Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 174, 17 April 1891 — Page 3
This text was transcribed by: | Roy A Newton |
This work is dedicated to: | Ka Hale Hoano O Ke Akua Church |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
He Moolelo No De Atanani.
Ke Koa o ka Lio Olohe,
A I OLE
NA KIAIEKOLU O FARANI.
A iloko o na minute pokole, aia he paio hahana ke hoouka ia ana mawaena o ua poe la a me ke koa opio hookahi.
O ke kanaka malihini hoi, ua hoihoi hou iho la oia i kana pahi iloko o ka wa-hi, a lawe ae la ia i kona kulana makaikai no keia paio ana mawaena o ke koa opio a me kona mau hoaloha elua.
E koele ana na pauku laau a ua mau kanaka nei, e poha ana hoi ka pauku hao a ka ona hotele ma kela a me keia aoao o ke koa opio, a ua koa opio la, aia oia ke haawi ala i na pale eleu loa me kana pahi no ka hoopakele ana i kona kino mai ka lilo ana i mea paluku ia na kela mau kanaka.
Oiai na minute o ka hakaka e malama ia ana, ua hooho ae la ke kanaka malihini me keia mau huaolelo:
E hopu aku i kela wahi Gasecona, a hookau aku iaia maluna o ko na olenalena, a kipaku aku iaia e hele.
Aole loa, wahi a ke koa opio i pane mai ai, aole loa au e haalele i ko`u kulana ke ole oe e make a eha a make paha oe ia`u.
Me keia mau huaolelo a ua opio nei, haawi hou ae la ia i na hoohana ana i kana pahi me ka eleu loa i ko ka wa mua, e pale ana ka akau lawe kahema, mahiki o luna oni o lalo, a oia hou ka ke kanaka malihini i pane mai ai me ke ano hoohenehene:
A-ha! he wahi Gasecona hou ae la paha ia, alaila, ma kuu hanohano, e hoomau aku ka hulahula ana pela a hiki i ka wa e maloeloe ai o keia wahi Gasecona poopaa, a malia, o ike iho i ka luhi, alaila, i mai ua lawa.
O keia mau olelo hoohenehene a ke kanaka malihini, ua lilo ia he mea lealea loa na kela mau kanaka, e haawi ai i na hooikaika loa ana e haule pio ai ke koa opio malalo o lakou.
Aka, o ia mau manao ana o lakou pela, ua kuhikhewa loa ia lakou, oiai, o ke koa opio e like me ko Atanani ano, he mea paakiki ia ke olelo ae, e hiki ana ia lakou ke hopu pio iaia me ka lilo ole o kekahi o lakou i luahi na ka pahi a ua koa opio la.
Nolaila, me ka puikaika loa o na manaolana poho ua ano komo mai la ka lia anu maeele iloko o lakou no ke ko ole o ka lakou mea i kuko ai.
Aka, iloko o ke au laki i loaa ia lakou, a me na haawina pakalaki ma ko ke koa opio aoao, aia hoi, no kekahi mau minute o ko lakou paio hoomaha ole ana, ua loaa pono mai la ka pahi a ua opio nei i kekahi o na hauna laau oolea a na hoaloha o ke kanaka malihini, a haki pu ae la ia i na apana elua, a o kekahi hauna laau hoi, ua loaa pono mai la ia maluna o kona lae, a na ia hauna laau hoi i hoonoho iho iaia ilalo o ka papahele, he kino i aneane e make iloko o kona mau kulu koko ponoi.
Ua holomoku koke mai la na kanaka maloko o ua keena la mai na wahi like ole mai o ua hale hotele nei no ke ake e ike a e lohe i na mea i hana ia, a o kahi ona hotele hoi, ua weliweli loa ia oia no keia mau hana pepehikanaka.
Ua kaikai aku la oia i ke kino o ke koa poino no loko o ka lumi kuke, a maluna o kekahi punee i hoomakaukau ia nona, waiho aku la laua ia Atanani e moe ana iloko o kona eha nui.
O ke kanaka malihini hoi o Muna, ua lawe hou ae la ia i kona kula na ma ka puka aniani, a haawi mai la i na makaikai ana maluna o na kanaka e aluka ana ma kela a me keia aoao o ua keena nei, a i ka wa a ka ona hotele i komo hou mai ai, ua ninau aku la ua kanaka malihini nei o Muna:
Pehea aku nei ua wahi kanaka pupule la?
He maikai no e ka mea hanohano! wahi a ua ona hotele la i pane mai ai.
A! he maikai no ea? a pehea ko na kulana i keia wa? wahi hou a ke kanaka malihini i ninau mai ai.
Aole he hopohopo ana i koe nona ua hala na poluluhi ana a ka ehaeha maluna ona i keia wa, i pane hou mai ai ka ona hotele.
Ina pela, ua maikai, wahi a ke kanaka malihini o Muna.
Aka, mamua ae o ka hoeha ia ana o ua kanaka opio nei, ua hoao ae la oia me kona ikaika a pau e hoolilo ia oe i pio nana, i hoomau mai ai ka ona hotele.
Ae! he kohu debolo maoli no keia opio, wahi a ka malihini.
Aole pela e ka mea hanohano, aole o`u manao he debolo oia, oiai ma ko`u huli ana ma kona paiki, aole loa he mau mea ano nui i loaa, koe wale iho no, he umikumamalua wa hi dala (kalanui) iloko, wahi a ka ona hotele.
Alaila, aole anei oia he keiki alii malalo o kekahi aahu hoano-e e hoonalowale ana i kona mau ano, wahi a ke kanaka malihini i pane aku ai.
Alaila e ka mea hanohano, e hoomanao aku au ia oe, e pono oe e makaala me ke kiai ana nou iho, wahi a ka ona hotele.
Aha! ua hoopu-a ae nae paha ua kanaka opio nei i ka inoa o kekahi mea? wahi a ke kanaka malihini i ninau koke aku ai me ka pihoihoi nui.
Ae, ua hoopa ae ia ma ka pakeke o kona lole me ka hoopuka pu ana ae i keia mau huaolelo, e loaa ana ka ia kakou he uku panai mai a M. de’Terevila mai, no keia mau hana hoohaahaa loa iaia.
O M. de’Terevila? wahi a ka malihini i ninau mai ai me ka holo ana ae o ka nananakea maluna o kono mau helehelena. Aha! ua hoopa ae ia i kona pakeke iaia i hoopuka ae ai i kela inoa; alaila, e ka ona hotele maikai, aole anei ou
hoomaopopo aku, aia he manao nui ma kela pakeke?
Ae e ka mea hanohano, ke hoomaopopo ala au i keia wa, me ke mea ala, he palapala paha ka ua opio nei na kapena M. de’Terevila o na koa kiai o ka noi Lui XIII.
Oia, oia ka`u i manao ai. wahi a ke kanaka malihini o Muna.
Alaila, e ka mea hanohano, ua hauoli loa au no ko`u hoike e ana aku ia oe i keia mea, wahi a ka ona hotele.
Ae e Mr. ona hotele, ua loaa ia oe ka hanohano nui ma ka hoike ana mai ia`u i keia lono, aka, e ka ona hotele, na Perevila anei i hoouna mai i keia Gasecona ma ko`u meheu? He kanaka opio loa oia, aka nae, he lua ole ma ke koa, a he olohe ma na kiina o ka makakila e hiki ole ai i kekahi o na kanaka koa a kaulana o Farani nei ke hoohaahaa.
Me keia mau olelo a ua kanaka malihini nei, hoomaha iho la ia i kana kamailio ana no kekahi mau minute, alaila, hoomau hou mai la io i ke kamailio i ka ona hotele.
E ka ona hotele, aole anei e hiki ia oe ke hana ma na mea a pau e kaawale aku ai o keia wahi hehena mai ko`u meheu ae? Aole e hiki ia`u ke pepehi aku iaia e like me kana i upu ai no`u, aka, e ka ona hotele, aia oia mahea i keia wa?
Aia oia maloko o ke keena o ka`u wahine, no ka wa-hi ana i kona mau palapu, wahi a ka ona hotele i pane aku ai.
Aia pu no anei me ia kona wahi eke ili, ua wehewehe anei oia i kona mau aahu koa? i ninau mai ai ke kanaka malihini.
O kona mau mea a pau, aia no iloko o ka lumi kuke, a ina he oiaio, he mau hana hoohalua io kana no kou ola, alaila, e ka mea hanohano, alaila, o keia ke kanaka opio pupule loa a`u i ike ai maloko o Farani nei ka aa ana mai e ku imua o kekahi o ko Parisa mau olohe o ka makakila, wahi a kahi ona hotele.
He mea kan@ua ole kela, i pane mai ai ke kanaka malihini, aka, e ka ona hotele maikai, e hele aku oe e kakau mai i ka bila hookaa o ko`u noho ana ianei, a haawi ae oe ma ka lima o ka`u kauwa, a nana no auanei e uku mai ia oe e like me kou makemake.
HALE HANA WAI MOMONA WAI ANIANI.
HARE MA NA ONA…HELU 81, ALANUI MOI.
Ka poe wale no nana e hana nei ka WAI HOOMAEMAE KOKO KAULANA, oia hoi ka Saseparela a me ka Wai-Hao.
Na Wai Momona Awapuhi, Saseparela, Lemi, Wai-pipii, Soda maoli, Sida Kamepena, &c.
Mutual 330, Telepona, Bele 298
E hooia ia ana ka maemae o na wai a pau. E hooko ia no na kauoha a pau loa mai na Mokupuni mai a me ko ke kulanakauhale nei.
Mar. 15, 1891. 148 d-tf.
KUAI HOOPAU NUI.
Mai keia manawa aku a hiki i ko Makou hoonee ana aku iloko o ko makou HALEKUAI HOU
Ma ke Alanui Papu, -(NA HALE BURUA.
E hoolilo aku ana Makou i ko Makou waiwai a pau o na ano Lole:
NA LOLE NANI,
NA LOLE I HUMUIA,
KAPU A E PAPALE
PAHU LOLE, a pela aku
No na Uku Hooemi Loa Nae. Egan & Gunn.
ALANUI MOI kokoke i ka ALANUI PAPU. tf-d.
Hoolaha Hou!
B.F. EHLERS & CO.,-Painapa.
Ua loaa mai nei ia makou he mau waiwai hou loa, oia hoi
KAKIMIA,
KINAMU,
KEOKEO HALUA
CHALLI,
VIKOLIA KEOKEO
A ME NA Mikilima o na ano a pau, a me na paku puka aniani e kela a me keia ano, ua na kumukuai haahaaloa. B.F. EHLERS & CO.
Alanui Papu, Honolulu.-25-d3m.