Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 160, 30 March 1891 — Page 2

Page PDF (1.11 MB)

This text was transcribed by:  Lynn Hamilton
This work is dedicated to:  Loretta DeFries

    MA  KE  KAUOHA.

        Olelo Kuahaua.

  O makou o LILIUOKIALANI, ma ka hokomaikai

o ke Akua, Moiwahine o ko Hawaii Paeaina, i kulike

ai me ka  Pauku 22 o ke Kumukanawai o ko Hawaii

Paeaina, ke hookohu aku nei, ke nele makou i ka

Hooilina o ka makou kiuo ponoi iho, i ko makou

kupa i aloha nui ia a kaikamahine hoi, ka Wohialii

Kiekie VICTORIA  KAWEKIU  KAIULANI LUNA-

LILO  KALANINUIAHILAPALAPA oia ko makou

hope maluna o ka Noho Moi, mahope iho o ko ke

Akua oluolu ana e lawe aku ia makou mai keia ola

ana.

  Hanaia ma Halealii I olani ma Honohiiu i keia la 6

o Maraki, hoko o ka makahiki o ka Haku 1891.

                           LILIUOKALANI

E ka Moiwahine

       SAMUEL  PARKER

          Kuhina o ko na Aina E.

 _________________________

$ 500     UKU  MAKANA        $500

  E ukuia no ka makana o $500 i mea e hoike mai

ana i ka mea e aiakai ai a loaa aku a me ka hoopai

ai ana o ka mea a mau mea paha nana i puhi ka

hale o HON. A.ROSA i ke ahi ma ke kakahiaka o

ka la 10 o keia malama.

                CHAS  B.  WILSON

                                     Il amuku.

Keena Ilamuku,  Mar. 12, 1891.  3ws-d

__________________________________

$250       UKU  MAKANA.               $250

  E uku ia no kekahi makana o $250 i kekahi mea,

e haawi ana i na hoike e alakai ai i ka hopu ia a me

ka hoopai a @ua o ke kanaka a mau kanaka paha

nana i hana na aihue iloko o ekolu pule i kaa hope

hope iho la.     C.B. WILSON

                                     Ilamuku.

@ee@a Ilamuku, Mar. 12, 1891       d3we.

_________________________________

$100        UKU  MAKANA              $100

                    

  E haawai ia no ka uku makana he $100 i ka mea

e lawe mai ana i na olelo e hiki ai ke alakai a hopu

 ia a hoopai ia ka mea @ mau mea paha i aihue

mai kahi aku o  Geo.L. Dall, ma Alanui Kula a me

Liliha, he eha mau moakane hakaka, ma ka po

o ka la 11 o Mar. 1891.

                     C.B. WILSON.

                                Ilamuku.

Honolulu, Mar. 12,1891         154  d-15ts.

____________________________________

      KA  LEO  O  KA  LAHUI.

                ______

           JNO.  E.  BUSH.

Lunahooponopono  a  me  Punku.

________________________________

     POAKAHI  MARAKI  30,  1891

_________________________________

     Na  Ouli o  na  Moeuhane.

              

  Ua lilo ka nupepa Kuokoa i ka poe manae kukulu

aupuni repubalika, a ke kamailio nei no ke kuai i

na nupepa Hawaii e ae. Ua nalo ke ahi o Kilauea,

he pahu ae koe ma Hanauma.

     _________________________

     E   HUHU  I  KA  HEWA.

                _______

                Hoomauia.

  Eia ka, he huhu aku ka hana kupono, aole he

mahalo. He naaupo nui keia o kela poe i huhu aku

ai; a ma ia mea, ua hoike ia ka paakiki o ko lakou

manao me ka hoomaopopo ole i ka oiaio a me ka

maikai oi kelakela.

  Eia hou no, he kanaka lima maloo a hoola ia e

I esu, Luka 6: 10-11. Huhu no ua poe haipule hoo-

kamani nei; piha mau ana lakou i ka nauki i ka Iesu

mau hana maikai oi kelakela. I kohu no hoi ka

huhu i ka hana ia o neia mea he hewa, a i ke aloha

ia a hoopunahele ia o ka hewa me he ipo ala. Eia ka

o ka maikai ke hana ana ia, he mea huhu ia aku la

ka ia. Kupanaha i na kupanaha.

  Ina paha i Hawaii nei kela mau hana mana oi

kelakela i hana ia ai i keia mau la, pehea la ko onei

poe, hunu no paha a hoino aku i ka mea nana i

hana ua mau hana maikai la.

  Pela no, eia no hoi makou ke hoi ke aku nei i ka

mea oiaio; koe mai no hoi kekahi poe a hoao mai

e ki@ make ia makou, aole no ko makou haua ana

i na karaima kiekie, aka, no ka hoike ia aku o ka

oiaio He nui a lehaleha wale na mea i ike ia o ia ano

maloko o ki ke Akua olelo; aka, o a huhu ana i ka

pono, i ka oiaio a me ka pololei, he mau huhu lapu-

wale wale no ia, aolo he wahi pono iki. he huhu

makehewa wale no aole he wahi waiwai iki iloko o

laila.

  Nolaila e na makamaka, na hoalauna a me na hoa-

loha, a me na kini a pau mai Hawaii a Niihau, eia

mai ka LEO o ka OIAIO la, mahu ia mai, oia hoi, e

huhu aku i ka hewa. aole i ka pono. E inaina aku i

ka wahahee, aole i ka oiaio a me ka pololei. E apo

iho a paa i ka pono a me ka oiaio, mai hookuu aku,

e hooikaika kakou a pau pela, a pela auanei ke Akua

e kokua mai ai.    Ka Leo

                 _______________

             KA  HOOPONO.

  He mea kupaianaha ko makou ike ana i keia wa

i na poe Lunakanawai e noho ana me na wahine 

manuahi imua o ke akea. a e lawelawe ana i na

hana hooko kanawai maluna o ka lahui me ko

lakou paumaele iloko o ke kio lepo o ka haumia.

Pehea la e hiki ai i kekahi Lunakanawai e noho

moekolohe mau ana e hookolokolo aku ia i na poe

i hoopii ia mai no ka hewa moe kolohe?

  He hilahila loa makou i keia hoomauia ana o na

poe oia ano ma na oihana aupuni. Auhea na poe hoopono nana i hookohu ia lakou? Ua ae no anei lakou e hoomau

ia keia poe pela? O ka hoopono, auhea ia? Heaha

kona ano?

  O ka Leo a ka Lahui ke kahea aku nei i na poo o

ka oihana kanawai---Ano ka wa e hoopau i na

Lunakanawai pon ole.

           __________________

     He Hana Kue Kumukanawai.

                     ________

  Ua loke mai makou, ua huli ia na puolo a me na

pahu lole o ka Moiwahine Kanemake Kapiolani me

ke kumu kupeno ole. Nolaila, o ia mau hana, ke

olelo nei makou, he kue Kumukanawai. A e ike ia

no ma ka pauku 1 o ke Kumukanawai ke heluhelu

ia iho.

  A ina he kumu kupono no ko ka huli ia ana aole

no i pono ka hehi ana i ke Kumukanawai a me na

kauawai, oiai, ma keia hana ana, ua hoohaahaa

loa ia ke kulana o ka Moiwahine Kanemake Kapio-

lani; a e ike ia iho no hoi ke nana iho ma ka pauku

901 o ka mahele elua o ke kanawai Kivila.

  A e nana pu ia no hoi ka olelo hooholo o ka Aha

Banake. Buke 2, aoao 91, M.H. 1872.  Ma ia olelo

hooholo, ua hoakaka pono ia ke ano e hana ai,

i kue ele ai i ke ka Kanawai.

  Aka, aole loa i hana ia keia e like me ka manao

o ke Kanawai, aka, ke pii ae nei keia i ka lapa

manu ole; a mamuli o keia mau hana pono ole, ua

hoohaahaa pu ia ka manao o ka Aha Kiekie o ka

aina; oia hoi ka Aha i haawi ai i ka lakou olelo hoo-

holo, e apono ana i ka palapala hooilina hope loa

a ka Moi Kalakaua i make.

  Nolaila, maluna o ke kahua o ke Kumukanawai

a me na Kanawai, ke ku nei ka LEO maluna o ia

kahua, a hoike aku me ka hope ole, o ka poe nana

i hana kela hana. aole loa i loaa ia lakou ke kumu

kupono e hana ai pela.

  Aka, wahi hou a ko makou lohe, ua manao ia ka

no ke aupuni. Ea! he keu ke komo o ke Aupuni

Hawaii i ka holoku. Ina oia ka manao, ke hoike aku

nei ka LEO. aole no i loaa ka mana e hana pela.

                     D. M. P. Jr.              

_______________________________________

 Ka Manao Hoohuoi o ka Lahui no ka Papa Ola.

 

  He nui ka hoohuoi o ka lahui no na hana a ka

Papa Ola i keia wa; ke ike nei makou i ke kaulike

ole o na hooko ia ana o na hana e malama ia ai

ke ola o ka lehulehu a me ka hookuu wale ia ana

o kekahi poe i ike maopopoia, ua loaa maoli no i

ka ma’i lepera.

  O kekahi poe he mama loa na hiona o ka ma’i

maluna o lakou, a i ole ia, he lima paha ua maloo,

a i ole ia, he wahi kina ike paha oia ano like

maluna o lakou, aka, me na manao pupuahulu hele

uluulu, na kiola ia aku la lakou no ka make ma

Molokai.

  O kekahi poe hoi ua oi papalua a paumi paha ka

nui o ka ma’i maluna o lakou, eia nae, ua hookuu

ia mai lakou eia ke noho nei me na ohana iloko o

keia kulanakauhale.

  Ke ninau nei makou, heaha keia hana a ka Papa

Ola? No ke aha la i hoopaa ia ai kekahi poe no ka

lawe aku i Molokai a o kekahi poe hoi e hookuu

hou mai no e noho pu me na ohana i waho nei?

  Ina ua ike ia aole keia he ma’i lele, no ke aha

aole hookuu mai a pau loa? 

  He mau hana kaulike ole keia, a ua ulu ae na

manao kohokoho , malia paha aia no ke lawelawe

ia nei kekahi mau mea, hoohana lapaau no ka imi

pomaikai ana iwaena o na poe ma’i, a oia paha ka

mea i hookuu ia mai ai o kekahi poe mai loa e noho

mawaho nei.

  Ua hoomaopopo anei ka Papa Ola i ka hana o na

poe kanaka o ka lakou Papa?

  O na hemahema a me na pono ole no ka hana i

ka lakou mau kau ka i koho ai, aia no ia maluna o

ka Papa.

  O ka hoomau ia ana o ka poe e hana ana i na

hana kaulike ole ma luna o ka lahui, he mea ia e

nini ai ka lahui, a ulu mai na manao hoonioni a lili

i na hana kaulike ole.

      _______________________

           NU  HOU  KULOKO.

               _________

    Ke noho la oe me ka nanea, a eia hoi maua ke

pa’u nei;  ua hiki hei, o kou manao no ia.

  Ka waha lepo hou mai nei ka “Paeaina” ia makou,

e like me kana hana mau; aka, e hookuu iaia pela

e kaanini hele ai; oiai, ua ike no makou, he mea

nana i lealea ole ko makou hoikeike a hoomalama-

lama aku ia oukou e ka lahui;  aia a he hana kinai

make ia ouko ea, alaila lealea oia, nuinui maikai.

Heaha la ko oukou manao e ka lahui no ke kanaka

oia ano?

  Lohe mai makou, aole ka he haa wi ia i wahi inuti

awakea no ke kiai naue ole o ke Keena Kilohana

Pookela o ka Lahui Hawaii, e na haku oia Keena;

aia no ka kona wahi inuti ana, na pono kakau, a

me na lako e ae, iloko iho no o kana wahi mau

ukele elima o ka pule. Eia no ka hoi ilaila kahi i ahu

ai ka a-la paa o Kaweleau.

  Ua loke mai no makou, o kekahi mau mea i loaa

i’o maoli no i ka ma’i lepera.  ua hookuu ia no nae

e na kauka a me ka Papa Ola ole; a o ka poe hei i

hoohuoi wale ia no, me na ouli koho wale, a me ka

pepee ma ke ano lima maloo maoli. ke hao aku me

ke oolea na umii ana. I ka wa hea ka Nohoalii e noo-

noo ai no nei mau ano hana umiapuaa a ka haole i na

kanaka Hawaii?

  Ma e kakahiaka Lapule nei, ua holo ae kekahi lio me

ke kaa huila lua ma Alanui Nuuanu, aohe he kahu o

luna, a ua hoao ia e paa mai aole nae he paa. a hiki

wale i ka huli ana ma Alanui Kukui, a nalo aku la.

  Lohe mai makou, imua o ke u Kuhina Kalaiaina a me

ka Peresidena o ka Papa Ola ole, kekahi wahine

Hawaii ponoi, e nonoi ikaika ana e ae ia oia e holo no

Kalawao e ike i ke aho hope loa o kana keiki oiai ua

hiki mai ka leta, kokoke e make; a ua kuhi aku kuhi

mai laua me ka lolelua io ianei, me ka lewalewa

ole iho o ka manao aloha kanaka.

  He lono kaumaha kai hai ia mai ia makou, ua kuu

mai la i keia ola ana o Mr. a me Nrs Alapai, ma

Kauai laua i waiho aku la i ka moe kapu o Nielopua.

Me ka ohana ka LEO e u pu ai i na luuluu o keia ao.

O ka la o ka Haku me he aihue ia ia i ka po. Nana

no i haawi mai, a nana no i lawe aku. E hoomaikai

  Ma ke ahiahi o ka Poaono nei, he mau hookuku kiki

wai kai malama ia ma Alanui Maunakea, mawaena o

na kaawai helu 4 a me ke kaawai o na Pake; he mea

ku i ka mahalo ia ka laua mau hana, ua hoopii pololei

ia ka wai o na ili wai a elua iluna, a o ka ikaika hoolei.

ua oi ae ke kiekie maluna ae o ka pahuhae o ka hale

kaawai Pake, maluna aku o ka umi kapuai, mai ka piko

ae o ua pahu hae la. Nui na kanaka i akoakoa ae mala-

ila e makaikai ai i ka hana a na keiki o ke ahi.

  He anaina nui kai akoakoa ae me waikiki iho o Kane-

kina i ke ahiahi Sabati nei, (Poaono helu hoololi) ke

kiki pu ka kekahi poe, he lealea Mary Poahi ka kekahi

poe, he hai Euanelio me na himeni ka kekahi poe, he

kuai alani a me waihau ka kekahi. I kahi hookahi no ia

poe a pau kahi i hikau ai. I ka wa e hai ana kekahi mea

i kana mau olelo paipai ma ka aoao o ke Euanelio,

hoauwae puu aku la kekahi poe me na olelo pono ole.

E akahele e ka makamaka i kau mau olelo pono ole, o

hoi mai ia mau olelo au e nalinali i ko alelo, a me ko kino

okoa a pau.

              _________________

     KA  LA  28 O NOVEMABA,  A.D.

                     1891.

                     ______

  O makou ka poe nona na inoa malalo iho, ke poloai

aku nei i na hoa makaainana a pau o  ka Pae Aina

Hawaii, ua makaukau lakou i keia manawa e malama

i no hookupu, a kela a me keia mea hookupu no ka

malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi

ka la 28 o Novemaba, A.D. 1891. Ua ulu ae keia manao

ia makou mamuli o ka manao aloha aina. a ua hookumu

 iho makou i keia hana me na hoa uuku, a e kahea ia

 aku ana no he halawai no ka poe i komo mai malalo o

 na ae aua aku a keia Hui, ke kupono. O ka poe a pau

e makemake ana e komo iloko a keia Hui, e hele ae  ke

Ke ena o ka LEO o KA  LAHUI , a mal@ la, e wehewehe

piha ia aku ai ke ano o ka Hui a mena hana.

1. JNO. E. BUSH

1.    2.JOS. NAWAHI

2.    3.R.W. WILIKOKI

3.    4. W.H. CUMMINGS

4.    5. WM. WHITE

5.    6. J. KANEAL II

6.    7.J. KEKIPI

7.    8.J.A. KAHOONEI

8.    9. KAMAILE

9.    10.E. KEKOA

10.   11. J. PUA

11.   12. J.E. Poepoe

12.     13. R.K . Ii

13.     14. GEO. KANEAO

14.    15. GEO. K. KAIA

15.     16. L.K. SHELDON

16.    17. JAS. Ii

17.     18. J. PIPIKANE

______________________

HOOLAHA  I  KA  POE  MAKEMAKE  I “KA  LEO.”

         __________

  Ma keia hope aku ke hoolaha ia aku nei, e kii aku ka

poe makemake ke i ka nupepa KA  LEO i na LUNA

e lawe nei i ka nupepa, oia hoi o

A.   Kahaleluhi        J. Kaneaiakala

Geo. Kanikau       Parao

A.    Kapualie           John Samoa

                         JNO. E. BUSH

Luna Hooponopono

_________________________

H.P.K. Malulani.

  HE  LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa

no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae e hoene ana

me ipo la, a Hamakua au i ka la’i o Kukaiau ma ke alo o

na pali. E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka

puahiohio.                               Nov 8  :90, d-ly.

 _________________________________

PAPA  KUHIKUHI

         ....O....

KA HUI ALAHAO A ME

     AINA  O OAHU.

 

E HOOMAKA  ANA  MA  KA  LA

      25  0  OKATOBA,  1890.

           ______

     MANAWA  HOLO:

                       A.M.      A.M.    P.M.   P.M.

Haalele ia Honolulu *6:15    8 :45   1:45   4:30+

Hoea  ma Honouliuli *7:15   9:49    2:49   5:28+

Haalele ia      “          *7:45   10:51   3:51   5:50+

Hoea i Honolulu        *8:40   11:55   4:55   6:45+

*          Lapule e wale no.

+          Poaona wale no

      Oct. 21, 1890          tf--d

______________________________

   Hoolaha  Hookapu.

  Ke papa loa ia aku nei na kanaka a pau o keia a me

keia ano, aole e hele wale e kiki i na ano manu a pau

ma na palena a pau o ka aina o Halekou a me Kalua-

puhi ma Kaneohe, Koolaupoko, Oahu, o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no lakou a hoopii

ia ma ke kanawai.

                     MRS. C .I. HIRAM

Haimoeipe,  Honolulu. Oct. 8,  1890

                  3ms.-- d.

 ______________________________________

              Olelo Hoolaha

  Ke hai ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, o ka poe

e makemake ana i mau eke paakai maikai a ona nauahu

kie we maikai a makepono no hoi ke kumukuai, e loaa

no au me Haim@ei@e, Hale Kaa o ka Moi, a i ole i ko’u

home paha.     

                MRS. C. I. HAIRA

Haimoeipo,    Honolulu,   Oct. 8, 1890

                     3ms -- d

   ___________________________________

                   $5.00  MAKANA

  E loaa no ka Makana maluna ae i ka mea nana e hoihoi

pololei mai i kuu Li@ kane hulupala. lae kea, he keokeo

kona mau kapunai a pau i hoailona ia ma ka uha hope

akua H. E loaa no au ma ke Alanui Liliha.

                           W.M.  KAAUWAI.

Honolulu, Mar. 26, 1891.       5ts.-- d.