Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 162, 1 April 1891 — Page 1

Page PDF (1.02 MB)

This text was transcribed by:  Linda Kane
This work is dedicated to:  Kaliko

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.                       HONOLULU, APERILA 1, 1891.                Helu 162

 

This section printed upside down (April Fool's Day?):

 

Ka wiwo ole hoi o na wiwo ole--Ka

            Poai honua kunukunu ole---Ka

            mea hoi nona na lima i aie ai

            ke ao holookoa.

 

NO

TAUSANI

A ME

Saribano.

 

HE NANEA PAHAOHAO

Now the text is turned right side up:

            Pane aku la ke keiki opio, e like me keia mamao iki ana mai nei o‘u mai kau papaina maikai mai e kuu papa, a keia ano papaina hou, i kuu mau wahi poholima no au e ai ai; nolaila, e hooi loa aku au i ka‘u mau hana i keia wa i ko ka wa mua.

            O ! maloko oe o keia halepaahao e noho ai a hiki i kou wa e hooko mai ai i ko‘u makenake, wahi a ka makuakane i pane mai ai, a hoi aku la oia no kona hale alii.

            Iloko o na la he lehulehu ka noho hoomawanui ana o Saribano ma ka halepaahao, aia hoi, halawai iho la oia me kekahi kanaka i hoopaa kahiko ia, a mahope iho o ko laua hahai pakahi ana i ko laua mau hewa, ua pane aku la ka opio:

            O ka hana kupono waie no ia kaua e hana ai i keia wa e kuu hoa i ka inea, o ka imi i wahi no kaua e pakele ai mai keia poino aku. 

            Auhea oe, ua hiki no kaua ke pakele, ina e pepehi kaua i ka luna nana kaua e malama nei.

            Aole pela, wahi a ka opio, aohe o‘u makemake e mahuka me ka hoopoino ana i ke ola o kekahi mea, nolaila ea, ua pau ae la no ko‘u manao nou.

            I ke ahiahi lawe hou ia mai la ka laua nei mea ai, la wa, ahiahi aku la ua wahi Saribano ala i ka luna paahao me ka pane ana aku penei:

            E Mr. Luna paahao, ua kuko iho nei kela kanaka e hiamoe mai la e pepehi ia oe ke pii hou mai oe iluna nei.

            Heaha ia kona kumu i kuhu ai ia‘u, a i manao ai hoi oia e pepehi ia‘u, ua ike no anei oe ? wahi a ka luna paahao.

            I loaa ai iaia he manawa maikai e makuka ai mai keia wahi aku, aohe hoi he mea nana e ke‘ake‘a iaia, wahi a Saribano.

            Ahe, mahalo i kou lokomaikai i ka hai ana mai ia‘u, wahi a ka luna malama, ua pakele ko‘u ola ma ou ala, nolaila, o kau mea e noi mai ai, a e makemake ai paha, e hooko no au, oiai, he aie nui ko‘u ia oe.

            E ae mai hoi oe hemo au, e pau hoi ko‘u noho pio ana, hewa anei kela noi ia oe?

            Ua aa au e hooko i kau mau noi a pau, nolaila, e hahai mai mahope o‘u; ae, a hoomaka koke 'ku la laua e hele.

            Ua hele aku la laua a hiki i ka hale o ua luna paahao ala, a haawi mai la oia i ka opio, he pu, he eke ili i piha me na mea ai, a he huewai ili dia.

            Kauoha mai la ua luna ala ia ia nei, e hele loa oe no kekahi aina okoa aku, a i hoi hou mai oe, he make kou hoopai.

            Ae aku la keia, a me ka i pu ana aku : I hele au a i loaa ia‘u ka pomaikai, e hoomanao no au ia oe, aole au e poina.

            Pau keia mau olelo a ua keiki ala, huli ae la oia a hele aku la no kona alahele me kona halawai ole me kekahi mea.

            Hala hope ae la ke kulanakauhale, komo aku la oia iloko o ka ululaau a me na hihipe‘a o ka waokele o ka uka iu.

            E lohe ana hoi i na leo hoene o na manu, a o na huna kehau hoi o ke kakahiaka e kololio ana, a me he mea ala e iniki mai ana iaia nei, i kau a mea o ka huihui.

            A hala ae la kekahi mau la o ko ia nei hele ana ma na kakai pili kuahiwi, lohe ae la keia i ke oo o ka moa, hoomanao ae la keia, ua kokoke oia i kekahi hale. 

            Iaia nei nae i hoea aku ai, ike aku la oia i kekahi kula palahalaha nui akea, a aia iwaena konu o ua kula ala e ku ana kekahi kumu laau nui, a o kona mau lala e hoopuni ana oia ma kahi he elua a oi mile.

            Malalo pono o ua kumu laau ala e noho ana kekahi luahine nui momona i paa i na kaulahao he nui, a kona lauoho hoi, he loihi, aia ilalo o na wawae kahi i hauhili ai.

            Ua ike pu aku la no hoi keia i ka nahunahu ia mai o ke poo o kekahi mau kanaka, a hoomaopopo aku la keia e ai ana ua luahine ala i keia mau kanaka.

            Mahope iho o ka pau ana o keia mau kanaka i ai ia, ike hou aku la no ka opio he elua mau lio e holo ae ana ma kahi mamao loa.

            A me ka eleu lua ole, ua lele aku la ua, luahine ala maluna o keia mau lio, a iloko o ka imo ana a ka maka, ua paa aku la ua mau lio la a uuina ana na iwi iloko o ka waha o ka luahine.

            I ka ike ana aku o ka opio i keia mau mea, ua ano lele ae la kona oili, a oia kana i pane iho ai iaia iho :  I make no ka paha o‘u mau kaikuaana ia oe.

            E hoi paha wau, e hele no paha wau imua, ua make paha kuu mau kaikuaana, eia no paha laua ke ola nei, he oiaio, ua lalau au, aole keia o ke alanui e hele ai a loaa ka noho moi, he alanui lapuale keia. 

 

This section of headlines is upside down:

 

He Moolelo Nanea.

No ko

Kamaliiwahine Laulie.

A i ole

 

HE NANEA KAMAHAO NO KA

HULU GULA O

KIBERIANA.

 

He Kane kahiko no Helene.

 

MOKUNA VIII

 

Now it returns to being right side up:

 

            Ia Kolana aia e olali ana maluna o na ale, noho iho la ua ui nei me na hoomanao ana he nui no kana aloha.

            Hiki mai la ka wa o ka paina ahiahi, hau anu mai la ka houpo aole ke kane ke kokoolua e kohu ai ka ai ana, nolaila ua ai pu iho la oia me ka waimaka.

            Aole nae i pau pono kana ai ana ua hooki koke iho @a oia no ka puua i kana kane, aohe hoi o ka ai ana ae e noho mai a @a ke kane hookahi ka ai pu ana, nolaila ku ae la oia a hoi aku la no kona rumi me na mapunapuna aloha ana no Kolana.

            Hala ae la kekahi mau la o ke kakali ana a Laulie no ka hoi mai o kana kane me ka naau pilihua a pilipu i ke aloha, aole nae he hoi aku, aka nae ua hoomau no oia i ke kakali ana nona i ka po a me ke ao.

            Hala hou ae la ke anahulu okoa mahope iho aole no he hoi aku o Kolana, ia manawa hoomaka mai la e ulu na noonoo pono ole no kana kane, a wahi a ua nohea nei ia ia iho me ka ehaeha i kekahi ahiahi:

            E Kolana ahea oe manao mai ia‘u ua hai anei oe i ka upena ume-iki a kekahi poe, kahi aina hoi i make ai na lii, a i ole ua loaa anei oe i ka poino?

            Ina aia no ke ola iloko ou, ua poina anei oe ia‘u ka mea au i kii ae ai i ka aina malihini?

            He nui aku na olelo a ua ui nei e hoike ana i ka welenia mokumokuahua o kona puuwai, aka nae ua like ia mau kaumaha ana a pau a ka mea nona keia nanea me ka moeuhane, no ka mea ua pau ka pono o ke kali ana, oiai he oia mau no ka hoi ole aku o Kolana.

            Ma kekahi ahiahi maikai iloko o kona mau noonoo kupilikii loa no kana mea i aloha ai, ua hele holoholo aku la oia iloko o ka malapua, me ke kaukau wale ana no i kela a me keia mea a kona maka e ike ai, a o kekahi oia mau kanaenae ana a ua ui nei penei:

            E kela pua nani e kau mai la, ua ike anei oe i kuu kane?  A e kela mauu hulu nani e-- aia ihea o Kolana a‘u e kakali nei, ua ike lihi aku nei anei oe iaia,---E ka makani aheahe e pa nei, he hiki no anei oe ke hawanawana aku ia Kolana e hoi mai ua makemake au iaia, iaia wale no nae oe e hahai aku ai aole i kekahi mea e ae.

            He mea ku i ka ehaeha ka ike ana aku ia Laulie e pilihua ana no kana kane iloko o ka malapua i ke ao, a maluna hoi o ko laua wahi moe i ka po.

            A oiai ua nohea nei e hakoko ana me keia mau haawina pono ole, ke hele auwana la o Kolana ma kona kino manu korata i o a ianei o ka loa o ka aina o Saredine.

            Ma kekahi la nae a Kolana e auwana hele ana, halawai iho la oia me kekahi kanaka lawaia, a no ka poni eleele maikai o ka hulu o na wahi manu nei, ua komo iho la ka makemake iloko ona, nolaila ua lawe ia aku la ua opio nei a kaua no kekahi wahi kulanakauhale uuku o Saredina ke kamaha‘o.

            Mahope iho o ka malama ana a na kanaka lawaia nei i ka manu kupanaha, ua kuai aku la oia i kekahi kanaka kalepa no ka puu nui ma ke gala.

            Mai keia kanaka kalepa aku lilo aku la i ke keikialii no ke kumukuai i palua iho i ko ka mua, no ka mea ua makemake oia i mea makana nana i kana aliiwahine ke hoi aku.

            I ka hiki ana aku o ua keikialii nei i ka halealii, ua kauoha aku ia oia i kana wahine e hele mai.

            Aole i liuliu mahope iho, komo mai la kana wahine iloko o ka rumi a ke keikialii e ku ana me ka manu, aia hoi hookuu iho la ua moiwahine nei i kona uhi maka ilaio, a olelo mai la i kana kane penei:

            Auhea oe, aole keia he manu maoli au i hoihoi mai nei, aka he keikialii keia no Helene ua hoolilo ia e kekahi opu lokoino i manu.

            Aole he manaoio loa o ke kane i keia mau olelo a ua ui nei, nolaila kauoha aku la ua nohea nei i kana kane e lawe mai i kekahi kiaha wai aniani, a mahope iho kona namunamu ana i kekahi mau huaolelo i maopopo ole i kana kane, aia hoi panohu ae la ka uwahi mailoko ae o ua kiaha la no kekahi mau minute.

            A i ka pau ana ae o ka uwahi, ua ho u iho la ua nohea hoopaha‘oha‘o nei i ka welelau o kekahi o ko na manamana lima iloko o ka wai o ua kiaha la, a kopipi mai la iluna o ka manu me ka olelo ana:

            E ke kanaka ui, e haalele i kou kino manu korata ma ka‘u kauoha, a e hoi hou ae oe a kou kino kanaka e like me mamua, aole hoi e like me keia manawa a‘u e ike aku nei i keia manawa ano.

                        Aole i pau.

 

He Ohohia Nui,

 

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi

            O ka hookuee ana oia kona enemi.

            Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o

na Luna:

Ian.  1 Princess Liliu Haimoeipo                   1

               C. W. Ashford Merchant St          5

               Chas. Hopkins

               Chas. Gulick                                               1

               W. C. Achi                                     1

               Wm. Kamana Kawaiahao               1

               Jas. Quinn King St.                                    1

               Wm. Rice Merchant Ss.                  1

               M. L. Wailele  School St.              1

               I. Kahiapo Leleo                             1

               Puakinamu Kakaako                                   1

               J. W. Okuu Kawaiahao                  1

               Kaauwai Liliha St.                          1

               Wahinelili Kunawai````                   1

Ma o George Kanikau ka Luna eleu.

Mar. 10 Mrs. C. I. Hiram                                5

               Makanoe                                         1

               Mahi                                                           1

               Hakalaau                                         1

               Kalehua Puukolo                            1

               Lahapa                                            1

               C. Spencer                                      1

               Mio Kulaokahua                             1

               Kahiwalani                                     1

               Moku Pauahi                                  1

               Lama Kikinale                                1

               Halekala Auwaiolimu                     1

               Nakanealoha Panoa                                    1

               Polikopu Auwaiolimu                     1

               Kapika Pauahi                                1

               Piipii Kauluwela                             1

                       Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.

Mar. 1 A. S. Cleghorn                                     1

               Kaulili                                             1

               Kaua                                                           1

               Poni                                                            1

               Kekula                                            1

               Hopoe                                             1

                                   John Samoa ka Luna.

 

I ka Poe Lawe Nupepa.

 

            Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka hebedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na luna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa.  No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a ne ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma. ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai a ma ua hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ke okiia aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea heluhelu, a ina aole io maoli no na luna ka hewa, alaila, e kala ia makou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.

                        J. E. BUSH.

 

Hale Kuai Wati Nui

HELU 1

No C. Ah Kau.

 

KA oi o na mea Gula, na DAIMANA, na POHAKU MOMI makamae loa, na WATI GULA, na WATI DALA & C., @ oman o kela a me keia ano, na lako wehi GULA a me DIAMANA, na KOMOLIMA GULA a me DIAMANA, na WATI nunui ano hou loa o kela a me ke ia ano, na PUPANAPANA  a me na lako e ae e pili ana.

            E hoomanao e na makamaka, o keia AH KAU no ka mea nana i hana na WATI a me na lako GULA oi loa o keia Aupuni, a i kamaaina ma kona hale mua i noho ai ma Alanui Nuuanu Helu 37 mamua, a oiai na hoolilo aku oia i kona kuleana malaila, ua wehe ae nei oia he hale hoe ma Alanui Moi ma Waikiki iho o ke Keena o ka nupepa Elele, a oia no hoi ke Keena oihana mua o ka Hui Alahao Hawaii.  E loaa no na mea a pau e pili ai a i keia oihana me ka omi loa a e hana hou ia na wati u me na lako gula me ka hikiwawe a me ke emi loa.  E hoouna mai i na kauoha ma ka Pahu Leta Helu 288

            E naue nui mai, a e ike ne oukou iho.  O na mea hou loa wale no i ike mua ole ia ma Hawaii nei

                        C. Ah Kau.