Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 173, 16 April 1891 — Page 1

Page PDF (1.12 MB)

This text was transcribed by:  Frank Tansey
This work is dedicated to:  Delia Tansey

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.    HONOLULU, APERILA 16, 1891    Helu 173

 

HE NANEA PAII A OHAO

: No :

 

TAUSANI

 

-- A ME --

 

Sarabano.

 

Ka wiwo ole hoi o na wiwoole--Ka Poai honua kunukunu ole--Ka mea hoi nona na lima i aie ai ke ao holookua.

 

    N oho iho la ua wahi keiki nei a ho-a aku la i ke ahi, o i noke keia a kiekie ka la i luna aohe wahi m ea a a iki o ke ahi.

    Kupanaha maoli ka hoi keia ahi, aohe ka hoi he mea a a iki ae, he apiki ka hoi keia wahi.

    Ia wa no nae, aia no ua wahi kamaiki ala a kaua ke ho-a ala i ke ahi, na hele no hoi a ki ki ka hou, i kau a mea i ka noho i ka wela a ka la.

    Oiai no keia e noho ana, lohe ae la keia i ke uhu ana iho o kekahi mea m aluna iho o ka hale aniani.

    Ua aui ae la k e ia nei poo, a ike ae la keia i kekahi kaikamahine ui e kiei mai ana maluna o ka puka aniani.

    He nani kona i oi ae mamua o na ui a pau o ka honua, e laa ke aiai, a o kona mau maka hoi he enaona lua oie.

I kona ike ana aku i ua kaikamahine ala, ua puili ae la ua opio la i kona mau lima a puana ae la: He anela anei ka'u mea e ike nei, he keu aku kela a nani lua ole.

    I ka ike ana mai hoi o u a kaikamahine ala, ua peahi mai la oia ia ia nei e hele a ku, ua ku ae la no hoi a hele aku la me ka pane ana aku: Heaha ka'u mea e hana aku ai nou e ka nani o na aupuni o Milu?

    Hamau, mai walaau, e makani auanei, wahi a ka nohea i pane iho ai me ka hoolei pu ana iho i kekahi wahi apana kukaep e le, me ka pa n e ana iho: O hele e ho-a a hoomanao pu mai hoi ia'u.

    Ae, wahi a Saribano, a hele aku la oia a ho-a aku la, emoole, ua lalapa ia aku la ka puu opala a lilo ae la i mea ole, a o ka nanahu hoi hoomaka ae la ia e a a lalapa aku la i ka honua.

    Hoi ae la keia a hui aku la me na kanaka kiai, a pane aku la keia aole anei oukou e hoomanao e a ia ana keia aina e ke ahi.

    Pela ko'u manao, wahi a kekahi kiai i pane mai ai, no ka mea, ua a ia no ka aina mamua, a i keia wa iho nei ua maikai, a pela hou aku ana no paha keia.

    I kela wa ua puka mai l a ka luahine amu kanaka a pane m ai ia me ke ano leo kakana: Ua a ae nei ka ko ahi?

    Aohe no ka hoi he ike ae ou mau maka nunui poopoo, heaha ka mea o ka ninau ana, wahi a Saribano i hiu aku ai.

Ike iho la ua luahine ala ua holo pono na hana a Saribano, ua pane hou aku la oia; hookahi a'u hoounauna ana i koe ia oe, a o ka pau no ia

    Aole au e ae aku ana i kau mau mea a pau e kamailio mai nei, oiai ua nui hewahewa loa kau mau hoopunipuni ana ia'u, hookahi wale no pono, o kou hooko mai i kau mau mea i o l elo mai ai ia'u.

    O ka ehia keia o ka'u mau hana hoopuoipuni ana ia oe? wahi a ka luahine Kaukani i ninau mai ai iaia nei.

    O ka eha keia o kau hoopunipuni a imi epa ana ia'u, wahi a Saribano i pane aku ai.

    I na o ka eha keia, o ka'u hoopunipuni ana ia o e alaila, i eha no hoi au mau hana ana mai no hoi i kau mau laau hahau a pau, a oi hoi mamua aku o keia, alaila ua pau hoi ko'u aie, a pela pu kaua a elua.

    Nolaila, ke hoike a ku nei au ia oe i keia mau mea elua  O ka wahine , a o kuu make, mahea oe e koho ai?

    Ma ko make ia'u, wahi a Saribano i pane aku ai, aole ma kekahi mea e ae.

    O ke kumu o keia noonoo i loaa mai ai ia Saribano, oia no ke ku ana mai o kekahi kaikamahine maloko mai o ka puka aniani a noke mai la i ke kamailio hawanawana me ke k uhikuhi ana o kona mau lima.

    I kela wa, kani iho la ka uhu a ua luahine ala a pane la me ka leo nawaliwali:

    Ae, heaha la hoi ka hewa e ka make, ke make no hoi paha, o kou pomaikai no hoi ia, a ina n o hoi au e oia ana alaila, ua ola no hoi, a o oe hoi ka'u.

    Ano, e ke keiki opio, eia ke kino a eia ka pahikaua a o kau hana wale no koe, a e i a ka'u ia oe, a i make au aia kau wahine la o kuu kaikamahine hanai helu ekahi o Uwila; no ka mea, oia no ka helu ekahi o na ui a'u e malama nei, a nau e ki e i mua na pali nihoniho o ia kuahiwi ku kilakila.

    Eia ke i a; mai kanu oe ia'u ma kahi ok o a aku, aka, malalo ponoi nei no ke alapii nei, aole hoi e hana a hohonu loa i ka lua i elua no kapuai ka hohonu, a o ka'u olelo hope loa keia a oe , a pau no hoi.

Aole i pau.

 

He Moolelo Nanea.

 

No ke

 

Kamaliiwahine Laulie.

 

Aiole

 

HE NANEA KAMANAO NO KA HULU GULA O KI B ERIANA.

 

He Kaao kahiko no Helene.

 

M0KUNA I X.

    I kona hiki ana aku mawaho o ua hale lohe aku la oia i ke kani mai o na mea kani, a ike pu aku la no hoi oia i ka poe hula wili e noke ana i ka hula me ka molowa ole.

    Oiai ua opio nei e ku ana mawaho aia kekahi mau onohi maka palupalu ke haka pono mai l a maluna ona mai kekahi mai o na pukaaniani o ua hale la, a no kekahi mau minute kana ku ana lohe koliuliu ae la oia i ka leo o kekahi mea e kamailio mai ana iaia.

    Nolaila me ka naau pihoihoi nana ae la oia ma o a m@ anei ona a hiki wale, i kona ike ana aku i na lima aiai o kekahi nohea e peahi mai ana iaia, ia manawa ninau aku la oia:

    Nou anei ka leo a'u e lohe nei?

    Ae, no'u; e kauleo aku ana au ia oe e hookaawale koke aku oe ia oe iho mai keia wahi aku i keia manawa me ke kali ole, no ka inea eia kuu makuakane la he kanaka aloha ole.

    Aia ihea?

    Aia aku nei i ke kula i ka hanai hipa, a he hoi mai koe no ka mea o kona manawa maa mau keia i ka hoi mai, a ina oe e loaa mai ana o ko make mai no ia.

    Make koke iho la no me ka lawe hala ole, wahi hou a Kolana i n inau aku ai.

    Ae, no ka mea o kona kanawai paa ia, a ua kamaaina hoi au i kana mau hana, nolaila mai hoolohilohi oe o hala auanei ka manawa kupono.

    E wiki oe mai lohi, oiai ke ike nei au iaia, eia ke hoi mai nei, wahi hou a ua Minoka nei me ke kuhi kuhi pu ana aku o kona lima maluna o ka wekiu o na laau.

    Heaha auanei hoi, he hoi mai no hoi kona, malia paha o komo iho iloko ona ka opu o ke aloha no'u ke hahai aku au iaia i ko'u moolelo o ka halawai ana me na poino he nui.

    Auhea oe, aole loa ia mea he aloha a he mamina i na helehelena o kekahi mea iloko ona, ina au i ike mua pela aole au e olelo aku ia oe e holo i pakele, aka no ko'u kamaaina i kana mau nana aloha ole, no laila au i olelo aka nei ia oe e holo koke, o loaa mai auanei oe e ku ana malaila o ko make mai no ia, a i ole o ko hahao ia aku no ia iloko o ka h alepaanao me ka nana ole ia o kau mau uwalo ana no kou ola.

    Ina o kana hana mau ia o ka lima ikaika wale i na malihini i pae olulo mai i keia wahi, alaila mai hopohopo oe no'u, oiai he kanaka au iloko o na poino he nui, a oia hana awaawa ana he kawa ia na'u i lele a opu.

    Oiai no laua e kamailio a na, hoea mai la ua nunui Godiaka nei, a e like me ka imo ana a ka maka, emi aku la u a Minoka nei ihope a nalowale aku la mai ka opio aku.

    A no ua opio n ei hoi a kaua, ku iho la oia me ka hoka me ka noonoo ana ileko ona i kana mea e hana ai, a oiai oia e hoolalau wale ana no i ka nan a ana i kane a me na wahine e hula ana iloko, lohe ae la oia i ka nui o ka hanu o ua nunui nei.

    I ka huli ana ae o ua opio nei a kaua ihope, ike aku la oia i ua nunui Godiaka nei e holo pololei mai ana no kahi ana e ku ana.

    O ke kiekie o ua Godiaka nei mai ka ilihonua ae, he umikumamalua kapuai a oi, a o kona eleele panopano ua like me ka eleele o kekahi kia-pohaku pahoehoe ka hinuhinu lilelile i na kukuna o ka la.

    Oiai ua hapa pilikua nei e holo mai ana, e paa ana oia ma kona lima akau i kana kookoo hanai hipa, a o kona nui he ku i ka weliweli ke ike aku, a ua olelo ia no hoi aole he mea hookahi e hiki ke hoohana i ke kookoo o ua nunui nei no ke kaumaha palena ole oia wale no.

    Holo mai la ua nunui eleele nei a kokoke i kahi a Kolana e ku ana, kamailio mai la oia me ka leo nui paunauaho o ka mea i kuupau i ka holo nui pen e i:

    E ka lapuwale hoomakaleho i kuu kaikamahine, mahea o ka honua oe i aea ae nei a hiki mai nei i ko'u mau palena nei?

    A oiai na lohe mua o Kolana i na ano hana a keia ala-punika mai kona kokoolua poupou mai a me ka ui Minoka, nolaila ua pane aku la oia me ka maka'u ole.

    Maluna o ka ilihonua e Godiaka ka nunui, ma ke ano he koena mai na ka make iloko o na poino he nui wale.

    Pololei ko kapa ana mai la ia'u ma ka inoa, aka ua hewa loa oe no ko olelo ana mai la ia'u he nunui i lohe ko wahi eeiao liilii, aole anei oe i ike na'u ka hauna laau i weliweli nui e na kanaka a me na holoholona, nolail a mai hoao hou oe e p ane kikoola pela imua o ko'u alo nei, oiai au e ku aku ana imua ou, o mihi auanei oe mahope i ka hewa o kau mea i hana ai.

Aole i pau.

 

He Ohohia Nei,

O ka, leo o ka Lahui a ia iloko o ka l okahi o ka hookuee ana oia kona enemi.

 Ei a ka poe i hookaa mai oia ka lima o na Luna:

Apr 1 S. Duaida Leleo                1

         Hamaia Ulakoheo           1

         Kaulualoha    "             1

         Daniela        "             1

         Kaaumoana Honokaupa       1

         Kimo Ailuene                 1

                    Kahaleluhi ka Luna.

 

Mar. 10 Mrs. C. I. Hiram              5

        Makanoe                      1

        Mahi                          1

        Hakalaau                      1

        Kalehua P a uakolo         1

        Lahapa                     1

        C. Spencer                 1

        Mio Kulaokahua          1

        Kahiwalani               1

        Moku Pauahi             1

        Lama Kikihale           1

        Halekala Auwailimu     1

        Nakanealoha Pauoa      1

        Polikopu Auwaiolimu    1

        Kapika Pauahi           1

        Piipii Kauluwela         1

           Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.

 

Apr 14 Kaulili Koula            1

        Lokai Koumakapili     1

        Kauna Koula            1

        Lilia Johnson Nuuanu  1

        Puakinamu Kakaako   1

        John William Kalihi     1

        Kaua Palama            1

        Kakai Leleo             1

        Kakalia  "               1

        Poni Kaumakapili        1

        Okuu Kawaiahao        1

        Ake Ainahou             1

        Auhea Kawaiahao        1

              John Samoa ka Lana.

I ka Poe Lawe Nupepa.

    Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nu pepa, makaaia ma i i ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka hebe do ma ae malama i na i na palapala hookaa mai na luna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa.  No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke da la, a m e ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia he b e d oma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina ua hookaa me ka loaa aku o ka Pal apala hookaa, he mea hoi e maopopo ai , ke ulu ao ka nele o ka mea heluhelu, ke okiia aku ka nupepa no ke kaa ole m a o na lu na ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea holuhelu, a ina aole io maoli no na luna ka hewa, alaila, e kula ia makou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.

J . E. BUSH .

 

OLELO HOOLAHA.

    E ike auanei na mea a pau owau o Mr. Wiwi, ka mea nana i ka ka upena a Mr. Kaulahea.   U a kali au iaia i na pule eha i hala aku, mai ka p aa ana a hiki i kela la.  Ke kauoha aku nei au e ku koke mai i keia upena, iloko o na l a he 15 mai keia la aku.  A ina e hala ka manawa i haiia maluna ae , alaila, e 1ilo loa ia'u keia waiwai ma ke ano he uku no ko'u h ana ana.  O na lilo hoolaha nupepa a pau, maluna no ia o ka mea nana ka upena, ke kii mai i ka la i ha' i ia ae la maluna.  Me ka oiaio.

Ma Wiwi.

Honolulu Iwilei 30, '91.      160-d3t

 

Olelo Hoolaha.

    O ka mea nona ka inoa malalo ae n ei ke pala a he hookape loa aku nei oia i n a mea a pau loa, aole e hele a lawaia ma kuu Loko o Apili a me ka muliwai, e w iho la ma K u lihi - kui; .na kapa ae hoi me na holoholona, aole e hele wale maluna o ka aina, oiai na i lio mai ia L oko a me ka muliwai a me ka aina pu ia'u ma ka hoolima ima, mai a Kale Luka mai, no na makahiki he amikumakahi i koe mai keia la aku.   A na hoonoho aku @u ia S. K. Hookano, i Lu na Nu i, a nana no e malama, a hoopii i ka pu e a pau e kue ana i k e ia Olelo Hoolaha.

A H TIKA (Pake.)

Apali Kulihi-kui, Oahu, Apr 8    lmd