Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 169, 10 April 1891 — Page 1

Page PDF (1.03 MB)

This text was transcribed by:  Lynda Hylander
This work is dedicated to:  To my husband, Lance, his love & support enabled me to exceed beyond what I thought possible.

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II. HONOLULU, APERILA 10, 1891.  Helu 169

HE NANEA PAHAOHAO

NO

TAUSANI

A ME

Saribano

 

Ka wiwo ole hoi o na wiwo ole Ka Poai honua kunukunu ole Ka mea hoi nona na lima 1 aie ai ke ao holookoa.

 

Pane aku la us kaikamahine ala aole ona huhu, o kona makemake nui ia a maua e noho nei o ka loaa ona kane na ʻ u.  nolaila ua loaa ae la hoi oe, nolaila au e noi aku nei ia oe.  Ina pela ua pono, a ke noi hou aku nei au ia oe, e ne mai oe ia ʻ u e hoike aku au ia or, i hookahi wale no o kaua la e noho pu ai.  Nui kela, wahi a ua kaikamahine ala, ina no hookahi po, ua nui loa ia.  I kela wa, holo like ae la keia manao iloko o laua, a komo aku la keia, a o na kaikamahine ala hoi komo koke aku la oia a hoomakaukau mai la ina mea ai.  Aole no hoi i emo, ua makaumkau na mea ai a pau, a komo mai la no hoi na Saribano ala a noho iho la laua nei paina.  O ka hana a ua Saribano ala a kakou, o ka nana i na mea ai iluna o na pa, oiai, ua manao no keia he i ʻ o kanaka no na mea ai o luna o ke pakaukau.  Ike iho la nae keia, o na mea ai i hoomakaukau, he mau mea ai maikai wale no, nolaila ua ai iho la keia.  A pau ka laua nei paina ana ua hoi ae la laua nei a loko o ka lumi a hoonanea iho la.  Ia wa, hoike mai la ua kaikamahine ala i ka pahee o kona alelo ma ke kamailio ana, me ka hoike piha ana aku i na mea a pau e pili ana no kona aupuni.  He ae wale no hoi ka ua Saribano ala, o ke kunou o ke poo kuhi ka lima ka mea ike ia.  I ka uhi ana mai o ka pouli, ua hei aku la laua nei no ko laua wahi noe.  Aole i ake nui o Saribano no ka launa kino ana aku me keia kaikamahine, oiai, aohe ona hoihoi ia mea.  I kela po, aole i hiamoe iki ua Saribano ala, e haupu mau ana oia no kela luahine ai kanaka.  Iwaenakonu o ka po, me he mea ala o ka h@ra elua paha ia, ua ala ae la ua kaikamahine ala @@@@ kona wahi moe ae, a hoala iho la ia Saribano, aka, aohe nae he wahi mea a onioni ae o ua opio ala.  He makemake oia e ike heaha la ka keia kaikamahine o hoala nei iaia, he pono paha aole paha.  Noke iho la ua kaikamahine ala i ka hoala aohe wahi mea a ala iki ia wa pane iho la oia.  A @ make oe ia ʻ u e kena wahi keiki, e manao ana no paha oe ia ʻ u nei he u ʻ a, o kau hele ana mai nei a kuu aupuni kukahekahe.  Hele aku la ua wahine ala a ho a ae la i ke kukui o loko o ka l@mi a lawe ae la i kekahi pahikaua uuku a he o le puhi, a oili aku la iwaho.  Ia wa hookahi no, ala aku la no hoi o Saribano a hele aku la a ma ka pakaukau a loaa aku la he pahikaua a me kekahi o le, a hanai aku la mahope o ua luahine ala me ka ike ola mai o ua luahine ala iaia nei.  Iaia nei nae i oili aku ai, ua ike aku la keia i ka a ana mai o ke kukui o kekahi lumi a ike pu aku la keia i ka lalau ana ae o ua kaikamahine ala i ka uwepa a me ka noho lio, aahu pu iho la oia i ke koloka eleele a oili aku la ma kekahi aoao.  Ia wa pu no hoi oi ʻ i aku la no hoi keia ma ia puka a loaa aku la no hoi he uwepa okoa e kau ana a me ka noho lio a me ko ia nei aahu pu ana iho no hoi i ke koloka eleele a oili aku la no keia mahope o ua wahine ala.  Iaia nei i hemo aku ai, lohe aku la keia i ka leo o kekahi wahine me he hekili ala kona leo ka nui launa ole, a penei kana mau hua olelo.  E kuu akua Aze lo, e hele ana au no ke aupuni o Aina Ahi e kii i kuu mau kaikamahine alii a huna aku no ke aupuni o Kuikele, a e malama ae i kuu aupuni a hoi mai no au; owau no o kau kauwa hoopono, ke kupua Tausani.  I ka pau ana no o keia mau huaolelo, ua ike aku la ua Saribano ala i ka hele ana ae o ke kino o ua wahine ala i ka nui a me ka laula a me kiekie.  I kela wa i ike aku ai o Saribano, o ka luahine ai kanaka no ka keia ana no hoi i ike ai mamua a alapoho ia ai keia.  Ia wa, kani iho la ka uhu a ua wahi keiki ala a puana malie ae la i keia mau huaolelo penei.  Ka o Kaukani no ka hoi kou inoa la, imi apa mai hoi oe i ke kii o kekahi wahine okoa aku, o Kaukani ia, eia no ka hoi o oe la, e ike ana oe i kou make ia ʻ u, manao iho ia hapa hoi oe ua moe au, he hoka Kai loaa ia oe, he makaala loa au ma ia mau mea i na wa a pau aohe hoohemahema.  Aole i pau.

 

HE MOOLELO HAWAII

NO

KUALUNUIAOLA

 

KEIKIKOA O KA MOKUPUNI O MANOKALANIPO

KA @@APAIOLE O KE KOA I NA LA O KA NOHOALII ANA O OLA ME ALII O WAIMEA KAUAI

 

A i kekahi manawa, kulu wale iho la no kona mau waimaka, oiai oia e noho ana me ka makuakane.  I ko Ola ike ana i keia mau ano o ke keiki, ua ninau mai la oia i kekahi la, he mau waimaka aha ke ia ou e ke keiki e halo ʻ ile ʻ e mai nei?  Aloha mai la au ia Kahapula wahi a ke keiki, hele mai la a oia wale no imua o ʻ u.  Ae, wahi a ka makuakane, he aloha no hoi au i ko makuahine, ua noho aku la anei ia a hoomanao ia oe, oia kou mea e ano kukule mai nei.  Heaha auanei hoi, ua hiki ia e nelo ana i ka la o ka makemake a me ka lako, no ka mea, he auwana na ke kanaka, aohe e pau i kalua i ka imu, nolaila, mai nana oe iaia, hookahi no au mea nana mai owau a hala ae, malama oe i ke kapu o kaua.  Nolaila, e noho malie oe, e hele ae au e kanu i ka lepo i na wahi pohuli a ʻ u i lawe mai ai, no ka mea, he wahi maia ole keia, e ono mai auanei @e aohe ia mau mea.  Hala aku la ke ʻ lii me na kanaka, a noho iho la @o hoi o Kualunuiaola me na kahuna o ke alii, a oiai lakou e noho ana, ua pane mai la o Pokii.  Auhea oe e ke alii, ua olelo mua aku au i ko makuakane, e hoau mua ana ko hale a ʻ o i ka la apopo no ka mea, he la maikai ia no ke a ʻ o ana, nolaila, apopo, ua manao au i kanaka no ko hale.  No ka maopopo ole ia Kualunuiaola o ka manao o ke kahuna, ua nui aku la oia i ke kahuna: I kanaka aha?  Ia manawa, ua hoakaka mai la o Pokii i na mea a pau e like me ka paikini o ia au, o@ hoi, i kanaka na ke Akua, a ʻ e @ke auanei me ka make ana o ia kanaka pela auanei ke Akua e kokua mai ai.  @@o Kualunuiaola lohe ana i keia niau olelo a ke kahuna, ua hool@ koke aku la oia me ka olelo ana ku aole he maikai o kela ano hana o ka pepehi wale aku i ke kana; oiai, i alii ni ke alii i ke kanaka.  He mau olelo make kanaka kena au e ke alii, wahi a ke kahuna, aka @ae, o ka hana keia e a ʻ o ai o ke koa ma ko ʻ u ike kahuna, he kanaka ka ai mua, a he kanaka no hoi ka ai hope, oia hoi, e make ke kanaka i ka hoomaka ana e a ʻ o a e make no hoi ke kanaka i ka ailolo ana.  A oiai, o olua no me ko makuakane ka mea nui o ke kanaka, a ke minau@@@ mai la hoi oe i ke ola alaila, e haha ʻ i aku au ia oe me ka hookamani ole e kuu alii; e a ʻ o ana oe i ke koa aka nae, e noke wale no oe i ke a ʻ o aole loa e pau na ike ia oe.  Aole i pau.

 

MA MILILANI HALE

 

E malama ia ana he haiolelo maloko o Mililani Hale ma ka auina la o ka Lapule Apr. 12 hora 2 me hapa no na Hawaii a ma a hora 7:30 P.M. oia la no, no na haole, e kekahi aoao o ka hoomana o Iesu ka poe hoano, e like me ka hana maa mau.

 

KA HOOMANAO O IESU KARISTO

 

I na makanaka a me na hoalau na a pau ma ko Hawaii Paeaina, aloha nui oukou:  Ua makankau ka hale o keia Hoomana, no ka hoakoakoa ana e hoomana aku i ka Haku ke Akua e like me kana luhikuhi maloko o kana olelo Hemolele: a ke kono ia aku nei na mea a pau i makemake i ka pololei a me ka oiaio o na nana e hana aku ai imua o ka Akua oiai keia ola ana; e hele mai no maanei, ma na manawa i hai ia ma lalo iho nei.  Aia ma Alanui Pa ʻ ipalapala ka Halepule, e kokoke ana me ka pa o ka hale kula kaikamahine o Kawaiahao.  Na manawa halawai; Poaono (Poalima ka lelu hoololi) ma ka hora 7:30 A.M.  La Sabati (Poaono o ka helu hoololi) hora 10:30 A.M.  He wehewehe a me na ninau Baibala, hoomaopopo ana i na wanana pale himeni.

 

NA KOMITE LULU DALA LA KUOKOA

 

Eia iho malalo nei ka inoa o na komite i wae ia i ka Papa Hookooka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Hawaii.  O keia mau inoa kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kela a me keia manawa.  Mamua o ka hana ana aku a keia komite ke poliai ia aku nei lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo o ka Hui.  Eia ka papa inoa o ke Komite:  Timoteo Kapualei, Moanalua; Petero Kaluna, Kalihi; W.H. Kamaki, Kalihi; Helalione Makalii, Kapalama; Itaia Kukaulalii, Kapuukolo; A. Paieka@ahi, Waikahalulu; J. Kaheleluhe, Waikiki.  Waialae.  Na komite waena no Honolulu: W.H. Cummings, R.W. Wilcox; J. Bipikane; Kamaile; Pua.  Ma ke Ka@oha Jno E Bush  Kekauolelo a me Puuku

 

He Ohohia Nui,

 

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi o ka hookueo ana oia kona enemi.  Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o na Luna:

@an Princess Liliu Haim@eipo          1

C.W. Ashford Merchant St                5

Chas. Hopkins                                    

Chas. Gulik                                         1

W. C. Achi                                          1

Wm. Kamana Kawaiahao                   1

Jas. Quinn King St.                             1

Wm. Rice Merchant Ss.                      1

M.L. Wailele School St.                      1

I. Kahiapo Leleo                                 1

Puakinamu Kakaako                           1

J.W. Okuu Kawaiahao                        1

Kaauwai Liliha St.                              1

Wahinelili Kunawai                            1

Ma o George Kni @an ka luna elen.

Mar. 10 Mrs. C.I. Hiram                     5

Makanoe                                             1

Mahi                                                    1

@akalaan                                            1

Kalehua Puuiolo                                  1

Lahapa                                                            1

C. Spencer                                           1

Mio Kulaokahua                                 1

Kahiwalani                                          1

Moku I ʻ auahi                                      1

Laina Kikihale                                     1

Halekala Auwaiolima                          1

Nakanealo@@ I ʻ anoa                                    1

Polikopu Auwaiolimu                         1

Kapika Pauahi                                     1

Pipii Kaulawela                                   1

Kaneaiakala, Ka Luna Elen.

Mar. 1 A.S. Cleghorn                          1

Kaulili                                                 1

Kaua                                                    1

Poni                                                     1

Kekula                                                 1

Hopoe                                                 1

John Samoa ka Luna

 

I ka Poe Lawe Nupepa

 

Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu o lawe nei i ko kakou nupepa, makaala mai i @@ hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka hebedoma, a o malama i na palapala hook@@ mai na @@na aku nona na inoa i hoike ia ma ko poe o keia Nupepa.  No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a oe ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, na hooholo makou ma ka hebadoma ka hookaa i m@ma ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma ka poe i hookaa mai a ma ka poe i hookaa ole mai, a ina @ hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka nele o ka mea heluhelu, ke okiia aku ka nupepe no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na lana @ hewa, aole no ka mea heluhelu a ina aole io maoli no na luna ka hewa alaila, e kala ia makou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.  J.E. Bush

 

OLELO HOOLAHA

 

E ike auanei na mea a pau, owau o Mr. Wiwi, ka mea nana i ka ka upena a Mr. Kaulahea.  Ua kali au iaia i na pule eha i hala aku, mai ka paa ana a hiki i keia la.  Ke kauoha aku nei au e ku koke mai i keia upena, iloko o na la he 15 mai keia la aku.  A ina e hala ka manawa i haiia maluna ae, alaila, e lilo loa ia ʻ u keia waiwai ma ke ano he uku no ko ʻ u hana ana.  O na lilo hoolaha nupepa a pau, maluna no ia o ka mea nana ka upena, ke kii mai i ka la i ha ʻ i ia ae la maluna.  Me ka oiaio,  Mr. Wiwi.  Honolulu Iwilei 30, ʻ 91.  160-d3t

 

Olelo Hoolaha

 

O ka me nona ka inoa malalo ae nei ke papa a k@ @ookapa loa aku nei oia i na mea a pau loa, aole e hele a lawaia ma k@ Loko e Apili @ me ka muliwai, e waiho la ma Kalihi-kai; ua kapu no hoi me na holoholona, aole e hele wale mal@@@ o ka aina, oiai ua li ʻ o mai ia Loko a me ka muliwai @ me ka aina pu ia ʻ u ma ka hoo ʻ ima ʻ ima, mai a Kalo Luka mai, no na makahiki he umik@@@@kuhi i koe mai keia la aku.  A ua hoonoho aku  @@ ia S. K. Hookano, i Luna Nui, a nana n@ e malama, a hoopii i ka poo a pau e kue ana i keia Olelo H@olaha.   AHTIKA (I ʻ ake) Apili, Kalihi-kai, @@@@, Apr 8.  lud.