Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 167, 8 April 1891 — HE MOOLELO HAWAII NO KUALUNUIAOLA. [ARTICLE]

HE MOOLELO HAWAII NO KUALUNUIAOLA.

KE KEIKIKOA 0 KA MOKUPUXI O MANOKALANIPO.— KA HI'APAIOLE 0 KE ICO \ I XALA O KA NOHOALĪI AXA O OLA. KE. ALII O 1 mak: Ss-' WAHIEA, KAUAL ;

Mahope iho o ko lana hoi ana a Waimea, hu ae la ke aleha īloka o Kahapula no kona wahi i hanaa ia ai a me na makua. Xolai!a, ma kekahi po, noi akn la oia i k«ina kane e mai e hoi oia e ike hou i lra maka o kona niau makua, no ka mea, hele mai la ke aloha i na makua a papale i na maka. Xo keia noi a ua ui nei imua o kana kane, ua ae mai la no o Ola me ka i pu ana mai: ' A i hele aku oe ma kou alahele e kuu wahine, e akahele no na hoo» kuia wale ia mai, *iiai, eia oe la ua paa pono i ka 'huahua-a ia, a aoie wale no oia, aka. he nui na manu e ake mai nei e kike iho maluna o na pua o ka'u mahina. Nolaila, e akehele e kuu wahine, a e nalo nō hoi ke aloha kane e imi hou mai ana a loaa ianei. I ka hiki ana mai i ka la e hoi ai o Kahapula e ike i na uaaka o na makua, ua inalama ia he mau lealea, oia hoi ke kilu a me kekahi mau lealea e ae. Mahope iho o ka lu'u ana o na mea a pau o Waimea iloko o ka ha uoli nui, ua hemo ae la ka pili hoo-1 ko'o a loko mawaena o Kahula a ! me O'la kana kane. A oiai ua kaikamahine ala e hulii ana kona alo no kona home iu ano j i ka waokele, ua ukali pu aku ma j kona ehu wawae he nui a lehulehu j o ko laua man makaainana, no ka; mea, he aliiwahine oia i aloha nui j ia iloko o ia ina.u la. I Ma keia hoi ana a Kahapula, ao- ; le kana keiki i hoi pu aku me ia.; no ka mea, ua au'a iho ho o Ola ī j ke keiki e noho pu iho no me ia. a | -o ka wahine hookahi no ke hoi akii ; no ka uka o Pe'ape'a, | Hala ae la kekahi mau anahulu, | aole nae i hoi hou mai o Kahapula j e like me kana i olel® iho ai i kana \ kane, e hele ae no au e ike i ka ma • ka o na aiakua o kaua a hoi mai | no. | Na keia wahi kaua e ka naea he- ■ luhelu e manao iho ai, m-i he maa | ala, ua a'e kahu hou iaaku la paha i ua kaikamahine nii, akahi okoa ka! nalo o na maka, poina ke aloha J mahope nei. • | Akanae, mai kalele-muku kaua, | a na ke au o ka manawa e hoike mai, ina io ua hihia ka umiumi i ka punia a ke alii. Iloko o keia mau la a Kahapula i

e noho nei i ka nahele aloha o Pelape'a, a he oiiv mau no hoi ka noho £11:10 Kualunuiaola me kona maku»kane aliL Ua hone ae no ka manao « ua, keiki nei e imi 1 kona makuahine, i aka nae, ua lilo i mea ole, mamuli |o ka au'a mau ana aku a kona raa- 1 kuakane. 1 No ka mea, wahi a Ola i kana keiki, ina no ia ua poina ia oe ke keiki a me a'u ke kaue, e noho mai no kaua. e nana mai no oe ia'ua peia hoi au ia oe, a hiki i ka wa a ko kaua rriau aumakua e lawe aku i kekahi o kaua'. 'Ina owau ke lawe mua ia o kaua no ka mea, ke iho aku nei ko'u niau la e napoo ma kela aoao o keia ola ana." ■ . ■ Alaiia ka hoi ea, nau no e malama iho na makaainana o kaua, no ka mea, he kanaka koa oe a me ka maka'u ole, a ma ou ala auanei e ola ai ko'u inoa nia keia ola ao. Nolaila, o ka'u makemake wale ■n#.ia oe i keia manawa oiai ke o!a me a'n, e a'o oe i ke koa a nui ka ikaika i paa ka aina, e ike i ke kanaka nui a me ke kanaka iki, no ka mea, eia kanaka o Kauai nei la ua kaulana i ka paakiki. I ko Kualunuiaola lohe ana 1 keīa manao o kona makuakane, ua kulike loa ia ine ka pana ana a kena puuwai, nolaila, aohe ana hoole ' ana, he kunou wale no, a panai aku ila oia me na huaolelo o Ke aloha I makua penei: | E kuu makuakane aloha, aole pa » ha he mea hiki ia oe ke olelo mai e like nie ia, oiai, he mea maopopo |oie ka manawa oka make e kipa ! mai ai i kekahi o kaua, a oiai hoi, l owau o kau keiki nei ka mea i oi |ae mamūa ou e kuu makuakane; ; nolaila, e kakali aku no ka inanawa o ia haawina e hoea mai ai i 0 k«ua nei. Ua hookuu ae la keia mau kukai ole ana a laua, a o kd manaoino ilo ko o ua alii nei o Ola. no keia loihi loa 0 kana aliiwahine no ka uka iu ano o Pe'ape'a, oia wale no ka manao nui hookahi a loko o kona puu wai e hoona-ku hele ana i kona nui kino. Ika hala ana ae 0 kekahi mau la li'u wnle ma ia hopemai, ua kua haua aku la ke alii o Oīa i na, makaainana a pau e noho ana malalo 0 kona leo» e pii ika nahele i laau no ke kukulu ana i hale a'o no kana keiki, ma o-ihe ana ame kekahi mau ano e ae. Ua hiioiioia keia manao oke alii e na makaainana, mamua 0 ke kani aiia oka moā-kualua i ka wa wehewehe'na kaiao wale. Oiai na elele aha'i ©lelo e kalahele ana ma kela a me keia wahi, e haalele ka poli o ka wahinee»ra ka naka oke alii, e ala e pii nui iuka 1 ka nuheie i laau hale no Kualunuiaola. e wiki 0-1 puka oie mai ka la. I ka lohe ana ona makaainana. ua moe like aku la kaoo no ke kuamoo nui e huli pa-pu mai ana ma ke kua, ai ka huli hoi ana i»ai 1 ke aniahi, ma ka pakahi laau a ka mea hookahi, ika nana aku, hewa i ka wai ka nui o ka laau. Aole i pau.