ma ia hana, aka he kawa ia nana i lele a opu aiai na Ia me Keroma ka hapa lio.
Nolaila i ka wa a Godona i hopu mai ai ia Koiana, na hopu koke iho la ua opio nei i kekahi wawao o ua hapa pilikua ia a pakiki mai la me ka ikaika e maloo ai ke koko, a iloko o ka paupauaho a me ka maluhiluhi nui joao ae ia na moho nei a ka moi e hoohina i na opio nei a kaua ilalo.
Aka mae, oiai ua panano mai ka ikaika i na i'o hoohana a ua Godona nei, nolaila he ole ka nana ae o ka opio aioi oia e kuhi ana ilaio, aka ua like ua keiki Helene la me kekahi kia-pohaku mai ka elieli kulana iluna o ka @@@@@@ me ka oia ola.
Mahope iho o ka laua kupapa ana no kekahi mau minate, ike ia aku la ka wahi ana mai o na hapa pilikua la a paha ana iluna o ka ilihouna, a o like me ka hikiwawe o kona haule ana iho, peia no hoi ka piha okou o ka moho malihini i oni ae ai a kau ana maluna o ka umauma lahiuluha o Godona hoko o na leo hoeino o ka lehulehu o hoopaiakuli ana i ka lawa.
I ke kau ana ae o na opio nei ana luna na lalau aku la kekahi lima ona a paa iho la i ka lauoho o maa o ke poo o na hapa pilikua ia, a o kekaia lima hoi i ke kaui puu kahi i naa ai mo ka ikaika i ka puu moni ai.
Kupuka ae la ua Godona nei me ke kaka ana o na wawae no kekahi manawa loihi e hoao ana hoi me kona ikaika a pau e hemo mai na lima kona hao aku o ka opio imi mea pohihihi, aka nae ua lilo ia mau onou poo hope loa ana i mau mooehane palaualelo.
A o na manaolana ana no ka loaa iaia o ka lanakila maluna a kona hoa aumeume o ke kaua mokonoko, ua auhee aku la ia mea mai iaia aku, a o kona hopena a me na aekona weliweli hope loa o kona ola ana, oia ke papale ana imua o kona mau maka ia manawa o ke kupiliku.
I like me la oni ana a ua hapa pilikua nei a ka hooulu i ka la ino pela no ku loihi o ka paa ana o ka opio i kona kani puu a me ke noo a hiki wale i ka wa a ua Godona nei i noho malie ai e like me ka hina keiki opiopio, akahi no a hookuu ae o Kolana i kana paa ana.
Ika hemo ana ae o kona mau lima aole i kaakaa hou ae na maka o ua Godona la, aka pili iho la laua a pela hoi me kona mau lehelehe a o ke kapa eleele o ka make ke uhi ana maluna o kona kino holoakoa, no ka mea ua lele loa ke aho i ole, pau ka mea e pumehana ai ko kino.
I ka lilo ana o ka lanakila o ke kahua a me ka hanohano o ka la i a Kolama, ua piha loa ia kona maa hoa auaukai me ka hauoli, nolaila me ka hiki ole ke o mai iho ua hoouna ae la lakou i ko lakou mau leo hae ahiu o ka hauoli iloko o ka lewa.
A mahope iho holo mai la lakou a pau iloko o ka lima hakaka a hapai ae ia ia Kohana iluna me ka hoomaikai ana he nui no ka lua ole o kona ikaika.
Aole o na keikialii wale no ka i loaa ka hauoli mamuli o keia lanakila ana o Kolana maluna o kona hoa paio, aka o Kaliope ma kekahi i-kuilima pu mai iloko oia haa wina, mahope iho o ka aumu@@@@ ae ana o na koonoo pono ole iloko a laua oiai ka hakaka e malaua ia ana mai ke ola a ka make a mai ka make a ke ola.
I ko Ka@@@@ ike ana na moe a Gohoaa i ke kai o ka hakuu oaa, ua ku ae la na milimili nei a ka mai Morana a hele mai la me kaua aikane no kahi a ke kino puanaanu o Godona e waiho oni ole ana malalo o na kapuhi o ka ouio a oiai na nohou la e ku ana ma ka aoao o ke kino make o ka napa pilikua ua nauao iho la kekahi lima ona ma ka aoio o kona lole a unuhi ae la mailoko ae o kona pakeke i kekahi huihui komo lima kuia.
Helu iho la ua nohou ume puuwai nei i ka nui o na komo a liuliu nana hoopupuka iho la kona mau maka i ke kino make o na @@pa @@likua la me ka olelo ana.
He Ohohia Nui
O ka Leo o ka Kahui aia iloko o ka Lokala
O ka hoekuee ana oia kona @@@emi
Eia ka poe i nookaa mai ma ka kino a aa Luna:
Ian. 1. Princess Liliu Haimaeipo 1
Mrs. C. I Hiram 6
C. @@Ashford Merchant St. 5
Chas. Hopkins
Chas. Gulick 1
W. C. Aoki 1
Mrs. Kamana Kaa'aia'hao 1
Jas. Quinn King St. 1
Win. Rice Merchant St. 1
M. I.Wailele School St. 1
L. Kahiapo Leleo 2
Puakinamu Kakaako 1
J. W. Okua Kawaiahao 1
Kaauwai Liliha St. 1
Wahinelili Kunawai 1
Ma o George Kanikau ka Lina eleu.
Ian, 1 Kaelele Kalihi 1
Kaui Kapalama 1
Lokalia Koiniu 1
Kakai Leleo 1
Kaluhimoku Honokauoe 1
H. Dolo Niupaipai 1
Kumukahi Waikiki 1
Elemakinie Moiliili 1
Kahue Puahia 1
Kahailiopua Kamanuwai 1
Kanakaole Waikiki 1
Keala Leleo 1
S. M. Mahoe Leleo 1
Meheula Auwaiolimu 1
Feb. 1 Kahuna Puunui 1
S. Poni Kaumakapili 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
M. Awa Kukulu aeo 1
Noa Kaumakapili 1
Kani Kapalama 1
Kakai Leteo 1
Lokalia Kalia 1
J. Hapa 1
Ma o J. W. L. Keanu Ka Luna
Feb 10 Meleholeko @
Healo'u 1
Kalehua Puakolu 1
Lahapa 1
Kaai 1
Makalii Makeae 1
Keami 1
Kamaku Auwaiolima 1
Palakiko 1
Haleakala 1
Keaweiwi Koleaka 1
Kahoiwai Kaakopua 1
Kewiki 1
Ane Pelekane 1
C. Spencer 1
Mano 1
Mahi Kikihale 1
Kaalele Kamanuumi 1
Mio Kalaokakaa 1
Kamiano 1
Kaaina 1
Kahiwalani 1
Nakanealoha 1
Kaneaiakala Ka Luna Eleu.
I ka Poe Lawe Nupepa.
Ke poloai aku nei makou i ka poe @@ luhelu e lawe nei i ko kakou nepepa, makaala mai i ka hookaa ana i na uku o ka Nupepa ma ka heheloena, a e maka@@@@ a na palapala hookaa mai na hina, aku pono na inoa i hoike la mai ke poo o keia Nupepa. No ke paewaena o ka hoekeia ia ana o ke dala a one ka houhiki lea ana mai i ke keeaa nei, na hooholo makou ma ka hehekaua ka hookaa, I paina ai ka hookaa ana a ka mea e h@@@ inea, a o ,aipopo mau ai ia makou, i kela a me keia hehe@@@@@@, ka poe i hookaa ole mai, a lua me hookaa me ka keia aka o ka Palapala hookaa, he mea hui o manopopo ai ke uhi ao ka noho ka mea huluhulu ka @@@@ aka ka nupepa no ke kau ole ana o na laha ae, alalia, no na haua @@@@@@@@@@@ no na luaa ka hora, aiaaia e @@@@@@@@@@@ no na luna ka hewa aiuia e @@@@@@@@@@@ makou no ke oki ana aku i ka poe h@@@@@@@@ ole mai i ka lakou nupepa.
J. E.BUSH
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka poe noia ka inoa malalo iho e hana i na POHAKU PUNA ELEELE a me na pohaku e ae no na pa kupapau a iho na kahua kukulukia @@@@@@@@@@. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mai kanoha me lawe Akina.
J. @@@@@@@@@@@
Sept. 11, '91 @@@@ m d--ly.
c.