Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 150, 16 March 1891 — Page 1

Page PDF (1.11 MB)

This text was transcribed by:  Toni Ka'a'a
This work is dedicated to:  Makuahine, Esther Kalino (Kauaulalena) Campbell

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

BUKE II.        HONOLULU, MARAKI 16, 1891.  HELU 1@O

 

He Moolelo No MORIWIANA.

 

KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU--KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA LIO I HOME NONA--O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA I A O KALEMANA O BOHEMIANA.

 

            Ae he puuwai kona o ka haakei nui, a iloko o ka haakei a me ka haaheo o kona naau; ma kekahi la, hai mai la oia ia'u, o ke kanaka i molia ia kona mau la me ka inoa naita, o kana ipo auanei ia e lawe ai i ka awaiaulu paa loa o ka materemonia.

            Aole oia e mare no ka waiwai, aole hoi ho ka ui, aka o ka naita o ka wiwo ole a me koa, oia kana e ae aku ai o lilo kona lima a me kona puuwai.

            Wahi a ui haaheo la ia'u, e huli oe e Linehama i ka inoa naita a loaa ia oe; alaila e lilo no kuu puuwai a me kuu lima ia oe, a ke ole pela, alaila, mai hoomaalo hou mai keu mau helehelena imua ou.

            Ia'u i haalele iho ai i ko kakou home nei, ua hoopii naau aku au i ka'u mau pule ana i na lani e hoohikiwawe ia mai ka'u kuakai auwana; a ia'u i haaheo ae ai me ka inoa nana i hoauwana aku ia'u, aia hoi lohe iho la au, o ka lede a me ka ui nana i kipaku aku ia'u mai ko olua alo aku e lilo aku ana oia i iwi aoao no ke kanaka e haaheo ana i na lanakila o kona la nui hookahakaha.

            I ka wa i loaa ae ai ia'u o kela lono, ua hoehaeha hou ia mai ia'u i ike iho ai, aole oia he wahine i kupaa maluna o kana mau olelo mua i hoopaa ai i kinohi.

            Nolaila, me na pana awiwi ana a ko'u puuwai e hoonee ana i na muliwai koko o ko'u mau aakoko, ku ae la au me na manao ikaika o ke koa a noi aku la i ko'u hoaloha nei e hookuu mai ia'u e huli hoi awiwi mai ma ka hapa o kahi kauhale o Verona a koi aku i ua lede haaheo la no ka maua mau hoohiki i hoopaa ai, ina o ke sekona hope loa ia o kahi ikaika iloko o'u.

            A e kuu makua, ua hoea mai au i ka wa pono e haaheo pu ai me na lealea o ka la, a e ku aku hoi imua o na moho lehulehu a aa aku e halawai me lakou ma ka oi o na medala kila no ka pono a me ka hanohano o ka hoohiki o kela lede wahahee i haiamu ia kona mau helehelena e ka nani o ka naau haakei.

      A e kuu makua, oia iho la ke kumu nana i hoauwana aku ia'u iloko o keia mau makahiki elua i hala ae nei.

            Ua puili mai ke koa Moriviana i kana keiki iloko o na apona a ke aloha makua a liuliu puana ae la ia i keia mau olelo:  E hoomaikai ia na Lani.

            Ano e kuu makamaka heluhelu; ua hiki mai kaua i kahi e hoopau ia ai o ko kaua pohihihi no ka naita hulu keokeo o Verona, ka moho lanakila hoi o kela la nui haaheo o Roma.

            Ua ike pu ae nei no hoi kana i ka lilo ana o ka lima akau o ka lede Magarita iaia, alaila e hoomanao pu iho kaua aia no he hora e hoea mai ana a e ike no kana i ua naita la e haaheo ana me ka puuwai o ka lede nana i hoauwana iaia maluna o ka ili honua.

            E hoomanao pu iho no hoi kaua e ka mea heluhelu no ka inoa o ua koa opio la o Linehama no ia ka naita hulu keokeo o Verona, a ia kaua e ike iho ai i ka inoa maloko nei o ko kaua moolelo, e hoomanao ae kaua o ka hapuu hookahi wale iho no ia a ke koa Moriviana, ke koa opio pukani hoi iloko o ia mau la, nana i hoonaueue ae ka papahele o ka noho'na aupuni moi o Europa, a o ka opio hoi nana i hoopiha ae ka makalua o kona luaui makuakane.

            Alaila e kuu makamaka ia kaua e hoomau hou aku ai i ke kamailio ana ma ke kuamoo hele imua o ka kaua moolelo, e puana pokole ae kaua, ua awaiaulu ia ke koa opio Linehama me ka lede Magerita [Magarita] iloko o ka hipuu paa loa o ka noho ana i hookahi puuwai a i hookahi pana ana.

            Ae e kuu makamaka heluhelu ua hipuu paa loa ia ua mau ipo la iloko o ke kaula laahia o ka mare paa loa, mahope iho o ka hala ana o kekahi mau la lehulehu, a ua noho ae laua me ka pili paa o ke aloha o kekahi me kekahi.

            Aka e kuu makamaka heluhelu, no kekahi mau la lehulehu o ka noho pili paa ana o ke aloha mawaena o ke kane a me ka wahine ka makua hoi me ke keiki, aia hoi ma kekahi la o ke kau makalii loaa mai la he lono hoolele hauli weliweli e kahea mai ana i ke koa Moriviana e haawi aku i na kokua no ko lakou pilikia.

            O keia lono i loaa mai la i ke koa Moriviana, oia no na lono e pili ana i kekahi kanaka powa e oiali ana maluna o na kai me ka luku a hao wale ana i ka waiwai o na moku e holo ana malalo o ka hae o kela a me keia aupuni, a o ua lono la e kuu makamaka i hoouna koke aku i ke kauoha i kona kapena.

Aole i pau.

 

HE MOOLELO KAAO

- NO -

LILIA ULAULA.

 

KA MEA NANA I HOONAUEUE I NA PANI HAO HE 35 O KE AUPUNI WANEDELA I NOHO HAKU IA HOI E KE KUPUA MASELANA.

 

            Ina o kou manao ia e kuu hanau mua, alaila, ua ae wau ia manao ou no ko kaua hele ana e makaikai i na wahi a pau o ke kuahiwi o ko kaua aupuni nei; o ko'u ike lihi wale aku no ka hoi la@i ka nani o kou home kuahiwi e ku@ hanau mua, ua lawa ia no'u e hoomanao ae ai i na wa a pau, oiau au e ola aku ana, nolaila, e hoomakaukau kaua i ko kaua mau pono hele kuahiwi i keia wa, a pii aku kaua, wahi a Bawaria i pane aku ai i kona hanau mua.

            Oiai ka opu uahoa i noho ia hoi e ke kuko iho i lohe ai i na olelo a kona pokii, ua ul@@ koke aku la oia ma kona rumi komo kapa a kahiko iho la oia i kona mau pono hele kuahiwi; a pela pu no hoi kona pokii.

            I ka makaukau ana o na mea a pau o Bima, ua lalau aku la oia i kana pu laifela me e pu-panapana a me hookahi pahi kaua, ua kakua ae la oia ia mau mea a pau ma kona kino a oi'i aku la oia iwaho ma ka rumi hookipa, kahi hoi a kana wahine e noho ana, ua haawi aku la oia i kona aloha a puka loa aku la oia iwaho, kahi a kena pokii a me na koa e kali ana.

            Ma kona hiki ana aku ma kahi a kona lio e ku ana, ua kau ae la na mea a pau maluna o na lio, a holo aku la no ke kuahiwi; a i ka wa a lakou e holo ana a hiki i ke ka kani ana o ka hora 12 ponoi o ke awakea, ua hiki aku la lakou nei i ka hapalua like mawaena o ke kuahiwi a me ke kulanakauhale iloko oia wa i ike aku ai ua Bima opu lokoino nei i kekahi mau mana alanui he 4 e waiho pololei mai ana imua o ko lakou alo, iloko oia wa i hoomanao koke ae ai ua Bima nei i kana mau mea i hooholo mua ai ana i kauoha aku ai i na koa e hooko i kana kauoha.

            I ka aneane ana aku e ua poe nei e hiki i ua mau mana alanui nei, ua hoemi mai la ua Bima nei i ka holo o kona lio i hope, a haule mai la mahope o ka lio o kona pokii iloko oia wa i huki ae ai ua Bima nei i kona hainaka a kiloi iho la ilalo o ka lepo, a huli aku la no ua Bima nei me kona pokii holo imua me ka nana ole ae i hope.

            I ka ike ana o na koa i ka hoailona mai a Bima aku, ua hoomanao koke ae la lakou o ka wa ia e mahae ai, iloko oia wa i holo aku ai kela a me keia no ko lakou wahi i kauoha ia ai e Bima ia lakou e holo ana no ka imi ana i ka mea i kauoha ia ai ia lakou a hiki i ka napoo ana o ka la aole he mau hiohiona i loaa ia lakou no ka ike ana aku i ka mea a Bima i kauoha aku ai ia lakou e imi a loaa, a hoihoi mai imua o kona alo.

            E waiho kakou i na koa e imi ana i wahi no lakou hooaumoe ai maloko o na puha laau o ka nahele, a e huli ae kakou a motio pololei aku mahope o ke alahele o Bima me kona pokii; pehea aku nei la ko laua alahele.

            I ka wa Bima i hoolei ai i ka hainaka ona ilalo o ka lepo, ma kahi kokoke loa i ka mana o na alanui 4 o loko o ka ululaau, a ike ai na koa, a holo ai lakou no ko lakou alahele, a holo ai no hoi o Bima no ko laua alahele.

            Oiai  na koa e hoopapau ana ma ko lakou alahele, ua hoomau aku la no hoi o Bima ma i ka holo imua a hiki i ka hala ana o na mile 7 mai ka mana aku o na alanui 4, kahi a ua bima opu kokoino la i kiloi ai i ka hainaka ona.

            Iloko o keia manawa a laua nei e hele hokolua ana, ua huli mai la oia a pane hoomeamea mai la i kona pokii me ka maalea nui i ka i ana aku penei:

            Kupanaha maoli keia poe koa, o ka haalele mai nei ka ia ia kaua iloko o keia waonahele.  Eia ka'u kauoha ia oe e kuu pokii, o oe mamua e holo ai a mahope aku wau e ukali aku ai, oiai, o na pilikia a pau e hiki mai ana imua o kaua i keia wa, ua hiki ia'u ke pale iho no kaua, oiai o keia waonahele he nui na poe powa e hoohalua ana i na kamahele hele kuahiwi o keia mau nahele e like me kaua, nolaila e holo oe mamua a mahope aku wau o ke alanui e waiho pololei mai nei imua o kana oia no ko kaua alanui e holo aku ai; nolaila e hoolohe e kuu pokii i ka'u olelo ia oe, wahi a Bima opu lokoino a ka maalea nui wale.

 

NALOWALE

 

            He palapala mahele kuleana [Share] iloko oa ka Hui Wili-ko Reciprocity, no 24 manele, i helu ia 43 a i hoopukaia ia N. Monwar.  Ua hoopaa ia ka hoololi hou ana o keia mau mahele.

            A eia hou, he elua nota hoaie, hookahi no ($16.00) umikumamaono tausanidala, he $700 i hookaa ole ia; a o kekahi nota ua hana ia i ka la 21 o Maraki, 1888, no hookahi haneri dala ($150), i hana ia a elua e Sam Loy, e uku ana i ke kauoha o San Kiu Lung a i kakau hoopaa ia e Mee Fing & Co., ua hoopaa ia ka hookau ana.

            E uku ia no ka mea e loaa ai o keia mau palapala nota a palapala mahele nui ke hoihoi mai ia

Paul Neumann,

Helu 44 Alanui Kalepa


He Ohohia Nui,

 

O ka [contents unreadable] Lahui aia iloko o ka kekahi O ka hoo[content unreadable] oia kona enemi.  Ma ka p@@ i hookaa mai ma ka @@@@ o na Luna:

 

Jan. 1,

Princess Liliu Haimo@ipo,     1

C. W. Ashford Merchant St,  6

Chas Hopkins,

Chas. Gulick,  1

W. C. Achi,     1

Wm. Kamana Kawaiahao,      1

Jas. Quinn King St.,    1

Wm. Rice Merchant S@,        1

M. L. Wailele School St.,        1

J. Kahiapo Leleo,        1

Puakinamu Kakaako,  1

J. W. Ok@u Kawaiahao,        1

Kaauwai Liliha St.,     1

Wahinelili Kunawai,   1

Ma o George Kanikau ka Luna eleu.

 

Mar. 10

Mrs. C. I. Hiram,         6

Makanoe,        1

Mahi,   1

Makalaau,        1

Kalehua Paukolo,        1

Lahapa,           1

C. Spencer,      1

Mio Kulaokahua,        1

Kahiwalani,     1

Moku Panahi,  1

Lama Kikinale,            1

Halekala Auwaiolimu,            1

Nakanealoha Pauoa,    1

Polikopu Auwaiolimu,            1

Kapika Panahi,            1

Piipii Kauluwela,         1

Kaneaikala, Ka Luna Eleu

 

Mar. 1

A. S. Cleghorn,           1

Kaulili,            1

Kaua,   1

Poni,    1

Kekula,            1

Hopoe,            1

John Samoa ka Luna.

 

I ka Poe Lawe Nupepa.

 

            Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa me ka hebedoma, a e malama i na [contents unreadable] nona na inoa i hoike ia ma [contents unreadable] Nupepa.  No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki @a ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mai ai ia makou, i kela a me keia hebedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina @@ hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ke ok@a aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa aole no ka mea heluhelu, a ina aole ia maoli no na luna ka hewa, alaila, e kala ia makou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.

J. E. BUSH.

     

Hale Kuai Wati Nui

 

HELU 1

 

No C. Ah Kau.

 

            KA oi na mea gula, na DA@LANA, na POHAKU MOMI makamae @na, ma WATI GULA, ma WATI DALA & [contents unreadable] kela a me keia ap@ ma loko wahi GULA a me DADLANA, ma KOMOLIMA GULA a me DADLANA, ma WATI nunui ana @@@ loa, e [contents unreadable] ia ano, na PUPANAPANA a me na lako o ae e pili ana.

            E hoonaauao o na makamaka, e kela AH KAU no ka mea @@@@ i @@@@ ma WATI a me na lako GULA oi ma o keia Aupuni, a i kamaaina ma kona [contents unreadable] i noho ai ma Alanui Nuuanu Helu @@ mamua a oiai ua hoolilo aku oia i @@@@ kuleana malaila, ua wehe [contents unreadable] hale koa ma Alanui Moi ma [contents unreadable] o ke Keena o ka nupepa [contents unreadable] hoi ke Keena oihana mua o ka Hoi Alahao Hawaii.  E loaa no na [contents unreadable] e pili ala i keia oihana [contents unreadable] a e hana hou ia ma wati a me na lako gula me ka hikiwawe a me k@ @@@ loa.  E hoouna mai i na kauoha ma ka P@@@leia Helu 2@8.

            E naue nui mai ,a e ike me oukou [content unreadable].  O na mea hou loa wale no i ike [content unreadable] ole ia ma Hawaii nei.

C. Ah Kau.