Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 157, 25 March 1891 — Page 3

Page PDF (1005.70 KB)

This text was transcribed by:  Jo Fraticelli
This work is dedicated to:  In Memory of Joseph Kanakahela Goo & Ruth Luka Kanoho Goo

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

HE MOOLELO HAWAII

 

-NO-

 

KUALUNUIAOLA.

 

_______

 

KE KEIKIKOA O KA MOKUPUNI O

MANOKALANIPO,

KA HI’APAIOLE O KE KOA

I NA LA O KA NOHOALII

ANA O OLA, KE ALII O

WAIMEA, KAUAI.

 

________

 

   Nolaila, e moe koke oe iloko o keia ahupawehe a e owili aku au ia oe a paa, ka’ika’i aku au ia oe a hoepili aku i ka paia o ka hale a malaila auanei oe e moe mai ai hoolohe i na mea a pau e hana ia aku ana.

   Ua ae mai la ke ‘lii, no ka mea o ka hooko wale aku no kona pono i na olelo a ke kahuna, a mahope iho o ko Pokii hoopili ana aku i ke alii i ka paia, ua olelo aku la oia i ke lii:

   E moe no oe me ka naua ae ia’u, a e pule ae hoi au i ke Akua o kaua a i nana mai kela ola oe, aka hoi, i nana ole mai kela, alaila, e hai aku no wau ia oe, aohe ou kahuna nui e ola ai, o oe wale no e ke alii, wahi a ke kahuna i pane aku ai imua o ke alii.

   Me keia mau huaolele a ke kahu na. haalele aku la oia i ke ‘lii a huli mai la oia a olelo aku la i kekahi mau kahu o ke lii e hopu i kekahi wahi puaa-hiwa uuku, a ua hooko ia mai la no hoi e na kahu e like me ke kauoha.

   I ka loaa ana mai o ka puaa, me ia alala no a ku ana imua o ke alo o ke kahuna.  lalau aku la o ‘ Pokii a paa i ka lima, a hoomaka iho la oia e pule.

   O ka pule ia o ke kahuna a pau ka pule ana, hookuu i ka puaa, o ka hele ia o ka puaa a pili ka ihu ma na wawae o Kahapula o ka make loa no ia.

   Kia hou no ke kahuna no ka lua o ka manawa, aia hoi me ia make o ka puaa, ua hanu hou iho la oia a alala ae la, ku iluna a koi hou a ke alo o ke kahuna, make loa.

   I ka ike ana o ke kahuna ua maliu ia e ka po kana mau kalokalo ana no kana alii, ua kahea aku la oia ia Kahapula e komo mai iloko o ka hale.

   Aka nae ua ninau mai la o Kahapula, aia ihea ke lii?

   Eia no iloko nei, wahi a ke kahu na me ka hoomau ana no nae i ka pule ana, a oiai no oia e pule ana ua olelo mai la oia ia Oia e oni mai iloko o ke paahu, e kaa mai ma ka paia, e wehe ae hoi i ka ahu, a e ala ae iluna a hele mai e ike i ka wahine.

      E like me na mea a pau a ke kahuna i olelo aku ai pela no hoi ke lii i hana mai ai, ku ae la oia iluna a hele mai la e ike i ka wahine, a mahope iho o ka laua uwe ana ua ninau mai la o Kahapula i ke lii i ke keiki a laua.

   Pane aku la ke alii me ka hiolo no o na waimaka, ua make ke keiki a kaua e kuu wahine.

   Ina ua make ke keiki a kaua e kuu kane.  aohe nae i pau pono ka Kahapula mau huaolelo, ua pane koke aku la ke kape:

   Ae ua make ke keiki a kaua, o ka make hea aku auanei ia e kuu wahine ua paa i kahi ino; nolaila e make au e pono ai, ua oi aku ia mamua o kuu ola ana a ike aku i na maka o kuu keiki.

   Alaila aia no ke keiki a kaua iloko o ka heiau kahi i paa ai aohe i make?

   Ae, aka nae ua lawa ia mau ino a’u i hana ai i ke keiki a kaua no’u e make ai.

   Aole oe e make aka e hookuu mai i ke keiki a kaua, oiai aole oe i hewa o kaua, owau kai hewa i ke keiki a kaua a ia oe no hoi e kuu kane.

_________________

 

HE KAAO

 

NO

 

DON KUPIDOA.

 

KA WELI O NA MEA HUNA POHIHIHI- KE KIHAPAI PUA PAHAO

HAO O KAMEPULIA –KE ALAHELE O NA MEA HUNA ELUA-

ME KA LUAWAI KAMAHAO O TAWANIA.

 

___________

 

He mea menemene a ku hoi i ka walohia ka make ana o ka mea nona keia nanea a kaua e heluhelu nei, maloko hoi o na hana malu ana a ka lima menemene ole o ka mea e pee ana malalo o ka moe.

   I ka manawa a Tubidoa i haule aku ai a make, aia hoi ua oili mai la ka mea nana i pahu ia Tubidoa i ka pahi malalo mai o ka moe, a ku ana imua o ke alo.

   O ka mea nana i hana keia hana oia no kela lapuwale nui oke ao nei, ka mea i kaulana i ka ikaika ole a me ka maka’u wale, oia hoi o Alekanekero.

   Ia sekona no ua kau iho la ka ilihia a me ka maka’u maluna o na mea a pau maloko o kela rumi holookoa.

   Ua nui ka uwe a me ka ehaeha o ka naau o Kalawalina no kana ipo Tubidoa, oiai ua hala ka mea a kona naau i aloha ai.

   Mahope iho o ka lohe ana o na mea a pau ua make o Tubidoa.  ua auhee aku ia ka manao hopohopo mai loko mai o na kanaka, no ka mea ua make ko lakou kanaka i maka’u nui ai.

   Mahope iho o ke kanu ia ana o ke kino make o Tubidoa, ua noho o Kalawalina ma Palani, aole oia i hoi no kona aupuni.

   Ua olelo ia no hoi, ina aole i pelu kua o Tubidoa i kona lohe ana i ka leo hea o Kalawina, i na no ua lanakila oia i kela po.

   Maanei e kamailio kaua e ka mea heluhelu no Kalawalina a me ke kino kupapau o Tubidoa.

   Oiai ua Kalawina ala e noho ana ma Palani, ua nui a lehulehu wale na hoao ana a Kololina e hoopoino i kona ola, aka, aole i hooko ia kona makemake.

 

   A hala ae la na mahina eono o ko laua noho ana me ke ku-e ana o kekahi i kekahi.

   A, o ka Kalawina hana mau hoi i na kakahiaka a pau o ka hele mau e nana i ka he kupapau o kana kane.

   I kekahi kakahiaka nae ana i hele aku ai e ulu ana kekahi kumu laau maluna pono o ka he kupapau o Tubidoa.

   I keia i hoomanao ae ai o Kalawalina i na olelo a kana kane i kamailio mua aku ai iaia.

   Ia wa, ike ae la oia hookahi hua ai pala e kau ana, lalau ae ia oia a ai iho la.

      Iaia no hoi e ai ana, hoea mai la o Kalolina a hui pu iho la laua, aole nae he pane aku o kekahi i kekahi.

   Oiai hoi o Kalolina e hoomanao i kona aloha no kana kane, aia hoi, ike ae la oia i kekahi hua pala e kau ana maluna o kekahi lala o ke kumu laau, lalau aku la oia a ai iho la.

      I kela wa ana i ai ai, a mahope iki iho, lele aku la oia maluna o Kalawina a uwe iho la laua me he kaikuaana a kaikaina ala.

   Mahope iho o ko laua hui aloha ana, ua koi aku la o Kalolina ia Kalawalina e u hoi no ka halealii, ua ae aku ia no hoi o Kalawalina.

   Mahope iho o ko laua noho like ana no kekahi mau mahina, ike iho la ua mau wahine nei, ua hapai laua a i elua.

   Ma keia hapai ana, kupu ae la ka manao iloko o Kalawina, e hoi oia no kona aupuni no ka ike ana mai hoi o kona mau makua i kona la popilikia.

   Nolaila, i ka la i huliho’i ai o Kalawina no kona aupuni, ua pane aku o Kalolina:

E hoi oe no kou aupuni, a i  hanau kau keiki a nui, a maopopo ke kamailio, e kuhikuhi aku oe iaia no’u nei, e holo me ka’u keiki, e kuhikuhi no hoi au nou.

Ua paa keia mau olelo hoohiki a laua i hana ai, a mahope iho o na nui aloha ana, ua hoi aku la o Kalawalina no kona aupuni aloha Swedena.  Pio ka oe ani, pau ka oe hana. 

“ KA HOPENA.”

_____________

 

NA HOOKUPU.

____________

                                                  Ke’ Lii Sam Parker....... ..............$  100.00

  R.W. Wilikoki...............................”    50.00

 W.H. Cummings.............................” 50.00

  Ka Leo O Ka Lahui.......................”   50.00

 Wm. White.....................................”  50.00

 Geo. K. Kaia .................................”  10.00

  R.K. Ii...........................................”  10.00

  Jas. Ii.............................................”  10.00

  Sam Leleo......................................”   10.00

  J.E. Poepoe...................................”   10.00

 Laurens Sheldon..............................”   10.00

 George Kaneao..............................”   10.00

  J. Kua...........................................”   10.00

 Wm. F. Bush..................................”   10.00

  E. Kekoa.......................................”   10.00

  J.A. Kahoonei...............................”    10.00

  Hana Leleo...................................”       5.00

  J. Pipikane                                    “     50.00

  D.M. Punini                                 “     10.00

  Mr. Kamala                                   “     10.00

  J.K. Kaunamano; 1 Puaa; 1 Bipi

  J. Nahinu.......................................2 puaa

  Kaneao..................................2 pahu alani

  Kaleoikaika...........................1 kakini moa

  Hoaloha.................................1 bipi

  Hoaloha.................................1 puaa

  Ohana Keiki...........................1 puaa

  Kimokeo                               1 puaa

  Napualii                             2 eke uala

 

HALE HANA WAI  MOMONA

WAI ANIANI.

_______

 

HARE MA NA ONA................................HELU 81, ALANUI MOI.

_______

 

Ka poe wale no nana e hana nei ka WAI HOOMAEMAE KOKO KAULANA, oia hoi ka

SASEPARELA

- a me ka-

WAI-HAO.

________

 

Na Wai Momona Awapuhi, Saseparela, Lemi, Wai-pipii, Soda maoli, Sida Kamepena, &c.

 

_________

 

Mutual 330---Telepona –Bele 298

E hooia ia ana ka maemae o na wai a pau.  E hooko ia no na kauoha a pau loa mai na Mokupuni mai a me ko ke kulanakauhale nei.

Mar. 15, 1891.  148d-tf.

 

KA HUI KAA ENTERPRISE.

___________

 

Ua kukulu ae nei au i kekahi HUI KAA

Eleu ma ka aoao iho o KALAKAUA HALE

ma Alanui Kalepa.

Ma Ka Huina Hoolulu

Kaapio Helu 13.

O na kauoha a pau e hoouna ia mai ana ma ke TELEPONA mai ana

makamaka mai ma na wahi a pau o ke kulanakauhale nei, e hoo

ko koke ia no me ka piha eleu o ka uwila.

E Hoao i pau Kuhihewa.

WALLACE JACKSON,

Luna Nui.

TELEPONA BELE HELU..........................113

                                                       MATALA......................690.

 

Hoolaha Hookapu.

 

Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kaheleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o keia a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o na mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau jope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai.  O na poe’a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C.I. Hiram, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

Owau no me ka haahaa.

MRS. C.I. HIRAM.

Honolulu , Oahu, Oct. 8, 1890.      3ms-d.

____________________________________

 

NO KA POE MAKAIKAI

MA KA

O.:R. & L. Co.

MA KA I’A HAMAU-

LEO O EWA.

 

O KA POAONO KA LA KUPONO no ka hele ana, oiai e haalele ana ke kaa i kahi hoolulu ma Kuwili, Honolulu, i ka hora 1:45 P.M. o na Poaono a pau.

No ka auhau, aohe olelo ana.  he hookahi wai o ka like, mai ka liko a kalaele.

OIA HOI, HE-50 keneta, hiki i

Manana a hoi hou mai-75 keneta, hiki i

Honouliuli a hoi mai.

O keia ka manawa pono e la’i ai ka

 holoholo hoohala manawa me ka hanu

ana i na ea oluolu maikai, no elua wahi

keneta wale no o ka mile.

1w-d   Oct. 8 1890.

_______________________

 

KAUKA YONG KAM PUNG.

HELU 53, ALANUI MAUNAKEA

_______________________

 

Ke Kauka Loea o ka Aina Pua.

 

_______________________

 

UA HIKI KE HOOLA IA KELA A

me keia ano ma’i, mai ko na kane

wahine a me ko na keiki liilii.  O

na ma’i ha-no, na hiki loa ia ke

hoola ia me ka maalahi.  A o na

ma’i e pili ana i ka maka, pau pu

ia i ke oia.

Ke hoike ia aku nei, eia ke oia ianei

me ka oluolu pu o ka auhau.

 

E KIPA mai e ka poe i hooluuluu

ia me na haawina pilihua i ka ma’i.

a na’u oukou e hoola aku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

Augate 26.        ti-d.