Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 161, 31 March 1891 — Page 2

Page PDF (1.14 MB)

This text was transcribed by:  Kehaulani Shintani
This work is dedicated to:  ʻAha Pūnana Leo - Lolena Nicholas

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA

 

Olelo Kuahaua

 

            O makou o LILIUOKALANI, ma ka lokomaikai o ke Akua, Moiwahine o ko Hawaii Paeaina, i kulike ai me ka Pauku 22 o ke Kumukanawai o ko Hawaii Paeaina, ke hookohu aku nei, ke nele makou i ka Hooilina o ko makou kino ponoi iho, i ko makou kupa i aloha nui ia a kaikamahine hoi, ka Wahialii Kiekie VICTORIA KAWEKIU KAUILANI LUNALILO KALANINIIOAHILAPALAP oia ko ma kou hope maluna o ka Noho Moi, mahope iho o ko ke Akua oluolu ana e lawe aku ia makou mai keia ola ana.

            Hanaia ma Halealii Iolani ma Honolulu i keia la 6 o Maraki, iloko o ka makahiki o ka Haku 1891

LILIUOKALANI

 

E ka Moiwahine

SAMUEL PARKER

Kuhina o ko na Aina E

 

            Ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine e kauoha e poopukaia na Palapala Hooia malalo o ka Sila Nui o ke Aupuni e haawi ana i Kona Kane, ka Mea Mahalia ka Hon John Owen Dominis, ma ka papa a ma ke kulana o ke Alii ka Mea Keikei ke Lii Kana, me ke kulana mamua a na kupa e ae a pau.

Aliiolani Hale, Honolulu, Mar 28, 1891

 

$500 UKU MAKANA  $500

            E ukuia no ka makana o ka $500 i ka mea e hoike mai ana i ka mea e alakai ai a loaa aku a me ka hoopai ia ana o ka mea a mau mea paha nana i puhi ka hale o HON. A. ROSA i ke ahi ma ke kakahiaka o ka la 10 o keia malama.

            CHAS. E. WILSON     Hamuku

Keena Hamuku, Mar. 12, 1891. 3ws-d

 

$250  UKU MAKANA $250

            E uku ia no kekahi makana o $250 i kekahi mea, e haawi ana i na hoike e alakai ai i ka hopu ia a me ka hoopai ana o ke kanaka a mau kanaka paha nana i hana na aihue iloko o ekolu pule i kaa hope iho ia.  

            C. B. WILSON, Hamuku

Keena Hamuku, Mar. 12, 1891.   d3ws

 

$100  UKU MAKANA $100

            E haawi ia no ka uku makana he $100 i ka mea e lawe mai ana i na olelo e hiki ai ke alakai a hopu ia a hoopai ia ka mea a mau mea paha i aihue mai kahi aku o Geo.L. Dall, ma Alanui Kula a me Liliha, he eha mau moa kane hakaka, ma ka po o ka la 14 o Mar. 1891.

            C. B. WILSON    Hamuku

Honolulu, Mar. 12, 1891     154 d-15ts

 

KA LEO O KA LAHUI

 

JNO. E. BUSH

Lunahooponopono a me Puuku

 

POALUA MARAKI 31, 1891

 

He Hoomaikai Keikei na ke Aupuni o Amerika i ke Aupuni Moi o Hawaii nei

 

            I ka lahui Hawaii i aloha nui ia, ka hoike aku nei makou i ke akua i ka leta hoomaikai a ka Repubalika nui o ka poepoe hikina, i ke Aupuni Moi o Hawaii nei, oiai, ua hoouna mai ke Kuhina Nui Hon. James G. Blaine, i ke Kiaaina o Kaleponi a me ka Luna Kulanakauhale a Kapalakiko, e hoouna mai i na hoa maikai a ke Aupuni Amerika, i ko lakou Kuhina e noho ana i ke alo Alii o Hawaii nei, no na hana puuwai hamama a ka lahui Hawaii; ma o ko lakou mau Komite la. Nolaila, ma keia kakou e ike ai i na hana aloha a ke Apuni Amerika, a e ko ai kela olelo, " O ka leo o ka lahui, oia no ka leo o ke Akua, nolaila e pono e nana ia ko lakou leo:

 

Keena Oihana Kuhina Noho o Amerika Huipuia

            Honolulu, H. I. Mar 27, 1891.

 

            E na Keonimana: Ua loaa mai na palapala iaʻu, mai ka Hon. James G. Blaine. Kuhina Nui, Wasinetona, mai ke Kiaaina e Kaleponi a mai ka Luna Kulanakauhale o Kapalakiko, e hoomaikai pumehana mai ana i na Olelo Hooholo @@ ia e na Makaainana Hawaii e hoomaikai aku ana i ka lahui a me ke Aupuni o Amerika, no na lokomaikai oluolu i hoike ia i ka Moi Kalakaua i make, i kona wa e kipa aku ai, kona maʻi a me kona make ana ma Kaleponi, a no ka hoihoi ana aku a ka mokukaua Charleston.

            Owau no me ka oiaio,

            ka oukou kauwa

            John L. Stevens

Elele Kiekie o Amerika Huipuia

            Ia Hon. John Ed. Bush

                  "   A Marques

                  "   R. Wilcox

                  "   D. W. Pua

                  "  J. Nawahi

                 Mr. J. A.  Kahoonei

                  "    C. W. Kamaile

                  "   Kukaulalii

                  "   J. Kanui, a me na hoa e ae oia Komite

 

O Pololei Ole

 

            O ka inoa kupono loa ia ma kahi o "Pololei," i ike ia ma ka "Paeaina." malalo o ke Kumumanao, "Ma ko lakou hua e ike aku ai oukou ia lakou."

            No ka mea; ua olelo mai oia, "He kauoha maopopo keia a Iesu Karisto i kana poe haumana."

            Aole ia he kauoha i lono mai oe e ke makamaka; aole loa. O kou lalau mua no ia ma kau kukulu manao ana, o ko kapa ana iho i kela mau olelo, he "Kauoha."

            He okoa no ke ano a me ka puana o na olelo kauoha; a eia ua mau olelo la, a me ko lakou mau ouli kuhaʻo:

            "E hele ae oukou e hoohaumana aku i na lahui kanaka apau, a pela aku." Mat. 28:19.

            Eia hou: " Ehele mai oukou a pau loa i Oʻu nei, e ka poe luhi a me ka poe kaumaha," Mat. 11:19. E aloha oukou kekahi i kekahi," Ioane 13:34. A he nui wale aku, Oia ke ano maopopo loa o na olelo kauoha. A o kela mau olelo poo au e " Pololei ole" i kukula ai i kou mau manao kaena i ka mana o ka pule a kou hoomana, he lalau i ke kapa hewa ana ia mau olelo, he " Olelo Kauoha;" pela no ka lalau loa aku o kau mau kalai olelo ana ma ka hapa hope oia kukulu manao au. Nolaila, he makehwa ke haawi aku ka momi ia oe, oiai, aole oe he mea i makemake iʻo e imi, a e hoomoakaka pono i na mea pohihihi, a me na manao like ole ma na olelo o ka Palapala Hemolele; aka, he hooiaio naaupo wale no. Ina he makemake maoli kou e ike i na kahua paa o ka oiaio iloko o ka Baibala, no ke Sabati a me ka Babetizo a ia mau hoomana au i olelo mai ai, alaila, aole oe peia e wehe mai ai i kou alahele o ka imi oiaio a me ke ake pololei.

            He lealea kalakalai wale no kau, he pauakaaka ka mea loaa; aole oe e lihi lana aku i na palena o ka oiaio, no ka mea, aole kou he iini oiaio ia mea.     KA OIAIO

 

KA IKE ALII HOIKE EUANE LIO

            Ua hele aku o Lunakahiko A. Haws o ka Ekalesia oiaio o Iesu Karisto o na Poe Hoaono o na La Hope, a me kekahi mau hoaloha e ke i ke Alii ka Moiwahine ma ka Poakahi iho nei. Ua hookipaia mai lakou e ka Moiwahine me ka oluolu loa, a ua kuka pu me ia no aneane ekolu hapaha hora okoa, a ma ia kuka oluolu ana me ke Alii, ua hoike aku o Lunakahiko Haws i kona palapala hoomana hai Euanelio mai ka Peresidena Iosepa Kamika mai, oia hoi ke keiki ponoi a Iosepa Kamika ka mea nana i kukulu mau i ka Ekalesia o Iesu Kao na Poe Hoano o na La Hope i ka M. H. 1830, a ua hoike pu aku hoi o Lunakahiko Haws imua o ka Moiwahine i ka like ole o kona Ekalesia me ka Ekalesia Moremona o Mauna Pohaku, e kapa hewa nei ia lakou iho o ka Ekalesia o Iesu Karisto o na Poe Hoano o na La Hope. O keia Ekalesia e ku nei o Mr. Haws he Lunakahiko, he kue loa ia i ka mare lehulehu e like me ke ao ana a na poe o  Mauna Pohaku (Loko Paakai) oiai, aole loa ia he mea i aoia mai kinohi mai iloko o ka Ekalesia oiaio i kukuluia ai e Iosepa Kamika, ke Kaula, a pela no hoi me na ao ana hewa e ae i kue i na mea i ao ia mai a i hanaia e Iesu Karisto a me Kana mau haumana. Aka, ua ku mau keia Ekalesia ma ka aoao kue loa aku i keia ao hewa loa e pili ana i ka mare lehulehu a me na ao ana hewa a ae he nui e aoia nei a e hanaia nei ma Uta (Loko Paakai) a ma na wahi e ae. "O ka mea i hana hewa, aole no ke Akua ia; o ka mea e noho ana ma ka olelo a ka Mesia, nona ka Makua a me ke Keiki." 2 Ioane, Pauku 9.

            Eia o Lunakahiko Haws ke haiolelo mau nei i na la Sabati a pau maloko o Mililani Hale, mahope iho o ka Hale Mele Hou ma ka hora 7:30 ahiahi i na poe hoomaopopo i ka olelo Beritania.

            Na kekahi o na mea i hele pu ma keia huakai.

            Maraki 25, 1891.

 

NA HOU KULOKO

 

            Ua lohe mai makou, e hoolilo ia ae ana ka o Pae Aina i kamaa buki no Kuokoa.

            Ua heo aku la ma ka la iho la inehinei ka mokuahi Waialeale no kona mau awa maa mau.

            Ua hoolele mai o Chas. P. Keaho i ke ola o ka pepa, hookahi ala paa o Kaueleau. Mahalo.

            Aia ka mokuahi Bihopa iluna o ke alahuki moku kahi i kau ai, no ka hooponopono hou ana i kona kikala.

            He oiaia anei, o ka hanaiahuhu aku ana a oukou ka luna kiai awa o Honolulu nei? Ina iʻo pela, he puahemo hou aku koe?

            Ma kahi o ka ehaeha he hauoli malaila, oia hoi, ua hoohua mai la ke Akua mai ka puhaka mai o Mr. a me Mrs Metcalf, he hapuu hou nui nepunepu.

            Ma ke alani Moi, ma ke kakahi kapule iho nei, i holo pukalaki ae ai kekahi lio kahi ola, a mai pau naau ino e loaa pono mai i ke kaa hapaumi.

            Oehuehu mai nei keia mau la, no ka makaukau paha o ka burumi uwea hou. E mihi oukou no ka mea, ke hookokoke mai nei ke aupuni o ke lani.

            Nui ka poino o ka luna nui o ka hui hana hae Mekanika, haki kona poohiwi akau a me ka uha hema. Ma ke ano ulia i loaa ai keia poina iaia.

            I ka Aukekulia e keia la a hiki mai, e hoea mai ai ka papapaʻi a Iusa ma, ka poe hoi i waha nui ae ai i kela mau la aku nei e make ana "Ka Leo o ka Lahui."

            He buke waiwai nui no na kanaka Hawaii, nona ka inoa hoohemo Kamahao ʻ Ke Ki Gula." Ua paa i ke paʻi ia kekahi hapa, a i hakalia wale no i ka palaina ana.

            Ua haawi ae ka Hui Lei Mamo ma ka Poaono nei, he papaaina hope loa ma Healani Hale. Ua hoopiha ia ka papaaina me na kohi kelekele a ka puukolu. Ua ai a lawa a ua inu hoi a kena, a ua koʻu ka puu i ka wai a ka naulu.

            I keia la, e niau aku ai na moku malalo iho, no ko lakou mau awa maa mau me na manawa like ole: Malulani, hora 10 am; Kimo Maki Hora 4 pm, Calaudine hora 5 pm; Mikahala hora 5 pm.

            Ua hoohoka ia e ka puali makai kahi kumu paikau hoopau hoalaala i ke ahiahi hoomalolo nei ma ka makou helu. E kela wahi kanaka poupou nawai i hookaawale kou uku o keia hana i $25, na ka Aha olelo hea ana ka poe hea?

            Ohi hapuku ka iaʻa o Kapaau i ka Poalima nei, i ku mai ai i Honolulu nei ke kialua Haleakala, me kekahi poe i manao ia ua loaa me ka maʻi hookaawale ohana; a ma na ouli nae i ka i ka ike aku a ka holona he mai kau, eia hoi, he haukeuke a he kuna; oiai, o ko Hawaii nei maʻi mau ia.

 

LUULUU WALE

 

            Me ka luuluu paumako, o ke kumakena kaumaha KA LEO, e komo pu aku nei e auamo pu i na ehaeha o keia ao mauleule me ko makou makamaka i hoonele ia i ke kii onohi ole o kona mau la kanikoo, Mr. F. Metcalf kana wahine a me ka ohana.

            Me ke ahiahi Poaono iho nei, mahope iho o ke kaa maʻi ana no hookahi pule a oi, malalo hoi o ka lapaau ana a Kaua McWayne, ua uhi mai la ke kapa pouli maluna o Miss Evaline Metcalf, a kaili aku la i kona aho hope loa no ka wa pau ole. He kaikamahine opio oia, nona na makahiki he 15 a oi, he haahaa he aahai, he hoolohe i ka leo o kona mau makua, aole ke kunukunu i ka hana, a he pulama i kona mau pokii.

            Aka, o ka la o ka Haku, me he aihua ala ia ia ka po. Nolaila, e na makua nana ka pua i alo ia ae la, e hoolana i ko olua mau manao, a e hoonani aku i ka Mea Mana Loa.

            He make ma keia ao,

            No ke ola ma kela ao

            Ua hooikaika ia ka imi ana i kahi e loaa ai ka palekana, ke kaohi ana mai kona ola aole nae e hiki.

            Ua manele ia aku kona kino kupapau ma ka pa ilina o Kawaiahao i ka auina la Lapule iho nei. Luuluu wale.

 

KA LA 28 O NOVEMABA, A.D. 1891

 

            O makou ka poe nona na inoa malalo iho, ke poloai aku nei i na hoa makaainana a pau o ka Pae Aina Hawaii, ua makaukau lakou i keia manawa e malama i na hookupu, a kela a me keia mea hookupu no ka malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi ka la 28 o Novemaba, A. D. 1891. Ua ulu ae keia manao ia makou mamuli o ka manao aloha aina, a ua hookumu iho makou i keia hana me na hoa uuku, a e kahea ia aku ana no he halawai no ka poe i komo mai malalo o na ae ana aku a keia Hui, ke kupono. O ka poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, ehele ae ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI, a malaila, e wehewehe piha ia aku ai ke ano o ka Hui a mena hana.

1.   JNO. E. BUSH

2.   JOS. NAWAHI

3.   R. W. WILIKOKI

4.   W. H. CUMMINGS

5.   WM. WHITE

6.   J. KANEALII

7.   J KEKIPI

8.   J. A. KAHOONEI

9.   KAMAILE

10.               E. KEKOA

11.               J. PUA

12.               J. E. POEPOE

13.               R. K. II

14.               GEO. KAEAO

15.               GEO. K. KAIA

16.               L.K. SHELDON

17.               JAS. II

18.               J. PIPIKANE

HOOLAHA I KA POE MAKEMAKE I "KA LEO."

 

         Ma keia hope aku ke hoolaha ia

aku nei, e kii aku ka poe makemake

i ka nupepa KA LEO i na Luna e lawe nei

i ka nupepa, oia hoi o

 

J. Kahaleluhi                  J. Kaneaiakala

Geo. Kanikau                 Parao

T. Kapualei                          John Samoa

                                      Jno. E. Bush

Luna Hooponopono

 

H. P. K. Malulani.

 

         HE LOIO a he hookapeke olelo ma

ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai

hawanawana o Kawaihae e hoene ana

me ipo la, a Hamakua au i ka laʻi o

Kokaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no

hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio.

Nov 8 90, d-ly

 

PAPA KUHIKUHI

O

KA HUI ALAHAO A ME AINA O OAHU.

 

E HOOMAKA ANA MA KA LA

25 O OKATOBA, 1890

 

MANAWA HOLO:

                                    A.M.   A.M.  P.M.  P.M.

 

Haalele ia Honolulu    *6:15,  8:45    1:45  4:30†

Hoea ma Honouliuli    *7:15   9:49    2:49  5:28†

Haalele ia  "               *7:45  10:15   3:51  5:50†

Hoea i Honolulu          *8:40  11:55   4:55  6:45†

 

         * Lapule wale no

         † Poaono wale no

         Oct. 21, 1890

 

Hoolaha Hookapu

 

         Ke papa loa ia aku nei na kanaka a

pau o kela a me keia ano, aole e hele

wale e kiki i na ano manu a pau ma na

palena apau o ka aina o Halekou a me

Kaluapuhi ma Kaneohe, Koolaupoko,

Oahu, o ka mea a mau mea paha e kue ana

i keia, e hopu ia no lakou a hoopii

ia ma ke kanakawai.

 

         MRS. C. I. HIRAM

Hainaoeipo, Honolulu. Oct. 8, 1890 3ms-d

 

Olelo Hoolaha

         Ke hai ia kau nei ka lohe i na kanaka

a pau, o ka poe e makemake ana i mau

eke paakai maikai a me ona nanahu kiawe

maikai a make pono no hoi ke kumukuai,

e loaa no au @, Hale Kaa o ka Moi, a i ole i koʻu home paha.

         MRS. C.I. HAIRAM

Haimoeipo, Honolulu, Oct. 8, 1890

 

$5.00 MAKANA

         E loaa no ka Makana maluna ae i ka

mea nana e hoihoi pololei mai i kuu Lio

kane hulupala, lae kea, he keokeo kona

mau kapuai a pau i hoailona ia ma ka uha hope akau H.

E loaa no au ma ke Alanui Liliha.

         WM. KAAUWAI

Honolulu, Mar. 26, 1891