Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 166, 7 April 1891 — Page 1

Page PDF (1.03 MB)

This text was transcribed by:  Melissa Eskaran
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

BUKE II.   HONOLULU, APERILA 7, 1891   HELU 166

 

He Moolelo

No

MORIWIANA.

 

KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU – KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA LIO I HOME NONA – O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA IA O KALEMANA O BOHEMIANA.

 

Ae e kuu haku, wahi a ke kapena, a huli ae la ia a haawi aku la i ke kauoha maluna o kona mau kanaka.

O ka Haku Kalare hoi, ua lawe ai oia i kona kulana ma ka palekai o kona moku, a nana aku la maloko o kana ohenana no ke kulana makaukau o kona mau aumoku kaua.

No kekahi mau minute, hookuu iho la oia i kana ohenana ilalo; a huli ae la ia maluna o kona alii huki hae a haawi aku la i ke kauoha no ka huki ana ae i ka hae hoailona na no ke kauoha ana aku i kona mau aumoku no e hoopuka koke mai iwaho me ka hakalia ole.

Emoole, aia ka hae kauoha e welo ana i ka makani, a no na sekona pokole mahope iho o ke kau ana o ka hae hoailona kauoha, ia wa i haalele like aku ai na aumoku powa i ka nuku awa haiki o Cosika, a hoopuka aku la no waho no kahi o ka moku o ko lakou haku e kalewa ana, me ko lakou mau hae alii e pulelo like ana i ka welelau makani.

            He hiehie me ka haaheo ke kulana o ua mau moku powa nei ia lakou e hoopiipii like mai ana, a no ka olelo pokole ana ae no kaua e kuu makamaka heluhelu:

            “Hihimanu ke awa a Ladana Maokioki i ke kai o Aukaki.”

            Malalo o ka o-le hoailona a ua Haku Kalare la i puhi aku ai, ua lawe koke ae la na aumoku i ko lakou mau kulana hoolulu ma ka aoao o kona moku, ma ke ano laina ­kolu (Form Square).

            Ke kulana hoolulu hoi a ua pukuniahi aumoana la i manaolana’I, aole loa e hiki i ka pukuniahi aumoana o Italia ke wawahi, a i ole, komo haaheo aku paha iloko o na palena kai e hoopuni ana i kahi mokupuni o Cosika.

            Aka e kuu makamaka heluhelu, na ka hora a me ka minute o ka manawa e hoike mai ia kaua.

            Ae, na ia mau minute a ke koa Italia opio Linehame e hoea aku ai maluna o na kahua la e hoike mai ia kaua me na huaolelo o ka mulea awaawa.

            “Mea ole ka loa o ia kai ia’u Ka moana kai uli kai hohonu.”

            Nolaila, ua ike ae nei kaua i ke kulana makaukau kaua o ka haku o Rineda, a o na minute hoi e hoohana ia ai o ua ikaika la, oia ka ka ua e makaikai aku ai.

            O ke kauoha no ke kiai makaala loa ana i ka enemi a me ka haawi ana aku i ka hoailona no ko lakou ike ia, oia ka minute a ke pihoihoi nui i holo ae maluna o na aumoku kaua o na haku powa Kalare Luciena nei.

            A i ka wa a ka leo o ka o-le i poha ae ai me ka hoailona ua ike ia ka enemi, aia hoi, ua hamare ia ku la ka wiwo ole o na manao koa o ua mau ilio aukai la.

            Hoomanao ae la lakou, aia iloko o na minute pokole i koe, a e ku aku no lakou he alo a he alo imua o ke kanaka a lakou i lohe wale ai, he pukuniahi aumoana no ka aina kaulana o Italia.

            O kela leo o-le hoailona no ka ike ia ana aku o na kaeaea nei, oia ka ka haku Kalare i lawe koke ae ai i kona kulana paio me ka haawi kauoha o ka puahi.

            A o na manaolana ulumahiehie iloko o ua olali la o na kai, nana a me kona mau aumoku e haaheo ana ka lanakila o ka la.

            Aka, o ia mau manao uilani iloko e ua haku Kalare nei, e haule walawala aku ana ia ilalo lilo o ka opu hohonu o ka moana kai nui akea.

            Ae e kuu makamaka, e hoea mai ana kaua i na minute e kula’i ia’ku ai kela papa hoolala kaua a ka haku Kalare a walawala pahu ana ilalo o ka opu hohonu o ka moana e waiho ae ana.

            A oia minute, oia no ka wa a na aumoku o ua haku Kalare nei i halawai ae ai me ko ke koa opio Linehama.

            Mamua ae o ka hoohana ia ana o ka ikaika o na aoao a elua, aia na alakai o kela a me keia aoao e ku aka ma ka palekai o ko laua mau moku, me ka laua mau ohena na e kau like ana ma ko laua mau maka.

            A i ka wa a na aumoku o ke koa Italia i kaalo iho ai ma ke alo o na aumoku o ka Haku Kalare, ia wa i haawi ae ai ka pukuniahi o na i ke kauoha maloko o kaua o-ie, no ka hooholo ana aku i kona mau aumoku kaua iloko o na laina kaua o ka enemi.

Aole i pau.

 

HE NANEA PAHAOHAO

NO

TAUSANI

A ME

SARIBANO

 

            Ka wiwo ole hoi o na wiwo ole – Ka Poai honua kunukunu ole – Ka mea hoi nona na lima i aie ai ke ao holookoa.

 

            Uhuhu, paakiki ka hoi ka ili o keia poe kanaka, a e paakiki no no ka mea, he poe kanaka keia ua oo wahi hou ana i pane ae ai.

            Ae, eo maopopo keia mau kanaka, nawai hoi e ole ke oo he pohaku ka hoi no ka ana like me Kuhinuhinu a Papaawela.

            Aka iloko oia oolea la, he mea ole no nae ia i na ku’i niho i hele a lena o ua luahine amu kanaka ala o ke kuahiwi, aohe ka nana, wae aku ka opala a me ke ino i ka lani aia ka pono o ka piha loko.

            Mahope iho o ka nuu ana o ua luahine ala i na kii he elima haneri a i ka loaa ana aku o kahi kii uuku ua alapho okoa ia aku la no ia e na luahine ala me ka naunau ole ia iho.
            A o kahi mea kamahao loa, oia no ke ale pu ia ana o Saribano e ua luahine ala.

            Ma keia mea kaua e maopopo ai he luahine nui keia aohe i kana mai o ua a mea o ka nui, ke ale wale ia ala no kamalii.

            O na kanaka hoi e pee ana, ua ike maka mai la lakou i keia mau mea i hana ia e ua luahine hookalakupua ala.

            A ua ike maka no hoi lakou i ka alanoho ia ana o ke keiki alii Saribano, a ua holo aku la lakou ma o a maanei me ke kukala ana no ka make o ke keiki alii Saribano.

            Ua make ke alii Saribano, ua alaopoho ia, aia iloko o ka opu ana ole o ke kae’ae’a poohina o ka ululaau, ua hala, ua hala oia, auwe ka menemene e, e make kela luahine e pono ai aohe a kakou Saribao, ua hala loa.

            I ka loe ana o ka moi no ke make ana o kana keiki, ua pupule oia, a ua lilo hoi kona noonoo maikai a pau i lapuale, a ua hele aku oia ma o a maanei me ke ano hehena.

            Maanei e waiho kaua e ka mea heluhelu i ke kamailio ana no ka moi a me na mea e ae a pau, a e huli ae kaua a nana aku no ka mea nona ka inoa o Saribano.

Aole i pau.

 

KA HOOMANAO O IESU KARISTO

            I na makamaka a me na hoalauna a pau ma ko Hawaii Paeaina, aloha nui oukou:

            Ua makaukau ka hale o keia Hoomana, no ka hoakoakoa ana e hoomana aku i ka Haku ke Akua e like me kana kuhikuhi maloko o kana olelo Hemolele; a ke kono ia aku nei na mea a pau i makemake i ka pololei a me ka oiaio, o na hana e hana aku ai imua o ke Akua, oiai keia ola ana; e hele mai no maanei, ma na manawa i hana ma lalo iho nei.  Aia ma Alanui Pa’ipalpala ka Halepule, e kokoke ana me ka pa o ka hale kula kaikamahine o Kawaiahao.  Na manawa halawai; Poaono (Poalima ka helu hoololi) ma ka hora 7:30 a.m.  La Sabati (Poaono o ka helu hoololi) hora 10:30 a.m.  He wehewehe a me na ninau Baibala, hoomaopopo ana i na wanana, pule, himeni.

 

E Kokua Aloha mai.

            Ke poloai aku nei makou i ka Lahui Hawaii ponoi, no lakou na puuwai hamama, a me na umauma i piha i ke aloha hoa kanaka, e haawi mai i na kokua aloha ana no ka hapai ana aku i kela hihia nui loa e waiho hoohemahema wale ia mai nei no e ka poe ia lakou ia hana, oia hoi kela kanaka o Kalaniwahine ka inoa, i pepehi maoli ia ai no ma Hamakua Hawaii, a makou i hoolaha aku ai.  A i mea e hiki ai ke hoolimalima aku i ka loio nana e lawelawe ia hana ma ka aoao o ka lahui, oia ka makou e poloai aku nei ia oukou e pahola mai i na kokua ana e like me ka mea i pono i kela a me keia; a e lawe mai a hooili mai paha a loaa i ka Hon. J. E. Bush,  ka puuku nana e malama a makaukau, o ka hapai koke aku no ia e hana i ua hana la.  Ua loaa mai la i keia la 2 o Aperila, na W. H. Daniela mai o Wailuku, $5.00; na ka LEO, $5.00; Hon. J. Nawahi, $2.00, D. M. Punini Jr., $1.00.

            Hookahi no manao nui iloko o keia hapai ana, o ke aloha i ke kanaka i pepehi maoli ia, a o ke aloha ka mea i oi ae mamua o na mea a pau.

KA LEO O KA LAHUI

Aperila 2, ’91, Alanui Pa’i Palapala.

 

NA KOMITE LULU DALA LA KUOKOA.

            Eia iho malalo nei ka inoa o na komite i wae ia e ka Papa Hooko o ka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Hawaii.

            O keia mau inoa kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kela a me keia manawa.  Mamua o ka hana ana aku a keia komite ke poloai ia aku nei lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo o ka Hui.

            Eia ka papa inoa o ke Komite:

            Timoteo Kapualei, Moanalua; Petero Kaluna, Kalihi; W. H. Kamaki, Kalihi; Helelione Makalii, Kapalama; Itaia Kukaulalii, Kapuukolo; A. Palekaluhi, Waikahalulu; J. Kaheleluhe, Waikiki, Waialae.

            Na komite waena no Honolulu:

            W. H. Cummings, R. W. Wilcox, J. Bipikane, Kamaile; Pua.

Ma ke Kauoha,

Jno. E. Bush

Kakauolelo a me Puuku.

 

He Ohohia Nui,

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi.  O ka hookuee ana oia kona enemi.  Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o na Luna:

Ian. 1   Princess Liliu Haimoeipo                    1

            C. W. Ashford Merchant St.              5

            Chas. Hookins                                    

            Chas Gulick                                        1

            W. C. Achi                                          1

            Win. Kamana Kawaiahao                   1

            Jas. Quinn King St.                             1

            Wm. Rice Merchant Ss.                      1

            M. L. Wailele School St.                     1

            T. Kahiapo Leleo                                1

            Puakinamu Kakaako                           1

            J. W. Okuu Kawaiahao                       1

            Kaauwai Liliha St.                              1

            Wahinealii Kunawai                            1

Ma o George Kanikau ka Luna eleu.

 

Mar. 10 Mrs. C. I. Hiram                                5

            Makanoe                                             1

            Mahi                                                    1

            Hakalaau                                             1

            Kalehua Puukolo                                 1

            Lahapa                                                            1

            C. Spencer                                           1

            Mio Kulaokahua                                 1

            Kahiwalani                                          1

            Moku Pauahi                                       1

            Lama Kikihale                                     1

            Haleakala Auwaiolimu                        1

            Nakanealoha Pauoa                             1

            Polikopu Auwaiolimu                         1

            Kapika Pauahi                                     1

            Piipii Kauluwela                                  1

Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.

 

Mar. 1  A. S. Cleghorn                                    1

            Kaulili                                                 1

            Kaua                                                    1

            Poni                                                     1

            Kekula                                                 1

            Hopoe                                                 1

John Samoa ka Luaa.

 

I ka Poe Lawa Nupepa.

            Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawa nei i ko kakou nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka hebedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na luna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa.  No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ke hebedoma ka hookaa i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina ua hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ke okiia aku ka nupepano ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea heluhelu.  a ina aole io maoli no na luna ka hewa, alaila, e kala ia makou no ke oki ana aku  i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.

J. E. Bush

 

Hale Kuai Wati Nui

HELU 1

No C. Ah Kau.

 

            Ka oi o na mea Gula, ma DAIMANA, na POHAKU MOMI makamae loa, na WATI GULA, na WATI DALA & C., na apau o kela a me keia ano, na lako wehi GULA a me DAIMANA, ma KOMOLIMA, GULA ame DAIMANA, na WATI nunui ano hou loa o kela a me keia ano, na PUPANAPANA a me na lako e ae e pili ana.

            E hoomanao e na makamaka, o keia AH KAU no ka mea nana i hana na WATI a me na lako GULA oi loa o keia Aupuni, a i kamaaina ma kona hale mua i noho ai ma Alanui Nuuanu Helu 37 mamua, a oiai ua hoolilo aku oia i kona kuleana malaila, na wehe ae nei oia he hale hou ma Alanui Moi ma Waikiki iho o ke Keena o ka nupepa Elele, a oia no hoi ke Keena oihana mua o ka Hui Alahao Hawaii.  E loaa no na mea a pau e pili ana i keia oihana me ka emi loa a e hana hou ia na wati u me na lako gula me ka hikewawe a me ke emi loa.  E hoouna mai i na kauoha ma ka Pahu Leta Helu 268.

            E naue nui mai, a e ike no oukou iho.  O na mea hou loa wale no i ike mua ole ia ma Hawaii nei.

C. Ah Kau.